buurt
DE STEM
'De stem is
een gewone spier'
R JAN'
1.98
9ulden
IER???
NAAR
UWE
'ar keuze
JAN
Constantijn Huygensprijs
voor Henk C. ten Berge
EUZE IN
Countertenor Johnny Maldonado hoopt nu nooit meer audities te hoeven doen
4Oog op morgen9 was
zijn tijd vooruit
Pieter Laurens Mol
exposeert in New York
'dere beurs
modellen
merken,
rEREN
ialiteit
SCHIJF
Kate en Anna
JSDAG BIJ
ade Terneuzen.
19817 I
R.E.M.
Jamiroquai
Opera
Theo Reitsma praat met SuperSport
Suzanne Vega
'°ol recent
en ziiak.
|0117-454861
^ur, 's avonds
MUZIEKRECENSIES
en dood. Muzikaal zijn ze vervat
in melodieën die soms simpele
deuntjes op een akoestische gi
taar zijn, maar die vaak bedui
dend verder gaan. Zo is Lolita
een bijna War-achtig funkstuk
en het openingsnummer Birth
day lijkt een krusing tussen Tal
king Heads en Japan in hun bes
te dagen. Het is een uitzonder
lijk sterk nummer dat na een
paar keer draaien niet meer uit
je hoofd te bannen is.
De rest is al even mooi en echt
genoot/producer Mitchell Froom
heeft het met behulp van gast
muzikanten als Pete en Bruce
Thomas van Elvis Costello's At
tractions, Steve Donnelly en Jer
ry Marrotta zo'n warme klank
kleur meegegeven dat het van
begin tot einde genieten is. (A
M)
WIM VAN LEEST
De Canadese zusters Kate en
Anna McGarrigle hebben de
laatste tijd voornamelijk van
zich laten horen via cd's van
mensen als Linda Ronstadt en
Emmylou Harris. Die namen
composities op van de zussen,
die dan af en toe meezongen op
de achtergrond. Maar op eigen
kracht kunnen ze het ook nog
steeds, zoals blijkt uit Matape-
dia, het nieuwe album van de
McGarrigles.
Matapedia is de naam van een
rivier in Quebec en geeft aan dat
Kate en Anna het hebben over
hun eigen streek, hun eigen fa
milie en hun eigen mijmeringen.
Het titelnummer is een prachti
ge ballad, waarin de gebruikelij
ke folk- en country-sfeer naar
een hoger, mysterieuzer niveau
wordt getild. Goin back to Har
lan was al eerder te horen op
Wrecking Ball van Emmylou
Harris, maar de zusters geven er
vooral in hun onnavolgbare sa
menzang een eigen karakter aan.
Arbre is het enige volledig Fran
se nummer, het is geschreven
door de oude vriend Philippe
Tatartcheff, de man die ook mee
heeft gecomponeerd aan Com-
plainte pour Ste-Cathérine, het
hitje van Kate en Anna uit 1975.
Accordeon en banjo zijn in de
ruim twintigjarige carrière van
het duo gebleven, naast de wat
zwaarmoedige piano en de sa
menzang, die de gedachten doet
terugggaan naar de nonnen
school waar het allemaal begon.
Why must we die is een harte-
kreet, waarin de traditional Man
of Constant Sorrow is verwerkt.
De achtergrond wordt duidelijk
als je Song for Gaby beluistert,
een lied over de dood van de
moeder van Kate en Anna. Je
ziet de familie bijeenkomen in
St. Saveur in Canada voor de be
grafenis van de 'little white hai
red mother'.
Matapedia is een indrukwek
kende autobiografische plaat
geworden. Les soeurs McGar
rigle tellen nog steeds volop mee
in de categorie hartverscheu
rend. (Ryko)
DIRK VELLENGA
|EMBER 1996
traat 13 - Schoondijke
Sinds het verschijnen van Out of
time in 1991 en de wereldhit Lo-
s'ng my religion is R.E.M. wat je
noemt een 'grote' band. Met het
uitbrengen van de opvolger Au
tomatic for the people werd de
status van de groep uit Athens,
Georgia zo mogelijk nóg groter.
Verrassend genoeg, zeker als het
gaat om een band die aanslaat
wj een groot poppubliek, toon
den zich de critici vrijwel una-
riem onder de indruk van de
®uzikale kwaliteit.
°t daar in 1994 het album Mon
ster was. Na het ingetogen Auto
matic for the people kwamen
Michael Stipe en de zijnen op de
Prippen met plaat vol stevige,
rauwe rocksongs die bij de fans
izekere de jongere) verbazing en
°'l de critici iets van afkeuring
upnepen. 'De composities zijn
eS en lijken niet helemaal af,'
as destijds een veelgehoorde
Kwalificatie voor Monster.
«u, twee jaar later, komt de
oand met New adventures in Hi-
Het album bevat studio-
nummers - zoals de single E-bow
pL lter met Sastvocalen van
1 m'th - «n tracks die zijn
Pgenomen in de luwte van de
gelopen Amerikaanse toer.
Wederom heeft R.E.M. gekozen
ee" ongepolijste rock-
jnd geturg® nummers als Wa_
bomb, Low desert en het -
ngens prachtige - Leave.
u,,v'n de nummers heeft de
1voor v°He concertzalen
Het lijkt inderdaad
thuis want waarom zouden ze
anders bonus-tracks heten? De
laatste (titelloze) track is lekker
ongepolijste funk, terwijl het
eerste extraatje (de hit Do You
Know Where You're Coming
From) een heerlijke soulvolle
jungle-samenwerking is met M
Beat. Beide extra nummers be
vatten precies wat veel andere
nummers op de cd missen, na
melijk karakter (ongepolijst) en
vernieuwing (jungle).
De cd begint niettemin goed met
Virtual Insanity (waarin Jamiro-
quai-leider Jason Kay qua stem
en muziek weer erg aan Stevie
Wonder doet denken) en Earth
Wind Fire-achtige disco in
Cosmic Girl. Maar al snel zwakt
de plaat af en horen we halver
wege middelmatige jazzdance in
Allright en Hight Times, terwijl
ook de reggae van Drifting Al
ong en het geëxperimenteer in
Didjerama verre van spannend
zijn.
Pas tegen het einde begint de
plaat weer op te leven met pret
tige rockende funk en een rede
lijke ballad. De conclusie is dan
dat Jason Kay en de zijne er na
de matig ontvangen tweede cd
Space Cowboy weer niet in ge
slaagd zijn om het sterke debuut
Emergency on Planet Earth te
evenaren. Ook de twee bonus
tracks brengen daar geen veran
dering in. Wel trekken ze het ge
middelde net voldoende omhoog
om van een acceptabele derde cd
te spreken. (Epic/Sony)
PAUL VERLINDEN
WOENSDAG 11 SEPTEMBER 1996
Ik geloof niet dat componisten zich
"omdraaien in hun graf. Hun werk
blijft bestaan.
Jan Vayne, pianist
Den Haag (anp) - De schrijver Henk C. ten Berge krijgt dit
jaar de Constantijn Huygensprijs. Hij krijgt deze vooraan
staande onderscheiding van 10.000 gulden voor zijn hele
werk. Dit heeft de Jan Campert-stichting gisteren bekend
gemaakt.
De stichting kende nog vier andere prijzen van elk 5000 gulden
toe. De Jan Campertprijs gaat naar Huub Beurkens voor zijn ge
dichtenbundel Iets zo eenvoudigs. De F. Bordewijkprijs (eveneens
5000 gulden) is voor Wessel te Gussinklo voor zijn roman De Op
dracht.
Piet Meeuse is onderscheiden met de J. Greshoffprijs voor zijn es
saybundel Doorkijkjes. Tine van Buul krijgt de G.H. 's-Graven-
zandeprijs voor haar stimulerende rol in de kinder- en jeugdlite
ratuur.
De Jan Campertstichting reikt de prijzen uit op 13 december in
Pulchri Studio in Den Haag. De jury bestond dit jaar uit Harry
Bekkering, Hugo Brems, Han Foppe, Aukje Holtrop, Arton Korte-
weg, Janet Luis, Leonore van Prooijen, Nicolette Smabers en Ad
Zuiderent.
soms alsof het live-nummers zijn
die zonder het gebrul van het
publiek op de plaat zijn gezet.
Na enkele malen luisteren is één
ding duidelijk: New adventures
in Hi-Fi - wederom mede-gepro
duceerd door Scott Litt - is de
plaat geworden die Monster had
moeten zijn. Een prachtige,
energieke roek-plaat, met 14 in
teressante composities die staan
als een huis. En die qua sfeer
dichter bij Green uit '88 staat
dan bij Monster. Minder mag je
van de band die onlangs nog een
80 miljoen-deal met Warner
Bros. sloot ook eigenlijk niet
verwachten. (Warner Music)
STEFAN DÖLCKEN
DE TWEE aardigste nummers
op de nieuwe cd van de Britse
jazz-funkformatie Jamiroquai,
Travelling Without Moving, ho
ren eigenlijk niet op het schijfje
WMMMMÊ.
62-Axell
on 0115-563565
Boor Hans Rooseboom
Als je je ogen dicht doet hoor
jg een vrouw. Doe je ze open
dan zie je een man zingen. Een
kleine man, die zijn optreden
accent verleent door expres
sieve gebaren. Het is Johnny
Maldonado. Zondag won de
Amerikaanse countertenor
het Internationaal Vocalisten
Concours (IVC) in Den Bosch.
„Dit is de grote omslag in mijn
carrière," aldus de 34-jarige
zanger uit de Bronx (New
In een finaüstenveld van zeven
(mezzo-)sopranen en één coun
tertenor ging de hoofdprijs tot ie
ders verrassing naar de enige
man. En dan nog wel naar zoiets
ongebruikelijks als een counter-
tenor. Een deel van het publiek in
het Bossche Theater aan de Para
de liet duidelijk zijn afkeer blij
ken van het zingen met kopstem.
De internationale jury van het
Vocalisten Concours, met sterren
als Grace Bumbry, Yvonne Min-
ton, Evelyn Lear en Charlotte
Margiono, heeft met de uitverkie
zing van Johnny Maldonado een
daad gesteld. Er is niet gekozen
voor de grote stem en het enorme
bereik, waarmee het operapu-
bliek tegenwoordig zo dweept.
Johnny Maldonado heeft de
hoofdprijs gewonnen op zijn vol
maakte techniek en expressie.
De gelukkige winnaar van het
ÏVC 1996 beschikt, wanneer hij
niet zingt, over een normale
spreekstem, een echte mannen
stem. Hij is zijn zangcarrière dan
ook begonnen als 'normale' tenor
en pas kort geleden overgescha
keld op de falsetstem.
„Ik was helemaal afgestudeerd
als tenor," legt Maldonado daags
na zijn overwinning uit in het
IVC-kantoor aan de Parade in
Den Bosch. „Maar mijn stem
kraakte en brak de hele tijd,
vooral in het hoge register. Ik
voelde mij niet zeker, en ik werd
niet geaccepteerd als deelnemer
aan concoursen. Op een gegeven
moment, in 1992, heb ik een jaar
helemaal niet gezongen. Toen
maakte ik kennis met een Itali
aans ensemble waarin counter
tenors zongen en ik schakelde
over."
Bronx
Zingen deed Johnny Maldonado,
die opgroeide in de New Yorkse
wijk The Bronx, altijd al. „Van
huis uit werd er bij ons niets aan
muziek gedaan, maar op school
2>t ik op mijn 10e jaar in het
schoolkoor. Op de high school
maakte ik deel uit van de glee
«ih, tot mijn 14e jaar, toen ik de
ward in de keel kreeg. Daarvóór
had ik een jongenssopraan, en na
de baard' bleek ik een tenor te
De Amerikaanse countertenor Johnny Maldonado, de verrassende winnaar van het Internationaal Vocalisten Concours 1996 in 's-Her-
togenbosch. foto jan verhoeff
hebben. Rond die tijd hoorde ik
ook mijn eerste opera, Tosca, in
de Metropolitan Opera House in
New York, en ik wist toen dat ik
daarvoor bestemd was."
Johnny Maldonado was zo geta
lenteerd dat hij werd toegelaten
tot de High School of Music and
Art in New York. „Die school
stond model voor de musical Fa-
me. De film is opgenomen toen ik
op school zat. Ik heb een rol in
het achtergrondkoor. Dat was
mijn eerste professionele optre
den in show biz."
De keuze voor een carrière als
countertenor heeft beperkingen.
„Het zal geen glamour-carrière
worden zoals die van Pavarotti.
In Amerika is deze wijze van zin
gen nog te omstreden. Ze houden
wel van mijn zang, maar op con
coursen gaan de prijzen naar de
sopranen. Maar een bescheiden
carrière is ook een carrière. Het
hangt ervan af welke eisen je
stelt. Je moet er in ieder geval van
kunnen leven, en dat zal mij wel
lukken, denk ik." Overigens
heeft Maldonado onlangs het Pa
varotti Concours gewonnen. „Dat
concours vindt in de hele wereld
plaats, de zangers worden uitge
nodigd door Pavarotti. De finale
was in Philadelphia, en die heb ik
gewonnen. De prijs bestaat uit
een optreden met Pavarotti. Dat
moet nog plaats vinden."
Het repertoire van Johnny Mal
donado beweegt zich hoofdzake
lijk op het gebied van de barok-
opera. Maar hij is ook als liede-
renzanger actief. „Mijn favoriete
liedcomponist is Brahms. Dat
gaat heel goed met mijn stem. Wij
countertenors moeten nog uitzoe
ken wat wij met onze stem wel en
niet kunnen. Overigens mis ik als
liedzanger mijn tenorstem wel
eens. Ik zong heel graag Schu
bert."
In Europa wordt de countertenor
vooral gebruikt in kerkelijke mu
ziek. Maar op dat gebied ver
moedt Maldonado niet veel werk.
„Misschien dat ik af en toe eens
Bach doe, de Matthaus Passion
bij voorkeur. Maar eerlijk gezegd
is dat repertoire minder geschikt
voor mij. Mijn stem is te warm,
heeft te veel vibrato."
Opera, dat moet het worden voor
Johnny. „Mijn grote doel is de rol
van Orfeo in Orfeo ed Euridice
van Gluck. Dat is voor mij de top.
Maar er zijn ook vele rollen in
Handel-opera's, Renaldo, Seme-
le. Semele heb ik onlangs gedaan
in Spoleto. Dat was een grote gok
om met mij zee te gaan, maar het
Italiaanse publiek accepteerde
het."
Audities
Via Italië is Johnny Maldonado
ook in Den Bosch terecht geko
men. Want hoe komt een jonge
Amerikaanse zanger in contact
met het Internationaal Vocalisten
Concours in 's-Hertogenbosch?
„Evelyn Lear zag mij in Florence.
Zij is jurylid in Den Bosch - en
zelf een groot zangeres. Ik zong
daar, in een soort grap, een vrou
wenrol in Aida, de rol van kin
dermeisje. Ik was het beste kin
dermeisje dat ze ooit had ge
hoord, zei Evelyn Lear. Zij raad
de mij het IVC aan om door te
breken in Europa, en via haar
werd ik uitgenodigd."
De eerste prijs in Den Bosch, al
dus Maldonado, betekent een
enorme exposure in Europa.
Naamsbekendheid. „Ik ben al be
naderd voor het eerste contract.
Dat is waar alles om draait. Ik
wil bereiken dat ik nooit meer
audities hoef te doen voor een rol,
voor een contract. Die audities
zijh altijd weer afschuwelijk. El
ke keer opnieuw word je beoor
deeld, terwijl je in feite goed ge
noeg bent. Maar pas als je naam
algemeen bekend is, word je ge
vraagd."
De jury was heel complimenteus,
zegt Maldonado trots. „Ze zeiden
dat mij een belangrijke carrière
wacht. En ze prezen mijn oprech
te kunstenaarschap."
De techniek van de countertenor
is een voortzetting van die van de
vroegere castraat-zanger. „Ope
ra's van Handel in de 18e eeuw
werden gezongen door castraten.
In de negentiende eeuw is dat
verschijnsel afgeschaft omdat
men castratie niet langer goed
achtte, godzijdank."
„Over het algemeen wordt er te
genwoordig veel te hard en te
hoog gezongen. Als het maar
hoog en hard is. Wat steeds meer
ontbreekt is de kunst, de tech
niek, de expressie. De cd-indus-
trie speelt daar een kwalijke rol
in. Mensen willen het in de zaal
net zo horen als op hun cd in de
huiskamer.
Studie
„Ik wil de oude stijl van zingen
terugbrengen. Een zanger moet
zijn eigen unieke kleur erin bren
gen. Als zanger moet je ook stu
die maken van de geschiedenis,
van de schilderkunst en andere
aspecten van de tijd waarin een
stuk werd gecomponeerd. Dat
moet je allemaal in je opnemen.
Maar dan moet je dat allemaal
weggooien, en volstrekt onbevan
gen gaan zingen. Als vanzelf
komt alles wat je hebt opgeno
men in je voordracht terecht.
„Om een publiek te boeien en te
winnen moet je niet alleen noot
jes zingen. Je moet een hele sfeer
scheppen. Maria Callas ging
daarin zover dat zij haar stem in
leverde voor het acteren. Zij ac
teerde met haar stem. Hoewel
haar stem misschien niet zo goed
was, overtuigde zij dramatisch
altijd."
„Ik ben aangekondigd en om
schreven als haut-tenor, so-
pranista, altus, contralto en
countertenor. Daar zitten lichte
verschillen tussen, maar ik ben
het eigenlijk allemaal. Ook so-
pranista, al is het een aanslag op
je stembanden om lang achter el
kaar heel hoog te zingen."
Spier
„Je moet iedere dag je stemban
den in conditie houden met voca
lises, met stemoefeningen. Als je
dat niet doet, dan verlies je je
conditie, net als bij sportmensen.
De stem is een spier als andere
spieren. Die moet getraind blij
ven."
Waarschijnlijk zal Maldonado in
Europa meer succes hebben dan
in Amerika.
Verhuist hij naar Europa? „Mijn
liefste wens is te zingen in de Met
Metropolitan Opera in New
York). Ik wil niet alleen in Euro
pa erkend worden, maar voor
mijn familie en vrienden ook in
Amerika.
Als alles lukt dan wil ik uiteinde
lijk een mooi appartement in
Manhattan."
Nog voor de horizontale programmering was uitgevonden, bestond
het al: Met het oog op morgen. Vanavond presenteert Frits Spits de ze
venduizendste aflevering.
Was ich noch zu sagen hatte, dauert eine Zigarette... En: Buiten is het
vijftien graden, binnen zit.... Vanaf 1976 elke avond een actuele radio
rubriek om elf uur, dat was destijds een opmerkelijke zet van Kees
Buurman. Wel leverden de verschillende omroepen hun eigen presen
tator. Zo vertolkte Wim Bosboom het Tros-geluid. Een aardig contrast
met VPRO-coryfeeën als Jan Donkers en Arie Kleywegt.
In twintig jaar heeft het Oog heel wat presentatoren versleten. Van Ivo
Niehe tot Berend Boudewijn. Anno 1996 geven op vaste dagen Marga
van Arnhem, Henk van Hoorn, John Jansen van Galen, Frits Spits,
Annette van Trigt, Jan Tromp en Joop van Zijl kleur aan het Oog.
„De voorspelbaarheid bepaalt in hoge mate het succes. De mensen we
ten wat ze kunnen verwachten. De hoge luisterdichtheid verleent het
programma zijn gezag, want daardoor komt menig gezagsdrager in
weerwil van het onaangename tijdstip naar de studio in Hilversum",
verklaart John Jansen van Galen in de Vara-gids.
„Maar is het ook een goed programma? Die vraag wordt zelden ge
steld. Het Oog is er nu eenmaal. Het ontleent zijn bestaansrecht aan
zijn langdurig bestaan."
'Met het oog op morgen', Radio 1, 23.07 uur
Van onze rtv-redactie
Hilversum - Verslaggever Theo
Reitsma wil Studio Sport (NOS)
de rug toekeren en hoofdredac
teur worden van SuperSport.
Reitsma is over deze functie in
onderhandeling met algemeen di
recteur J. Daalmeijer van de
abonneezenders Film-
Net/Supersport.
SuperSport is het sportkanaal
van Nethold, waartoe onder an
dere ook FilmNet behoort. De
sportzender heeft bijna 200.000
abonnees in Nederland en Vlaan
deren.
Van een contract is nog geen
sprake. Zo is ook nog onduidelijk
wanneer Reitsma eventueel ver
trekt bij Studio Sport. Als het zo
ver komt, is Reitsma de eerste
van de NOS-sportredactie die
kiest voor een commercieel tv-
station.
Van onze kunstredactie
New York/Breda - De Nederlandse beeldend kunstenaar Pieter
Laurens Mol krijgt een solo-tentoonstelling in het Museum of
Modern Art (MoMa) in New York.
De expositie wordt geopend op 19 september en draagt de naam The
imperative mood. Mol toont een aantal nieuwe monumentale werken,
en daarnaast werk uit Europese en Amerikaanse collecties.
Na Karei Appel en Rem Koolhaas is Pieter Laurens Mol de derde Ne
derlander die een solo-expositie heeft in de meest prestigieuze kunst
tempel van de Verenigde Staten.
Mol werd geboren in Breda (1947) en woonde daar tot 1994. Het New
Yorkse museum plaatst zijn werk op één lijn met dat van Yves Klein,
Joseph Beuys en Marcel Broodthaers. Behalve in het MoMa exposeert
ook galerie Sean Kelly in New York recent werk van Pieter Laurens
Mol.
foto ap
Ier is geworden. Het is een frac-
tioneel verschil, maar je hoort
niettemin wat meer diepte in de
vertolkingen.
Als tekstschrijfster is ze mis
schien wat bedachtzamer ge
worden, maar de twaalf num
mers op deze Nine objects of
desire blinken niettemin uit
door trefzeker taalgebruik, ver
rassende beelden en speelsheid.
De verlangens uit de plaattitel
hebben van doen met zaken als
moederschap, heimwee, erotiek
REM
HUWELIJKEN TUSSEN pop
musici zijn vaak geen lang leven
beschoren, maar als de partners
goed met elkaar overweg kun
nen, dan kan dat mooie dingen
opleveren.
In het geval van singer/songwri
ter ('Suzanne Vega en producer
MitjChell Froom is er een doch
tertje en, want voor de muziek
liefhebber belangrijker is, een
prachtige nieuwe Suzanne Ve-
ga-ed die Nine objects of desire
heet. Mitchell Froom, die als
producer eerder vooral met
Crowded House fantastische
dingen deed, produceerde ook al
Suzanne Vega's cd 99.9F* uit
1992. Die voorganger was een
tikkeltje techno van sfeer. Nine
objects of desire heeft die sfeer
nog af en toe wel een beetje in
zich, maar is toch iets traditio
neler dan zijn voorganger.
Opvallend aan de nieuwe plaat
is dat Suzannes stemgeluid als
gevolg van het moederschap vol-
