'Ik schrijf voor mezelf'
nESTEM
DE STEM
ZOMER-GIDS
Lonely Planet-uitgever Tony Wheeler over zijn reisgidsen;
Mozart
vierhandig
Schumann
Spycraft
SCHIJF
Musical Nat King Cole afgelast
15
DINSDAG 16 JUL11996 D2
Wat hebben rugzakreizi
gers in India en Thailand
gemeen met rondtrekken
de toeristen in pakweg
Arizona of Australië?
Grote kans dat tussen
hun bagage een bedui
meld exemplaar steekt
van een Lonely Planet -
reisgids. De uitgaven van
deze uitgeverij behoren
tot de meestbekende en -
gebruikte gidsen voor
'individuele reizigers'.
Tony Wheeler leidt de
uitgeverij al bijna 25 jaar.
Door Johan van Grinsven
De reisgidsen van uitgeverij Lo
nely Planet zijn wereldwijd be
faamd. De veelvuldig onderschei
den reisgidsen - ook bekend als
travel survival kits - blinken uit
door gedetailleerde, praktische
informatie over gewone en exoti
sche bestemmingen, van Alaska
tot Zanzibar. De gidsen hebben
nog een belangrijk voordeel: ze
zijn met humor en relativerings
vermogen geschreven.
De Engelsman Tony Wheeler
schreef samen met zijn Noord-
Ierse vrouw Maureen zijn eerste
reisgids Across Asia on the
Cheap) 23 jaar geleden, nadat zij
na een lange reis vanuit Groot-
Brittannië in Australië beland
den met nog één gulden over van
hun hele spaargeld. De bedoeling
was dat ze na die reis weer een
normaal burgermansleven in En
geland zouden gaan leiden, met
een baantje van negen tot vijf. Je
gelooft hem meteen, want Whee
ler (geboren in 1946) oogt nog al
tijd niet als de goeroe van de na
oorlogse rugzaktoerist, eerder als
de boekhouder van het bedrijfje
om de hoek. „Maar het reisvirus
kreeg ons te pakken," aldus
Wheeler, die voor die wereldreis
als technicus in de autoindustrie
werkte.
Na dat eerste boek, dat het paar
zelf in elkaar sleutelde, volgde
een tweede reisgids over Zuid-
Oost-Azië. Van het eerste boek
werden 8.000 exemplaren ver
kocht, van het tweede 15.000. Pas
met een reisgids over India, nam
het uitgeverswerk écht serieuze
vormen aan, aldus Wheeler.
„Omdat van die gids zomaar
meer dan 100.000 exemplaren
werden verkocht." Inmiddels
Tony Wheeler van de Lonely Planet-reisgidsen: „Je moetje uitgraven uit een overvloed aan informatie"
FOTO FRED STEENMAN
heeft Wheelers uitgeverij Lonely
Planet zo'n tweehonderd titels in
het fonds zitten, werken er onge
veer honderdvijftig mensen in
vier kantoren in drie verschillen
de werelddelen, de ongeveer vijf
tig freelance schrijvers niet mee
gerekend. Anderhalf miljoen Lo
nely Planets worden er jaarlijks
verkocht, niet alleen 'klassieke'
reisgidsen, ook stedengidsen, at
lassen, wandelgidsen en sinds
kort is een reeks reisliteratuur
opgezet onder de naam 'Lonely
Planet Journeys'.
Formule
„Wij hadden niet vanaf het begin
een vast concept voor onze reis
gidsen. Dat groeide. Ik schreef
voor mijzelf. En uiteindelijk
werd dat de formule, volgde ie
dereen in die stijl. We begonnen
voor jonge budgetreizigers, want
dat waren wij ook. Nu zijn wij
ouder, hebben we kinderen en
zijn we ook niet meer zo armlas
tig. Vandaar een reisgids als 'Tra
vel with children'. Wij zijn veran
derd, maar onze lezers ook. Daar
om zijn wij er nog steeds. We
schrijven ook niet meer voor rug
zaktoeristen, maar voor indivi
duele reizigers en die zitten te
genwoordig in alle leeftijdsklas
sen en sociale klassen."
„Het aanbod aan reisgidsen in de
boekhandels is enorm. Je kunt je
toch niet meer voorstellen dat
wat wij toen deden nieuw was.
Wij gingen naar een land, maak
ten een reisgids en keken wel hoe
het uitpakte. Tegenwoordig zijn
wij al lang geen pioniers meer, al
les is al gedaan. Hoewel, we wer
ken aan een gids over Antarcti
ca." „Waardoor wij ons onder
scheiden? Vooral door onze eigen
toon. Wij bieden wat meer humor
dan andere reeksen. Wij relative
ren meer. Als iets slecht is, krijgt
het een veeg uit de pan. En we
werken volgens een vast concept.
Onze schrijvers krijgen een hand
leiding mee hoe ze moeten wer
ken. Die vertrouwdheid trekt le
zers aan. Er zitten geen grote
kwaliteitsverschillen tussen onze
gidsen, ook al omdat het een
teamproductie is en niet het werk
van één persoon. 'Daardoor zie je
bij andere reeksen nog wel grote
kwaliteitsverschillen.
„Wij verwachten van onze schrij
vers dat ze tot het einde van de
weg gaan en niet vroegtijdig
stoppen en denken: de rest zal
wel hetzelfde zijn als wat ik tot
nu toe gezien heb. Zo worden al
te veel reisgidsen gemaakt. Daar
heb je als reiziger weinig aan."
Amerika
Lonely Planet komt pas dit jaar
met een - voortreffelijke - reeks
over Amerika. Wheeler: „We wil
den eerst andere projecten afwer
ken. Dat veel anderen al over
Amerika geschreven hebben, hin
dert ons niet te veel. Wij zijn nu
eenmaal een grote naam op dit
gebied en dat trekt mensen. Om
dat wij groot en bekend zijn en
hoge oplagen hebben, kunnen wij
veel menskracht en middelen in
onze gidsen stoppen en dat geeft
ons een voorsprong op veel con
currenten."
Reisgidsen zijn de laatste twintig
jaar sterk veranderd, aldus
Wheeler. „Toen wij begonnen,
kon je eigenlijk schrijven wat je
wilde. Er was geen vergelijkings
materiaal en mensen hadden
minder gereisd. De consument
van nu is kritischer en veeleisen
der. In alles. Toen tekende ik de
kaartjes zelf, nu hebben we der
tig cartografen in dienst met een
vracht aan computers en soft
ware. Beter? Absoluut! De goede
reisgidsen van tegenwoordig zijn
veel betrouwbaarder. Wij steken
ook veel meer tijd in het controle
ren van feiten. Dat komt omdat
wij vinden dat een reisgids ter
plekke gebruikt moet worden.
Niet vooral een leuk fotoboek
zijn. Onze gidsen zijn niet be
doeld om vooraf in de stemming
te komen of achteraf als souvenir
te dienen."
Lezers
Wheeler, die zelf meewerkte aan
zo'n twintig Lonely Planets, is de
eerste om te erkennen dat een
reisgids zonder fouten niet be
staat. „Er verandert zo veel, zo
snel. Een reisgids is verouderd op
het moment dat-ie uitkomt. Dat
moet je als schrijver accepteren
en gelukkig doet de lezer dat
ook."
Om fouten terug te dringen heeft
Lonely Planet een beproefde me
thode: lezersbijdragen. Ieder le
zer kan correcties insturen. Dat
levert twee- tot driehonderd
brieven per week op; enkele me
dewerkers doen niets anders dan
deze post beantwoorden en de
suggesties en commentaren con
troleren.
„Mensen denken dat het moeilij
ker is om over verre, ongewone
bestemmigen een reisgids te ma
ken. Dat is zeker niet altijd waar.
In China heb je in een bescheiden
stad misschien twee pensions. In
Amerika zijn er in een beetje stad
alleen al twintig autoverhuurbe
drijven. Zie die informatie maar
eens compleet te krijgen. Je moet
je echt uitgraven uit die over
vloed aan informatie."
Lonely Planet onderscheidt zich
niet alleen met hoogstaande reis
gidsen, Wheelers bedrijf schenkt
sinds 1986 een bescheiden per
centage van de winst aan goede
doelen, aan voedsel- en land
bouwprojecten in de Derde We
reld, Amnesty International en
Greenpeace. „We moeten de ne
gatieve effecten van toerisme niet
overbelichten. Reizigers brengen
vaak welvaart in een regio en ze
kunnen nog iets opsteken van een
andere cultuur. Omgekeerd geldt
dat ook. Daar profiteert iedereen
BEURZEN
ANTWERPEN
Rommelmarkt - Hangar 15 Cockerill-
kaai - 10.00-18.00 uur (20 en 21 juli)
DONDERDAG 18/7
KNOKKE/HEIST
Folkloremarkt - Dorpskern - 14.00-
20.00 uur
ZONDAG 21/7
AMSTERDAM
Boekenmarkt - oude/antiquarische
boeken - de Dam - 10.00-17.00 uur
(gratis)
ANTWERPEN
Militariabeurs - infobeurs huisdieren
en rommelmarkt - Hangar 15 van
Mini-Antwerpen - Cockerillkaai
AMSTERDAM
Julidans - Every Night I put to Sea in
my dreams - stadsschouwburg -19.00
uur (20 en 21 juli)
Julidans - Bewegtes Opfer - stads
schouwburg - 20.15 uur (20 en 21 juli)
Julidans - Barebones - stadsschouw
burg-20.15 uur (20 en 21 juli)
ANTWERPEN
Cats (musical) - Stadsschouwburg -
dagelijks, behalve ma, om 20.00 uur;
zo
ook om 15.00 uur (tot BI juli)
Vanavond wel, schat (stand-in co-
medie) - door Liliane Dorekens -
Fakkeltheater - 20.30 uur (19 en 20
juli)
BRUGGE
Europees Straattheaterfestival -
performance, animatie en theater -
stadscentrum -15.00-18.00 uur (23 tot
28 juli)
Klinkers '96 - volks- en klassieke mu
ziek, film, performers - diverse
locaties binnenstad - 21.30 uur (24 juli
tot 17 aug)
ROTTERDAM
VRIJDAG 19/7
KNOKKE
Buren-baby (blijspel) - door het Echt
Antwaarps Teater - Casino - 21.00 uur
dekwartet en Ronald van Spaendock
(klarinet)
- Paters Dominikanenkerk Sparrend-
reef - 20.30 uur
OOSTENDE
Viva Verdi - belcanto concert - koor,
orkest en solisten van de opera's van
Lodz en Breslau - Kursaal Casino -
21.00 uur
BRUGGE
Wereldmuziek - zigeunermuziek
door Trio Berangu - Walplein -17.00
WOENSDAG 24/7
ZONDAG 21/7
BRUGGE
Meetjeslandtocht - 70-120 km - start
café de Schulle, Sint Kruis -
8.00-14.00 uur 120 km om 13.00 uur)
WOENSDAG 24/7
ANTWERPEN
Orgelconcert - door Olli Porthan
(Metzlerorgel) - OLVkathedraal -
20.30 uur
BRUGGE
Kathedraalconcert (orgel) - interna
tionaal gekende organisten - Sint
Salvatorkathedraal - 20.30 uur
KNOKKE
Concertenfestival - kamerkoor van
Novotcherkassk - H.Hart kerk - 20.30
ZONDAG 21/7
BRUGGE
Muzikale show - Marco Bakker, Ka-
trioen Gallez en orkest Viennoise - Ko
ningin
Astridpark - vanaf 20.00 uur
KNOKKE
Les Petites Beiges (musette) - Ca
therine Delasalle en combo - Casino -
21.00
MAANDAG 22/7
ANTWERPEN
Viva Verdi - belcanto concert - koor,
orkest en solisten van opera's van
Lodz en Breslau - Rivierenhof - 21.00
DINSDAG 23/7
ANTWERPEN
Orgelconcert - door Kristian van In-
gelgem - Sint Pauluskerk -18.00 uur
KNOKKE/HEIST
Concertenfestival - door Rosamun-
POP EN JAZZ
KNOKKE
Kneifestival (rock) - Heldenplein -
20.00 uur (22 tot 29 juli)
DONDERDAG 18/7
BRUGGE
Wereldmuziek - door Radek Hala
Cimbalow - Walplein -17.00 uur
GRONINGEN
Backstreet Boys - Martinihal
ZATERDAG 20/7
BRUGGE
Axion Beach festival - Honeycrack,
Sex Pistols e.a. - 10.00-2.00 uur
DEN HAAG
Internationaal Challenge Tennis
toernooi - Berkenbosch Blikstraat
(t/m 21/7)
Haagse Softballdagen -Schapenat-
jes Duin - Kijkduin - 09.30 uur (gratis)
(19 t/m 21 juli)
ZATERDAG 20/7
BRUGGE
Fietstochten - tussen Zwin en Schel
de - 50-85-135 km - start Sportcomplex
Rust Roest, Sint-Kruis - 8.00-14.00 uur
(135 km om 12.00 uur)
KNOKKE
Zwintocht - wandeling - Oosthoek-
school, Paulusstraat - 09.00 uur
CHAAM
Acht van Chaam - internationaal
ploegenwedstrijd wielrennen -10.00-
18.00
uur 15;kinderen vanaf 5 t/m 14
jaar 5)
DIVERSEN
AMSTERDAM
Koninklijk Paleis - audiovisuele
rondleidingen onder titel Schat van
Beitel en Penseel, Het Amsterdamse
stadhuis uit de Gouden Eeuw (t/m 8
sept)
Rondleidingen - stadsschouwburg
(woen vr; t/m 31 aug)
ANTWERPEN
Centennial Exhibition - retrospec
tieve rond een eeuw strips- Mekanik
Strip -
St.-Jacobsmarkt 73 (tot 31 juli)
Antwerpse Zoo - De Zoo bestaat 153
jaar - jarigen gratis toegang - 9.00
-18.30 uur (za t/m ma 22 juli)
BOXTEL
Fuchsia's - duizend variëteiten - kas
teel Stapelen (t/m 21 juli)
DEN HAAG
Circus Florilegio - Maliveld - optre
den 15.00 en 20.30 uur, zondag 15.00
en 18.00 uur (di 23 juli t/m 11 aug)
DEVENTER
Deventer Koggedagen - straatop
tredens - historische binnenstad,
winkelgebied en warenmarkt (op za
t/m 10 aug)
LEIDEN
Leidse Lakenfeest - centrum - (t/m
21 juli)
NAARDEN
Varen op de Vecht - romantische
tocht met bezoek aan Terra Nova -
MobiMarina
(op zo in juli en aug)
ROTTERDAM
Geurrijk historisch Delfshaven -
optredens en markten (20 en 21 juli)
SCHAGEN
Westfriese Folklore - allerlei activi
teiten - centrum - op do t/m 29 aug
ZEEBRUGGE
Vlootdagen - open deurdagen op de
basis van de Belgische Zeemacht -
Marinebasis, Graaf jansdijk -10.00 tot
18.00 uur (20 t/m 22 juli)
DONDERDAG 18/7
ENKHUIZEN
Zuiderzeemuseum - Kalkbranderij
in werking - uitbeelding van dagelijks
leven
rond de Zuiderzee
MAANDAG 22/7
SCHEVENINGEN
Trekparade - trekpaarden rally - Bou
levard (22 juli)
k
EXPOSITIES
ALMERE
De Paviljoens - tien jaar sculpturen
in en om Almere (t/m 18 aug)
AMERSFOORT
Mondriaanhuis - De dansende Ma
donna - Mondriaan in Laren - 1915-
1919
(t/m 31 aug)
Museum Flehite - '25 Jaar Jan, Jans
en de kinderen' en andere werk van
Jan Kruis (t/m 15 sept)
AMSTERDAM
Beurs van Berlage - 'Lust for Life' -
Pablo Picasso (t/m 1 sept)
Rijksmuseum - 'Rondom Rubens en
Teniers' (t/m 22 sept)
Tropenmuseum - 'Verre vrienden
van Jan Klaassen' - poppenspel in Azië
en
Afrika (t/m 1 sept)/
Tropenmuseum - 'Noord-Vietnam,
Dorpsleven in de Rode Rivierdelta'
(t/m 5 jan
1997)
Tropenmuseum - 'De winnaars, een
ander beeld van de Afrikaanse vrouw'
zwartwitfoto's en interviews (t/m 29
sept)
MAANDAG 22/7
PP
OOSTENDE
Children for Children - door kinder
ballet Kaleidoscoop uit Oekraïne -
Kursaal Casino-21.00 uur
DINSDAG 23/7
ANTWERPEN
Children for Children - door kinder
ballet Kaleidoscoop uit Oekraïne -
Rivierenhof-21.00 uur
KLASSIEK
BRUGGE
Klinkers '96 - volks- en klassieke mu
ziek, film, performers - binnenstad,
diverse locaties - 21.30 uur (24 juli tot
17 aug)
VRIJDAG 19/7
VOORVERKOOP
Back Street Boys - 18/7 - Martinihal - Groningen -
AFGELAST
Beachpop - 20/7 - Noordzeestrand Renesse/Scharen-
dijk Dam aanzet -
Brouwershaven
Keith Sweat - 20/7 - Ahoy - Rotterdam
Tina Turner - 21/7 - Wembley Stadium - Londen/ 27/7
- Müngerdorferstadion -
Keulen/ 6 t/m 8/9 Arena Amsterdam/ 17/10 MECC
Maastricht/ 23 en 24/11 Thialf
Heerenveen
Extrema's Dance Festival - 28/7 - Recreatiepias
Aquabest - Best
The Phantom of the Opera - t/m 3/8 - Circustheater
- Den Haag
Cats - t/m 31/8 - Stadsschouwburg - Antwerpen
Van Monet tot Matisse - t/m 13/10 - Franse Mees
ters uit Moskou - Haags
Gemeentemuseum - Den Haag
Dogtroep - Dynamo Mundi -1/8 t/m 1/9 - Carré - Am
sterdam
Theater Festival Boulevard 1996 -13/8 - diverse lo-
katies - Den Bosch
Reggae Sundance -17/8 - Kunstijsbaan - Eindhoven
Digital Overdose - Hellraiser - 17/8 - Sporthallen -
Zuid - Amsterdam
Taptoe Breda - 22 t/m 31/8 - Trip van Zoutlandkazer-
ne - Breda
Formule 1 Grand Prix - 23 t/m 25/8 - Spa-Francor-
champs
Maceo Parker - 23/8 - Nighttown - Rotterdam
Camel - 30/8 - Noorderligt - Tilburg
West Side Story - 5 t/m 29/9 - Carré - Amsterdam
Mariah Carey Daydream Tour '96 Ahoy' Rotterdam
Dick Dale - 6/9 - Noorderligt - Tilburg
Snoop Doggy Dog -13/9 - Rijnhal - Arnhem
Schlagerfestival 1996 - 13 en 14/9 - Rodahal - Ker-
krade
Herman van Veen -18 tm 21/9 - Dr. Anton Philips-
zaal - Den Haag
Sugar Lee Hooper/Frans Bauer - 22/9 - Chalet Fon
taine - Kaatsheuvel
Herman van Veen -18/10 t/m 30/11 - Carré - Amster
dam
Best of Tom Parker - 24/10 - Nederlands Congresge
bouw - Den Haag
Evita, 1 t/m 10/11 - Congresgebouw - Den Haag
Eros Ramazzotti - 6, 7 (extra concert)/! 1 - Ahoy -
Rotterdam -18/11 - Mecc
- Maastricht
The Cranberries (extra concert 10 nov) Ahoy' - Rot
terdam
Zwanenmeer -12 t/m 13/11 - Congresgebouw - Den
Haag
Chippendales -14 t/m 15/11 - Congresgebouw - Den
Haag
Unforgettable -16 en 17/11 - Congresgebouw - Den
Haag
René Froger - 24 en 27/11 - Congresgebouw - Den
Haag
Miss Saigon - 24/11 - Circustheater - Den Haag
Helmut Lotti - 7 en 8/12 - Congresgebouw - Den
Haag
Rob de Nijs -13/12 - Kerstconcert - Congresgebouw
- Den Haag
West Side Story -15 t/m 22/12, 25 t/m 30/12, 2 t/m
5/01,7 t/m 11/01 -
Congresgebouw - Den Haag
Lee Towers Kerstspecial - 21/12 - Chalet Fontaine -
Kaatsheuvel
Joods Historisch Museum - over
zichtstentoonstelling foto's van P.
Hunter
(t/m 8 sept)
Joods Historische Museum - 'De
Gelykstaat der Joden, Inburgering van
een
minderheid, 1796-1919'
Joods Historisch Museum - schilde
rijen, documenten en andere histori
sche
objecten (t/m 24 nov)
Nederlands Scheepvaartmuseum -
'Bontekoe, de schipper, het journaal,
de
scheepsjongens' (t/m 30 juni)
Nederlands Scheepvaartmuseum -
'Zwerven over Wereldzeeën, Vinke
Co'
(t/m 12 jan '97)
Verzetsmuseum - tekeningen uit de
Maquis (t/m 15 sept)
Brakke Grond - Het Nieuwe Eetpaleis
- sculpturen, installaties, video,
geluid en animatie over en met eten
(t/m 1 sept)
ARNHEM
Musis Sacrum - Pablo Picasso - gra
fisch werk - particulier bezit (t/m 5/9)
Sonsbeek Art 8> Design - Salvador
Dali (t/m 20 okt)
DELFT
Legermuseum - 'Legioen met natte
voeten, het Romeinse leger in Neder
land'
(t/m 27 okt)
DEN HAAG
Museon - 'Een kind van je tijd, het
kind in de 20e eeuw' (t/m 17 nov)
Museon - 'Oceaan in zicht!' - over on
derzoek grote wereldzeeën (t/m 8
sept)
LAREN
Het Singer Museum - Sjoerd de Vries
(t/m 18 aug)/ beelden van Margot
Zanstra
- non-figuratieve, geometrische ab
stractie (t/m 18 aug)
LEIDEN
Rijksmuseum voor Volkenkunde -
'Vergeten eilanden' - mysterieuze
symbolenwereld van vroeger en nu
van de eilandengroep Zuidoost-Mo-
lukken
(tot 25 aug)/ 'Japan anno 1850' (t/m 31
dec)
Rijksmuseum Het Koninklijk Pen
ningkabinet - Piet Esser (tot 27 okt)
NIJMEGEN
Natuurmuseum - 'Jurassic Polder
land' - Nederlandse reptielen en
amfibieën (t/m 8 sept)
OTTERLO
Kröller-Müller Museum - 'Arte Po-
vera' van Dennis Oppenheim (t/m 8
sept)
ROTTERDAM
Belastingmuseum - 'Het volk in rep
en roer. Belastingverzet in het verle
den'
- objecten, schilderijen, prenten en fo
to's (t/m 15 sept)
Maritiem Museum Prins Hendrik -
'Gekregen en Gekocht' (t/m 15 sept)
SLIEDRECHT
Nationaal Baggermuseum - 'Pas op
nat: de Afsluitdijk' - schilderijen van J.
Mastenbroek (t/m 26 aug)
UTRECHT
Centraal Museum - 'De Negen van
Touche' - jonge kunstenaars - (t/m 11
aug)
LANG NIETS gehoord van de
Turkse zusjes Pekinel, de twee
ling Güher en Süher. In een vo
rig decennium veroverden ze
stormenderhand de mondiale
markt van pianoduo's. Hun
rechtstreekse rivalen, de Cana
dese zusjes Katya en Marielle
Lebèque, zijn nog immer actief
op de podia, terwijl de ster van
Martha Argerich en Alexandre
Rabinovitch als duo steeds
krachtiger straalt.
Of de Pekinel-tweeling nog
daadwerkelijk actief is blijft de
vraag. Want de opnamen die
zojuist verschenen zijn van de
integrale vierhandige pianoso
naten van Wolfgang Amadeus
Mozart, dateren van 1989-
1990. Toch is het een terechte
keus om deze opnamen uit te
brengen, want de beide dames
blijken de perfecte Mozart-ver-
tolkers te zijn en bovendien ge
boren als een team dat elkaar
blindelings aanvoelt.
Güher en Süher veroorloven
zich geen vrijheden of andere
afwijkingen van de partituur.
Ze spelen gewoon wat er staat
en méér heeft deze ideeënrijke
en sprankelijke muziek ook
niet nodig. De zusjes Pekinel
betrachten de grootst mogelij
ke nauwkeurigheid en precisie,
zoals in het gelijktijdig tot
klinken brengen van trillers en
andere versieringen.
Mozart voltooide zes sonaten
voor piano vierhandig. Daar
van is er één geschreven voor
twee piano's, de andere vijf
voor vier handen op één piano.
De eerste drie zijn 'vroege' Mo-
zarts, de laatste drie dateren
uit zijn 'rijpe' tijd. De sonaten
van de tweede set zijn groter
van opzet en lengte - haast
symfonisch.
Als hoogtepunt mag gelden die
ene sonate voor twee piano's in
D KB 448 gelden, waarin Mo
zart alle sluizen van zijn inven
tiviteit openzet, resulterend in
een apotheose van speelplezier
en levensvreugde zoals die al
leen in de muziek kan bestaan.
Onbegrijpelijk dat muziek van
meer van tweehonderd jaar
oud zo onverwoestbaar is, en zo
levend, onbedorven als de we
reld vlak na de schepping, vol
tintelende levensverwachting.
(Teldec 0630-12335-2)
HANS ROOSEBOOM
NIETS IS moeilijker te bestrij
den dan vooroordelen, en dat
geit ook in de muziekgeschie
denis. Geen enkele componist
heeft méér vooroordelen aan
zich kleven dan Robert Schu
mann, componist van piano
muziek, liederen, kamermuziek
en symfonieën. Meest gehoorde
vooroordeel: Schumann begon
als genie en eindigde als mid
delmatig talent, om niet te zeg
gen als de depressieve zwakke
ling die hij helemaal aan het
einde van zijn leven was.
Dit vooroordeel zou eigenlijk
allang de wereld uit moeten
zijn, al was het maar omdat wij
inmiddels, anders dan onze
voorvaderen, kunnen beschik
ken over een groot aantal cd-
opnamen van composities die
Schumann later in zijn leven
schreef. Na zijn 40e (bij Schu
mann is dat laat) componeerde
hij onder meer prachtige viool
sonaten en een aantal indruk
wekkende Balladen, grote
symfonische werken voor koor
en orkest.
Vooroordeel nummer twee:
Schumann was pianocompo-
nist. Als schrijver van symfo
nieën, later, bleef hij te veel
denken vanuit de piano. Ook
vaak gehoord: instrumenteren
kon hij niet. Met andere woor
den, de symfonieën van Schu
mann zijn tweederangs, een
zwakke schakel tussen die van
Beethoven en Brahms in.
Het vooroordeel van Schu-
manns gebrek aan instrumen-
tatiekunde heeft nu een krach
tige bestrijder gevonden in de
persoon van Nikolaus Harnon-
court. De Weense dirigent
werpt zich sinds een jaar op
Schumann, met als resultaat
nu een cd met Schumanns Eer
ste en Tweede Symfonie.
Harnoncourt is al veertig jaar
bekend om zijn onorthodoxe
denkbeelden. Ook nu weer
komt hij met een tegendraadse
theorie, een omgekeerde theo
rie. „Schumann," aldus Har
noncourt, „dacht vanaf zijn
eerste pianowerken in termen
van orkestklank. Zijn piano
muziek klinkt bijna altijd als
bewerking van een orkestparti
tuur."
Dat Schumann dus wél in ter
men van een symfonie-orkest
dacht, wil Nikolaus Harnon
court bewijzen door deze eerste
twee symfonieën te dirigeren
precies volgens de partituur.
Hij doet geen poging iets te
verbergen, iets dat veel diri
genten juist wel gedaan hebben
om Schumann 'tegen zichzelf
te beschermen'. Integendeel,
Harnoncourt onthult daarmee
wat nu juist het nieuwe van de
ze werken was, destijds, en wat
onze 20e-eeuwse oren nog al
tijd als nieuw treft.
Zo lukt het Harnoncourt om
die twee tegengestelde sferen,
de levenslust van Schumanns
Eerste Symfonie en de tragiek
van de Tweede, allebei overtui
gend op te roepen. Een buiten
gewone luisterervaring. (Teld
ec 4509-98320-2) HR
Door John Lazaroms
DE KOUDE oorlog is voorbij.
Dat betekent echter niet dat de
spionnen die deze wereld telt
opeens hun baan kwijt zijn.
Want informatie levert geld op.
En allerlei louche organisaties
en vage politieke 'clubs' huren
losgeslagen spionnen van de
grootmachten in. Met als doel
deze informatie te benutten om
hun macht verder te vergroten.
Met die gedachte in het achter
hoofd hebben de makers van
Spycraft een werkelijk excel
lent spel in elkaar gezet. Het
speelt zoals je een spannend
jongensboek leest.
Het verhaal in Spycraft is hel
der en duidelijk. Je bent Thorn,
een CIA-agent die zojuist zijn
opleiding heeft voltooid. Een
Russische presidentskandidaat
is met een hypermodern wapen
vermoord. En de President van
de Verenigde Staten, die bin
nenkort een staatsbezoek af
legt aan Rusland, loopt ook ge
vaar. Ex-CIA-agenten hebben
een aandeel in de aanslag en
het buitmaken van het wapen,
een zogenaamd PEG-geweer.
Dat bovendien nog eens door
een Amerikaans bedrijf in
dienst van de overheid is ge
maakt. Aan jou de taak om de
samenzweerders te vinden en
hun snode plannen in de kiem
te smoren.
En daar houdt dan alle helder
heid en duidelijkheid ook met
een op.
Want de spionage-'bussiness' is
natuurlijk allesbehalve een
doorzichtig geheel. Gelukkig
heb je als CIA-agent alle moge
lijke middelen ter beschikking.
Via een speciale 'com-link' heb
je continu een verbinding met
het CIA-hoofdkantoor 'Lang-
ley'. Je hebt de beschikking
CD-ROM RECENSIES
over alle technische middelen
die er momenteel zijn hls
overheidsagent kun je vrijelijk
over de wereld reizen.
De Windows95-versie van het
spel biedt zelfs de mogelijkheid
het World Wide Web op te gaan
en daar te overleggen met an
dere spelers. De uitwerking
van Spycraft is tot in de punt
jes verzorgd. Je kunt gebruik
maken van allerlei leuke hulp
middelen, zoals een gezichts-
herkenningsysteem, databan
ken van alle Amerikaanse
overheidsdiensten, een Ken-
nendy Assassination Tool
waarmee de baan van afge
vuurde kogels bepaald kan
worden, ontcijferingssoftware
voor gecodeerde berichten en
ga zo maar door.
Spycraft is een juweel van een
spel voor alles en iedereen die
het ouderwetse spionagew-
reldje wil combineren met de
laatste technieken.
JOHN LAZEROMS
I PC met minimaal 486DX66 met
8MB Ram, 12 MB vrij op
harde
schijf, VESA local bus of PCI vi
deokaart, 16 bit graphics (W1
color), double speed CD-ROM'
speler, muis en bij voorkeu
Windows 95.
Homesoft, ƒ99,95.
Den Haag (anp) - De musicalrevue Unforgettable, the music
j NEDERLAND tl^HI
Journaal
murder She Wrote, misdaadserie
L Kookgek
1 «i Passie voor tuinen, magazine
Dedroomshow
Z Alle dieren tellen mee
ït Ein Heim für Tiere, serie
1studio RKK, actualiteiten uit kerk
en samenleving
„in Blik op de weg, verkeersmagazi-
ne met de verborgen camera
«no journaal/Weeroverzicht
S'a ja natuurlijk: Dierentuinen in Eu-
ropa: Paardachtigen
„24 Televizier, actualiteiten
i May Day, documentaire-serie over
2 de Koninklijke Nederlandse Red
dingsmaatschappij (slot)
«20 Montparnasse revisited, docu
mentaire-serie (slot, tot 23.19)
NEDERLAND 2
19.61
19.31
20.00
20.43
21.12
2138
22.11
23.02
23.34
23.39
Tour de France, 16de etappe
Agen-Lourdes-Hautacam
Gospelmuziek
Wild Horizons: Drie wasbeer
hondjes zonder ouders, natuurfilrr
2Vandaag, actualiteiten met oir
18.00 Journaal; 18.43 Sportjour
naai en vanaf 18.51 Hoofdpunter
uit het nieuws gevolgd door he
weer
Onwijs, jongerenprogramma
Ik weet het beter, spelletje
Tour de France, samenvatting
etappe en het Tourjournaal
Peter vrienden interactief: Arn
hem
Nederland zingt, koor- en samen
zang
De verandering, serie gesprekkei,
Wings over the world, documen
taire-serie over de geschiedeni
van de luchtvaart: De Comet
Projectmanagement. Afl. 1: He
schip
Journaal
Middernacht klassiek: Sonate ir
F voor piano en viool (opus 24) var
Beethoven (tot 00.09)
NEDERLAND 3
07.00 Journaal (ook 07.30, 08.00, 08.3I
en 09.00)
07.05 Klokhuis
07.33 De troon van Koning Kunstgi
bit
08.05 Tussen eten en afwas Dubbe
jong
08.33 Markant Nederland
09.08 Kook tv
09.30 Vrouw-zijn
09.55 Gospelclip
10.00 Family Album li
10.30 Hier en Nu
10.55 Charlie Chaplin
11.10 Allemaal familie
12.00 Journaal
12.07 Voorbij de droom
12.32 De plattelandsdokter
13.00 Journaal
13.07 Taxi
13.59 In voor- en tegenspoed
el
of Na'
King Cole gaat niet door. De Europese toernee is afgelast vanwege»
faillissement van de Canadese producent.
De Nederlandse agent Interpresario in Den Haag houdt er rekeni 8
mee dat de productie volgend seizoen alsnog te zien zal zijn. De voo
stellingen zouden in oktober van start gaan. Unforgettable zou on
meer te zien zijn in het Chassé Theater in Breda.
BELGIË FRANS 1
16.30 Le blamatoscope, kindermagazinj
17,30 The Fall Guy, serie 18.30 Région
soit, actualiteiten 18.45 Le quotidien de:
sports 18.55 Maguy, serie 19.30 Nieuw
20.10 In vino Veritas, tv-film 21.50 Le siècle
des hommes, documentaire-serie over d»
geschiedenis van de twintigste eeuw 22.41
La chasse aux trésors, spelletje 23.55 Laaf
ste nieuws
BELGIË FRANS 2
13.35 Les géants du stade, portretten va
sporters 14,10 A bicyclette, wielermagaz
ne 14.40 Wielrennen: Tour de Franc
17.10 Les géants du stade 17.30 Ga pass
quand?, katholiek magazine 18.00 Blam;
toscope, kindermagazine 19.00 Chan-
pion's 96, autosportmagazine 19.3
Nieuws 20.05 A bicyclette 20.35 Wielrer
nen: Tour de France 21.05 A bicyclett
21-35 Wielrennen, samenvatting Tou
etappe 22.05 Nieuws 22.30 A bicydel
23.00 Wielrennen, samenvatting Toi
23.30 Cheval passion, paardensportmagi
zine (tot 23.55)
DUITSLAND 1
65-30 Morgenmagazin, ontbijttelevis
69.00 Heute 09.03 Ferien-Fieber: Corel
tins phantastische Abenteuer, jeugdseri
Tneos Geburtstagsecke; Das Madchen a
dem Besenstiel, jeugdfilm 11.00 Heu
11.04 Das Kind der Donau, Oostenrijk:
speelfilm uit 195012.55 Presseschau 13.C
jPortschau/tennis: ATP-toernooi Stuttga
16.00 Tagesschau 16.03 Fliege, talksho
«artsleugenaars en hun slachtoffers 17.L
Tagesschau 17.10 Brisant, boulevardmagi
?ne 17.55 Verbotene Liebe, serie 18.1
Marienhof, serie 18.54 Auf Achse, sei
20.00 Tagesschau 20.15 Auf eigene G<
'a™, misdaadserie 21.05 Grünschnab
amusement 21.35 Plusminus, economis.
magazine 22.05 Sketch-Parade 22.30 Tl
gasthemen 23.00 Boulevard Bio, talksho'
34-00 Ellen, comedy 00.25 Nachtmagaz
00.45 (ZW) Two for the Seesaw, speelfil
DUITSLAND 2
no'»0 Z'e. Duitsland 1 09.03 Dallas, soa
in'nS Fit forever. ochtendgymnastic
•00 Heute 10.03 Auslandsjournal 10.4
mto Gesundheit, magazine 11.00 Zie 13.f
"«^magazine met Heute 13.45 KöniJ
ayerisches Amtsgericht, serie 14.1
LHeute Nacht passiert's, speelfil
isen L°90' ieugdjournaal 15.45 Heu
The Flying Doctors, serie 16.35 Jet
™ange Leben, serie 17.00 Heute 17.05 A
anomagazin met Heute 17.45 TeleRita,
rio'in9a2ine 17-55 Forsthaus Falkenau, s
20 ie\ "8ute 19,25 Mensch' pia!'ser
,l 5 ™as'n Spass, hoogtepunten uit sp>
Sin ^etten dass? 2-I.00 Die schone lib
on, documentaire over de Olympisc
22 ,ln.van 1972 in Miinchen 21.45 Heu
Zw„- reP°rtage-serie 22.45 Ein Fall
2,"Misdaadserie 23.40 Heute nac
u Der 20. Juli, speelfilm 01.
Housekeeping, speelfilm
