DE STEM De laatste adem van het Drie Tenoren-circus v 'KOOP MET Z Logeren in Villa Felderhof a Patty Brard van RTL5 naar Veronica Stosshacke Beat-schrijver Herbert Huncke (81) overleden Gebroeders Flint dragen stuk op aan Jan Floor Met v.d. Born v< leendert Domingo, Carreras en Pavarotti: het zakelijk prespectief van de opera betsy en gijs in Bekende Nederlanders geven zich bloot 1 mut Dodental ramp camping Spanje blijft oplopen Tienduizenden in VS nog steec zonder stroom W olffensperge haalt uit naar partijtop D66 Breuk tussen Koeman en Feyenoord nai Zomer-Gids ZATERDAG 10 AUGUSTUS 1996 D6 SPINVELD 33 en 37, 4815 HR Door Ivo Postma „De moeder van de stem is de lucht," schreef de zangleraar Maffei da Solofra in zijn Dis corso della Voce in 1562. Op zaterdag 24 augustus zal de lucht in het Rheinstadion in Düsseldorf de moeder zijn van drie stemmen, te weten die van Placido Domingo, José Carreras en Luciano Pava rotti. Het optreden van de drie wereld beroemde zangers in het 65.000 zitplaatsen tellende Düsseldorfse stadion maakt deel uit van een tournee die op 29 juni begon in het Kasumigaoka stadion in To kio en vervolgens stadions in Londen, Wenen, New York, Go thenburg en Munchen aandeed. Het laatste concert is op 1 maart volgend jaar in Cricket Ground van Melbourne. Deze wereldtournee zal vermoe delijk tevens het einde zijn van het drié tenoren-circus dat tij dens de wereldkampioenschap pen voetbal in 1990 in Rome ont sprong en dat producers en pla tenmaatschappijen honderden miljoenen heeft opgebracht. De rage loopt op zijn eind. De kaart verkoop voor het Düsseldorfcon- cert, dat pas op het laatste mo ment aan de tournee werd toege voegd, is beneden verwachting gebleven. De cd's van het roem ruchte Rome-concert liggen in de aanbieding en de heren zijn vo caal over hun top heen. Maar door hun grootschalige zangma nifestaties kunnen nu miljoenen mensen over de hele wereld wel Nessun dorma fluiten. Bedroefd Operaliefhebbers worden wel eens bedroefd van de drie teno renrage die aanzienlijke delen van de wereldbevolking in haar greep heeft. Zij vinden het jam mer dat Nessun dorma uit Pucci ni's opera Turandot aan de mas sa's wordt verkocht als een leuk stukje belcanto, terwijl de aria van prins Calaf in feite een heel onheilspellend moment in de opera vertegenwoordigt. Is het echt zo treurig dat muzi kaal volstrekt argeloze mensen zomaar gegrepen worden door een losse aria, met gloed en kun de gezongen door een uitstekende zanger? Wie luistert naar een opname uit 1904 van de aria E lucevan le stelle (De sterren blonken) uit Tosca, gezongen door Enrico Ca ruso, kan alleen nog maar ver wonderd en stil zijn over zoveel warmte, spanning, toewijding, meesterschap. Daar is de slotzin. E non ho ama- to tanto la vita (En nog nooit heb ik het leven zo liefgehad). Dat bijna piepende snikje uit die ba ritonaal kleurende tenorkeel voor de woordjes la vita. De heden daagse tenor doet dat niet meer. Maar wanneer Caruso dat doet in 1904, staat daar de kunstschilder en politieke activist Mario Cava- radossi die zijn executie onder ogen ziet, een pechvogel in doodsnood. Laten miljoenen mensen niet be grijpen waar die zanger het pre cies over heeft, een oprechte ope raliefhebber moet toch blij zijn met elke wereldbewoner die dit ooit mooi gevonden heeft. Climax Caruso stond aan het begin van een ontwikkeling die in de mega concerten van Placido Domingo, Pavarotti en Carreras een heden daagse climax heeft bereikt. Op een warme dag in maart 1902 maakte de toen nog niet zo be roemde Napolitaan zijn eerste grammofoonplaatopname. De opname, waarvoor een honora rium van 100 pond was afgespro ken, werd gemaakt in het Grand Hotel in Milaan, in de suite van Fred Gaisberg, opnameleider van de Britse Gramophone and Type writer Company. Gaisburg had de toen 29-jarige zanger de avond tevoren zien op treden in de Scala en hij wist dat hij deze stem op de plaat moest krijgen. Hij vocht zich na de voorstelling een weg naar zijn kleedkamer en declameerde bui ten adem zijn voorstel. Caruso's begeleiders riepen smalend dat hij zich niet met dat nieuwe speelgoed moest inlaten, maar de zanger moet begrepen hebben dat hier een belangrijk moment was aangebroken en stemde toe. Gaisburg telegrafeerde naar Londen, maar de directie seinde terug: „Honorarium exorbitant. Verbied u opnamen te maken." Gaisburg besloot de opnamen toch te maken. Begeleid door een pianist die op een hutkoffer zat zong Caruso de volgende middag tien aria's met De mega-sterren Luciano Pavarotti, Placido Domingo en José Carreras, plus dirigent: succestijd lijkt ten einde te lopen. FOTO KEVIN MAZUR zijn hoofd voor een tinnen hoorn die op anderhalve meter hoogte boven de grond was opgehangen. Toen het werk gedaan was, ont ving hij zijn cheque uit de handen van Gaisburg en nam hij afscheid van de aanwezigen. De wasvorm waarin die eerste tien aria's waren vastgelegd zou den de Gramophone Company in de vijftig jaar daarna miljoenen opbrengen. En er zouden vele en veel betere opnamen van Caruso volgen, met beroemde orkesten en onder grote dirigenten, want Enrico Caruso werd een legenda rische zanger. De hele wereld wilden hem horen. Vervoering Caruso was een van die zeldzame kunstenaars die componisten doen wenen van geluk, dirigenten bekoren en het publiek in vervoe ring brengen. Hij beschikte over datgene wat verkoopleiders van platenmaatschappijen tegen woordig crossover potentieel zouden noemen: het vermogen om opera verder te laten reiken dan de operahuizen met hun vas te publiek, hun pluche fauteuils, hun experimenterende regis seurs, hun raadselachtige ensce neringen en vooral hun kostbare entreebewijzen. Het is het vermo gen van de geniale zanger om zijn kunst toegankelijk te maken voor de miljoenen die niet wisten dat opera ook leuk kan zijn. Platenmaatschappijen achten de term crossover potentieel in hoge mate van toepassing op het feno meen van De Drie Tenoren: de megaconcerten die Placido Do mingo, José Carferas en Luciano Pavarotti in onze jaren negentig hebben gegeven in compleet ge vulde voetbalstadions. Rome Het eerste evenement van deze orde vond plaats tijdens de We reldkampioenschappen Voetbal in Rome in 1990. Twee jaar later zongen Carreras en Domingo sa men met de Spaanse sopraan Montserrat Caballé tijdens de openingsceremonie van de Olym pische Spelen in het Olympisch Stadion van Barcelona. Weer twee jaar later waren de drie tenoren verenigd in het Dod ger Stadion in Los Angeles. De gelegenheid was andermaal het WK Voetbal en de organisatie maakte uitgebreid gewag van het feit dat de drie zangers erg van deze sport hielden. Zo moet Pa varotti als een hinde hebben ge voetbald bij een club in zijn ge boortestad Modena. Het cross over potentieel van Domingo was in 1987 al ontdekt toen hij in duet met John Denver het nummer Perhaps Love opnam, waarvan meerdere miljoenen exemplaren werden verkocht. Montserrat Caballé bevestigde haar meerwaarde voor de handel toen ze, eveneens in 1992, samen met Freddy Mercury het gelegen heidsnummer Barcelona, Barce lona op de plaat zette. Het crossover potentieel van Do mingo (55), Pavarotti (61) en Car reras (49) is niet van dezelfde or de als het charisma van hun voor ganger Caruso. Zij belichamen het zakelijk perspectief dat de commercie heeft gezien in het sa menvoegen van de drie wereld zangers in een concert. We heb ben te maken met drie heel goede tenoren, die alle drie wel iets van de grote kwaliteiten van Caruso bezitten maar, naast elkaar gezet op het podium, een soort superla tief vormen. Operaliefhebbers horen waar schijnlijk liever een tenor, een bas en een sopraan samen zingen. Maar dit is wat het grote publiek wil: Tenor. Tenorder. Tenorst. Geen van de drie heeft een ver grotende en een overtreffende trap nodig. Zij staan nog steeds op het hoogst bereikbare niveau hun mannetje op de podia van de wereld. Pavarotti de levensgenie ter met de meest stralende stem; Carreras de man die een levens bedreigende ziekte overwon en, enigszins op kracht zingend, te rug wist te keren op zijn oude ni veau; Domingo de veelzijdige ly rische kunstenaar die ook de diri geerstok hanteert en vanaf het komend seizoen intendant is van de opera van Washington. Stuk voor stuk mannen die tallo ze malen de hoge C overmeesterd hebben. Voor een zanger in een volgepakt stadion is de hoge C een soort doelpunt. De entree prijzen voor het drie tenoren concert in Düsseldorf variëren tussen de 75 en 750 D-mark. Bui ten het officiële circuit gaan kaartjes voor 1100 D-mark van de hand. Mensen die dat betalen wensen hoge C's te horen, zeker van tenoren die, volgens insiders uit het megaconcertwezen, een half miljoen per concert opstrij ken. Vernieuwend De relatieve betekenis van het scoren met de hoge C komt tegen woordig tot uiting in het beleid van De Nederlandse Opera en an dere moderne operahuizen. Zij engageren bij voorkeur jonge on bekende zangers en maken des te meer werk van vernieuwende, tot de verbeelding sprekende ensce neringen. Toch wordt juist in professionele operakringen niet laatdunkend gedaan over de sta dionconcerten. Daarvoor heeft men teveel respect voor het vak manschap van de deelnemende musici. Fred Lingen, bestuurslid en ar tistiek adviseur van de Vereni ging Vrienden van de Opera, be zoekt jaarlijks meer dan 125 ope ra's. Hij zal nooit naar zo'n mega concert gaan, zegt hij. „Die drie mannetjes daar in de verte zullen wel Pavarotti, Domingo en Car reras zijn, maar het doet me niets. Ik mis in een voetbalstadion het charisma dat van een zanger uit gaat in zijn zang en in zijn hele spel. De arena van Verona is me al te massaal." Videobanden „Ik haal echter bepaald niet mijn neus op voor die concerten," zegt Lingen. „Ik vind het leuk. Ik heb er videobanden van. Ik vind: laat mensen maar eens opera ervaren op die manier. Als ze maar niet denken dat La Boheme alleen uit Che gelida manina bestaat en Nabucco alleen uit het Slaven koor. Wie weet krijgen ze nog eens de smaak te pakken om echt een opera te bezoeken." Polygram, dat de rechten van het WK-concert in Rome verwierf en de opnamen onder het label Teld- ec uitgaf, verkocht van de cd twaalf miljoen exemplaren we reldwijd, waarvan een niet nader genoemde hoeveelheid tiendui zenden in Nederland. Een mil joen mensen kochten de video. Het was de maatschappij Music Warner die de rechten verwierf van het tweede grote stadioncon cert in Los Angeles in 1994, een concert dat door 1,3 miljard men sen in meer dan honderd landen gezien werd. Volgens Warner Classics Benelux bedroeg de we reldwijde verkoop van de cd 7,5 miljoen stuks. In Nederland wer den er ongeveer 100.000 ver kocht. Sinds vorige maand is de cd verkrijgbaar in een nieuw luxe doosje met een fotoboekje en het cd'tje zelf in goud. Intussen is de rek uit de handel in cd's van De Drie Tenoren. Bij sommige platenhandels ligt 'Ro me' in de aanbieding: van 45.50 voor 29.90. In het grootwinkel bedrijf liggen doosjes van drie cd's met live-opnamen van de drie tenoren uit voor 19.50. Of er van de nu lopende tournee nog een cd, een videoband en een laserdisc uit zullen komen lijkt twijfelachtig. Bij Polygram heeft men er nog niets van vernomen, terwijl plannen voor zulke pro ducties meestal aan het begin van een tournee worden gemaakt. „Het is nu echt afgelopen met de concerten van de drie tenoren," zegt Jack Spetter, directeur van het Utrechtse reisbureau Select dat operareizen organiseert. Spetter is blij dat hij zijn kaartjes voor Düsseldorf kwijt is. Een woordvoerster van de producer van de tournee, Hoffmann Kon- zerte in München, liet eind juli weten dat er nog tienduizend plaatskaarten te verkopen waren. De kaarten voor de andere voor stellingen waren al binnen enkele dagen na de aankondiging van de tournee voor 95 procent uitver kocht. Volgens Spetter heeft Hof fmann toen nog meer geld gero ken en Düsseldorf ertussen gezet. „Dat was heel dom," vindt Spet ter. Düsseldorf is echt een foute inschatting geweest." Dit neemt niet weg dat Matthias Hoffmann schatrijk is geworden aan 'Das Geschaft mit den Teno ren'. „Ik ben de rijkste producer van de wereld," heeft hij gezegd en Jack Spetter neemt met zijn petje af aan dat het waar is. Hoffmann heeft, net als Tibor Rudas die de concerten in Rome en Los Ange les op touw zette, op grootse wij ze geld verdiend aan het feit dat de kunstvorm opera razend po pulair is geworden. „De gasten kwamen met een kof fer vol levensverhalen en waren bereid in openhartige gesprekken zichzelf bloot te geven. Soms let terlijk, zoals Herman Brood die in bad zijn rug liet wassen door Ma joor Bosshardt Ik denk dat dit programma enkele vooroordelen ten aanzien van bepaalde gasten zal wegnemen. Want in Villa Fel- derhof waren bekende Nederlan ders echt zichzelf en toonden dus ook hun andere kant." Aldus schrijft Rik Felderhof in zijn voorwoord van een aandoen lijk plakboek, met daarin foto's en verhalen uit zijn nieuwe pro gramma Villa Felderhof. Weke lijks ontvangt hij in een schilder achtige villa in het Franse Saint Tropez twee bekende Nederlan ders, van Frank Govers tot Hella Haasse, van Joop Braakhekke tot Kitty Courbois. Samen brengen zij een aantal da gen door, waarbij niet alleen ge praat, maar onder meer ook ge zwommen, gezeild en gekookt wordt. In de eerste aflevering zijn Felderhofs gasten Bart de Graif en Caroline Kaart. De Graaff ge niet grote bekendheid van zijn programma BNN, ofwel Bart News Network. Over twee jaar wil hij zijn eigen, gelijknamige publieke omroep hebben. Caroline Kaart was vroeger ope razangeres en bracht in talloze concertzalen over de hele wereld mensen in vervoering met haar prachtige stem. Na een turbulent leven zingt zij nu alleen nog maar aria's voor haar twee poedels. (Maandag Nederland 1, 20.30 uur) L asit Wilr Plwk fa* dU l&tf* diMUsJt wti g&A* dU ftUl iïMU* gA*4* 'ff* [M li'eeVw) vii a 14 ik bt» M m De pagina die Herman Brood achterliet in het gastenboek van Villa Felderhof. Het Par radijs Vrienden op de camping, dat is toch iets heel anders dan thuis. Daar moet je altijd afspreken, hier loop je zomaar binnen. Helmut en Waltraut van nummer 45 zijn daar al helemaal aan gewend. Hoor ik haar roepen dat hij suiker halen moet, sta ik zo met een kopje in de voortent. Kan Helmut verder werken in zijn voortuin en met al zijn dwergen. Zij hebben, omdat ze hier al een paar jaar staan, ook veel meer in huis. Dus als ik een schoffel nodig heb, is het gelijk Grüss Gott. Niet dat ze begrepen wat ik hebben moest, want schoffel schijnt wat anders te zijn in het Duits. Ik heb het toen gewoon voorge daan, maar dat bleek ook niet genoeg. Pas toen ik aan het gras be gon te trekken, ging Helmut een licht op. „Ach Mensch, die Stos shacke." Maar gisteravond ging het fout. Ik wilde nog eens aanwippen, bleek de caravandeur al dicht. Licht was er nog wel aan en een van de gordijntjes was niet helemaal dicht. Ik kan wel even naar binnen kijken, dacht ik. Weet ik meteen of ik ongelegen kom. Daar leek het op. Op de neergeklapte tafel zag ik voornamelijk bewegende lichaamsdelen. Of ze iets aan het zoeken waren, kon ik niet meteen vaststellen. Dus toen ben ik even wat meer opzij gegaan in hun tuintje. Mis schien dat het andere raam een beter zicht gaf. Ik moet niet goed opgelet hebben, want ineens viel ér een tuinkabouter om. Binnen hoorden ze gelukkig niets, maar de fluit die de puntmuts in zijn mond had, bleek afgebroken. Die heb ik toen maar in het kruiwa- gentje van een mini-collega gelegd. Ik heb me stilletjes verwijderd. Toen ik ver genoeg weg was, kon ik toch niet laten een liedje te neuriën: „Marmor, Stein und Eisen bricht, aber unsere Liebe nicht." Wordt dinsdag vervolgd Patty Brard maakt de overstap van RTL5, waarvoor ze vorig seizoen Hart van de Stad en Brard gaat extreem maakte, naar Veronica. „We vinden dat ze met haar avontuurlijke karakter prima bij ons imago past", meldt een woordvoerder. Brard versterkt vanaf zondag de gelederen van het radioprogram ma Radio Romantica. Dit pro gramma, elke zondag tussen 15.00 en 18.00 uur, over seks, lief de en relaties wordt van meet af aan gepresenteerd door seksuolo- ge Maria Schopman. In de nieu we opzet wordt ze terzijde ge staan door Arjen Grolleman. Patty Brard neemt de contactad vertentie-rubriek van Radio Ro mantica voor haar rekening. Daarin komen luisteraars die een partner zoeken, uitgebreid aan het woord. Op tv zal Patty Brard verschijnen ih twee afleveringen van de reis reportagereeks Veronica Goes Latin. Vanaf januari krijgt ze een eigen programmareeks, naar alle waarschijnlijkheid een vervolg op Brard gaat extreem. (Hitradio Veronica, 15.00 uur) Patty Brard. New York (ap) - Herbert Huncke, de man die als drop-out in de jaren veertig een hele schrijversgeneratie inspireerde en de 'beat'-generatie aan haar naam hielp, is donderdag op 81-jari- ge leeftijd in een ziekenhuis in New York overleden. Huncke werd hun inspiratiebron en aan hem was de term 'beat ontleend waarmee zij hun gene ratie typeerden. Huncke, wiens naam rijmt op 'junkie', is de hoofdpersoon van Burroughs eerste boek dat die ti tel droeg. In Kerouacs beroemde roman 'On the Road' uit 195? staat Huncke model voor Elmo Hassel en onder zijn eigen naam komt hij voor in veel van de ge dichten van Ginsberg. Op zijn beurt werd Huncke door zijn literaire vrienden geïnspi reerd tot het schrijven van vier romans. De eerste, 'Hunckes Journal' kwam uit in 1965, de laatste, 'Guilty of Everything 1990. Huncke liep al jong van huis weg. Naar eigen zeggen was hij al op zijn twaalfde verslaafd en zat hij op zijn zestiende in de prostitu tie. Stelen deed hij zijn hele le ven. „Ik heb altijd de weg van de minste weerstand gevolgd." Na een zwerftocht door het land kwam de uit Massachusetts af komstige Huncke in 1939 in New York terecht. Vanuit zijn 'hoofd kwartier' in de Angle Bar aan 42nd Street begon hij drugs te verhandelen. De schrijver Willi am Burroughs, die van Huncke zijn eerste heroïneshot kreeg, bracht hem in contact met andere jonge, rebelse literatoren, zoals Allen Ginsberg en Jack Kerouac. De charismatische drop-out Amsterdam (anp) - Theatergroep De Gebroeders Flint draagt de ko mende voorstelling op aan haar vermiste collega Jan Floor. De groep speelt de zomerproductie Bingo 96 vanaf 27 augustus op het terrein va de Westergasfabriek in Amsterdam. Floor is spoorloos sinds hij op juli met zijn bootje omsloeg op het Zweedse Vanermeer. In de voorste ling staat het bingopaleis van Anna Feodorowa en Ricardo SpafS® centraal. Ze spelen het gokspel met het publiek, dat „prachtige P°P en veel, heel veel geld kan winnen". In Bingo 95 speelde de Floor de rol van Mehmet Yildirin. De medewerkers van De Gebroed Flint hebben weinig hoop dat hun collega nog in leven is. „Wij mis hem zeer," schrijven ze in een persbericht. De Zweedse re(^c''riSSj1®nse zoekt nog steeds naar Floor. Floor was acht jaar aan de Amsterda toneelgroep verbonden. Hij bracht zijn vakantie door in Zweden, zijn Zweedse echtgenote. Op 18 juli werden hij, zijn schoonvader en tienjarig nichtje verrast door slecht weer toen zij op het meer een wilden uitzetten. De boot sloeg om. Het nichtje wist zich te redden zich aan een boei vast te klampen. Het lichaam van de schoonva werd enige uren later geborgen door reddingswerkers. De Gebroeders Flint spelen Bingo 96 tot en met 15 september. BELGIË MA T/M VR BFR.40 ZAT. 2 KATERNEN Be Binnenkrant A2 Binnenland A3 Buitenland A4 Zeeland A5/A6 [^V-programma's A7 Sport BI t/m B6 va ee tc 10 c gi Biescas (afp) - Het dodental de overstromingsramp op camping in het Noord-Spaan Biescas is gisteren opgelopen t 83 Vier dagen na de ramp woen; dagavond is op ongeveer twaE kilometer van het cataströfeg bied het lichaam van een driej rig meisje gevonden. Het slachtoffertje stond op de ficiële lijst van vermisten, die nog vijf namen (drie kinderen twee vrouwen) telt. Maar het mogelijk dat ook andere lich men gevonden worden, bijvo 1 beeld van campinggangers niet waren geregistreerd. In de kathedraal van Jaca is teren een rouwdienst gehoud voor de slachtoffers van de mo derlawine in de Spaanse Pyi neeën. Tweeduizend belangst lenden, onder wie delegaties v de centrale en regionale regerir herdachten onder leiding van bisschop de 83 doden. Los Angeles (rtr/afp/dpa) - Tie duizenden Amerikanen zaten g teren in de westelijke staat Ca fornië nog steeds zonder stroo Zaterdag werden delen van i gen Amerikaanse staten getri fen door het uitvallen van elektriciteit. Bij de meeste afi mers was gisteren de stroomvoi ziening hersteld. Het is voor de tweede keer in weken dat zich in de VS een g: te stroomstoring voordoet, onderzoek naar de oorzaak ric zich op branden in het grens; bied tussen Calif ornië en Oreg Zeker vier miljoen Amerikai hebben zaterdag zonder stro gezeten. In grote delen van kustgebied, van Canada tot N Mexico, werd het openbare le' ernstig ontregeld. Den Haag - D66-fractievoor ter Wolffensperger heeft giste uitgehaald naar D66-partijvc zitter Vrijhoef en oud-fractie der van D66 in de Eerste Kar prof. mr. Vis. Wolffensperger het 'zeer te betreuren' dat de t' de discussie over het politi leiderschap van D66 hebben start. Hij voelt zich 'gekwe door de kritiek op zijn functie ren als fractieleider, ZIE BINNENLAND-A3 Van onze verslaggever Rotterdam - Een breuk lu Ronald Koeman en Feyeni lijkt onvermijdelijk. De werd zaterdagavond na van het oefenduel met zwaar bekritiseerd door ter Jorien van den Herik, ut ses onthulde de ware reden de tijdelijke verbanning van man (en Taument en Vos) uj selectie, omdat de supporter! hoofd van trainer Arie Haan ten. De drie gaan deze week' mee op trainingskamp Panje, omdat zij disciplinai: s raft zijn voor een nacht bo< en tijdens een trainingskam| Alma Ata. Van den Herik: „Koeman zoi voorbeeld moeten zijn voo: Jeugd. Ik dacht dat Ronald J begreep. Helaas doet hi' *5 We kunnen niet 1 mts doet wat de jong ",,K niet mogen doen. Ik had l? P°sitievere houding Wacht van hem, dat hij accepteren." ZIE VERDER SPORT-BI sp af Gre voo: De ui j zijn Boema

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1996 | | pagina 36