Week end
tart
<v
■yT
Struisvogel zet de aanval in
Als op Cyprus
de vlam in de
pan slaat,
kan dat
uitgroeien
tot een
wereldbrand
E2
RDINATOR m/v
De angstdroom
van elke
lakantievierder
gSTEM
ommerciële functies
Productiefuncties
Horecafuncties
Strikt genomen zou de kwestie
Cyprus opgevat kunnen worden
als een wat uit de hand gelopen
burenruzie. Met z'n 700.000
inwoners, van wie er 600.000 op
het Griekse deel wonen, ver-
spreid over een grondgebied van
ruim de helft van Nederland, is
Cyprus op de atlas van de wereld
niet meer dan een onrustig dorp.
Maar als in dit dorp de spannin
gen hoog oplopen, zoals vorige
week toen twee Grieks-Cyprio
ten op brute wijze door Turken
en Turks-Cyprioten doodge
knuppeld respectievelijk neerge
schoten werden, houdt de hele
politieke wereldorde z'n adem in.
Want als in Europa's laatste
gedeelde staat de vlam in de pan
slaat, kan dat maar al te gemak
kelijk uitgroeien tot een wereld
brand.
Oplaaien
Welvarend
'Ondenkbaar'
STUS 1996
ZATERDAG 24 AUGUSTUS 1996
BS26i6acs
astburg is op zoek naar een gemo-
verkoper voor een speelgoedwin-
'lijd 18-20 jaar. Het betreft een
baan met uitzicht op vast dienst
eer informatie: Start Oostburg, El-
Bliek of Brigit de Witte, tel. 0117-
ctiemedewerkers (m/v)
terse relaties in de omgeving van
rg, zoeken wij productiemedewer-
- op afroep beschikbaar zijn. Flexi-
fctelling is een pre.
eer informatie: Start Oostburg, El-
3liek of Brigit de Witte, tel. 0117-
In productiemedewerkers (m/v)
Verse relaties in Breda en omstre-
i wij regelmatig op zoek naar erva-
ductiemedewerkers. Voor dag-,
|n drieploegendienst.
eer informatie: Start Breda, Jurrie
laar of Sahizer Fakus, tel. 076-
10.
verkers bediening (m/v)
rschillende horecazaken aan de
in Sluis zoeken wij medewerkers
ediening en achter de bar.
eer informatie: Start Oostburg, El-
Bliek of Brigit de Witte, tel. 0117-
'MIZENDBUnEAU
STICHTING
NMENWERKINGSVERBAND
PRAKTIJKOPLEIDING
BOUWNIJVERHEID
REGIO BREDA E.O.
een samenwerkingsverband van het georgani-
en uit de regio, die jonge mensen opleidt voor
imeren of metselen.
wege het uitbreiden van ons takenpakket, op
fulltime
/an leerlingen bij bouwbedrijven;
/an leerlingen op de bouwlocaties;
nwerking met de leermeester op de werkplaats;
overleg met de directeur.
TS-bouwkunde of gelijkwaardig;
ide capaciteiten/
ten in teamverband;
de bouwopleiding;
»aan met de computer;
45 jaar;
van een geldig rijbewijs B/E.
dige functie;
kelijk salaris 4.000.-// 4.600.- bruto per 4 we-
elijk van leeftijd en ervaring, volgens de U.T.A.-
le bouw;
;rgoeding of een auto kan deel uitmaken van de
arbeidsvoorwaarden.
voor deze functie geschikt acht en er belangstel-
kunt u een uitgebreide schriftelijke sollicitatie
n richten aan de directeur van de SSPB regio
ing. C.G.A. Vermeulen, Tuinzigtlaan 9,4813 XH
de maat en willemen b.v.
PEVO
In ons jong en
enthousiast team
hebben wij plaats voor een:
all round goud technicus
aankomend prothese technicus
aankomend porselein technicus
De belangrijkste eisen aan
de kandidaten zijn:
ambitie
accuratesse
teamgeest
humor
Uw sollicitaties kunt u richten aan
onderstaand adres.
U mag ook telefonisch reageren.
Wij zullen uw sollicitaties met grote
zorgvuldigheid behandelen.
Lage kant 196 4817 GL Breda
Tel. 076-
Een dorpsrel van wereldformaat
Door Dirk Vellenga
-5r*rtTjf Fax 076
-521 99 51*
- 521 52 30
Ach, wat gebeurt er nou helemaal in de
per in Nederland?"
de vakantievierder zet zijn caravan naast
ld huis, wast de kleren en laat de foto's
jnlwikkelen. Dan kijkt hij naar de kranten
ie de buren keurig op week-stapeltjes
hebben gelegd. Ach, ver weg in Grieken-,
land heeft hij wel eens een Telegraaf ge
tocht en gelezen dat een oude Deen de
Tourwon, dat Diana is uitgekocht door het
Engelse koningshuis en dat.de midden-
stand aan de kust klaagt over slechte za
len Willem-Alexanders verkering raakte
lil en om de tijd te doden ging hij naar
sportwedstrijden in Atlanta. Ajax verloor al-
ioefenwedstrijden en met het weer wilde
liet ook niet lukken.
Jé, als ik mijn rokertje maar heb, en m'n
autootje en m'n tv-avondjes."
De vakantievierder pakt een willekeurige
tont. In Tsjetsjenië worden huizen kapot
geschoten en Jeltsin kan niet langer van de
feafblijven. Niks nieuws dus. Een vakantie
op Cyprus zit er voorlopig niet in. Goed, er
blijven nog wel een paar andere bestem
mingen over. Hij steekt een sigaret op en
liet de kinderen weer naar school gaan. Ja,
Jan is hët defintief. De vakantie zit erop.
(iet-gewone leven is weer begonnen Zo
gaat het elk jaar. De zonnige beelden van
heerlijke terrasjes aan helderblauwe baaien
lakken weg. Nederland is in de -zomer
maanden een luchtbed dat heel zachtjes
oopt en pas in september weer opge
pompt wordt. En ondertussen gebeurt er
«iets, helemaal niets. Wanneer valt dit jaar
'de herfstvakantie?
.Nou, met het roken .zul je straks ook wel
sloppen," zegt de.buurman die nooit met
vakantie gaat De vakantievierder haait zijn
schouders op. „Aan mijn longen mankeert
nog niks," zegt hij. „Ik-heb in Griekenland
elke dag drie kilometer gelopen naar het
strand. Deed me niks, hoor." De buurman
legt hem somber uit dat de regering de prijs
vaneen pakje sigaretten zodanig wil verho
gen dat je er een maandje voor moet spa-
ien.0f je zou de helft van je huursubsidie
erin moeten steken.
Daar schrikt de vakantievierder toch wel
even van. „Ik zou een beetje kunnen min
deren," zegt hij en kucht een paar keer.
Als ik in de auto nou 's niet meer rook. As-
iakje eruit. Blijft het lekker fris. En ik ben
van plan in de weekenden ieuke tochtjes te
maken. Om dat lekkere vakantiegevoel een
beetje vast te houden."
kun jij dat betalen?," vraagt de buurman.
„Ikdoe de wagen de deur uit. De benzine is
straks duurder dan de jenever. En als ik
moet kiezen..." De vakantievierder beseft
dat hij iets gemist heeft. De auto wordt een
dure klant. Daar gaat de andere helft .van
de huursubsidie. „Zijn ze helemaal gek ge
worden?" roept de vakantievierder. Voor
bet eerst in acht weken is hij weer eens
taad. „Waarom leggen ze hier in Neder
land niet een net aan met van die hangen-
de treinen. Zo los je de files op. En dan kan
Ik tenminste gewoon in mijn autootje blij
ven rijden."
Mismoedig gaat de vakantievierder -naar
binnen. De ice tea smaakt allang niet meer
to als in de vakantie. Sparen voor de vol
gende trip kan hij nu wel vergeten, Wat
blijft-er verder over voor de kleine man?
Met de afstandbediening op de bank zitten
en kijken naar de vakantieprogramma's van
Frits Bom en Ursul. de Geer. Elke dag een
paar voetbalwedstrijden op Sport7, Zo'n
sdaf is dat nou ook weer niet.
te berichten hoort de vakantievierder.
tea hij gewend is geraakt aan de gras-
"®en van Sport7 moet hij ervoor gaan
betalen. Haal maar vast een decoder in
buis, want zonder zo'n apparaat ben je bin-
oenkort nergens. Een decoder is veel nutti-
9er dan internet. Je krijgt straks allerlei tv-
®ders alleen maar in je huiskamer als je
betaalt. Pas als je gedokt hebt, kun je men
sen dikke prijzen zien winnen in domme
wissen.
er alleen maar slechts nieuws in die sta
pel kranten? Nee, gelukkig is er oo'k nog
'ets moois te melden. De Kennemerland Ex-
P'K. Er is een treintje-gekomen van Am
sterdam naar IJmuiden. De vakantievierder
wopt een kaartje en laat zich naar het
strand van Noord-Holland rijden. Hij loopt
J de richting van de zee en kijkt strak naar
u r'zon' golven zullen hem
wekken uit zijn akelige droom. Hij zal weer
J zijn positieven komen en merken dat het
«maal niet echt was. Het was niks anders
a.n "e nachtmerrie van de man die na zor-
TOze zomerweken 's morgens om half
egen weer op-zijn werk moet zijn.
Door Paul Baeten
D
e 180 kilometer lange Groe
ne Lijn die Cyprus op hate
lijke wijze in twee stukken
verdeelt,, is nauwelijks een
lijn te noemen en al helemaal niet groen.
Overal op het eiland neemt deze scheidslijn
tussen Turks- en Grieks-Cyprus andere vor
men aan: soms is er niet meer van te zien dan
een slordige strook omgeploegd land, met hier
een daar een verlaten boerderij, wat betonnen
optrekjes voor de militairen, een enkele blau
we uitkijkpost van de Verenigde Naties en een
rol prikkeldraad gedrapeerd over een voorma
lige doorgangsweg.
Op andere plaatsen, zoals bij Deryneia waar
vorige week twee doden vielen bij demonstra
ties tegen de tweedeling, van het eiland, hebben
de Grieks-Cyprioten, er een fraai stukje werk
van gemaakt en wordt iedere bezoeker met
grote letters en in dramatische teksten duide
lijk gemaakt dat hier zowat de vrije, westerse
wereld ophoudt, dat aan gene zijde niets ont
ziende martelaars en moordenaars bivakkeren
die niets op het eiland te zoeken hebben. Op
menig plaats wordt de herinnering levend ge
houden aan de 1619 Cyprioten die officieel
vermist en zeer waarschijnlijk omgekomen
zijn na de Turkse invasie op het eiland op 20
juli 1974. Vlak bij de hoofdstad Nicosia is een
bos met evenzoveel bomen aangeplant om dit
aantal eeuwigheidswaarde te geven. Bij Ledra
Palace Hotel in Nicosia, de enige doorlaatpost
tussen noord en zuid, krijgt eenieder die op het
onzalige idee komt naar de andere kant te
gaan de boodschap mee, dat hij daar een we
reld betreedt van 'succesvolle rassenscheiding
en oprechte apartheid'.
Het enige deel van de Groene Lijn (of Atilla-
lijn, verwijzend naar Operatie Atilla, de code
naam van de Turkse invasie) dat gefotogra
feerd mag worden, is de wegblokkade halver
wege Nicosia's belangrijkste winkelstraat Le
dra Street, waar kunstwerken zijn opgericht,
een trieste foto-expositie bekeken kan worden
en waar toeristen op een trapje kunnen klim-
men om een blik te werpen op die vermaledij
de Turken.
„In Nicosia is de bewaking van de Groene Lijn
het sterkst, maar dat is helemaal niet nodig,"
smaalt een voormalig dienstplichtige van de
circa tienduizend man stekre Grieks Cyprioti
sche Nationale Garde die liever anoniem wil
VN-militairen houden Grieks-Cypriotische betogers tegen bij de demarcatielijn.
blijven. „Als de Turken komen, dan beginnen
ze in het oosten, bijvoorbeeld bij Deryneia, en
mogelijk in het westen, bij het Troodos-ge-
bergte. Ze komen bij nacht, want ze hebben
nachltzicht-apparatuur, en walsen dan binnen
een paar uur over het hele eiland heen. Dan
sluiten ze Nicosia in een tang en nemen haar
als laatste in. We zullen er een stel van hen do
den en zij nog veel meer van ons. En dan maar
hopen dat Griekenland, of de Navo of Amerika
ons te hulp schiet."
De angst voor een volledige Turkse overrom
peling van het zo strategisch gelegen eiland is
in de internationale politiek moeilijk voor te
stellen; Turkije zou 'er een totale oorlog met
Navo-partner Griekenland mee riskeren en
zich in de politieke wereldorde mogelijk in een
totaal isolement manoeuvreren. Een nieuwe
(burgeroorlog op Cyprus zou de verhoudingen
tussen de Navo-landen en het islamitische
achterland opnieuw op scherp kunnen zetten;
zou over kunnen slaan op de Balkan en wel
licht het Midden-Oosten; de Navo zou haar be
langrijkste militaire uitkijkpost (de enorme
Britse basis van Akrotiri speelde een sleutelrol
in de Golfoorlog) verliezen. Europa zou z'n ei
gen Koeweit krijgen en een herhaling van de
ellende in het voormalige Joegoslavië.
Een nachtmerrie voor politici van Washington
tot Athene. Maar voor de Grieks-Cyprioten net
zo'n reële dreiging als hun permanent tekort
aan water, de moeizame afzet van hun te klei
ne sultana-druiven of het overschot aan hun
exportproduct aardappelen.
Luca Loueas, voormalig vakbondsman en te
genwoordig regeringsambtenaar, woont al van
voor de invasie op driehonderd meter van de
huidige grens in Nicosia. Gastvrij als de
Grieks-Cyprioten zijn, biedt hij me binnen, tij
dens de felste hitte van de dag, een glas vruch
tensap aan, maar hij raakt het zijne niet aan
wanneer hij vertelt over de angsten die hij ie
dere nacht weer uitstaat, al 22 jaar en een
maand lang.
„Of ze zullen komen? Of de Turken een verde
re invasie aandurven? Ik weet het niet. Ik ben
geen politicus. Maar ik hoor 's nachts de gelui
den. Soms schreeuwen ze naar elkaar, soms
hoor ik schoten. Misschien zijn het oefeningen,
maar in april is er nog een van onze jongens bij
de grens doodgeschoten. Hij had in een Turks
woordenboek het woord kameraad opgezocht
en riep dat naar de grenswacht die hij iedere
dag weer zag staan aan de andere kant. Ze
hadden een afspraak gemaakt in de VN-buf-
ferzone om iets uit te wisselen of zo. Maar toen
hij kwam, wachtten andere Turken hem op en
schoten hem als een hónd neer. Er mocht geen
dokter bijkomen; hij heeft daar gewoon dood
liggen bloeden."
Politieke realiteit of niet; de Grieks-Cyprioten
houden ernstig iedere dag rekening met het
oplaaien van de strijd die op 22 juli 1974 beslo-
ten werd met een door de Verenigde Naties af
gedwongen wapenstilstand. Daaraan vooraf
ging een lange periode van etnische onlusten
waarbij, zoals ook Luca Loucas ruiterlijk er
kent, zowel de Grieks- als de Turks-Cyprioten
zich schuldig maakten aan bomaanslagen op
en het vermoorden van hun mede-eilandbewo
ners. De Britten, laatste in een lange rij van
overheersers die volgens de geschiedschrijving
in 1500 voor Christus begon met de Egyptena-
ren, bleken niet in staat na hun vertrek in 1947
om het meest oostelijke Mediterrane eiland in
rust achter te laten. Vanaf de jaren vijftig wer
den vergeefse pogingen in het werk gesteld om
de Griekse (orthodoxe) en Turkse (islamiti
sche) bevolkingsgroepen op vreedzame wijze
de macht te laten delen. In 1959 werd de be
faamde Grieks-Orthodoxe aartsbisschop Ma-
karios president, met aan zijn zijde de Turkse
vice-premier Kügük; een pact dat slechts enke
le jaren stand hield.
Nadat de Turks-Cyprioten om uiteenlopende
redenen in 1963 de hun toegewezen plaatsen in
de parlement weigerden (tot op de dag van
vandaag worden die nog demonstratief vrijge
houden), brak er een bloedige burgeroorlog uit
die de Verenigde Naties ertoe noopten een van
hun eerste vredesmissies op te zetten. De
blauwhelmen van UNFICYP (United Nations
Forces in Cyprus) zouden vanaf 4 maart 1963
drie maanden lang voor politieman spelen; ze
zitten er nog steeds, nu als grenswachter, en
niemand gelooft dat het eiland de komende de
cennia zonder hen kan.
De Turkse gemeenschap, toen ongeveer
120.000 zielen, voelde zich steeds meer in het
nauw gedreven door het deel van de Grieks-
Cyprioten dat streefde naar een volledige een
wording met Griekenland in een soort groot-
Hellenistisch rijk (Énosis), overigens zeer te
gen de zien van de Cypriotisch-natio'nalist Ma-
karios. Toen op 15 juli de Nationale Garde een
coupe tegen Makarios pleegde (hij ontsnapte
op wonderbaarlijke wijze uit zijn brandende
paleis), op overduidelijke wijze gesteund door
het rechtse generaalsbewind dat destijds de
macht in Griekenland had, voelde Turkije zich
geroepen om via een invasie en een bezetting
van grofweg eenderde deel van het eiland de
belangen van hun Turks-Cypriotische broe
ders veilig te stellen. Al 22 jaar lang is dit de
status quo op het eiland, met op de vloedlijn
van het geweld van '74 een ontelbare reeks van
afzettingen, prikkeldraad, tankversperringen,
muren, zandzakken en met beton gevulde olie
drums, controleposten van Grieks- en Turks
.Cyprioten, VN-soldaten (1.200), uitkijkposten
en mitrailleurnesten.
Vrijwel ieder jaar zijn er op de Griekse helft
van het eiland demonstraties waarbij soms ge
vloekt en een enkele keer met stenen gegooid
wordt. In de twee decennia van de tweedeling
zijn er in totaal acht doden gevallen in scher
mutselingen tussen grenswachten. Maar voor
het overige, zo gebiedt de waarheid te zeggen
en wordt ook door wat meer vrijmoedige Cy
prioten erkend, is het tamelijk rustig en vreed
zaam op het eiland. Ook na de dood van Tassos
Isaac (24) en Solomos Spyrou Solomou vorige
week, nam het dagelijkse leven snel weer zijn
gang en bleef de emotie beperkt tot verhitte
discussie in de koffiebars.
„De incidenten van vorige week waren toch
een uitzondering," gelooft de internationale
zakenman Pavlos Iacovides. „Natuurlijk erge
ren we ons allemaal aan de situatie op het ei
land, 'maar we zijn langzamerhand zo welva
rend geworden dat ons hoofd wel naar andere
dingen staat. Met een volle buik en levend in
een democratie ga je niet zo gemakkelijk strij
den voor de eenwording van je land."
Het Griekse deel van Cyprus is inderdaad, ze
ker naar regionale begrippen, een bijzonder
welvarend land geworden. Trots toont econo
misch directeur Sofronis Eteocleous van het
ministerie van financiën de macro-economi
sche kerngegevens van zijn land. Na de Turkse
invasie kreeg de Cypriotische economie een
flinke opdoffer toen er meer dan 230.000
vluchtelingen uit het noorden gehuisvest en
gevoed moesten worden. Bovendien raakte de
natie zijn belangrijkste toeristische trekpleis
ters (de Morfou baai, Famagusta, Keryneia)
kwijt, de handelshavens, het vliegveld en de
vruchtbaarste landbouwgronden kwijt.
Met ongekende energie werd in het zuiden de
hele boel weer opgebouwd; nieuwe toeristen
oorden als Pafos, Larnaka en Limmasol wer
den uit de grond gestampt, de dorre gronden in
het zuiden werden met succes ontgonnen; bui
tenlandse investeringen werden aangemoe
digd door een meer dan aantrekkelijk belas
tingklimaat (zogenaamde off-shore companies
die uitsluitend buiten Cyprus zaken doen beta
len op het eiland niet meer dan vier procent
vennootschapsbelasting) en de handelscontac
ten met zowel Europa als het voormalige Oost
blok en de Arabische landen werden aange
haald. Eteocleous wijst met nadruk op de vrij
wel volledige werkgelegenheid (97,3 procent
van de beroepsbevolking), het voor toeristen
soms lastige, maar internationaal gewaardeer
de sterke Cypriotische pond, de staatsschuld
en de rentetarieven die Cyprus al bijna tot een
voorbeeldig aspirant-lid van de Europese Unie
maken.
Het noordelijke, Turkse deel (zeg dat nooit te
gen een Grieks-Cyprioot, want hij bestraft je
met een venijnige blik en een politiek-histori-
sche preek) daarentegen zit al jaren in een
neerwaartse spiraal. De Turks-Cypriotische
Republiek wordt behalve door Ankara door
geen enkel land erkend en krijgt de ene veroor
deling na de andere van de Verenigde Naties.
Daardoor is er nauwelijks export en blijven
buitenlandse investeringen achterwege. Een
kwart van de bevolking leeft van de landbouw,
maar hun gemiddeld inkomen is minder dan
een derde van dat van hun zuiderburen.
Het noorden van Cyprus hangt volledig aan
het infuus van moederland Turkije, maar daar
de lira ook bepaald geen sterke munt is, lijdt
de kolonie mee met de misère van de tegen
woordig door een islamitisch kabinet gere
geerde beschermheer. Toch maakt die nog
geen aanstalten om zijn deel van de felbegeer
de parel van de middellandse zee op te geven.
Integendeel. Sinds 1974 zijn er volgens opgave
van Turkse kranten meer dan tachtigduizend
arme Anatolische boeren uit het oosten van
Turkije op Cyprus neergestreken. Ze hebben
daar langzamerhand de authentieke Turks-
Cyprioten van de eerste plaats verdrongen. Die
zijn de afgelopen jaren massaal geëmigreerd
naar onder andere Engeland. Tezamen met
naar schatting 35.000 militairen zijn de Tur
ken nu in de meerderheid.
„Die zullen dan ook weg moeten als het ooit tot
een vredesregeling komt, met uitzondering van
een paar humanitaire gevallen," zegt de hoog
ste regeringswoordvoerder van Grieks Cyprus
Yiannakis Cassoulides zonder omhaal van
woorden. Hij schetst daarmee nog maar één
van de honderden problemen die gepaard zul
len gaan met een eventuele hereniging van
Turks en Grieks-Cyprus.
Maar zijn regering, aangevoerd door de vroe
gere hard-liner Glafcos Clerides, die na de rel
len van vorige week ineens een heel wat gema
tigder toon aanslaat, blijft er volledig van
overtuigd dat er ooit zo'n oplossing zal komen.
„Een gedeeld land, een bezet gebied, een Ber-
lijnse muur dwars door Nicosia; dat is toch on
denkbaar in de beschaafde wereld aan het eind
van de 20e eeuw? Oost- en West-Duitsland zijn
herenigd; zwart en blank delen de regering in
Zuid-Afrika, zelfs de Israëliërs en de Pales-
tijnen bewandelen het vredespad, voor Bosnië
is een oplossing gevonden; dan moet het toch
ook mogelijk zijn om de kwestie Cyprus uit de
wereld te helpen?"
Op de terrassen en de cafés praten jonge en
oude Grieks-Cyprioten langdurig en vol over
gave na over de gebeurtenissen van vorige
week. Is de oplossing van de kwestie nu verder
weg dan ooit? Zijn, zoals een woordvoerder
van de Turkse ambassade in Nederland zegt,
alle moeizame pogingen van de afgelopen ja
ren om tot een basis voor wederzijds vertrou
wen te komen, vergeefs geweest? Of zal de tra
gische dood van Tassos en Solomos de ogen
van de wereldgemeenschap juist openen en
zorgen voor een doorbraak?
Vriend en vijand is het erover eens dat er snel
een oplossing moet komen, want een dorpsrel
in Cyprus kan, wanneer eenmaal de vlam in de
pan slaat, snel uitlopen op een brand van we
reldformaat. Op een oppervlakte van net iets
meer dan de helft van Nederland staan (aan
Turkse zijde) bijna evenveel moderne tanks
opgesteld als het hele Britse leger in bezit
heeft. De Grieks-Cyprioten werken aan plan
nen voor militaire havens en vliegvelden om,
anders dan in 1974 toen ze het af lieten weten,
snel Griekse versterkingen te kunnen ontvan
gen. Het geboorteland van Aphrodites is vol
gens een rapport van de VN uit 1995 een van
de meest gemilitairiseerde gebieden van de he
le wereld.
„En in het geval van Cyprus heelt de tijd niet
alle wonden. Hoe langer deze situatie aan
houdt, des te meer krijgt het kankergezwel van
de Cypriotische verdeeldheid de kans om zich
uit te zaaien en wordt het een ongeneeslijke
ziekte," zegt de hoogste baas van de VN-missie
Gustave Feissel. „De politieke sleutel ligt in
Ankara - natuurlijk, maar ook hier op het ei
land zullen ze moeten leren om een beetje nor
maal met elkaar om te leren gaan."
VERVOLG VAN VORIGE PAGINA
Nog altijd een braak liggend terrein; Zeker
Nederland. Weliswaar zijn er in heel Neder
land al redelijk wat restaurants waar men
niet meer opkijkt als je. een struisvogelbief
stukje bestelt, maar echt ingeburgerd is het
nog niet. Volgens de kenners is dat een kwes
tie van tijd.
„Want het is verrukkelijk vlees," promoten
Addy en Kees Vos. „Serieus, de struisvogel is
de enige vogel met rood.vlees. Cholestorol-,en
vetarm. Diverse chef-koks zijn zeer tevreden
over de kwaliteit en de smaak van het vlees.
We hebben het dan over Nederlands struisvo
gelvlees! Daar moet je wel goed mee om kun
nen gaan, kruidt Fred van der Horst die lof
zang. „Ik bedoel dit:: we moeten wel laten
zien hoe het vlees het best klaar gemaakt kan
worden. Als je het niet goed doet en je eet voor
je gevoel vervolgens een stuk leer, ja, dan kun
je het verder wel vergeten. Ben je zo een klant
kwijt."
Dat moet uiteraard voorkomen worden. „Dus
moet je een goed uitgebalanceerde campagne
voeren. We willen een bureau in het leven roe
pen dat zich bezig houdt met de promotie van
het vlees. Achter de schermen zijn we daar
druk mee bezig, want de verwachting is dat
binnen niet al te lange tijd de eerste Neder-
landse kuikens voor de slacht in eigen land uit
het ei kruipen." Je praat dan wel over grote
aantallen, rekent Fred van der Horst voor.
„Als je één procent van de gehele vleesmarkt
wil veroveren, moeten er in Nederland jaar
lijks toch zo een 100.000 dieren geslacht wor
den. En die zijn er nu nog lang niet."
Wereldwijd legden vorig jaar ongeveer
1-90.000 gefokte struisvogels het loodje. Dat
berekende de econoom Pieter van Zyl uit
Zuid-Afrika waar in 1938 de eerste struisvo
gelfarm van de wereld geopend werd. Zuid-
Afrika bleef lang het enige land in de wereld
waar dergelijke 'farms' te vinden waren. Pas
vanaf 1986 werden elders struisvogelfarms
gebouwd. De farms zijn nu vrijwel overal ter
wereld te vinden. Zelfs in China dat 'tussen
1994 en begin (lit jaar 8000 vogels en 50.000
eieren importeerde. Van Zyl bracht het alle
maal keurig in' kaart, zette de prijzen op een
rij en concludeerde dat goed en verstandig be
leid een struisvogelhouder nog altijd, geen
windeieren legt. „Een hennetje kan om de dag
een ei leggen," zeggen Addy en Kees Vos met.
een zekere bewondering in de stem. „Want
het is wel een ei waar je u tegen zegt. Af en toe
zit er een rustperiode tussen van een week.
Wellicht om weer wat aan te sterken. Het kost
veel energie, geloof dat maar."
Ze wijzen naar 'Fladdertje'. Zo genoemd om
dat ze regelmatig met de vleugels fladdert.
Niet om op te stijgen, want dat doen struisvo-
gels nooit. Ze rennen. Behoorlijk hard, want
een topsnelheid van tachtig kilometer is geen
uitzondering.
'Fladdertje' kan die snelheid momenteel wel
vergeten. „Ze blijft eieren leggen, dat is ook
wel te zien. Ze ziet er niet meer uit. Voor de
produktie is het een fantastisch beest, onge
looflijk eigenlijk. Het legseizoen loopt van fe
bruari, maart tot en met september."
'Fladdertje' moet het dus nog even volhouden.
Evenals 'Langpoot' en 'Kleintje' en die overi
gens even heeft afgehaakt. Ze ontrekt zich
aan de groep en ligt achterin de wei een beet-
jè te niksen. „Nee, die mankeert verder niets.
Straks doet ze weer vrolijk mee."
Die namen, ach, dat is een aardigheidje. „Nee,
dat hoeft niet. De dieren in Nederland worden
allemaal geregistreerd. Ze hebben onder een
van de vleugels een chip met een nummer.
Daar valt niet mee te rommelen. Zo hoort het
ook, want als de struisvogelfokkerij en de
slacht serieus genomen wil worden, moet het
wel allemaal honderd procent in orde zijn."
Daarom ook wordt er hard gewerkt aan Euro
pese richtlijnen voor het houden van struisvo
gels. Dat doet onder andere het 'Comité voor
het Welzijn van Landbouwhuisdieren op de
Boerderij' in de Raad van Europa. Eind dit
jaar wordt het overleg definitief afgerond en
ter beoordeling aan de ministerraden van de
Europese lidstaten gestuurd.
„Zo hoort het ook," vinden Addy en Kees Vos.
„Je moet deze vogels niet houden, als je niet
voldoende ruimte hebt. Die vogels moeten wel
kunnen rennen. Vanaf het begin. Je moet ze
zelfs stimuleren om te lopen, daar krijgen ze
sterke poten van."
Ze hebben zelf gezien dat op grote fokkerijen
iemand bij de kuikens ligt om ze tot lopen aan
te zetten. „Het is best intensief, je bent er veel
mee bezig. Regelmatig hokken schoonmaken,
want hygiëne is uitermate belangrijk."
„Het is een kwestie van ervaring. Wij hande
len ook in voer voor struisvogels. Je moet dat
toch een beetje op gevoel doen. Ze eten naast
het voer met veel vitamines ook rauwkost, ap
peltjes, sla, winterpeen en ik ga regelmatig
oesterschelpen rapen. Die slaan we dan kapot
en voeren we aan de vogels. Goed voor de
kalk." Nog eens vijf vogels willen Addy en
Kees Vos er binnenkort bij nemen. En ze wil
len ook regelmatig eieren laten uitbroeden.
Niet op de eigen farm, want een broedmachi
ne kost toch al gauw 12.000 gulden. „We we
ten nog niet precies wat we met de kuikens
doen. Wellicht voor de export of voor Neder
landse farms. In ieder geval voor de produk
tie, niet voor de slacht. Maar eerst eens kijken
hoe het loopt met deze eerste lichting."
Baasje vindt het allemaal best. Als iedereen
maar uit zijn buurt blijft. Zelfs tegen de om
heining leunen is niet toegestaan. „Hij trapt
meteen," waarschuwen Kees en Addy Vos die
inmiddels heel zeker weten dat struisvogels
hun kop niet in het zand steken.
„Absoluut niet. Ze gaan wel op de grond lig
gen als het onweert. De nekken en kop uitge
strekt op de grond."
Zelfs Baasje voelt zich dan heel klein.
