DE STEM
Camera's in rij rond de dorpspomp
AGEN
UIT
danscursus
Gouden tijden lijken
voorbij voor tv-reclame
Leidse Stadsgehoorzaal
volledig gerenoveerd
ie Butler"
Televisie ontdekt goudmijnen in de provincie
D1
Late doeken van demente
Willem de Kooning
te zien in museum Boymans
Brabants Orkest
1996
i morgen.
CATIE
HJ Terneuzen
lWij zijn geen
lullo's'
ZIE RAGAZZI OP ACHTERPAGINA - D5
Gids
tankzij CNN en NBC
■ebben we de wereld wel
o'n beetje gezien. En
een slachtoffer schrikt
leeralshijin de ambu-
mcehet bed deelt met
vcameraman van 06-11
feekend. Het is dringend
id voor iets nieuws,
reten SBS6, RTL5, TV8
de regionale omroe-
ien. Ze zoomen in op
nze straathoek en onze
uurman want, zo heet
et, het goud ligt in de
i. En dus kijken we
teeds meer vooral naar
uszelf.
isjes wachten op je.
lippen.
anaf 7 jr.
eren vanaf 13 jr.
oor Joop van der Pol
had den Bels. 'n Beetje
oere-omroep, maar met sap-
series als Schipper naast
lathilde en Kapitein Zeppos,
tn bewegend jongensboek,
in was er nog de Duitser.
i Joe en Pa Cartwright
raatten daar altijd zo raar.
linde hoeft, cowboy! En dan
ias er natuurlijk gewoon
Herland. Zwartwit en zo
■aag als stroop, maar wel met
jorus en met Rudi Carrell.
fat de televisiekijkers in NTS-
jurnaal, KRO's Brandpunt en
'ie van de Drie werd voorge-
choteld was niet meer of minder
an een ongegeneerde uitvergro-
ng van het Gooi en omstreken.
Als Het Nieuws, zo noemde je het
ITS-Journaal toen nog, verlegen
at om beelden van een week-
larkt, spoedde de cameraman
ichnaar de kraampjes in Hilver-
Tenzij het donderdag of
ag was natuurlijk, dan
noest hij noodgedwongen uitwij-
en naar het verre Bussum of
llaricum.
lieuwe omroepsters werden
erecruteerd binnen een straal
an vijftig kilometer, evenals de
inderkoortjes. Waardoor jong
lederland onbedoeld in de waan
verd gebracht dat die rwarwe
Itterw 'rw' echt ABN was. Alles
'at zich afspeelde buiten die
icestueuze Gooise matras, ver
erfden de omroepen handig in
uitenland - dat was belangrijk -
n Van Gewest tot Gewest.
'oor Van Gewest tot Gewest
choven de boeren en buitenlui in
/ingewesten en buitenplaatsen
ls Groningen, Brabant en
Irente graag hun stoelen aan. En
n Hilversum sloeg men elkaar
rffgenoegzaam op de schouders
oor deze succesvolle samenvat-
hg van de rest van Nederland,
«ccesvol zeker, want vorig jaar
lorde de achtenswaardige
■ubriek het dertigjarig bestaan,
erder bleef het regionale nieuws
or buiten het schootsveld van
ot publieke bestel, afgezien van
on enkel incident - „Je meent
et Een gasbel in Groningen! Of
II places! Daar moesten we dan
"er 'ns heen, ja". 01 als je 'ns
lood wilde lachen ging je met een
©borgen camera in de veen-
ieppels liggen, terwijl je een
nmaak-Chinees met vlechtjes de
'eg naar zijn geboortegrond liet
'ogen. Stond daar zo'n boer
inder z'n pet te krabben: „China?
o», ik doeftt ginder lienks, en
altied mar riechts aonhold'n,
Kom.'ie d'r wel.'
P'ekker
toen Nederland 1 zichzelf al
M vermenigvuldigd tot Neder-
JM2 en later 3, leek 't Gooi
Mits in verbinding te staan met
u® Haag en met zichzelf. Alleen
Regionale tv in Brabant: er worden nog meer TV8'en klaargestoomd voor Gelderland en Limburg.
de TROS, enfant terrible temid
den van de gevestigde orde, ging
minder introvert te werk. De
TROS is er voor U! luidde de
boodschap, die werd vertaald in
een brutalere nieuwsgaring en
vooral veel achteruitrij-races.
Het succes bleef niet uit. Andere
omroepen volgden en de beeld
buis slibde dicht met nog meer
spelletjes, soaps en films. Vlieg
'm d'r in of Vlieg 'm d'r uit, dat
was niet de vraag - hoe hoog zijn
de kijkcijfers?
Omroep plegen werd handel,
helemaal toen de commerciëlen
kwamen. De VPRO had op zon
dagochtend negen uur een kin
derprogramma? RTL4 en Kinder-
net zetten gewoon de wekker op
zeven uur - dan worden kinderen
namelijk vaak wakker. In een
mum van tijd ontfutselde Tele-
kids Hilversum een leuk stukje
marktaandeel. En hetzelfde doen
inmiddels op hun terrein muziek
zenders, sportzenders en snelle
nieuwszenders als CNN en NBC.
Pilletje
Terwijl de publieke omroepen
nog in opperste verwarring van
deze aanslagen bekomen, zet een
nieuw, misschien wel groter
gevaar de bijl aan de wankelende
zuilen: lokale en regionale televi
sie. Na de betrekkelijk onschul
dige boom van lokale omroepen -
inmiddels bezitten 379 van de
490 gemeenten een eigen omroep,
die samen 96% van de bevolking
bereiken - hebben nu de grote
jongens de regio ontdekt.
Het SBS6-programma Hart van
Nederland - al eens getypeerd als
Van Gewest tot Gewest met een
pilletje op' - scoort enorm en is
spoorslags uitgebreid met een
vroege-avondeditie. SBS6 staat
bovendien te trappelen om in
Noord- en Zuid-Holland regio-tv
te gaan maken. RTL5 gaat sinds
kort de boer op met 5 in het land,
en wordt binnenkort omgebouwd
SBS6 richt in 'Hart van Nederland' de aandacht op het kleine
nieuws dicht bij de mensen.
tot nationale nieuwszender -
Clinton, Arafat en Jeltsin hebben
niet de prioriteit.
Afgelopen maandag ging het
commerciële TV8 Brabant van
uitgever VNU van start. Over de
drijfveren liet hoofdredacteur
Johan van Uffelen geen onduide
lijkheid bestaan: „Het goud ligt
in de regio." In Gelderland en
Limburg worden meer TV8'en
klaargestoomd om de goudmij
nen daar te ontginnen. En eergi
steren nog zette de Tweede
Kamer het licht op groen voor de
regionale radio-omroepen om tv
te gaan maken. Waardoor de
kans groot is dat Brabant vol
gend jaar in één klap twee con
currerende televisie-stations
heeft.
Geldstroom
Wordt de dorpspomp nu het
brandpunt van de wereld? Het
moest er van komen, oordeelt
Joop Fleuren, docent massacom
municatie tv aan de Academie
voor de Journalistiek in Tilburg.
„Het ontwikkelde zich allemaal
naar grootschaligheid: satelliet-
beelden, CNN, dë wereld bij u
thuis. Toen RTL4 begon, wilde
het vooral serieus genomen wor-
FOTO DIJKSTRA
den. Daarom lijkt RTL-Nieuws
ook zoveel op het NOS-Journaal.
SBS6 móest het wel anders doen.
Het had heel goed in de gaten dat
het verzadigingspunt naderde.
De tendens om ons af te keren
van die grote boze, onoverzichte
lijke buitenwereld. Je zag het al
aan de regionale radio, de regio
nale dagbladen - ook die draaien
over het algemeen heel goed. Er is
dus kennelijk een behoefte, en
dus een markt." Of en hoeveel
potten met goud er in de polders
staan, is volgens Fleuren zeer de
vraag. „Het bedrag dat in ons
land aan reclame wordt uitgege
ven stijgt amper, terwijl toch
steeds meer lokale en regionale
media aan die koek gaan knabbe
len. Er ontstaat dus hooguit een
verschuiving van de geldstroom.
Andere omroepen en kranten,
soms in handen van dezelfde con
cerns, leveren in. Ik denk eerder
dat een defensieve strategie de
doorslag geeft. Inspelen op
nieuwe ontwikkelingen voordat
anderen dat doen."
Fleuren meent dat regionale tv-
zenders zeker een aanwinst kun
nen zijn. „Als ze zich maar posi
tief weten te onderscheiden.
Want die concurrentie in de regio
kan ook leiden tot een ongezond
soort hijgerigheid. Allemaal ach
ter hetzelfde onderwerp aan.
Zeker als het daar op uitdraait
verwacht ik een shake-out: dan
blijven alleen de zenders over, die
hun bestaansrecht bewijzen. Als
je het mij oprecht vraagt, geloof
ik dat landelijke omroepen met
regionale vensters uiteindelijk
nog de beste optie zijn."
Paniek
Voorlopig is het dringen geblazen
in de provincie. Een grafschennis
in Kerkdriel trekt al gauw drie
camerateams, twee radioverslag
gevers en zeven of acht dagblad
journalisten. De dramatische
avond van de Hercules-ramp in
Eindhoven verzamelden zich bij
het vliegveld binnen enkele uren
twééhonderd journalisten en
cameramensen. Een invasie
waarmee de defensievoorlichters
zich totaal geen raad wisten.
Schiphol zag onlangs af vaahaar
belofte aan tv-ploegen, dat die
drie kwartier na een ongeluk op
de luchthaven ter plekke mogen
kijken. Opgaaf van reden: Er zijn
te veel media (camerateams) bij
gekomen om de belofte waar te
maken. PR-afdelingen en voor
lichters zien de verzendlijsten
voor persberichten gestaag
groeien. Hier en daar slaat de
paniek toe. Het gemeentebestuur
van Middelburg vaardigde
nieuwe richtlijnen uit: camera
teams van agressieve program
ma's, zoals Breekijzer, worden
voortaan geweerd. Onopvallend,
maar niet minder nadrukkelijk in
opmars zijn de plaatselijke en
regionale kabelkranten en tekst-
tv's. Elk dorp, elke stad heeft er
wel één, Nog nooit heeft de tele
visie dichter op de huid van de
kijker gezeten, meent Willem van
Beerendonk. Hij is hoofd van
Brabant Pers Nieuwe Media en
als zodanig verantwoordelijk
voor de kabelkranten. „Think
FOTO TON TOEMEN
global, act local is de trend. Door
de nieuwe computertechnieken is
televisie van een duur, grootscha
lig medium nu doorgedrongen tot
de hoek van de straat. Tien jaar
geleden kostte het maken van een
reclamespot een ton. Nu praat je
nog over honderden guldens."
Fijnmazig
Op het kanaal van de kabelkran
ten kan de gebruiker ook tele
tekst raadplegen. „Helemaal toe
gesneden op de regio. We volgen
daarin op dit moment 600 voet
balcompetities, tot en met de F-
pupilletjes. Die mennekes staan
bij wijze van spreken nog onder
de douche als pa en ma thuis de
uitslag al lezen. Dat mag je toch
fijnmazige communicatie noe
men."
De volgende stap in regionale
media ligt wat Van Beerendonk
betreft op de digitale snelweg.
Internet. „Kijk, een E-mailtje
krijgen uit Sydney is natuurlijk
leuk. Maar waarom zou je niet
die computer lokaal inzetten?
Mensen communiceren toch het
meest in hun eigen omgeving.
Met een computer, een modem-
bank en een serie telefoonlijnen
maak je voor je eigen stad of
agglomeratie een digitale stad.
De gemeente haakt aan, de
Kamer van Koophandel, de uni
versiteit, de winkeliers, noem
maar op."
„De banken ontwikkelen nu al
een systeem voor digitaal geld.
Nou, als je dan intoetst dat je de
nieuwe cd van Springsteen wil
horen, geeft de platenzaak je een
geluidssample. Bevalt dat, dan
plaats je je bestelling en reken je
digitaai af. Morgen ligt die cd in
je brievenbus. Echt, binnen tien
jaar heeft elke stad zo'n digitaal
net. Waar het allemaal eindigt,
weet niemand. Als ik dat wist,
ging ik straks niet op de Baha
ma's wonen - dan ging ik ze
kópen."
ZATERDAG 7 SEPTEMBER 1996
Van onze verslaggever
Amsterdam - Na jaren van enorme groei komt er dit jaar een
eind aan de stijgende uitgaven voor televisiereclame in Neder
land. STER-directeur R. Morees verwacht dat de uitgaven dit
jaar met 3 procent dalen ten opzichte van vorig jaar, toen 1,07
miljard aan tv-reclame (exclusief productiekosten) werd uitge
geven. Morees wijt de daling aan het toegenomen aantal Neder
landstalige zenders waardoor de adverteerder onzeker wordt
over het bereiken van de gewenste doelgroep en aan de hoge
kortingen die sommige stations adverteerders bieden.
„De rek is eruit", beaamt Ruud
de Langen van The Media Part
nership. Dit Amsterdams bedrijf
plaatst jaarlijks voor ƒ300 mil
joen aan tv-reclame bij de sta
tions. „De gouden tijden, tussen
1989 en 1984, waarin de uitgaven
voor tv reclame verdubbelden
van 500 miljoen naar ƒ1 miljard,
zijn voorbij".
„Bij de tv was wat reclame
betreft jarenlang sprake van een
inhaalrace. Die is nu gedaan.
Televisie was heilig, nu iets min
der," zegt Lidy Aldershoff van
het onafhankelijke Media Insti
tuut in Amsterdam dat gegevens
over televisiereclame analyseert
ten behoeve van onder meer
mediabureaias.
De vorige maand door de Vereni
ging van Erkende Reclamead
viesbureaus (VEA) verspreide
gegevens waren al een voorbode
van het kerend tij. De VEA
noteerde voor tv-reclame vorig
jaar een groei van 5,1 procent,
ruimschoots beneden de 16,7 pro
cent die in 1994 werd behaald. De
sterke versnippering van de zen
ders leidt tot aarzeling bij de
adverteerders. Lidy Aldershoff:
„Ze krijgen steeds meer het idee
dat ze maar een plukje mensen
bereiken."
Tarieven
Het gevecht om de adverteerder
heeft geleid tot een ware tarie-
venslag. SBS 6, dat evenals het
uit het publieke bestel gestapte
Veronica vorig jaar september
van start ging, heeft zijn sporen
in de advertentiemarkt nagela
ten. Met tarieven die tot vijftig
procent beneden die van de. STER
en IP (RTL4, RTL5 en Veronica)
lagen, heeft SBS6 zich in de
markt geknokt. IP en STER
zagen zich tot tariefsverlaging
gedwongen, maar schroeven hun
prijzen nu - ondanks de gedaalde
marktaandelen - weer op.
Aldershoff: „Ze moeten wel,
anders redden ze het niet."
STER, dat vorig jaar zijn omzet
met een kleine 10 procent zag
afnemen, voorziet eenzelfde
daling voor dit jaar.
De tarievenslag - die Veronica
wegens een geringer dan voor
speld marktaandeel noopte zijn
tarieven praktisch te halveren -
heeft adverteerders in de kaart
gespeeld. „Als de een het niet kan
voor die prijs, dan kan de ander
het wel", zegt Ruud de Langen,
hoofd tv van The Media Partners
hip, dat een kwart van alle recla
mezendtijd op televisie vult.
Directeur H. Nieman van de VEA
is niet onverdeeld gelukkig met
die ontwikkeling. „Je kunt mis
schien wel zeggen: hoe goedkoper
hoe beter, maar we zijn ook
gebaat bij een stuk kwaliteit".
STER-directeur Morees valt hem
bij. „Het product-tv reclame is
meer waard," zo veroordeelt hij
de prijsdump.
Evenals De Langen van The
Media Partnership voorziet hij
een shake out. „TV10 is niet ren
dabel en Euro7 en dat soort zen
dertjes kunnen wat mij betreft
ook weg," meent De Langen.
De dagbladuitgevers profiteren
van de aarzeling die adverteer
ders jegens tv-reclame vertonen.
Hun advertentieinkomsten groei
den vorig jaar met ƒ100 miljoen
(+6,5 procent) ten opzichte van
1994. De eerste helft van dit jaar
is de groei doorgegaan.
Leiden (anp) - Na een uitgebreide renovatie gaat de Leidse
Stadsgehoorzaal op 12 oktober weer open. Bij de verbouwing,
die zeven miljoen gulden heeft gekost, is de unieke zaal in z'n
monumentale vorm hersteld. Verder zijn het zitcomfort, de
zogenoemde zichtlijnen en de theatertechniek verbeterd.
De Stadsgehoorzaal werd in 1891 in neo-renaissance stijl gebouwd
naar een ontwerp van de stadsarchitect D.E.C. Knuttel. Behoud en
conservering waren dan ook de belangrijkste uitgangspunten bij de
renovatie. Zo is de in de loop der tijd geheel dichtgezette gevel achter
de zuilengalerij in oorspronkelijke staat hersteld. De karakteristieke
negen bogen komen daardoor weer volledig tot hun recht en de begane
grond krijgt een veel lichter en opener aanzicht.
Ook in het interieur van de Grote Zaal is een aantal belangrijke ver
beteringen aangebracht. De verdieping van de zaal en het (flexibele)
tribunesysteem verbeteren het zicht op het podium. Door het verwij
deren van de (in de jaren zestig aangebrachte) toneellijst is de eenheid
van podium en zaal hersteld en de podiumoppervlakte vergroot. De
plaatsing van een drietal lichtbruggen en vernieuwing van de techni
sche installatie, betekenen een vergroting van het aantal gebruiksmo
gelijkheden.
Rotterdam (anp) - Het late werk van de 92-jarige Amerikaanse
schilder Willem de Kooning is vanaf morgen te zien in museum
Boymans Van Beuningen in Rotterdam. De collectie van 35
doeken is enigszins omstreden omdat de oude meester vanaf
eind jaren zeventig dement is. De werken die in Rotterdam zijn
te zien, stammen uit de periode 1981-1987.
Drie jaar later, in 19Ö0, stopte De alle beschuldigingen, nog voor-
Kooning defenitief met schilde
ren. Hij leidt nu een stil bestaan
op Long Island, New York, zorg
vuldig afgeschermd voor de bui
tenwereld.
Willem de Kooning werd in 1904
geboren in Rotterdam, waar hij
acht jaar cursussen volgde aan de
Academie voor Beeldende Kun
sten. Hij vertrok op zijn 22e naar
Amerika waar hij in de jaren
veertig en vijftig uitgroeide tot
boegbeeld van het abstract-
expressionisme, ofwel action
painting, zoals critici het noem
den.
De laatste controverse over zijn
doeken, ditmaal over zijn geeste
lijke vermogens, begon in de
jaren tachtig. Door zijn voort
schrijdende dementie begon zijn
directe omgeving zich steeds
meer te bemoeien met de gang
van zaken in het atelier. Assis
tenten bereidden het werk voor
door al vast figuren te schetsen
op de nog kale doeken. Zijn
vrouw Elaine, die in 1989 stierf,
probeerde Willem de Kooning af
te brengen van primaire kleuren
nadat critici daar negatieve
opmerkingen over hadden
gemaakt.
De Kooning weerlegde onbewust
dat die werden geuit, door stee
vast de hulplijnen van zijn assis
tenten over te schilderen met
totaal andere lijnen. Hij heeft
altijd volledige controle gehad
over zijn lijnenspel. „Dat deed hij
instictief", verduidelijkt zijn
dochter Lisa, die vrijdag de pre
sentatie van de tentoonstelling
bijwoonde.
De Academie voor Beelden Kun
sten in Rotterdam is ook over
tuigd van de 'echtheid' van De
Koonings werk. Als eerbetoon
aan de oud-Rotterdammer zal de
opleiding voortaan Willem de
Kooning Academie heten. De
expositie duurt nog tot 1 decem
ber.
In de berichtgeving over Het Bra
bants Orkest in De Stem van
afgelopen donderdag staan
enkele onjuistheden. Het orkest
speelt in het Bredase Chassé
Theater op 4 maart en 12 april.
Weggevallen is de vermelding
van het concert op 26 november,
met als dirigent Mare Soustrot
(werken van Wagner, Mendels
sohn en Dvorak).
