Een heel ander Nieuw Testament
Wachten op de volgende beuk
De mensbeelden van
fotograaf August Sander
Vlaamse Opera verde
met steun van de staat
Gebiedende
wijzen
bij Geerds
DE STEM
ZOMER-GIDS
Paul Claes presenteert drie verlossers in 'De zoon van de Panter'
Berlage als
toneelschrijver
Ierse auteur Roddy Doyle schrijft roman over mishandelde vrouw
'Muziektheater is in volle bloei'
Dl PESTEM
VRIJDAG 9 AUGUSTUS 1996
Door Y. Né
Er zijn niet veel hedendaagse
dichters van protestants-christe
lijke huize, die door grote uitge
verijen onder hun hoede zijn ge
nomen. Eén van die dichters is
Koos Geerds. Aangezien hij zijn
christelijke levensbeschouwing
in zijn poëzie niet onder stoelen
of banken steekt, is het een bij
zonderheid juist hem bij De Ar
beiderspers aan te treffen. Gods
element is alweer zijn vijfde bun
del bij deze uitgeverij.
De bundel bevat een grote diver
siteit aan gedichten, korte en
lange, ernstige en lichtere, in
verschillende vormen. Het eerste
is een vrij lang gedicht over een
buizerd. Het toont verwantschap
met Huub Beurskens, die het on
eindige veelvoud van vormen in
de natuur en in de door ons
waarneembare ruimte' bezingt.
Geerds heeft het over Een einde
loze stijg - en daal - en wentel
trap die de vogel voor zich denkt,
terwijl hij in tempo herkennings
punten naar zijn brein over
brengt: ritme, vlakken, dans, fi
guren, lijn - een naamloos heer
sen over elk detail. De waarne
ming van Geerds wordt tegelijk
een toonbeeld voor zijn eigen
dichterschap. Die poëticale bete
kenis is een belangrijk bestand
deel van deze bundel.
In zijn lange gedichten speelt
vaak een al dan niet legendari
sche figuur uit het verleden de
hoofdrol: Odysseus, Hadrianus,
Apollo, Marco Polo, een valke
nier en een Arabisch schrijver.
Het zijn vertellende gedichten
met lange, ritmische regels en
onregelmatig rijm. Het gaat om
beproevingen van reizende hel
den die hun beperkingen kennen,
maar die de mentale grenzen ver
legden via hun dichterlijke ver
slagen. Hadrianus bijvoorbeeld,
was een cultuurliefhebber en
geen veroveraar. Dat hij in Brit-
tannië de 117 kilometer lange
verdedigingswal liet bouwen,
was vooral een symbool van
voorzorg: Jij denkt de muur als
een muziekstuk, als een hymne
aan de rede - jouw rede van de
macht - even inviterend als
irrelevant.
Geerds werkt vaak met de aan
spreekvorm jij. Daarbij maakt
hij overmatig gebruik van de ge
biedende vorm van het werk
woord. Hoewel de dichter vooral
zichzelf met deze jij schijnt aan
te spreken, werken deze impera
tieven irritaties op. In het ge
dicht Apollo worden er gedrags
regels voor de dichter/bescher
mer der kunsten opgesteld en
Georgica-V De tuin is een hand
leiding voor de tuinier. Voor ie
mand die een volkstuintje wil be
ginnen, is het een aardige tekst,
maar met poëzie heeft dit niets te
maken. Wel blijkt, dat Geerds
hiermee andere bedoelingen
heeft: Verhinder dat je tuin ver
wildert tot een woud van vor-
men./ Stijl is geen kwestie van
versiering en details,/ maar een
belijdenis, ontwerp van inzicht
in het buitenleven.
Dat is het euvel van de hele bun
del: er moet zo nodig iets beleden
en verteld worden. Ondanks het
feit, dat Geerds zorgvuldig de ik
vorm vermijdt, is het de dichter
zelf, die hier hinderlijk tussen de
woorden en het gedicht blijft
staan. Ik mis hier sensitiviteit
voor de taal en de beelden en be
tekenissen die de taal oproept. Jij
bent de compositorische drift, zo
spreekt hij de Poëzie aan. Geerds
poëzie getuigt van enthousiasme,
maar zijn woordkeuze en zins
bouw houden iets stugs en ver
rassen niet. Ze vloeien niet gelijk
Gods element, het water. De ge
dachten en waarnemingen staan
voorop en ondergaan nauwelijks
de wonderlijke metamorfosen,
die de taal zelf tot stand kan
brengen.
Wellicht is dit toch het protes
tantse element, dat de poëzie een
halt toeroept, op het moment dat
zij onverwacht en ongewild haar
licht op de dingen zou kunnen la
ten schijnen. Eigenlijk heeft de
fermste taal van Geerds de meest
oprechte toon. Waar hij aards en
illusieloos de zichtbare wereld
benadert. Zoals bijvoorbeeld die
vogel: Zijn aanloop is een speer-
stoot uit de slaap. Zoals hij
schrijft over Odysseus na zijn
thuiskomst: in al mijn dromen
ren ik volhardend/ langs pot
dichte wanden, bespat met her
sens en drek. De hymnes en
Geerds belerende vormen weten
niet aan die eigen toon te raken.
De roeping waaraan Geerds wil
beantwoorden kan een andere
zijn dan die waartoe de poëzie
beweegt. Hoe onmodernistisch
kan een eigentijds dichter zijn?
Een waar genoegen - dat be
heerste, felle, onbewogen
kijken, die onopvallende presen
tie van het predatorenoog,
dat enkel is gericht op de verza
diging van klauwen,
niets onderschat, niets overschat,
niets schieten laat,
meer oordeelt als poelier dan als
een jager
een meester in zijn ambacht, dat
geen pretenties heeft:
alles wat haalbaar is, is mals.
Bewoog daar wat?
Gealarmeerd, geconcentreerd,
laat hij eventjes
begaan. Weegt op zn kruidenie
renschaaltje kans
en tegenkans. Besluit zijn vleu
gels uit te vouwen,
zich af te zetten, toe te slaan. De
handen uit
de mouwen: in het oog van de
dichter plukt hij zijn buit.
Koos Geerds: 'Gods element'.
Uitg. De Arbeiderspers, prijs
34,90
Van onze kunstredactie
De Duitse fotograaf August San-
der (1876-1964) had zich de niet
geringe opgave gesteld de totale
mensheid als geordende maat
schappij van rangen en standen
in beeld te brengen. Met dit
Menschen des 20. Jahrhunderts
gedoopte opus magnum begon
hij in 1911 in Keulen, de stad
waar hij tot aan zijn dood in
1964 bleef werken. Maar in 1934,
toen een deel van zijn werk als
Antlitz der Zeit in de boekhan
del lag, moest Sander stoppen.
De nazi's, een jaar eerder aan de
macht gekomen, vonden Sanders
portretten niet stroken met hun
ideeën van de ideale mens.
Sander had immers de mensen in
alle categorieën getoond, van
burgemeester tot geestelijk ge
stoorde, van hereboer tot huis
vrouw en van bankier tot asiel-
Fragmenten uit toneelstukken
van H.P. Berlage zullen worden
gelezen door hedendaagse colle
ga's van de beroemde architect.
Dat gebeurt in het bijprogramma
van het Theaterfestival, dat dit
jaar in Amsterdam en Brussel
wordt gehouden.
De toneelstukken, die de huiselij
ke kring als doelgoep hebben,
waren tot op heden onbekend. Ze
zijn opgedoken in het Nederland
se Architectuur Instituut in Rot
terdam. Cees Dam is een van de
architecten die bereid zijn de tek
sten voor te lezen.
De voorstelling is 5 september in
Salon De Balie in Amsterdam.
Het Theaterfestival wordt van 29
augustus tot en met 8 september
in Amsterdam en van 29 augustus
tot en met 7 september in Brussel
gehouden.
Door Johan Diepstraten
Het was Kees Glimmerveen die
in 1991 opmerkelijk debuteerde
met het complete levensverhaal
van Judas. Had deze verrader
van Jezus niet zelfmoord ge
pleegd? Volgens een niet erg aan
nemelijke opvatting, daterend
van de 4e eeuw, vluchtte Judas
en verzeilde na vele omzwervin
gen op Kreta waar hij op 73-ja
rige leeftijd zijn memoires
schreef. Hij had de vier evange
liën van zijn vroegere vrienden
gelezen (die elkaar tegenspreken)
en besloot aan het einde van zijn
leven met zijn versie te komen.
Daarin weerlegde hij de leugens
over zijn verraad.
Ook in de roman De zoon van de
Panter van Paul Claes treedt Ju
das op. Jubelend waren de mees
ter en zijn volgelingen Jeruzalem
binnengetrokken, in de straten
van de stad werden zij als bevrij
ders toegejuicht. Hij verjoeg de
woekeraars van het voorplein,
maar toen de Tempelwacht ver
scheen, vluchtte hij weg en liet
zijn apostelen in grote verwar
ring achter. Petrus riep iedereen
samen. Alles was verloren. De
Romeinen zouden hen arresteren,
folteren en terechtstellen. Er was
één middel om dat te beletten: de
volgelingen moesten Jezus doden
en zeggen dat zij deze bezetene
hadden berecht, omdat hij de op
stand predikte. Alleen Judas be
zwoer hun om hem niet te ver
moorden, maar hem uit te leve
ren aan de overheden en op hun
genade te hopen. „Ik verried hem
niet uit haat, maar uit liefde,"
luidt de waarheid van Judas.
Verketterd
Iedereen gaat uit van de vier
evangeliën in het Nieuwe Testa
ment, maar het is de vraag of
hierin de echte waarheid is ver
meld. In 1947 ondekte een her
dersjongen in een grot de schrift
rollen van de Dode Zee. Twee
jaar daarvoor hadden twee
Egyptische broers in Nag Ham-
madi bij Thebe een kruik vol
gnostische geschriften opgegra
ven. Daaronder bevond zich het
verloren gewaande Evangelie
van Thomas. Er zijn meer verha
len bekend over het leven van de
Verlosser. Volgens de achterflap
van De zoon van de Panter is het
intrigerendste verketterde ge
schrift het Evangelie van de
Twaalf, dat overigens nooit is ge
vonden, maar wel wordt vermeld
in de geschriften van Origenes en
Hiëronymus.
Het Evangelie van de Twaalf
mag weliswaar niet bestaan, het
Paul Claes
is wel voor een deel te recon
strueren. Paul Claes laat in het
voorwoord van De zoon van de
Panter Paulus de Anachoreet aan
het woord die in een grot van de
Thebaïswoestijn een afschrift er
van begraaft. „Overal waar ik de
oorspronkelijke woorden niet
kon lezen, heb ik ze aangevuld
met woorden van anderen en van
mezelf. Daar waar ze elkaar te
genspraken, heb ik niet getracht
ze met elkaar in overeenstem
ming te brengen."
Eigen stem
Wie het Nieuwe Testament kent,
zal veel herkennen in de twaalf
verhalen van Mattheüs, Jacobus,
Andreas, Bartholomeüs, Thad-
deüs, Thomas, Philippus, Simon,
Petrus, Judas, Jacobus de Jonge
en Johannes. Claes volgt de grote
lijn van het Nieuwe Testament -
van De verwekking tot Het licht
-, maar hij heeft niet het Nieuwe
Testament herschreven. De zoon
van de Panter wordt immers
aangekondigd als een roman. Dat
betekent dat de historische figu
ren kunnen praten, handelen en
denken als romanpersonages.
FOTO BEZIGE BIJ
Kees Glimmerveen buitte dat
principe in Judas goed uit, Paul
Claes daarentegen geeft de apos
telen weliswaar een eigen stem,
maar had meer romantechnische
procédés mogen gebruiken.
De zoon van de Panter is vooral
interessant vanwege de afwij
kende bijbelse versies. Wat bui
ten het officiële christelijke erf
goed is gehouden, krijgt bij Claes
de nadruk. Zo is er in het Evan
gelie van de Twaalf sprake van
drie Verlossers. De eerste werd
geboren uit de maagd Maria. Hij
werd mens, verichtte taltijke
wonderen en stond op uit de
dood. De tweede Verlosser is zijn
broer, geboren uit het huwelijk
van Jozef en Maria. Deze zoon
van de timmerman stierf op het
hout van zijn vader, bejegende de
mensen met deemoed en liefde en
is daarom nu vergeten. De derde
Verlosser wordt elke dag gebo
ren. Iedere pasgeborene kan de
langverwachte Messias zijn.
„Maar is niet elk kind een bevrij
der die vreugde en leven brengt
in een wereld van lijden en dood?
En maakt deze wondere weder
geboorte niet alle stervelingen
onsterfelijk, niet elk mens god?"
Begoocheling
Even afwijkend is het verhaal
over de vader van de Verlosser.
Volgens de woorden van Judas is
de ware vader een huurling uit
het leger van een Syrische gou
verneur. In Kana werd de toe
komstige moeder van Jezus ver
kracht door een soldaat die zich
Pathera noemde, de Panter. Ze
trouwde met een weduwnaar uit
het naburige Nazareth en daar
bracht ze haar zoon ter wereld.
De getuigenissen van de aposte
len zijn, net als in het Nieuwe
Testament, voortdurend met el
kaar in tegenspraak. Voor Jaco
bus heeft de zoon die Maria
baarde nooit in werkelijkheid
bestaan. „Als een begoocheling
verscheen hij op aarde en na zijn
schijnbare dood opnieuw in de
volheid van het Zijn." Of was het
toch de engel Gabriël die in het
ondermaanse neerdaalde en de
gedaante van de maagd Maria
aannam om het goddelijke kind
negen maanden lang in de schoot
te dragen?
Zingever
In een interview met het Vlaamse
weekblad Knack (15 juli 1992)
vertelde Paul Claes dat hij niet
veel voelt voor teksten die on
middellijk toegankelijk zijn.
Teksten die moeilijk interpre
teerbaar zijn vragen aan de lezer
om er zelf een verhaal bij te ver
zinnen. „Je krijgt geen zin opge
legd, maar je wordt als lezer
zingever. De wereld is zinloos,
we moeten er zelf een zin in zoe
ken."
Vanuit die gedachte schreef hij
de roman De sater (1993) dat in
feite een reconstructie is van de
verloren Milesische vertellingen
van Aristides. Ook De zoon van
de Panter is vanuit deze postmo
derne literaire filosofie geschre
ven. De belangrijkste gedachte
achter de getuigenissen van de
apostelen is dat de taal ontoerei
kend is om God te bereiken. „Al
leen in de eeuwigheid zullen onze
woorden samenvallen met zijn
waarheid. In deze wereld is elke
spraakverwarring een getuigenis
voor hem en ieder woord, hoe
dwaas, arm en duister ook, een
woord van God."
In christelijke kringen zal er an
ders over worden gedacht. „Stil
maar, het is maar literatuur,"
zou Gerard Reve sussend opmer
ken.
Paul Claes: 'De zoon van de Pan
ter'. Uitg. De Bezige Bij, prijs
24,90.
zoeker. Met name de realis
tische, harde beelden van land
lopers, politieke gevangenen,
dwergen, kreupelen, zigeuners
en werklozen pasten niet in het
straatje van de nazi-leiding.
Vanaf dat tijdstip legde August
Sander zich toe op het fotografe
ren van de natuur. Daarvan zijn
enkele voorbeelden te zien op de
eerste grote Sander-tentoonstel-
ling in ons land, die op dit mo
ment in het Stedelijk Museum
van Amsterdam loopt.
Hoofdmoot van die expositie is
echter de grote serie mensenty
pes die August Sander heeft
vastgelegd als een complete ca
talogus van de mensheid. De
Duitser deelde de mensheid in
volgens een door hem zo ervaren
ordening van de maatschappij
en kwam zo tot zeven groepen.
Groep 1 zijn de boeren ('de meest
aardgebonden mensen'), groep 2
de handarbeiders, groep 3 de
vrouwen, groep 4 de betere stand
(geleerden, artsen, studenten,
zakenmannen, politici), groep 5
de kunstenaars, groep 6 de men
sen in de grote stad (o.a. zwer
vers, vervolgden, straatjeugd en
politieke gevangenen). Groep 7
tenslotte heet Die letzten Men
schen en omvat de idioten, de
blinden, de geesteszieken, de
verlamden, de doofstommen.
Sander zocht het archetype in de
mens. Hij wilde het oer-beeld
van de landloper, de musicus, de
handwerker in beeld vangen.
Het resultaat is een reeks formi
dabele portretten van hoog ar
tistiek gehalte. De nieuwe af
druk volgens Sanders eigen
technieken van de oorspronke
lijk glasplaten heeft een verras
send levendig effect.
August Sander: 'De fotografie
kent geen schaduwzijden!'. Ste
delijk Museum in Amsterdam,
tot 1 september, open dag. 11-19
uur.
Door Gerrit van den Hoven
'Hoe kan je in mijn hoofd kij
ken?', vroeg een vrouw van een
Ierse hulporganisatie voor
vrouwen aan Roddy Doyle.
Voor de Ierse schrijver het te
ken dat hij geslaagd was in zijn
opzet een boek te schrijven over
vrouwenmishandeling vanuit
het standpunt van een vrouw.
Paula Spencer heet Doyle's
held in De vrouw die tegen de
deur aanliep. Ze is alcoholiste,
getrouwd met Charlo die haar
voor het minste of geringste in
elkaar ramt. De jaren tachtig
zijn in een waas van dronken
schap langs haar heen gegaan,
ze 'loopt tegen deuren aan' en
wacht op de volgende klap.
Doyle's boek begint op het mo
ment dat Paula Charlo einde
lijk verlaten heeft en de politie
haar komt vertellen dat ze
Charlo hebben doodgeschoten
bij een overval. De vrouw die
tegen een deur liep geeft een
scherp inzicht in de gevoelens
waarop vrouwen besluiten toch
steeds weer door te gaan met
een man die hen keer op keer
steeds weer in elkaar slaat.
Doyle liet zijn roman lezen aan
een hulporganisatie voor vrou
wen om zeker te zijn dat de er
varingen die hij beschrijft rea
listisch zijn. „Ik heb veel gele
zen over geweld. Dure rappor
ten en geleerde boeken. Maar
het ging me erom het te be
schrijven vanuit het gevoel en
met het taalgebruik van een ge
wone vrouw als Paula."
Gewoon
De zomergeluiden van Amster
dam dringen door het open
staande raam zachtjes door in
zijn hotelkamer. Over een stoel
leuning hangt losjes een leren
jack. Doyle is Ierlands succes
auteur, maar is vooral heel ge
woon gebleven. Hij draagt een
spijkerpak, zijn haar is ultra
kort geschoren en in zijn lin
keroorlel glimt een oorknopje.
Doyle woont ook nog steeds in
Killester, de middle cïass-wijk
in Dublin waar hij 38 jaar gele
den geboren werd. Al beseft hij
dat de mensen in de pub waar
hij altijd zijn pilsje drinkt, nu
toch met andere ogen naar hem
zullen kijken dan tien jaar gele
den. „Je bent nu toch iemand
die beroemd is."
Roddy Doyle: Veel vrouwen worden door hun mannen geslagen. Niet alleen in Ierland, maar
ook elders in de wereld.
De vrouw die tegen de deur
aanliep is zijn eerste roman na
dat hij met Paddy Clarke Ha
Ha Ha in 1993 de prestigieuze
Bookerprize won. Het is ook
zijn eerste boek als full-time
schrijver. Want pas enkele ja
ren geleden gaf de Ier zijn
baantje als leraar aardrijks
kunde op. Hij had er na twaalf
jaar lesgeven ook wel genoeg
van, bekent hij. „De eerste tien
jaar waren leuk, daarna kreeg
ik er steeds meer moeite mee."
Toch is er volgens hem niet zo
veel veranderd in zijn leven.
„Ik heb nu veel meer tijd be
steed aan voorbereiding. Voor
dit boek had ik ook veel meer
tijd nodig. Het is in sommige
opzichten heel gecompliceerd.
Als ik dit na mijn werk had
moeten schrijven, had het me
veel meer tijd gekost." Zijn an
dere boeken waren relatief sim
pel, zegt hij. „The Snapper en
Paddy Clarke Ha Ha Ha bij
voorbeeld zaten al in mijn ge
heugen. Ik ging zitten en
schreef het op."
Family
Het verhaal van Paula is geba
seerd op Family, een tv-serie
uit 1994 waarvoor Doyle het
scenario schreef. De serie ver
haalde de belevenissen van een
familie vanuit de verschillende
familieleden. Doyle had het ge
voel dat Paula veel meer te zeg
gen had als ze in de tv-serie,
kon en besloot met haar verder
te gaan. Hij stelde zich voor hoe
ze zich los zou maken van haar
man. De grootste toer was vol
gens Doyle om Paula een eigen
stem te geven. Zij is de instan
tie van waaruit het verhaal ver
teld wordt. In een soort mono
loog keert ze terug naar het
verleden.
Doyle moest regelmatig terug
om wat hij had geschreven te
herschrijven. „Met mijn vorige
boeken kon ik gewoon na een
avond zeggen dat ik weer een
aantal pagina's had geschreven.
Paddy Clarke was natuurlijk
ook wel moeilijk en kostte me
maanden. Ik ben natuurlijk wel
een tienjarige jongen geweest,
maar nooit een vrouw."
Hij wilde ook dat het boek op
zichzelf zou staan en los van de
tv-serie kon worden gelezen.
„Uiteindelijk heb ik ook niets
gebruikt van de tv-serie. Ja, één
scène. Die waarop Paula met
FOTO KLAAS KOPPE
een enorme koekepan Charlo de
deur uitslaat."
Doyle heeft de roman in zijn
kenmerkende, vloeiende stijl
geschreven. Moeilijke woorden
staan er niet in. „Ik heb gepro
beerd haar woorden te gebrui
ken. Ze heeft minder woorden
in mijn vocabulaire dan ik."
Met zijn roman hoopt hij meer
begrip te krijgen voor het pro
bleem van mishandeling van
vrouwen door hun mannen. De
verwijten in de Ierse pers dat
Doyle zou hebben overdreven
met het gezin Spencer, wijst hij
gedecideerd van de hand. „Veel
vrouwen worden door hun
mannen geslagen. Niet alleen in
Ierland, maar ook elders in de
wereld. Vaak worden de nood
signalen niet opgepikt", stelt
hij. Doyle is van Paula gaan
houden, zegt hij. Hij sluit daar
om niet uit dat hij in de toe
komst naar haar zal terugke
ren. „Niet meteen, maar over
minstens vijf jaar. Dan ben ik
ook vijf jaar ouder. Het lijkt me
interessant om te zien hoe het
dan met haar gaat."
Roddy Doyle: 'De vrouw die te
gen de deur aanliep'. Uitg. Nijg
Van Ditmar, prijs 34.90.
Piet Swerts componeerde de opera 'Les Liaisons dangereuses'
FOTO VLAAMSE 0«
Door Jeanette Vergouwen
Antwerpen - De internationale uitstralirg van de Vlaamse
Opera is na zes succesrijke seizoenen een fdt. De overheid ver
taalt dit in klinkende munt. Vanaf nu krijjt het operahuis de
status van een staatsopera. Dit houdt in da, er een structuielf
jaarlijkse financiële bijdrage komt en dat dëinstelling
te autonomie krijgt, gesteund door de Vlaan?e regering.
Voor intendant Marc Clemeur is
dit een bewijs van kwaliteit en
een impuls om nieuwe accenten
te leggen. Hij verbergt zijn trots
niet en stelt onomwonden dat
cultuurpessimisme modieus is.
„Alles gaat op de toer van de
commercialisering, reclame is
niet meer in de media weg te den
ken, maar de opgang van de ope
ra is een feit. De opera is niet
dood, zoals doemdenkers bewe
ren, het muziektheater is in volle
bloei. Als er iets niet goed loopt,
ligt het aan het gebruik van de
muzikale taal. De opéra^mag
nooit oubollig zijn. We hebben
respect voor het verleden, maar
zijn progressief genoeg om emo
ties, passies, aria's en koorscènes
in opera's om te zetten in een taal
die het publiek van nu begrijpt."
Het bewijs dat de Vlaamse Opera
werkt aan de toekomst is de we
reldcreatie van het opdracht-
werk Les liaisons dangereuses
van Piet Swerts (1960) naar de
briefroman van De Laclos. Bui
tenlandse operahuizen zijn reeds
geïnteresseerd in deze productie
die gebracht wordt in het frans
met een internationale cast.
De Puccini-cyclus wordt beslo
ten met II Trittico. De drie korte
opera's geven een goed totaal
beeld van Puccini en de verschil
lende genres die hij beoefende.
Met deze opera start het nieuwe
seizoen in september. Overigens
wordt La Bohème van Puccini in
reprise genomen en dat geldt ook
voor Un ballo in Maschera van
Verdi. Beide werken uiteraard
met een gedeeltelijk nieuwe
bezetting.
Renes
De talentrijke Nederlandse jonge
dirigent Lawrence Renes maakt
dit seizoen zijn opwachting in de
Vlaamse Opera. Hij leidt Mozarts
Cosi fan Tutte. Regisseur Guy
Joosten heeft een origineel regie
concept uitgewerkt, waarin zo
wel de humor als de tragiek die
in deze opera aanwezig zijn, goed
uitkomen. Renes dirigeert ook de
concerten met het Symfonisch
Orkest van de Vlaamse Opera op
oud- en nieuwjaar.
De Vlaamse Opera pakt elk jaar
uit met een werk dat niet tot het
grote romanti
sche repertoire
behoort. Na
Haydn, Lully,
Handel en Mon
teverdi wordt de
ze keer de schijn
werper gezet op
twee Engelse ba-
rokopera's die op
één avond wor
den gebracht: Ve
nus en Adonis
van John Blow en
Dido and Aeneas
van Henri Pur-
cell. Er zijn dui
delijke muzikale
parallellen, beide
gaan over de re
latie van een do
minerende vrouw
met een ijdele
minnaar. René
Dirigent La
wrence Renes
maakt dit sei
zoen zijn op
wachting bij de
Vlaamse Opera.
Jacobs, barotkenner bij uitstek,
dirigeert. Voir deze productie is
als gespecialieerd ensemble ge
kozen voor II londamento.
Jonge vocaisten
Wagner ontbrëkt ook dit jaa
niet. „De Vlaanse Opera is van
wege de snel stijgende kosten,
verplicht om eenberoep te doen
op jonge (lees: n<g geen miljoe
nen eisende) vocaisten. We heb
ben in het verleda grote talen
ten ontdekt en klmen ook nu
weer met veelbelovende
mende musici. Bovejdien durven
we nieuwe enscenerljgen en risi
covolle producties aqi. Dat heb
ben we bewezen met.de Parsijd
en Lohengrin en nu komen we
met een totaal andere Tannha-
ser, waarin het conflict van een
kunstenaar met de
macht wordt getoonj," aldus
Mare Clemeur.
Het ingewikkelde werldDte Fm
ohne Schatten van 'Richard
Strauss met een zwaki libretto
wordt in concertante vfrm ver
tolkt. Heel speciaal worgde uil
voering van de kinderoplra Cin
derella van Peter Maxubll Da-
vies. Een productie door In voor
jeugdigen, waar volwassehen van
kunnen meegenieten. Na de se
ries in Antwerpen en Gent
de Vlaamse Opera een tdurnee
door België en NederlaM en
komt onder meer ook in Brada.
Behalve bovengenoemde oferi
presenteert de VLO een toe
concerten met de zelden gesjeel-
de Glagolitische Mis van
eek, de zes Maeterlinck-1
van Zemlinsky en Das
Lied van Mahler in combintó'
met werken van Haydn, Vai
Beethoven, Brahms en anderen.
Op het gebied van dans zijn vier
gezelschappen uitgenodigd: Kib
butz Dance Company, Rambert
Dance Company, Tancard Au
stralian Dance teatre en Compa-
nia Nacional de Danza. Derano-
manifestaties van lunchconcer
ten, films, inleidingen en exposi
ties blijven gehandhaafd. Silvio
Varviso blijft permanent gast-di-
rigent. Stefan Soltesz verlaat in
1997 de Vlaanse Opera. In het
najaar wordt zjn opvolger be
kend gemaakt.
do
NEDERLAND 1
1710 Alles kits met Het
woud; 17.34 Kinderen
reld; 17.47 (TT) Help
1504 Roseanne, comedy
18 31 Get the Picture, quiz
,9 00 Leven met de Rijn,
re-serie. Af I. 1
1929 Zo vader, zo zoon, spel
20 00 Journaal/Weeroverzicl
2030 De sterkste man van"*
verslag
2( 24 Fawlty Towers, corned;
2( 58 Due South, politieserie.
23 32 The King of Comedy, s
NEDERLAND 2
(615 Kids for Animals, repo
over het werk van de jeu
van de dierenbeschermir
(6,34 Captain Scarlet, poppe
1702 Mega Top 50
17.31 Olympica, serie over i
sche Spelen
17.58 2Vandaag, actualiteite
18.00 Journaal; 18.43 Spt
en vanaf 18.51 Hoofd|
het nieuws gevolgd dooi
18,58 Post 4, documentaire
het werk van de Haagse
Reddingsbrigade. Afl. 1
19.26 Zoovenirs, serie over N
dierentuinen
19 56 Op nieuwe toeren, mu
2030 The Good Fight tv-filrr
22.02 Naar zee, serie over t<
bewoners van een aan
landse kustplaatsen. Afl,
22.55 De verhuizing, serie
23.24 Een stoel met gevoe
AVO-Integratie Gehandi
23.28 Journaal
NEDERLAND 3
07 00 Journaal (ook 07.30,
en 09.00)
07.05 Klokhuis
07.33 The Wonder Years
08.05 Achtbaan
08.35 OLympica, serie
09 08 Kook-tv
09.29 Arena
10.04 Strips en cartoonteke
10.34 Videofilmen. Afl. 1
11.04 Charlie Chaplin
11.13 Allemaal familie
12.00 Journaal
12.07 Kunst te kijk
13.00 Journaal
13.08 Herexamen
13.55 De wereld van Boude
14.40 Socutera
14.47 Ik hou van jou
15.22 Teevee studio
16.00 Journaal
16.07 Association de bienf
16.55
17.07
18.00
Kort swingend zwart
halen
Flying Doctors, serie
Villa Achterwerk, kir
ne met Rembo Remt
geometrische fabels; 11
BELGIË FRANS 1
16.30 Blamatoscope, kinc
17.30 Chips, politieserie 18.30
18.45 Le quotidien des sport
guy, serie 19.30 Nieuws 20.1C
du bourlingueur 20.50 Dans u
de fleurs, serie. Afl. 1 22.30
reportage 23.30 Ethnicolor, ir
Laatste nieuws
BELGIË FRANS 2
18.00 Blamatoscope 19.00 Te
Belgische kampioenschap 19
Aansl.: Agenda vert 20.10 Le
boulingueur 20.50 Dans un gi
fleurs, serie. Afl. 122.20 Nieut
motos, motorsportmagazine
DUITSLAND 1
05.30 Morgenmagazin, or
09.00 Tagesschau 09.03 Dalla
Bodyfeeling, ochtendgymnast
gesschau 10.03 Schlösser - B
ten, reportage-serie 10.50 H
terwerke, kunstbeschouwing
gesschau 11.04 Hitparade ir
Highlights, magazine 12.55
13.00 Tagesschau 13.05 Mi'
13.45 Wirtschafts-Telegramr
gesschau 14.03 Höchstpers
Ramona Leiss 14.30 Ferienget
film 16.00 Tagesschau
rückwarts, interactieve terug!
gramma's van de afgelopen
Alfredissimo!, culinair magaz
gesschau 17.10 Brisant, boul
ne 17.55 Verbotene Liebe, se
rienhof, serie 18.54 Nicht vo
tern, serie 20.00 Tagesschau
Reinckes Geschichten aus der
korte verhalen 21.15 Die d
München, openluchtconcert
Luciano Pavarotti en Placido l
augustus 1996 in het Olym
München 22.15 Tagestheme
hen Lullaby, speelfilm 00.151
00.35 Ein Vater für zwei, c
Opera, speelfilm
DUITSLAND 2
05.30 Zie Duitsland 1 09.01
met Mecki und seine Freunde
ne; Theos Geburtstagsecke; I
'e ich bis ans Ende der W
11.00 Zie 13.45 Königlid
Amtsgericht, serie 14.10 (ZW
°on Camillo, speelfilm 15.55
journaal 16.00 Heute 16.05
™elt, serie reisreportages 16
ge Leben, serie 17.00 Heute
Jbagazin 17.55 Forsthaus F
1.9-00 Heute 19.25 Hagedor
ne 20.15 Derrick, misdaadsi
j; reportage: De bouw var
noge stuwdam in China mc
Chinese regering in Peki
stroom en een open verbii
binnenland met de oceaan
bouwwerk zal ook tot gevo
Jjnljoenen mensen hun huizi
bezen 21.45 Heute 22.15 f
teel magazine 22.45 Wille
bessen, gesprek met mode-c
