n.
ch
Zomer-Gids
'Ik wilde bij dat
wereldje horen'
DE STEM
Uit de schaduw van zus Marie-Cécile
10.00
Is zijn open
8 uur.
Sleuteltje
Rollenspelvereniging in
Tilburg houdt Gamesday
rus 1996
ïaand prijzen:
Carwe
intjes,
1.29
kaas 48+,
i van 't mes,
...1899 16.90
lile
...289 1.79
irt,
>2A9 1.99
idappeltje,
Ute
II ...249 2.99
op sap,
m- 59
!Pjes,
X89 1.29
.289 2.29
NÜ 2.49
iik
249 5.99
enu,
.289 2.59
of volkoren
4.99
-289 1.99
oakken,
Nü 27.99
een kleintje"
9.95
act navul,
.1&99 11.99
79
9.98
Vioolbouwer Johannes Jacobs bbj met aandacht voor viool op Festival van Zeeuwsch-Vlaanderen
Pianist Carlos Moerdijk begeleidt Emmy Verhey op Festival van Zeeuwsch-Vlaanderen
BETSY EN GIJS IN
D1
Het Parradijs
RTL5 neemt
aanloop als
nieuwszender
Amerikaanse
acteur Greg
Morris overleden
Met dwergwerpen, bord- en kaartspelen
jO gram 2.99"
>P,
>-2^72.49
142810.98
kunt u In alle AH winkels
r kleine cijfertjes bij staan,
n In AH winkels waar een
aat. Reclameprijzen gelden
voorraad strekt.
pe viool is niet meer en niet
minder dan een stuk gereed
schap voor de musicus. Het is
een mechanische klankverster
ker, een klankkast met snaren.
Om hem te bespelen is geduld,
doorzettingsvermogen en aan
leg noodzakelijk. Het is geen
gemakkelijk te bespelen in
strument. Er zijn vele jaren
studie nodig om magische
klanken te ontlokken aan het
instrument. Om het publiek te
bekoren is een muzikaal talent
nodig en een vioolbouwer die
een kwalitatief instrument met
potentie maakt. Het Festival
van Zeeuwsch-Vlaanderen be
licht dit jaar de viool. Aan de
Bellinkstraat in Middelburg
woont Johannes Jacobs die
violen bouwt.
Door Jeanette Vergouwen
Middelburg op een drukke donderdag.
De historische stad verwerkt duizenden
toeristen die cultuur als slecht-weer-
voorziening beschouwen. De weekmarkt
en vakantie-activiteiten vormen een
aantrekkelijke afwisseling en een tocht
langs de eeuwenoude pandjes en straten
tussen de buien door is ook niet te ver
smaden. Niet ver van de Dam ligt de Bel
linkstraat waar Johannes Jacobs woont.
Hij is vioolbouwer en via de grote ramen
aan de straatkant kijk je zo in zijn ate
lier. Binnen overheerst de geur van hout.
Overal zie je gereedschap, op de ene
werkbank ligt een cello die gerepareerd
moet worden, op de andere een viool in
aanbouw. Johannes Jacobs is een en
thousiast verteller en een bezield vak
man.
Hij is van mening dat de viool dramati
sche eigenschappen heeft en dat het een
instrument is dat kan zingen. „De viool
heeft bijna geen limiet. De tessituur is
groot, het is een meerstemmig instru
ment en kan in alle muziekgenres ge
bruikt worden. Het volume is niet groot
maar dat is eigen aan het instrument. Te
genwoordig vragen ze allemaal naar een
grote toon. Ik vind dat een viool een fris
en open geluid moet voortbrengen, de
schoonheid van de klank zit niet in het
volume, maar in de kleur. Het is aan de
solist om een mooi timbre te maken, ik
kan hem alleen een instrument met mo
gelijkheden voorleggen.
Jacobs praat enthousiast en gemakkelijk
over zijn beroep, dat hij met liefde uitoe
fent. „Alle fretloze snaarinstrumenten
zijn universeel. Over 10.000 jaar bestaan
ze nog, omdat ze alle emoties kunnen
vertolken. Ook als de emotie verandert,
is de viool in staat om deze te verklan
ken."
Hij kijkt naar een half afgewerkt exem
plaarmet glinsterende ogen. „Dat wordt
een hele mooie. Ik maak alles met de
hand en het mooiste compliment voor me
is de waardering van de musicus die na
een concert goede kritieken krijgt en be
weert dat het voor vijftig procent toege--
schreven kan worden aan het instru
ment."
Spaarcentjes
Jacobs is 41 jaar en houdt van muziek,
maar is volgens eigen zeggen geen mu
zikant. „Ik wilde echter wel bij dat we
reldje horen. Ais kind zag ik een repor
tage over het maken van een Stradiva
rius. Ik vond het prachtig en snapte niet
dat ze zeiden dat het heel moeilijk was
°m een dergelijk instrument te maken.
Ik houd van precisiewerk en kon mijn
draai niet goed vinden in mijn werk. Ik
heb M:0. metaal gestudeerd en had
geen vrede met datgene wat ik deed.
Toen ik 27 jaar was, ben ik in Noorwe-
Sen naar een volksmuziekfestival ge-
'Mijn klanten krijgen maatinstrumenten die echt voor hen alleen gebouwd zijn.
gaan, waar een demonstratie vioolbouw
werd gegeven. Ik heb mijn baan opge
zegd en van mijn spaarcentjes de studie
vioolbouw betaald. Een cursus van drie
jaar in Wales. De opleiding werd het
gymnasium voor handvaardigheid ge
noemd en er kwamen mensen uit de he
le wereld daar het vak leren. Vaardig
heid is nodig, je moet in je handen krij
gen wat je in je hoofd hebt. De leraar
drukte me de eerste les een stuk hout in
mijn handen en zei: 'Maak er maar een
viool van'. Het was een kwestie van pu
re ervaring: schaven, zagen en uitmeten.
Daarnaast kregen we theorieles over
akoestiek en het maken van gereed
schap. Ik heb drie leraren gehad, alle
drie met een eigen mening. Ze lieten de
leerlingen vrij om alles zelf te ontdek
ken. Originaliteit vonden ze belang
rijk."
Toen de spaarcenten opraakten ging Ja
cobs met zijn eerste zelfgebouwde vio
len op stap en probeerde ze aan de man
te brengen. Zo kreeg hij in conservato
riumkringen enige bekendheid. Als der
tigjarige kwam hij met zijn diploma op
zak terug naar Nederland en begon, op
aanraden van een collega in Den Haag,
meteen voor zichzelf.
FOTO'S CAMILE SCHELSTRAETE
„In het begin moet je gewoon veel instru
menten bouwen en ze aan de musici la
ten zien. Naam moet je zelf maken en
vooral houden," vertelt de man die al in
strumenten bouwde voor grote violisten
zoals Theo Olof. Hij bouwt violen, alt
violen en celli en voert reparaties uit.
Ook de fabrieksinstrumenten werkt hij
bij. Hij wijst op een partij vioolkoffers
van de Zeeuwse Muziekschool. „Kwart,
halve en driekwartviolen voor de kleine
violisten van de toekomst. Ik heb alle
kammen bijgewerkt. Dat is een heel pre
cies werkje, maar zonder een goede (op
maat gesneden) kam krijg je geen fat
soenlijk geluid uit de viool. Tijdens mijn
opleiding heb ik elf kammen kapotge-
sneden voor ik er eentje goed had."
Gutsen
Tegen de wand hangen de mallen van de
voor- en achterbladen van de viool en
gereedschap. De kasten bevatten alle be
nodigdheden. In de werkbanken zitten
tientallen gutsen. Hij legt met zorg een
zwart ebbenhouten lat op het instrument
en verklaart grinnikend: dat is de toets.
De viool is het enige instrument met
maar één toets." Daarna laat hij zien hoe
hij het bovenblad snijdt. „Ik ga hierbij
toch gevoelsmatig te werk, je kunt dit
niet wetenschappelijk benaderen, ik
bouw mijn instrumenten binnen het mo
del dat als vorm vaststaat (zoals Stradi
varius en Guarneri). De inloop naast de
F-gaten is nodig, anders kan de strijk
stok er niet langs. Je kunt ook Weinig
veranderen aan de breedte van de klank
kast want dan krijg je kans op scheuren.
Maar ik probeer toch enkele originele
zaken te verwerken. Ik houd rekening
met de lichaamsbouw van de speler. De
speler kan gebaat zijn met langere of
kortere snaren. Ik kan het instrument
dus korter of langer maken en ook aan
passen aan de vorm van de schouder.
Niet iedere mens is hetzelfde gebouwd
en je kunt daar dus rekening mee hou
den. Mijn klanten krijgen dus maatin
strumenten, die echt voor hen alleen ge
bouwd zijn."
Strijkstokken maakt Jacobs niet. „Dat
laat ik aan anderen over. Als je een ver
gelijking wilt: de viool is gelijk aan de
scheepswerf en de strijkstok aan de zeil
makerij. Wil je iets anders horen, dat
kan: de viool zijn de stembanden en de
strijkstok zijn de lippen en de tong."
Krul
In Hulst verzorgt Jacobs op zaterdag 14
september om 11.00 uur een lezing en
een demonstratie vioolbouw in Baude-
loo. Voor de belangstellenden een mooie
gelegenheid om eens achter de schermen
te kijken. Hij wil het publiek iets vertel
len over de historie van het instrument,
de vorm, het ontstaan en het gebruik.
Daarnaast toont hij dia's en laat zien hoe
een vakman te werk gaat, bijvoorbeeld
bij het snijden van een perfecte krul, een
soort slakkenhuis bovenaan de viool.
„Een viool moet voor mij kwaliteit en
originaliteit bezitten. De klank moet
goed zijn, het uitzicht aantrekkelijk met
een mooie kleur en vorm. Het geheel
moet uitstraling hebben. Mijn instru
menten moeten dynamiek bezitten, je
moet er gedempt op kunnen spelen en
met een fors volume. Karakter moet de
viool bezitten. Hoe je dit bereikt? Moei
lijk uit te leggen, de stijl van werken
heeft ermee te maken, hoe je de guts han
teert, de polsen draait, de vloeiende lijn
krijgt. Ik werk het idee dat in mijn hoofd
zit uit via mijn handen. Niet één instru
ment is identiek. Ik streef naar het ma
ken van instrumenten met een duidelijk
eigen stempel."
Over een Jacobs-sound wil hij niet spre
ken. „Ik ben tevreden als vioolbouwer
als het publiek na een concert van ie
mand die op eep door mij gebouwde
viool speelt, zegt 'wat klinkt zij mooi'.
Welk hout ik gebruik en hoe de verhou
dingen van hol en bol moeten zijn, is dan
niet meer van belang, dat is mijn vak.
Laat niemand meer praten over een jam
merhout...de viool is een prachtig instru
ment met vele mogelijkheden, waar lief
hebbers van klassieke muziek en folk
van kunnen genieten. Ik vind dat de
veelzijdigheid van de viool tijdens het
festival goed belicht wordt."
Festival van Zeeuwsch-Vlaanderen, van 7
tot en met 29 september, met diverse
concerten in Oostburg, Biervliet, IJzendij-
ke, Aardenburg, Hulst, Terneuzen,
Nieuw-Namen, St. Anna ter Muiden,
Groede, Sluis, Philippine, St. Jansteen,
Koewacht en Kloosterzande.
Johannes Jacobs geeft op 14 september
een lezing over vioolbouw in Baudeloo in
Hulst (11.00 uur).
Hoor Jeanette Vergouwen
Zuiddorpe - Kinderen van be
roemde ouders moeten of ano
niem blijven of nog beroemder
w°rden. Een zus van naam kan
voor een jongere broer dus een
las' zijn. Carlos Moerdijk, gebo
ren in Zuiddorpe in 1945 en nu
een bekend pianist, kan dit be
kostigen.
2'jn moeder was een begrip in
'oeuws-Vlaanderen. Zij wist al
es van piano en bespeelde jaren
carillon van de Hulster basi
liek.
Zus Marie-Cécile Moerdijk ver
overde Nederland met haar
(«liederenrepertoire en haar
heldere stem.
'j legde een verzameling volks-
rederen aan uit vele landen en
trok volle zalen.
arlos kreeg pianoles van zijn
esde tot zijn twaalfde jaar van
l11 moeder. Ik herinner me nog
en pianowedstrijd bij Koster
ey in Axel. We zaten er met
tientallen kinderen, allemaal
hadden we een pianowerk inge
studeerd en mochten spelen
voor het groot publiek. Gierende
zenuwen, vingers die op het
laatste moment weigerden,
maar ook ontzettend veel ple
zier.
Tenslotte was er limonade en
werd er heel wat afgekletst tus
sen de sonates en etudes. Ik
bracht het er niet slecht van af,
maar mijn prestatie verbleekte
toen een klein jongetje achter de
piano plaats nam. Hij trok zijn
handschoentjes uit, keek ernstig
naar de toetsen en speelde een
werk waar de meeste deelne
mers nog lang niet aan toe wa
ren. Hij won de wedstrijd en wij
dronken limonade.
Het was Carlos Moerdijk, die la
ter studeerde aan het Brabants
Conservatorium bij Gérard van
Blerk, waar hij op 22 jarige leef
tijd met onderscheiding het so
lodiploma behaalde en de toela
ting tot de studie voor de Prix
d'Excellence.
Carlos was niet meer het broer
tje van Marie-Cécile die haar
begeleidde, hij was een pianist
waar men rekening mee moest
houden. Sinds 1970 is hij als do
cent verbonden aan het conser
vatorium in Tilburg en hij ge
niet voornamelijk bekendheid
als kamermuziekspeler en bege
leider.
Vele optredens in binnen- en
buitenland bewijzen dit.
Hij werkt ook samen met violis
te Emmy Verhey, met wie hij di
verse opnamen realiseerde. In
het Festival van Zeeuwsch-
Vlaanderen begeleidt hij haar in
werken van Ravel, De Falla,
Kodaly, Fauré en Van Beetho
ven (dinsdag 24 september in de
r.k.kerk in Sint-Jansteen). Hij
speelt dan piano en luthéal. De
luthéal kan in een gewone vleu
gel geplaatst worden. Deze me
chaniek maakt het mogelijk om
naast de pianoklank (door mid
del van registers) de klankkleu
ren van bijvoorbeeld de luit na
te bootsen.
Maurice Ravel schreef een versie
van Tzigane voor viool en lu
théal. Er bestaan niet veel
exemplaren. In 1979 werd na
een restauratie door pianotech
nicus Evert Snel de Tzigane van
Ravel uitgevoerd door Daniel
Wayenberg en Theo Olof.
Zeeuws-Vlaanderen kan nu
door twee andere Nederlandse
musici, Carlos Moerdijk en Em
my Verhey, deze versie horen.
Carlos Moerdijk begeleidt Em
my Verhey, dinsdag 24 septem
ber in r.k. kerk in Sint-Jansteen.
Carlos Moerdijk.
FOTO NEDERLANDS IMPRESARIAAT
DONDERDAG 29 AUGUSTUS
„Pa, pa, help nou toch", hoorde ik duidelijk de schelle stem van
Violina. Denkend aan haar vriendjes van de afgelopen dagen
schoot meteen het ergste door mijn hoofd. „Pa, kom nou toch,
mijn fiets", kwam ze roepend de camping-kantine binnengerend.
Ik prikte net de laatste losse mossel uit de pan en ging met haar
mee naar buiten.
Wat bleek? Het sleuteltje van onze campingfiets was weg, gesto
len, zeg maar. Wekenlang niks meegemaakt op deze rustige ge
zinscamping en dan krijg je zoiets. Violina vond het vreselijk,
want zij is de vaste gebruikster van deze ouderwetse doch degelij
ke witte Belgische vouwfiets. Zelfs naar het toiletgebouw drie ca
ravans verderop pakt zij de fiets. Ze heeft er zelfs een speciaal
mandje aan gehangen voor haar beautycase met een speciaal vak
je voor haar vele douchemuntjes.
„Wat krijgen we nou?" stamelde ik en Violina vertelde tegen mij
en de langzaam groeiende menigte nieuwsgierigen dat er een
nieuw jongetje was die verzot schijnt te zijn op het verzamelen
van fietssleuteltjes. „Maar wie is dat dan, hoe ziet ie eruit?" vroeg
ik vertwijfeld. Maar een duidelijk signalement wist niemand te
geven.
In een poging om deze crimineel eigenhandig in de kladden te
grijpen, Ben ik met de fiets op mijn rug het hele campingterrein
afgelopen. In de hoop dat een oplèttende vader zou roepen: „Gijs,
mis jij misschien een fietssleutelje?" Mooi niet dus. Wel veel ge
roep allemaal en veel vragen. Iedereen wilde het naadje van de
kous weten, want een dergelijke gebeurtenis komt op deze cam
ping hooguit eens in de vijf, zes, zeven jaar voor.
Dankzij de hulp van tientallen kinderen kwam laat op de avond
de dader op de proppen. Tenminste, zo noemden we met zijn allen
dat jongetje van een jaar of acht, want op zo'n camping heb je na
tuurlijk geen justitieel apparaat. Na een flinke huilpartij bleek ie
het toch niet gedaan te hebben.
Het fietssleuteltje bleef het gesprek van de dag en Violina stond in
de volle schijnwerpers. De oplossing kwam weer eens van Betsy.
„Gijs," zegt ze, „sla toch gewoon met een zware hamer dat hele
slot van die fiets, d'r wordt hier toch nooit iets gestolen."
En zo keerde eindelijk de rust weer op het plekje dat wij intussen
zo goed kennen. Van de dader ontbreekt nog altijd ieder spoor.
WORDT VERVOLGD
Van onze rtv-redactie
RTL5 lijkt met het program
ma Vijf in het land vanaf 2
september een aanloop t'e ne
men naar zijn toekomstige
functie als nieuwszender. Ie
dere maandag stelt de RTL-
nieuwsredactie een half uur
durend bulletin samen met
uitsluitend Nederlands
nieuws. Dat begint om 19.00
uur.
„Wij vergelijken het niet met
Hart van Nederland van
SBS6," zegt een woordvoer
der van RTL. „Het ligt eigen
lijk min of meer in het ver
lengde van ons programma
Ooggetuige.
Las Vegas (dpa) - De Amerikaan
se acteur Greg Morris, vooral be
kend uit de tv-serie Mission lm-,
possible, is op 61-jarige leeftijd
overleden. Hij gold als een,van de
populairste zwarte tv-sterren in
de Verenigde Staten.
Morris begon zijn carrière in se
ries als The Twilight Zone en The
Dick Van Dyke Show. Maar zijn
grote doorbraak kwam met de rol
van elektronica-deskundige Bar
ney Collier in de originele Mis
sion Impossible-sene. Andere
successen volgden met The Love
Boat en Roots.
Morris was dinsdag dood aange
troffen in zijn appartement in de
buurt van Las Vegas. Over de
oorzaak van zijn overlijden is nog
niets bekend.
Van onze verslaggever
Tilburg - Tïlburgs Kampioenschap Dwergwerpen met prijzen!!
meldt het programma van Farotil's Gamesday 1996, dat zater
dag in café-restaurant Boerke Mutsaers wordt gehouden. Faro-
til (Fantasy Rollenspel Tilburg) is een Tilburgse spelletjes- en
rollenspelvereniging, met 175 leden een van de grootste die Ne
derland rijk is. De Gamesday is een landelijke beurs voor jong
en oud waarin bekendheid wordt gegêven aan de Fantasy Rol
lenspel Wereld die populair is bij de hedendaagse jeugd.
Dwergwerpen? „Ja, leuk hè," reageert Peter van Spaandonk van het
Farotil-bestuur. „Het is de eerste keer dat we zoiets in Tilburg doen.
Neen, het zijn geen menselijke dwergen! Daar zou ik het zelf ook niet
mee eens zijn. Het is een zak zand in de vorm van een pop, met een
masker van een beademingspop als gezicht, een baard en een lederho-
sen aan."
Volgens voorzitter Maurice Foulon van Farotil is Magie een ander on
derdeel van de spelletjesdag dat goed gaat scoren. „Het is een kaart
spel dat momenteel bij de schooljeugd net zo populair is als toepen of
zwikken in vroegere tijden. Het gaat er hier om tegenstanders met
draken en andere monsters te bestrijden. Bepaalde beesten veroorza
ken de meeste schade, waarna je gaat aanvallen of verdedigen. Als je
tegenstander op nul punten uitkomt, ben je winnaar. Het is een Risk-
achtig spel, een strijd van goed tegen kwaad waarbij het goede moet
winnen. Wat dat betreft eindigen de meest moderne spelletjes ook nog
steeds vrij klassiek."
In een wereld van dwergen, magiërs, ridders, priesters, draken en trol
len spelen rollenspel-spelers zaterdag in Boerke Mutsaers hun spelwe-
feld. Veelal zijn de rollenspel-verhalen die gespeeld worden, geba
seerd op de fantasiewereld van Tolkien of andere Fantasy Fiction-ver-
halen, zoals Heroes Quest of Warhammer Quest.
„Rollenspellen kunnen bestaan uit het AD&D-spelsysteem, maar ook
uit bordspellen of kaartspellen. Tijdens de Gamesday kunnen bezoe
kers kijken, spelen, Mapic-kaarten ruilen, informatie inwinnen bij
Farotil of bij een van de aanwezige andere rollenspelverenigingen uit
Nederland. Of iets kopen bij een van de vijf op rollenspel georiënteer
de stands," legt Foulon uit.
De afdeling Faroltil Live Roleplaying is met een aantal als ridders of
andere fantasy-figuren verklede mensen aanwezig en verzorgt een
riddertoernooi waarbij omstanders worden uitgedaagd om een schone
jonkvrouwe te redden uit de handen van een gedrocht. Ook houdt de
Wargame-afvaardiging van de Vereniging Murphy's Heroes een de
monstratie-sessie. De organisatie Games Collosseum houdt een voor
ronde van het Landelijke Kampioenschap Talisman, een van de be
kendere rollenspellen, aldus Farotil.
'Farotil's Gamesday 1996', zaterdag in café-restaurant Boerke Mutsaers,
Vijverlaan 2 in Tilburg, van 10.00 tot 22.00 uur.
