EE"1
Niels menselijks is
een chimp vreemd
Een kwart eeuw wetenschappelijk onderzoek in Burgers' Zoo
Werkmanprijs voor
graficus Max Kisman
I
I
I
De Vloeiweide
Dood rockmuzikant maakt
sterke heroïne populair
Oostingprijs voor
Couwenbergh en Frik
bESTEM
ZOMER-GIDS
D2
Threadgill
Troubadours
Jan Rot
Little Feat
LU
O.
ft
ft
Zwitsers bier uit hennep
-X_66
mh\
Wie elke dag
verrast wil worden
met nieuws uit
binnen- en buiten
land, leest
natuurlijk De Stem.
Want De Stem
informeert en
becommentarieert.
Houdt u op de
Hoogte.
Geeft feiten en
achtergronden.
Betrokken, maar
altijd helder,
overzichtelijk en
to-the-point.
Politiek, sport,
cultuur, geestelijkle
ven en noem maar
opVoor jong en
oud. Regionaal en
internationaal.
Van Tholen tot
Timboektoe, van
Nieuwdorp tot
New York.
Niet voor niets
ontmoeten ruim
260.000 lezers en
adverteerders uit 1
Zuidwest
Nederland elkaar
dagelijks in
De Stem. j
I Want in De Stem
gebeurt 't elke dag
WOENSDAG 17 JULI 1996
opnieuw.
EEN ADVERTENTIE IN
DE STEM BEREIKT RUIM 260.000
LEZERSIN HET ZUIDWESTEN.
1 VOOR MEER INFORMATIE
BEL (076) 5 312 550
BEI
tem.
BEL (076) 5 312 550
m.
Stem.
BEL (076) 5 312 550
Jiorige week het vijfen-
jjrintig jaar geleden dat
-Burgers Dierenpark
|-jftien chimpansees uit
schillende dierentui
nen samen werden ge
tracht op een groot ter-
tin dat zij vanaf dat mo-
jent het hunne mochten
-aemen. Een uniek expe
riment dat zaterdag met
een wetenschappelijke
ïiinie in Burgers' Zoo,
'joals het dierenpark te
genwoordig heet, werd
gevierd. Vanaf het begin
rerd er in Burgers Die-
Kipark gedragsonder-
:aek verricht onder de
i in de kolonie.
|;cor Ronald Peters
j:> is geen chimpansee die zich
|ook maar iets aantrekt van de
I joelende schoolkinderen die Bur
s'Zoo deze sombere zomerdag
bevolken. Het leven aan de over-
e van de meters brede gracht
pat zijn gewone gang. Er wordt
ut gevlooid, een takje trekt de
«dacht, bovenin een boom
1 een fors mannetje wijsgerig
til zich heen en een paar jongen
i elkaar luid krijsend ach-
Ilande waterkant zit Mama, met
Én veertig jaar de oudste van
Hoogbejaard is ze in-
s en alsof ook in apenland
er wat minder bijho
rs), trekt ze zich niets aan van
lat rumoer achter haar.
Vijfentwintig jaar geleden was
Mama er ook al. Zij maakte deel
uit van een groep van vijftien
impansees die in Burgers Die
npark in Arnhem niet alleen
m nieuwe publiekstrekker was,
•aar ook deel uitmaakte van een
irniek experiment. Voor het eerst
werd een poging ondernomen om
opeen royaal stuk grond iets van
«natuurlijke omgeving te creë
ren, Een omgeving waarin een
ioionie apen de vrijheid zou krij-
gen om zich te gedragen zoals dat
rond de evenaar in Afrika ge
won is. In relatieve vrijheid en
Ét, zoals op dat moment meer
jel dan uitzonderin was, vaak
dend aan allerlei neurosen in
n steriele 'badkamer' met tra-
Er is geen chimpansee die zich ook maar iets aantrekt van de joelende schoolkinderen die Burgers' Zoo deze sombere zomerdag bevolke
FOTO ANP
1/ 53U
Eon omgeving ook, die weten-
schappers de gelegenheid zou
Wen om op geringe afstand het
agvan apen te bestuderen.
Brein
Er moeten naar schatting nog
honderd- tot driehonderddui-
i chimpansees in equatoriaal
Afrika rondlopen. Een volwassen
fcp weegt ongeveer vijftig ki
lo, wordt ergens tussen de 45 en
'1 jaar en heeft een herseninhoud
a 500 kubieke centimeter. Niet
loveel vergeleken met de 1450
'ibieke centimeter brein die de
•Ms daar tegenover stelt,
'och hebben we het hier over de
'eest aan 'ons' verwante dier-
rt. Genetisch een apehaar van
no sapiens verwijderd. Niet
wor niets weet de chimpansee in
circus en dierentuin zo
Jjwidig te ontroeren. En steeds
Weiijker blijkt uit een groeien-
loberg wetenschappelijk onder-
dat - goed, het is wat ge
vigeerd- niets menselijks een
fflimp vreemd is. En andersom
natuurlijk.Onlangs nog filmde
een Duitse televisieploeg een
klassiek experiment onder de
apen in Burgers' Zoo, zoals de
dierentuin alweer enige jaren
heet. Over de vijver heen werd
met een takeltje een banaan bo
ven de apen gehesen. Daaronder
een stapel lege kratten. En dan
maar afwachten wat er gebeurt.
Dit keer werd er na enige probe
ren en gepeins niet gestapeld,
maar ging een slimmerik een stap
verder. Eén van de apen begon
krat voor krat een brug te bou
wen door de vijver heen. Bij de
cameraploeg stond immers een
krat vól bananen. En dat is altijd
nog meer dan één.
Reünie
Afgelopen weekeinde trof een
groep wetenschappers uit Neder
land, maar ook van ver over de
grens en een groot aantal oud
studenten, elkaar tijdens een reü
nie in Burgers' Zoo om terug te
kijken op een kwart eeuw weten
schappelijk onderzoek. Een pe
riode die niet alleen werk bood
aan tientallen (met name) biolo
giestudenten, maar ook goed was
voor zes promotie-onderzoeken
en samenwerking met tal van we
tenschappelijke instituten over
de hele wereld.
Eén van de promovendi was
Frans de Waal die jaren achter
een dagelijks het gedrag van de
Arnhemse chimpansees bestu
deerde en het in een zevental ta
len vertaalde 'Chimpanseepoli-
tiek' schreef, een onderzoek naar
coalities, machtsvorming, de
spelletjes die chimpansees spelen
om in de gratie te raken en te blij
ven. En dat alles met één doel
voor ogen: het voor het zeggen
hebben.
Onderzoek
Al het onderzoek in Arnhem
wordt gecoördineerd door de on-
derzoeks projectgroep ethologie
en socio oecologie van de Univer
siteit van Utrecht, met aan het
hoofd hoogleraar in de gedrags
biologie Jan van Hooff, broer van
de Arnhemse dierentuindirecteur
Anton van Hooff.
Van Hooff was 25 jaar geleden
trotse aanwezige tijdens de ope
ning van 'zijn' chimpanseekolo
nie door de inmiddels wereldbe
roemde kenner van het gedrag
van mens en dier Desmond Mor
ris ('De naakte aap').
Hij leerde Morris kennen toen hij
onder deze zoöloog in de Londen-
se Zoo bij apen een studie deed
naar de gelaatsexpressie als mid
del voor emotionele communica
tie. Dat onderzoek zette Van
Hooff later in Arnhem ook nog
enkele jaren voort.
Het geduldig bestuderen van de
gezichtsuitdrukkingen van de
chimpansees, en onderzoeken die
daar op volgden, paste goed in de
wetenschappelijke controverse
die eind zeventiger, begin tachti
ger jaren volop tussen weten
schappers bestond.
Centraal daarin stond de vraag of
gedrag aangeboren of aangeleerd
is, bepaalt de omgeving wie wij
zijn, of doen de genen dat. We
tenschappelijk gesproken: is het
een kwestie van nature of nurtu
re. Van Hooff: „Een voorbeeld is
het onderzoek dat we deden naar
de evolutie van de lach en de
glimlach. Filosofen en psycholo
gen gingen er destijds van uit dat
de lach een puur menselijk trekje
was. Dieren zouden de lach als
expressievorm niet kennen en
zouden evenmin gevoel voor hu
mor hebben."
„Maar", zegt Van Hooff, „Er ble
ken wel degelijk uitdrukkings
vormen bij primaten te zijn die
op lachen lijken. Ook chimpan
sees spelen. Daarbij gaat het om
het naspelen van de werkelijk
heid. Dat gaat alleen goed als
beide weten dat het voor de lol
gebeurt. Dat het om het spel gaat
en niet om de knikkers. Onder
meer met hun gezichtsuitdruk
king geven die apen dan weer dat
zij elkaar beet nemen. Niet meer
en niet minder."
Wortels
Voor Van Hooff hoorden deze ob
servaties bij één van de meest
tastbare onderzoeken waarbij
duidelijk werd dat gedrag als de
lach hele oude evolutionaire wor
tels heeft. Niet alleen werd mede
door de observaties van kennelijk
ingebakken gedrag in de Arn
hemse dierentuin de evolutionai
re kloof tussen mensen en dier
smaller, ook bleken apen een gro
ter gevoel van identiteit te heb
ben dan lang werd aangenomen.
De uniciteit van de menselijke
soort wordt vaak onderstreept
met termen als het gebruik van
taal, symbolisch denken en het
beschikken over een gevoel van
identiteit.
Al jaren proberen apendeskundi-
gen met name chimpansees taal
gebruik bij te brengen en vaak
weten de dieren op verbluffende
wijze met gebaren en geluiden
hun wensen duidelijk te maken.
Over de vraag of zij werkelijk een
taal onder de knie kunnen krij
gen die verder gaat dan kleuter
niveau is de di&cüssie nog lang
niet uitgewoed.
Al wat meer duidelijkheid is er
als het om symbolisch of abstract
denken gaat. Ook in Arnhem
bleek al meermalen dat apen~grpr"
blemen niet alleen oplosseri vol
gens het eenvoudige principe van
gissen en missen. De aap die één
voor één kratten in de vijver zet
om aan de overkant te komen
heeft dat niet eerst uitgepro
beerd. Die heeft daarover nage
dacht.
Maar er is meer. Van Hooff:
„chimpansees blijken ook een ge
voel van identiteit te hebben. Te
weten dat zij bestaan in deze we
reld. Dat hun handelingen effect
hebben op de omgeving en an
dersom." Het mooiste voorbeeld
dat Van Hooff wat dat betreft
kent is dat van een lager ge
plaatst mannetje dat, toen de lei
der van de groep een dutje deed,
zijn kans schoon zag. Met zijn be
nen wijd en een flinke erectie
maakte hij duidelijk dat hij zin
had in een vrouwtje. Op dat mo
ment werd de baas echter wakker
en draaide zich loom om, waarop
zijn opgewonden ondergeschikte
haastig zijn handen voor zijn ge
slacht hield en onschuldig naar
boven keek. Alleen het fluiten
ontbrak er nog maar aan.
Van Hooff: „Dat was een unieke
situatie. Zoiets zie je in het wild
al nauwelijks en in een laborato
riumsituatie valt die handeling
niet op te roepen."
Een laboratorium is Burgers Zoo
niet en gecontroleerde experi
menten worden er niet uitge
voerd. Er wordt vooral gekeken.
Dat gebeurt vanuit de onder
zoeksruimte die grenst aan het
grote grasveld dat, omzoomd met
bomen, het domein van de kolo
nie is.
Geen onderzoeker en ook geen
.verzorger mengt zich onder de
apen. „Dat zou levensgevaarlijk
zijn", aldus Van Hooff, „want in
dringers zullen ze niet tolereren."
Hoezeer de dieren ook hun gang
mogen gaan, niet al het gedrag
wordt geduld. Ook in Arnhem
blijken mannetjes, net als in het
wild, soms agressief gedrag te
vertonen ten opzichte van jongen
van vrouwtjes waar ze graag wat
mee zouden hebben. „Het uit
schakelen van het jong van een
ander dat nog gezoogd wordt, be
tekent in de natuur immers dat
dat vrouwtje weer eerder vrucht
baar is en zo het mannetje een
grotere kans biedt dat zijn genen
door middel van een eigen jong
worden doorgegeven. In Arnhem
zullen we het zover nooit laten
komen. Al direct na het starten
van de kolonie wisten we dat we
risico's liepen, zeker door er meer
mannetjes in toe te laten. Tot op
zekere hoogte zijn die risico's ac
ceptabel, maar bloed aan de paal
willen we beslist niet."
Toch valt ook dat niet altijd te
voorkomen. Zo beschrijft Frans
de Waal het ongeluk dat een on
fortuinlijk mannetje overkwam.
Wat al te zeer geïnteresseerd in
een leidende rol werd hij op een
kwade nacht te pakken genomen
door twee andere heren die hem
zwaar verwondden en het daarbij
speciaal op zijn ballen gemunt
hadden.
Want zonder ballen kan ook een
aap nooit de baas worden.
AMERIKANEN hebben een
«'waardigste manier om mu-
®k onder de primaire levensbe
hoeften van de mens te rang-
kwikken, Tegelijk met een eten-
'ie buitenshuis consumeren zij
eei concert, bij voorkeur in de
Wieme entourage van een eta
blissement waar de formules
oetcafé en muziekclub in elkaar
Sjsehoven zijn. De Gaslight
w«6s en de New Yorkse Supper
Uub genieten wat dat betreft
nationale bekendheid. Minder
spreekwoordelijk maar wel zo
invloedrijk is Threadgill's in Au-
Wn, Texas waar ooit Janis Jop-
1 haar podiumdebuut maakte,
ostaurant-eigenaar Eddie
Uson heeft zo'n avondje muzi-
a'e cuisine weieens op plaat la
ai uitbrengen, Nu is die lp ook
Texas zelf allang niet meer
arkrijgbaar, maar onlangs ver-
ween op het kleine Texaanse
oei Watermelon Records de cd
}readgill's Supper Sessions,
econd Helping. En wat 'n feest!
tul' i en'®e Pretentie °f poging
'glamour vult het akoestische
isorkest the Threadgill Trou-
urs vijf kwartier met brui
sende vertolkingen van stan
dards uit de c&w, folk(-blues) en
bluegrass. En zo nu en dan ver
sterkt een regionale coryfee, zo
als Tish Hinojosa, de gelederen
met een eigen compositie.
De grote troef van dit album is
de charme van het ongedwongen
musiceren. Het speelplezier spat
eraf en dat werkt aanstekelijk op
het dinerende publiek - en de
luisteraar thuis. Bovendien, in
Threadgill's mag ook weieens
wat mis gaan, want 't draait er
niet om de ego's van grote muzi
kale persoonlijkheden met een
volstrekt eigen stijl en een over-
gerepeteerd repertoire. Niette
min leggen de Troubadours een
grote instrumentbeheersing aan
de dag en is hun haarscherp ge
registreerde optreden prachtig
naturel geproduceerd. Alsof de
restauranttafeltjes in je eigen
huiskamer staan. Je zou er trek
van krijgen. Dat smaakt dus
naar meer (Munich).
LEO NIERSE
ROT VOOR jou heet de gloed
nieuwe en vijfde cd van zan
ger/publicist Jan Rot die in het
begin van de jaren tachtig door
brak met grappige, onschuldig
klinkende hitjes als Counting
Sheep en Bobby, Roger Eileen.
Sindsdien maakt hij vooral furo
re met columns in bladen als
Nieuwe Revu en Muziekblad
Oor, waarin hij zijn liefde voor
muziek uit de jaren zestig én
voor bij voorkeur jonge knapen
aan het grote publiek openbaart.
Na een wat zwaarmoedige perio
de schijnt Rot weer lachend door
het leven te gaan en dat heeft
hem geïnspireerd tot het maken
van Rot voor jou, samen met on
der meer de bekende gitarist Jan
de Hont. Volgens een persbericht
is deze cd een eerbetoon aan
Rots muzikale helden. Er staan
dan ook een stuk of acht covers
op, van nummers van Roy Or-
bison Pretty woman wordt na
tuurlijk Lieve jongen), Elvis Pre
sley, Fats Domino, Bruce
Springsteen, Dr. John, Percy
Sledge en The Mighty Sparrow.
Dat het levensgevaarlijk is van
dergelijke fenomenen mega-hits
te coveren, blijkt eens te meer.
Rots versies variëren van 'wel
aardig' Lieve jongen) tot af
schuwelijk (de prachtige soul-
hit Warm and tender love wordt
verminkt tot het melige Ik heb
nog niemand ooit gezegd).
Het opmerkelijke van deze cd is
dat de leukste nummers nou net
eigen werkjes zijn die toege
voegd zijn om de schijf vol te
krijgen. Liederen die om de een
of andere reden nooit eerder
vastgelegd zijn, zoals Vader en
zoon, een prachtige smartlap,
Een paar bruingebrande benen
dat Rot ooit eerder opnam met
de toen nog onbekende Paul de
Leeuw, en Iemand voor altijd.
Kortom, dat Jan Rot de gecover
de artiesten tot zijn muzikale
helden beschouwt, kan ik me
zeer goed voorstellen, maar laat
hem nu maar lekker zijn eigen
eenvoudige, lieve of ondeugende
liedjes zingen. Want zeg nu zelf,
Only a fool (Amai, wat waren we
toen verliefd!), gezongen door
ene Jan Rot of door The Mighty
Sparrow. Dat zegt toch genoeg...
(BMG)
JACQUES HENDRIKS
HET WAS altijd een beetje val
len en opstaan met Little Feat.
In de jaren zeventig baarde de
Amerikaanse groep opzien met
haar vernieuwende muziek, die
uit een mengeling van rock
roll, country, blues, cajun, jazz,
country en soul bestond. Little
Feat kreeg echter nooit de er
kenning waar het om vroeg. Tel
daar het vroegtijdig overlijden
van oprichter Lowell George bij
(drank, drugs en en slotte een
hartaanval) en de band was ge
zien. Zanger/gitarist Paul Barrè-
re startte een weinig succesvolle
solocarrière. De rest stelde uit
het overgebleven materiaal nog
een live-album samen en dook
daarna de studio in om de kost te
verdienen als sessiemuzikant.
In 1987 vond zanger/toetsenist
Bill Payne de tijd rijp om Little
Feat nieuw leven in te blazen.
Kenny Gradney (bas), Richie
Hayward (drums), Paul Barrère
(gitaar/zang) voelden wel wat
voor een reünie. De groep werd
gecompleteerd met gitarist Fred
Tackett en Shaun Murphy. Litt
le Feat begon aan een tweede ie-'
ven als een cultband, die anno
1996 een hoogtepunt beleeft met
de live-dubbelaar Live From
Neon Park. De echte fans heb
ben lang op een live-album moe
ten wachten. De vorige, Waiting
for Columbus, dateert alweer
van 1978. Maar Live From Neon
Park was het wachten waard. 23
nummers opgenomen op drie
verschillende podia geven een
mooi beeld van het verleden en
heden van Little Feat. Zo zijn de
fraaie nummers Fat Man in the
Bathtub en Two Trains van de
plaat Dixie Chicken (1973) ge
plukt. En nieuwer werk Ca
dillac Hotel en Rock Roll
Everynight) komen van Aint't
Had Enough Fun (1995).
Opvallend is het optreden van
speciale gaste Inara George, de
dochter van grondlegger Lowell
George. Zij zingt twee nummers
(Dixie Chicken en Sailing
Shoes). Little Feat mag dan wel
meer dan 25 jaar onderweg zijn,
de muziek klinkt nog altijd fris
en geïnspireerd. (BMG)
PETER VIERENHALM
9
m
v
Door Frank Lambregts
Je hebt van die bossen, die zijn niet meer dan een ver
zameling bomen en struiken met af en toe een ver
dwaald beestje ertussen en dan houdt het wel zo'n
beetje op. Als je daar doorheen hebt gewandeld, heb je
een boswandeling gemaakt, maar je zou niet weten
waarom. Er liggen een paar van die natuurgebiedjes
ten zuiden van Etten-Leur. Ze moeten daar vooral
blijven liggen, maar om te wandelen is het niks. Het
zijn sprookjesloze bossen.
De Vloeiweide, onder de rook van Breda, is een ander
verhaal. Dat is een veel dramatischer bos en niet al
leen omdat hier tijdens de meest recente wereldoorlog
menselijk bloed heeft gevloeid. De Vloeiweide is een
groots decor waarin de natuur zich afspeelt.
Mijn wandeling over de Vloeiweide is nog maar een
paar minuten oud of ik beleef al een hoogtepunt in de
wereld der natuurverschijnselen. Middenin het bos
houdt zich een soort bomkrater vol water op. Dat wa
ter zie je niet, want het is volledig bedekt met dat
groene eendenkroos van vroeger. Het water kun je al
leen horen, want als je in de buurt komt springen er
een stuk of tien kleine eendenkroosgroene kikkertjes
vanaf de kant in het diepe. Hun neus dichtgeknepen.
Ik verstop me achter een boom in de hoop dat ze ook
weer boven komen, want je ziet niet elke dag een groe
ne inheemse kikker en tien tegelijk is al helemaal niet
van deze tijd, maar kikkers kunnen langer hun adem
inhouden dan ik mijn geduld.
De Vloeiweide ligt tussen Breda en Rijsbergen, een ge
bied dat zich opmaakt voor een ruilverkaveling. Toen
ik een kind was, vond ik 'ruilverkaveling' een myste
rieus woord. Het leek iets van een hogere orde te zijn
en hoe dan ook iets onbegrijpelijks. Het moest zeker
ook iets ingrijpends zijn, want boeren verdeelden de
geschiedenis in twee perioden: voor en na de ruilver
kaveling. Tegenwoordig weet ik dat er niks hogers aan
is. Ruilverkaveling verknalt gewoon het landschap en
dat is goed voor boer en tuinder.
De Vloeiweide en het aangrenzende prachtlandschap
van de Rith zullen echter niet worden ruilverkaveld.
Sterker nog: er wordt daar een paar honderd hectare
natuur bijgecreëerd en zo blijkt landbouweconomie
toch zijn voordelen te kunnen hebben.
Alles wat een Brabants landschap mooi maakt, is te
vinden op de Vloeiweide. Het bos presenteert om de
paar honderd meter verfrissende uitzichten op intie
me weilandjes vol bloemen, grassen en koeien. Je kunt
zien dat ze zich hier thuisvoelen, want ze herkauwen
veel ontspannener dan hun rundgenoten in de Hol
landse pampa's. Weggetjes kronkelen hier afwisselend
door de velden en de bossen; sloten hebben toestem
ming om krom te lopen; paarden verlenen het land
schap een adellijk tintje; zes scholeksters met snavels
als betonboren vluchten op een drafje voor de onge
wenste bezoeker aan de bosrand; bomen krijgen de
tijd om op leeftijd te komen; eeuwenoude boerderijen
vieren hun tweede jeugd en meanderende bospaadjes
voeren de wandelaar door een zonovergoten bos vol
fluitende vogels, neurotische houtduiven en doodstille
varens. Een beukenlaan is zo overweldigens mooi en
hoog dat je de Schepper bijna op je knieën gaat zitten
bedanken voor zijn werk.
De natuur kan zo mooi zijn als de zon schijnt.
Of je nou met de fiets of met de auto gaat wandelen, je
moet terug naar het startpunt waar je je vervoermid
del op slot hebt gezet. En dat is het nadeel van dit
soort ongecontroleerde wandelingen in het wilde weg:
als je genoeg bomen hebt gezien ga je je langzaam af
vragen waar je ook weer begonnen bent en hoe je dat
punt in hemelsnaam terugvindt. Dit is echter zo'n dag
dat ik niet zo kan zitten met mijn desoriëntatie. Ver
dwalen hoort ook bij het leven.
En het leven kan heel mooi zijn als de zon schijnt.
Genoemde natuurgebieden staan beschreven in de com
plete gids 'Natuur en Wandelgebieden in Nederland'
van de Vereniging Natuyurmonumenten.
New York (ap) - Het nieuws dat
een rockmuzikant is gestorven
aan een overdosis heroïne heeft
bij de junks in New York geleid
tot een hoge populariteit van die
speciale soort heroïne.
Jonathan Melvoin die als gast
muzikanten bij de rockgroep The
Smashing Pumpkins speelde,
stierf na de consumptie van de
heroïnesoort Red Rum ('Murder',
andersom gespeld), die veel ster
ker is dan de heroine die een tien
tal jaren geleden op straat te
koop was.
„Het is nogal ziek," zei een
woordvoerder van de politie in
The New York Times over de stij
gende vraag naar Red Rum.
„Maar wanneer mensen aan iets
sterven of bijna aan iets sterven,
ontstaat er opeens een stormloop
om het te krijgen, omdat het ster
ker moet zijn en een hogere roes
veroorzaakt." Melvoin gebruikte
de heroïne samen met Pumpkins
drummer Jimmy Chamberlin die
werd gearresteerd. Sindsdien zijn
tien handelaren opgepakt die Red
Rum verkochten.
Waedenswil (ap) - Een Zwitserse brouwerij heeft een uit hennep ge
brouwen bier gepresenteerd. De hennep vervangt daarbij de hop in
het donkerblonde pils. Eventuele geestverruimende effecten zijn toe te
schrijven aan het hoge alcoholpercentage van 5,8 procent, zo bena
drukte het Waedi-Brau-Huus uit Waedenswil.
Volgens de brouwerij is een bier ontwikkeld met die typisch lichtzoe
te grassmaak die hennepliefhebbers aanspreekt, maar dat tegelijker
tijd zo volmondig is dat ook de ware bierliefhebber graag zal toehap
pen. Het bier is daarnaast geheel biologisch, naar het Duitse 'Reinhei-
tsgebot'. Het etiket op de fles is bijzonder en toont een cannabisblad.
De Zwitserse autoriteiten keurden het bier goed nadat bleek dat het
gehalte aan het geestverruimende middel THC slechts zeer gering is.
Na de legalisering in Zwitserland van de productie van THC-arme
hennepsoorten zijn in korte tijd hennepwinkels als paddestoelen uit
de grond geschoten, die de groeiende vraag naar uit hennep vervaar
digd textiel, levensmiddelen en drankjes nauwelijks aankunnen.
Haarlem (anp) - Lisa Couwenbergh en Helen Frik krijgen de jaarlijk
se Jeanne Oosting Prijs 1996 voor de figuratieve schilderkunst. De
prijzen bestaan uit een bronzen plaquette en een geldbedrag van
10.000 gulden ieder. Dat heeft de Jeanne Oosting Stichting gisteren
bekendgemaakt. Couwenbergh kreeg de onderscheiding voor werk in
olieverf. Frik viel in de prijzen voor haar aquarelleerkunst. De kunste
naressen wonen en werken in Amsterdam.
Amsterdam (anp) - Max Kisman ontvangt voor zijn werk voor de
Vpro-televisie de H.N. Werkmanprijs 1996. Kisman maakte van 1992-
1995 voor de Vpro de grafische animaties.
Het bestuur van het Amsterdamse Fonds voor de Kunst heeft Kisman
de prijs (15.000 gulden) toegekend omdat zijn werk door publiek en
vakgenoten onmiddellijk wordt geassocieerd met het gezicht van
Vpro-tv. Volgens de jury is het werk van Kisman van verrassende een
voud en van beeldende zeggingskracht. De H.N. Werkmanprijs wordt
jaarlijks uitgereikt voor grafisch ontwerp.
