Week nd
Volgens sommige deskundigen spelen zich op de rode planeet vreemde zaken af
executive m/v
nager m/v
Psychologen hebben wijsheid niet meer in pacht
!leid(st)er
Het nieuws dat er in een van Mars afkomstig verdwaald stuk puin
sporen van leven zijn aangetroffen heeft onze rode buurplaneet
meteen weer in de belangstelling gezet. President Bill Clinton greep
de bekendmaking dankbaar aan om bij zijn Amerikaanse onderda
nen brede steun te verwerven voor het afschieten dit najaar van
twee peperdure ombemande ruimtetuigen naar Mars. Maar of dat
nou zo'n verstandig plan is? Naar verluidt is het namelijk helemaal
niet pluis op de rode planeet-
Gezicht
Nieuwe expeditie
De vakgroep psychologie van de
Katholieke Universiteit Brabant
bestaat 25 jaar. Halverwege de
jaren tachtig zag het er somber
uit toen minister Deetman
(Onderwijs) de opleiding wilde
wegbezuinigen. De aanval kon
worden afgeslagen, maar de psy
chologen hebben toen flink wat
veren moeten laten. En vandaag
de dag balanceren de weten
schappers op het slappe koord
van zuivere wetenschap en toe
gepaste wetenschap omdat de
budgetten sterk zijn teruggelo
pen.
B526168cs
peStem
zaterdag 24 augustus 1996
liek
Lservatie en behandeling van epilepsie met
bedden, verdeeld over 4 afdelingen,
naai begaafde volwassenen, één voor
iocialisatie en één voor verstandelijk
(ïostiek van de afdeling Volwassenen van
ontstaat op korte termijn een tijdelijke
tie van
10%
Binnen de twee groepen diagnostiek
nomen met epilepsie of met op epilepsie
een multi-disciplinaire onderzoeksperiode
esteld. De nadruk binnen groep 1 ligt op de
t, terwijl de nadruk binnen groep 2 op de
ligt. De opnameduur varieert van een dag tot
ervatie en begeleiding tijdens de
|jn dan ook van essentieel belang, in het
wordt op een systematische,
nier gewerkt, volgens het SVH
kundig Handelen) in het Verpleegkundig
YS).
tie-informatie kan contact worden
er E. van Gerven, afdelingshoofd.
udaten dienen te beschikken over een
'iding.- HBO-V (met psychiatrische ervaring)
Wij verwachten een stressbestendige,
ele collega. Flexibiliteit wordt zeer op prijs
conform het FWG-systeem ingedeeld in
irbij het maximum bruto maandsalaris, bij
jèrband, 4.069,- bedraagt.
en. De arbeidsvoorwaarden zijn conform de
enhuiswezen. Wij zijn aangesloten bij het
-.M. en er bestaat een collectieve
eringviahetl.Z.Z.
[re. Geïnteresseerden wordt verzocht binnen
latiebrief met recent c.v. te richten aan de heer
ersoneelsconsulent, onder vermelding van
..062.
esbureau in Bergen op Zoom.
op korte termijn een (extra)
na en stressbestendige instelling zijn
iet worden gemistTaalvaardigheid in het
teresse voor marketing en kommunikatie.
aal de middagen en de hele vrijdag,
i als Brugman Keukens en Badkamers,
eneesmiddelen, Lactona tandenborstels,
nse mosselen, Pot Woninginrichting,
instellingen in de gezondheidszorg,
akt dat deze uitdaging jou op het lijf
chten aan Ria Wolff.
tbus 155,4600 AD Bergen op Zoom.
;kracht
nedewerker met overtuigingsl
iden
tie is vereist
is gewenst
enthousiast team
n waaronder een bonusregeling
uit van de procedure,
vacature heeft, dan kunt u uw
innen 14 dagen richten aan: Nov
ïatenburglaan 74, 4837 BR Bred
t Cöté Jardin, bar en 6 multifunc-
de realisatie van de bedrijfsdoel-
n
sie naar Mars liep uit op
J een mislukking. Eind 1992
vertrok de Mars Observer
oir, de planeet uitgebreid te fotograferen en
in kaart te brengen. Het tuig zou er half au
gustus 1993 moeten arriveren en in een baan
'over de pol en gaan draaien. Half november
zou Observer dan aan zijn twee jaar durende
taak beginnen. Plotseling echter liet ruimte
vaartorganisatie NASA weten dat men het
[contact met de ruimtesonde had verloren.
■Amerika rouwde om het verlies van het
knappe staaltje technologie. De belastingbe
talers vroegen zich af of hun geld niet beter
kon worden besteed dan aan peperdure
raimtetuigen die niet werken.
Het was zeker niet het eerste akkefietje in de
llartiaanse ruimtevaarthistorie. Want in
1989 ging de Russische ruimtesonde Phobos
3 bij Mars op mysterieuze wijze de mist in,
nadat eerder onderweg al het radiocontact
verloren ging met zijn broertje Phobos I. Het
lijkt er sterk op dat het verlies van Phobos II
gesn ongeluk was, maar een heus Star Wars-
incident. Het neerschieten door buitenaard-
sa van een aards ruimtetuig dat zich te dicht
bij hun Marsbasis waagde. Een gewaagde
veronderstelling? We zullen zien.
Verbeelding
Als onze buurplaneet heeft Mars altijd al tot
Ie verbeelding gesproken. In het gunstigste
geval zijn de aarde en Mars zowat 56 miljoen
kilometer van elkaar verwijderd. Het is ook
h .planeet die het meest op onze eigen we
reldbol lijkt, al zijn de huidige omstandighe
den vermoedelijk totaal ongeschikt om ook
maar enige vorm van leven te herbergen. De
recente ontdekking van micro-organismen in
op de Zuidpool gevallen meteoriet toont
echter aan dat er in een ver verleden mogelijk
wel leven is geweest. En als dat op Mars kan,
Het is niet
luis op Mar
Door Eugène Verstraeten
'Gezicht' op het Marsoppervlak. Viking-foto 35-A-72. De zwarte puntjes op de foto heb-
kn te maken met de data-transmissie.
dan kan het overal in het heelal. Het wordt
trouwens voor religieuze leiders nog een hele
kluif om dat in hun geloofskaders in te pas
sen. Maar dat terzijde.
Onze kennis van Mars hebben we vooral op
gedaan in de jaren zestig en zeventig, toen er
verschillende onbemande sondes naar de pla
neet werden gestuurd. De belangrijkste ex
peditie was de Amerikaanse Viking-missie
uit 1976, waarbij twee identieke ruimtetui
gen op pad gingen. Aangekomen bij Mars
bleven de 'orbiters' rond de planeet cirkelen
om foto's te maken, terwijl de afgekoppelde
Marslanders een zachte landing maakten.
In 1971 had de Mariner 9 al opmerkelijke fo
to's naar de aarde gestuurd, waarop pirami
devormige 'bergen' te zien waren. „Als er pi
ramiden op Mars zijn," schertste J. Hurtak
van de Academy for Future Science, „wie
weet vinden we dan ook wel een Sphinx." Hij
verwees daarmee naar de Egyptisch locatie
in Gizeh, waar behalve pyramiden ook een
enorm rotsblok ligt, uitgehouwen in de vorm
van een leeuw met een mensenhoofd. De Sp
hinx dus.
En toen begonnen de Vikings hun fotomate
riaal te verzenden. Wie schetst de verbazing
toen bleek dat een van de opnamen overdui
delijk een enorm gezicht liet zien, dat zich
blijkbaar op het Marsoppervlak bevindt. Ge
tooid zelfs met een typisch Egyptisch kapsel.
Een beeld van zowat twee bij twee kilometer
en tussen de 500 en 800 meter hoog. De fi
guur heeft onmiskenbaar ogen, zo hebben
onderzoekers aangetoond, terwijl er inmid
dels ook al tanden zijn ontdekt. Koren op de
molen van degenen die denken dat er sprake
is van een kunstmatig object en niet van een
grillige speling van rotsen en schaduw. R.
Hoagland van de Mars Investigation Group
ziet er zelfs een treffende gelijkenis in met de
Egyptische god Horus. Volgens onderzoeker
Zecharia Sitchin lijkt het bouwplan van de
Egyptische pyramiden met Sphinx zelfs
sprekend op de Mars-tegenhanger,
Als dat zo is, dan moet er dus ooit iemand de
ze enorme bouwwerken op Mars hebben op
getrokken. Buitenaardsen die op Mars wel
licht een basis inrichtten om van daaruit ons
zonnestelsel verder te verkennen. Een aardi
ge gedachte, maar dan zouden er op de pla
neet toch overblijfselen van zo'n basis te vin
den moeten zijn. Laat er nu inderdaad een
constructie gevonden zijn die grote gelijkenis
vertoont met een moderne luchthaven. Een
centraal gebouw, van waaruit verschillende
'pieren' lopen. NASA-wetenschappers hou
den het er echter op dat deze kunstmatig
aandoende installatie op natuurlijke wijze is
ontstaan.
Dat brengt ons bij het abrupte einde van de
Een 'ruimtebasis' op Mars. Marmer 9-foto 4209-75.
Russische Phobos Il-missie in maart 1989.
Voordat plots alle contact met de ruimteson
de werd verbroken zond Phobos II nog enke
le spraakmakende foto's naar de aarde. Een
van die foto's laat een schaduw op het Mars
oppervlak zien van een blijkbaar sigaarvor-
mig voorwerp dat boven de planeet vliegt.
Van een optische illusie kan geen sprake zijn,
omdat het fenomeen door zowel de gewone
als infraroodcamera's van het ruimtetuig
werd vastgelegd. Volgens berekeningen zou
het voorwerp dat de schaduw veroorzaakte
ongeveer 20 kilometer lang zijn geweest.
Een van de laatste foto's van Phobos II.
vlak vliegend sigaarvormig voorwerp.
De schaduw van een boven het Marsopper-
foto's adventures unlimited press
De laatste foto van Phobos II voor de ruimtesonde op onverklaarbare wijze de geest
gaf. Een sigaarvormig voorwerp met op de achtergrond de Marsmaan Phobos.
Maar er was nog een foto, waarover nogal ge
heimzinnig werd gedaan. De Russen wilden
het allerlaatste beeld dat Phobos II naar het
thuisfront stuurde niet vrijgeven. Dat ver
oorzaakte heel wat speculaties, te meer om
dat wel bekend raakte dat er op die foto 'iets
te zien was dat er eigenlijk niet thuis hoorde',
wist John Becklake van het English Science
Museum.
In 1991 speelde de Russische astronaute ko
lonel Marina Popovich de geheime foto in
handen van Westerse onderzoekers. „Het al
lereerste contact met een buitenaards moe
derschip in ons zonnestel," vond ze zelf. De
laatste transmissie van Phobos II was een fo
to van een enorm sigaarvormig ruimteschip
met een lengte van zowat 20 kilometer en een
diameter van anderhalve kilometer. Het
'moederschip' bevond zich in buurt van de
Marsmaan Phobos, Meteen na aankomst van
de laatste foto verloor de vluchtleiding alle
contact met de ruimtesonde. Volgens de Rus
sen was Phobos II uit zijn baan geschoten en
vernietigd...
Zijn er in vroeger tijden buitenaardse bezoe
kers op Mars geland? Zijn die ook verant
woordelijk voor de daar aanwezige pyrami
den, de Mars-versie van de Sphinx en andere
kunstmatig aandoende constructies? Zijn die
buitenaardse bezoekers inmiddels weer terug
gekomen? Is het wel pluis op Mars? Misschien
weten we na de komende Amerikaanse Mars
expeditie heel wat meer. De eerste ruimte
sonde, Pathfinder gedoopt, vertrekt in no
vember vanaf Cape Canaveral en moet begin
juli volgend jaar bij Mars aankomen. Een
maand later wordt een tweede ruimtetuig ge
lanceerd. Pathfinder moet landen in een oude
rivierbedding en daar een robot uitzetten die
de bodem moet onderzoeken. Ook de tweede
sonde heeft een robot aan boord.
Bronnen: Extraterrestrial Archeology, David
Hatcher Childress, 1995; Genesis Revisited,
Zecharia Sitchin, 1990.
jfflugblikkend in zijn werkkamer op de
beginperiode van de vakgroep psychologie
en prof. dr. Guus van Heck op een bepaald
Jjwment een gevoel van nostalgie niet onder-
takken. „Toen we hier in 1971 met de oplei-
"jng psychologie begonnen, kon werkelijk
des, geld speelde nauwelijks een rol. Tilburg
ïas de nieuwe medische faculteit misgelopen,
Maastricht kreeg die toegewezen. Als een
Mor'; goedmakertje mocht de toenmalige
™geschool een nieuwe subfaculteit starten.
™uwpastoor' Harrie Peeters had in een
recordtijd een nieuw gebouw geregeld. Semi
permanent, en daarom staat dat er nu nog.
Acu, dat was een mooie tijd in ieders leven,"
verzucht Van Heek.
datzelfde jaar protesteerde de hele onder
wijswereld tegen de bezuinigingen van toen
malig minister van Onderwijs C. van Veen,
maar in Tilburg kon voor de opleiding psy
chologen een heel blik docenten en hooglera-
te® "orden opengetrokken.
»"at was heel aantrekkelijk, ook voor men-
s® vatl elders. Alles was nieuw, het hele
ouderwijs- en onderzoeksprogramma moest
^an onderaf worden opgebouwd. We zaten
oen echt in een pioniersfase. Er was hier een
uorme dadendrang, dat moest ook wel, er
s as niet veel tijd om een blauwdruk te schet
en want in september, een paar maanden na
goedkeuring, stonden de eerste studenten
mop de stoep."
°e anders gaat het er tegenwoordig aan toe.
Tidf01 ®eve' van Katholieke Hogeschool
uug hadden weliswaar al in 1969 protes-
Se studenten 'Karl Marx Universiteit'
8 alkt, maar (je herziening van de bestuurs-
i „?ctuur: waardoor studenten en personeel
lat ezeS§enschap kregen, stond een paar jaar
ei noS de kinderschoenen. „Als we nu
wijziging op het onderwijsplan willen
Door Emmanuel Naaijkens
aanbrengen, dan kost dat veel tijd, want dat
moet over tal van schijven."
Overeenkomstig de tijdgeest lag het accent in
het begin van de opleiding vooral op de klini
sche psychologie, ontwikkelingspsychologie
en de sociale psychologie. Of zoals prof. Van
Heek het formuleert, die met zijn lange haar-
dracht de erfenis van de jaren zestig met zich
meedraagt: „Studenten en misschien ook wel
een deel van de jongere staf waren toentertijd
behoorlijk links." Rechts en behoudzuchtig
waren de traditionele pijlers van de Hoge
school, de faculteiten Economie en Rechtsge
leerdheid. Wat argwanend werd er bijvoor
beeld ook gekeken naar studenten die zich
verdiepten in personeelswerk. „Dat waren
handlangers van het bedrijfsleven," zegt Van
Heek nu lachend.
Psychologen geloofden in die dagen, zo zet hij
uiteen, nog in de maakbaarheid van de
samenleving. „Zij boden oplossingen voor de
grote problemen."
Ze wekten de indruk de wijsheid in pacht te
hebben. Dat sprak studenten aan en ze togen
in groten getale naar Tilburg. Het welzijns
werk en de gezondheidszorg, daar lagen de
grote uitdagingen, daar waren ook veel banen
te vergeven. Maar de praktijk was weerbar
stiger dan de theorie. „In de zorgsector is heel
wat tot stand gebracht, maar later is er veel
wildgroei ontstaan," aldus Van Heek. De
rekening volgde al spoedig, de overheid zette
het mes in de zachte sector.
In de opleiding zijn als gevolg van andere
maatschappelijke behoeftes de bakens in de
jaren tachtig verzet, de vakgroep profileert
zich nu met organisatie- en arbeidspsycholo
gie, maar dat betekent niet dat een richting
als gezondsheidspsychologie naar het tweede
plan is verschoven.
De opleiding psychologie biedt studenten een
goede kans op de arbeidsmarkt, al zal het vol
gens Van Heek nooit meer zo vlot gaan als in
de jaren zeventig. De verstandhouding met
het bedrijfsleven is in de loop der jaren verbe-
Prof. dr. Guus van Heek: 'Studenten en misschien ook wel een deel van de jongere staf
waren toentertijd behoorlijk links.' foto vnu
terd, „aanvankelijk volgden ze ons met argus
ogen." Prof. Van Heek vertelt niet zonder
trots dat in Tilburg als eerste in Nederland de
opleiding economische psychologie van de
grond werd getild.
Tilburg heeft in de Nederlandse universiteits
wereld met zijn opleiding psychologie lange
tijd voorop gelopen en innovatie heeft nog
altijd de volle aandacht onder het motto 'stil
stand is achteruitgang'. Zo is men nu bezig
om de disciplines jeugd- en kinderpsycholo
gie en onderwijs- en cultuurpsychologie bij
elkaar te brengen. „Dat is nodig om bijvoor
beeld te kunnen onderzoeken wat de effecten
zijn van de multiculturele samenleving op de
opvoeding van kinderen."
In de psychologie van de gezondheid wordt
niet alleen de geestelijke, maar ook de licha
melijke bestudeerd. „Dit komt voort uit een
maatschappelijke behoefte. Er is een groeien
de vraag naar mensen die all round inzetbaar
zijn. De tijd dat studenten al tijdens hun stu
die zich verregaand specialiseerden, is voor
bij."
Geconfronteerd met forse overheidsbezuini
gingen heeft men van de nood een deugd
gemaakt en is de studie teruggebracht naar
vier jaar; gelijklopend met de studiefinancie
ring. Ooit was dat meer dan zes jaar, wat in de
praktijk vaak uitliep tot ruim zeven jaar.
„Nu krijgen de studenten in vier jaar een
basisopleiding, specialisatie vindt postdocto
raal plaats als ze al in de praktijk werkzaam
zijn. Dat vergroot hun kansen op de arbeids
markt, met een vroege specialisatie liepen ze
in een fuik," licht Van Heek toe.
Wat bezuinigen betreft, hebben de psycholo
gen van de KUB het afgelopen decennium
leren incasseren. In 1986 maakte de toenmali
ge minister Deetman bekend dat de studie
geschrapt moest worden. Na veel publicitair
geweld en intensieve lobby op het hoogste
niveau kon het gevaar afgewend worden,
maar de opleiding kwam er niet zonder kleer
scheuren vanaf.
De ambtenaren hanteerden driftig het rode
potlood en zo sneuvelde onder andere de
gerenommeerde afdeling waar met echte
proefdieren onderzoek werd gedaan. Prof.
Van Heek reageert diplomatiek op de vraag of
de budgetten nu toereikend zijn: „We moeten
nou eenmaal roeien met de riemen die we
hebben."
De financiële situatie maakt de afweging
moeilijker tussen enerzijds het zuivere weten
schappelijk onderzoek dat in de regel alleen
maar geld kost, en het toegepaste onderzoek
in opdracht van bijvoorbeeld bedrijven. „Het
gaat erom een goed evenwicht te vinden, het
een kan niet zonder het ander. Dat geeft
natuurlijk spanning, maar het is ook span
nend. Het bedrijfsleven zal in het algemeen
fundamenteel onderzoek, dat grensverleg
gend is niet financieren want ze weten niet
wat het oplevert."
