Weekend
n een
karretje
boven
de files
Poolse journalist doet boekje open over illegaal werken in Nederland
teur
jgSTEM
medewerker m/v
jtaspergeoogst is voorbij. Ook dit jaar werd het
Ld van de zandgronden binnengehaald met
nip van Poolse seizoenarbeiders. Het hele jaar
j,or werken zij illegaal in Nederland - niet alleen
ide tuinbouw. Wat zijn dat voor mensen, die
lijgzame Polen die zich hier maandenlang
Juilhouden en voor een habbekrats werken op
(t platteland? Wat doen ze met het zwartverdien-
tgeld? Op bezoek in Polen, vond Jan Hulsen het
ntwoord op alle vragen.
m/v
ejTriethorst
Voortdurend werk
Pavarotti
Spaarpot
ZATERDAG 6 JULI 1996
ndienst)
i voor de tuinbouw/boom-
hgrijk onderdeel,
lederkassel.
ie opleiding.
kunt u bij Van IMederkas-
<ring en solide arbeids-
tact opnemen met dhr. P.J,
tie aan:
De 'onzichtbare' Polen
t in een nieuw en sfeervol
moderne faciliteiten voor
gbehandelingsplaatsen. De
plines vertegenwoordigen,
ken. Het ziekenhuis vervult
■oor 1500 medewerkers.
<m moet een
oldoet u aan deze
dlicitaties kunt u
I richten aan
personeelsfunctionaris,
neelszaken,
4800 RL Breda, onder
i codenummer 40 149.ST.
icitatiegesprekken vinden
33.
zjek en hu/s
im Mvoor wonen,
iethorst
um voor wonen, zorg en
ndeiing biedt een scala
zorgfuncties aan vanuit
locaties.
rkverpleeghuis de Riethorst
eertruidenberg is een
wtbineerd verpleeghuis
plaats biedt aan 105 somati-
en 60 psychogeriatrische
ïnten (intramuraal).
taast heeft het een
jhandelingscentrum met
taatsen voor somatische en
Aaatsen voor psychogeriatri-
e patiënten (semimuraal).
et kader van de consultatie-
cite en de substitutie van
leeghuiszorg verschaft het
teeghuis aanvullende zorg
behoeve van thuis- en in het
zorgingshuis wonende
iënten (extramuraal).
zorgingshuizen de Riethorst
jeertruidenberg en Waspik
zorgcentra waar hulpbe-
euende ouderen zich thuis
men voelen en een op hen
estemd pakket aan zorg
anen ontvangen Op deze
■atles zijn ook mogelijkheden
or dagopvang en tijdelijke
jname aanwezig.
;t ongeveer 400 medewerkers
vrijwilligers zorgen wij
oor dat een uitgebalanceerd
iket aan zorgfuncties
reboden wordt.
Kletharst
lestraat 28
1 BP Geertruidenberg
efoon: (0162) 51 35 55
efax: (0162)51 9021
tor Jan Hulsen
n Polen is het leven simpel voor een vou-
dige mensen. Ze hoeven zich niet af te
ivragen wat ze met hun vrije tijd zullen
ta, ze hebben de hele dag nodig om inkom-
ffl te vergaren voor zichzelf en hun gezin,
ils ze al niet voor een ander aan het werk
ijl, dan zijn ze wel voor zichzelf bezig.
beloning voor ongeschoolde of laagge
stelde arbeid in Polen ligt tussen de twee-
hderd en driehonderd gulden per maand,
lis nauwelijks voldoende om de eerste le-
rensbehoeften, zoals eten, drinken,en kleding
betalen. Het gevolg is dat man en vrouw
Wen voor inkomen moeten zorgen om het
iiishouden fatsoenlijk te kunnen voeren,
h de communistische periode was er geen
maar had iedereen te eten. De omwente-
ervoor gezorgd dat een - klein-
hl van de bevolking veel geld verdient, dat
it straten gevuld zijn met auto's en dat de
winkels vol westerse spullen liggen. Maar de
verandermgen hebben er ook voor gezorgd
dat er nu mensen zijn in Polen die amper ge-
noeg te eten hebben.
hitsteden is het meestal niet zo moeilijk om
werk te vinden, in de dorpen is echter nauwe-
lijks behoefte aan betaalde arbeidskrachten.
Eemeeste bewoners van het platteland heb-
tai een boerderijtje of een klein bedrijfje en
tenen met hun gezin het werk wel aan.
Bovendien is er weinig geld, maar daar staat
tegenover dat de bevolking ook niet veel geld
sodig heeft. Vrijwel iedereen in het buitenge
bied heeft tenslotte een stukje grond, waarop
ie familie groenten kan telen en een paar kip
pen wat varkens kan houden,
h buurlanden van Polen, zoals Wit-Rusland
Oekraïne, is de economische situatie nog
slechter. Regelmatig steken bewoners van de
lflanden de grens over om goedkoop hun ar-
eidaan te bieden. Soms vragen zij slechts de
belftvan een Pools salaris,
lei merendeel van de Poolse bevolking kan
te redelijk goed in leven houden, maar daar
tedt ook alles mee op. Het inkomen biedt
te veel mogelijkheden om geld opzij te leg-
h of luxespullen te kopen, of om eens uit te
ten. Dit zijn dan ook de redenen om in het
«tenland te gaan werken. Het is daar goed
"erdienen en je komt nog eens ergens.
üroslaw Popczyk is een Pool die een tijdlang
"Nederland illegaal seizoenarbeid heeft ver
tel Ik ontmoette hem in Polen tijdens een
akenreis. Hij vertelde me dat hij tussen 1988
W92 jaarlijks tussen de vijf en negen
afflden in Noord-Holland heeft gewerkt, in
f landbouw. Hij heeft er een boek over ge-
teven, dat echter (nog) niet is vertaald in
bet Nederlands.
™en had hij een redelijke baan als sport-
Wraalist voor een regionale krant, wat hem
teig tot zestig gulden per maand oplever-
liirl '2 gulden in de maand was toenter-
J 8®n°eg om in de eerste levensbehoeften te
te'® van zijn vrouw en hun dochter, dus
\!i ze het niet met z'n drietjes.
Ui1' ^'jdenseen Europa Cupfinale vol-
dnn °ntlnoette hij een collega uit Apel-
I®' ™t deze sportjournalist sprak hij uit-
L,, °Ver de mogelijkheden om in Neder-
i walren. De Nederlander had een goe-
a i botteler was in Noord-Holland
.flmatig problemen had om aan vol
ta 6 ^schikt personeel te komen. Hij zag
Eerlijkheden voor Miroslaw (Mirek
z']n vrienden) om aan werk te komen,
journalist had hij goed in de gaten dat er
ithaff ^aan veranderen in Polen, met de af
ttent !!^ilan ^et communisme. Óp dat mo-
ttaar ,i ze een behoorlijk goed leven,
vtou l wel eens anders worden. Zijn
te wild tensb°tte geen werk en hun doch-
studeiJ "^.Middelbare school graag gaan
toek0m M het buitenland. Wat de
spell zou brengen was niet goed te voor
telt! kri een was zeker: in Neder-
Mdvenj1 motnent in korte tijd veel
naar Nederland komen
Wistenvisum
hetT^tkeer k°n hij -
tes. in ?""istenvisum, dat een maand geldig
tewrdmK ?n ^ad h'i met behulp van een
daarin een boekje samengesteld met
'ttmvn,, ®e'se woorden en zinnen. 'Hei-
Hallo tu u 6 Mi«k, I am looking for work.'
t Mirek en ik zoek werk. 'I am a
sportsjournalist, I am
married and I have a
daughter.' Ik ben
sportjournalist, ik
ben getrouwd en ik
heb een dochter. Hij
had bedacht dat Ne
derlandse tuinders
wel graag zouden
willen weten wat
voor vlees ze in de
kuip hadden, als hij
aan zou kloppen voor
werk.
Het ging boven ver
wachting. Via de Ne
derlandse journalist
vond hij zijn eerste
baantje. Appels
plukken, voor zeven
gulden per uur. Zijn
tweede baas betaalde
zelfs acht gulden
voor werk in een De aspergeoogst is
boomkwekerij. Mirek
werkte hard en kreeg in die eerste maand al
voor nog eens drie maanden werk aangebo
den op andere bedrijven.
Terug in Polen wist hij bij de krant onbetaald
verlof te krijgen, maar een visum voor Neder
land kreeg hij niet meer. Duitsland kon hij
echter wel binnen komen en andere Poolse
seizoenarbeiders hadden hem uitgelegd hoe je
bij Venlo gemakkelijk te voet de grens kon
oversteken. Liftend was hij weer snel terug in
Noord-Holland.
Vanaf zijn eerste werkdag in Nederland tot de
laatste, vier jaar later, zat Mirek niet één dag
zonder werk. Tegen de tijd dat ergens het
werk op zijn einde liep werd hij wel weer ge
vraagd voor een andere baan. Of hij ging 's
avonds of in het weekend op de fiets informe
ren bij bedrijven in de omgeving. Maar hij
werkte dan ook hard en als er overgewerkt
kon worden, was hij de eerste om zich aan te
melden.
Overal verdiende hij inmiddels tien gulden
per uur, zwart. Een keer beurde hij zelfs elf
voorbij. Ook dit jaar werd het goud van de zandgronden binnengehaald met hulp van Poolse seizoenarbeiders. Het hele jaar door werken zij illegaal in Nederland.
foto do visser
gulden, voor het plukken van aubergines,
midden in de zomer in een snikhete kas. Soms
had hij twee baantjes tegelijkertijd. Dan
werkte hij overdag op het ene bedrijf en was
hij 's avonds en eventueel 's nachts ergens an
ders aan de slag.
Het geld dat hij verdiende bracht hij naar een
bank in Nederland, die ook kantoren had in
Polen. Daar werden de guldens in dollars ge
wisseld en op zijn eigen rekening gezet.
Gedurende zijn hele verblijf in Nederland
mocht Mirek logeren in een speciale verblijfs-
ruimte voor buitenlandse werknemers, bij de
fruitteler waar hij zijn eerste baantje had ge
kregen. In deze kamer stond een tafel met wat
stoelen, een bank, televisie en een aantal bed
den.
Het was een soort kantine en slaapkamer te
gelijkertijd, waar ook gekookt kon worden op
een elektrisch kookstel dat Mirek ooit van een
tuinder gekregen had. In het drukke oogstsei-
zoen moest de ruimte wel eens gedeeld wor
den met vijf of zes andere Polen. Dat was best
gezellig. Maar 's avonds en in het weekend
ging hij wel vaak naar Frans, een bevriende
tuinder. Daar kon hij tenminste rustig lezen
en schrijven.
Mirek had het goed naar zijn zin in Nederland
en probeerde zoveel mogelijk te zien en te be
leven. In de krant vond hij aankondigingen
van interessante gebeurtenissen. Dankzij zijn
perskaart en zijn steeds vloeiender Engels
lukte het hem om op bijzondere plaatsen en
gebeurtenissen te komen. De verhalen ver
kocht hij later aan Poolse tijdschriften.
In zijn vrije tijd schreef Miroslaw Popczyk
een boek over zijn belevenissen in Nederland
en over de verhalen die hij hoorde van andere
Poolse seizoenarbeiders: Na Saksy, oftewel
'Voor seizoenwerk'. Tijdens het eentonige
werk kon hij rustig nadenken over de teksten
die hij 's avonds op papier zou zetten.
Op zaterdag werkte hij tot twaalf uur, soms
tot twee uur, maar niet langer. Het weekeinde
gebruikte hij voor zichzelf. Om te schrijven,
te lezen en om boodschappen te doen en de
omgeving te bekijken. Hij probeerde ook Ne
derlandse kranten te lezen, wat niet gemak
kelijk was. Toch lukte het hem redelijk om
belangrijke sportieve evenementen te volgen,
zoals de Tour de France en de grote tennis
toernooien.
Het is indrukwekkend eti leuk om te zien
waar Mirek zoal geweest is en waar hij arti
kelen over heeft geschreven. Op het North
Sea Jazzfestival kreeg hij de gelegenheid om
het Deep River Quartet te interviewen, waar
hij een groot liefhebber van was.
Als Pools sportverslaggever woonde hij de in
terland Nederland-Polen bij, oktober 1992 in
stadion de Kuip in Rotterdam: 2-0. En in de
zelfde hoedanigheid was hij bij FC Utrecht
tegen Feyenoord, om even later de bij Utrecht
voetballende Poolse international Wlody
Smolarek te interviewen. Het moment waar
op het hele Utrecht-stadion de naam van
Smolarek begon te zingen maakte grote in
druk op hem en later op de lezers van zijn
artikel.
Bloemencorso, Deltawerken, American Sun
day in Zandvoort, de Bijlmerramp, Mirek was
erbij. Hij wist zelfs een toegangsbewijs voor
het optreden van Luciano Pavarotti in de
Door Joop Wenstedt
Rechtstreeks van de trein in je eigen open-
baarvervoer stappen. Dat is mogelijk met de
People Mover, aldus fabrikant Raytheon, De
'mens-vervoerder' is een klein karretje op
rails dat boven de files rijdt.
Volgens Importeur Nijkerk Transport Sys
tems heft dit systeem files en opstoppingen
op, in dichtbevolkte gebieden. In ons land
heeft Airport Eelde het in bestelling.
Dit Amerikaanse vervoersconcept heeft eni
ge opmerkelijke punten waardoor het zich
onderscheid van soortgelijke ideeën. De pas
sagier bepaalt het aantal mede-reizigers en
het eindpunt. De elektrisch aangedreven ca
bine gaat rechtstreeks af op de gewenste be
stemming. Geen tussenstops, recht naar
huis. Dus zijn nogal wat van deze cabines
nodig. Om een ritje zonder tussenstops mo
gelijk te maken zijn er op elk station twee
sporen. Eén gaat langs het station en de an
der legt juist aan. Op deze manier word je
niet opgehouden door instappers.
Het veranderen van spoor gaat bij dit sys
teem opmerkelijk, er zijn geen wissels. De
cabine rijdt op banden die via de boordcom
puter worden gestuurd, De 'rails' worden ge
vormd door een 'wegdek' zonder bewegende
delen. Verandert de cabine van spoor, dan
verspringt een geleide-arm boven de wielen
Een People Mover station, waar ook rolstoelers makkelijk in de cabine kunnen rijden aangezien er in de cabine geen drempels zijn
en de deur breed genoeg is. foto fotopersburo dijkstra
en gaat het voertuig over op het andere
spoor. Bevroren en kapotte wissels zijn dus
niet meer mogelijk. Cabines kunnen betrek
kelijk dicht achter elkaar rijden zonder op
wisselaanpassingen te wachten.
Een bijkomen voordeel is, dat er alleen aan
de cabines onderhoud hoeft te worden ge
daan. Op de rails zitten geen bewegende on
derdelen die kapot kunnen. Mede hierdoor
wordt het aanleggen van de rails aanzienlijk
lichter en goedkoper. Door de lichte con
structie kunnen tevens grotere overspannin
gen worden bereikt, tot zo'n 40 meter. Op die
manier wordt het een stuk eenvoudiger het
systeem in te passen in de bestaande infra
structuur.
Verschillende fabrikanten in diverse landen
bieden soortgelijke systemen als de People
Mover aan. Het biedt op zich vele voordelen,
maar zal ook de nodige investeringen verei
sen. Als dergelijk openbaar vervoer echter
weer door de overheid wordt gereguleerd
dan kan het moeilijk efficiënt en rendabel
worden.
Kuip te regelen. Helaas kreeg hij op weg naar
het concert pech met de auto die hij geleend
'had van zijn Nederlandse werkgever.
Uit de verhalen in het boek van Popczyk
blijkt een grote liefde voor Nederland en voor
de tolerante manier waarop mensen hier met
elkaar omgaan. Illustratief daarvoor is de
volgende anekdote. Tijdens een politie-over-
val klom een 60-jarige Pool boven in de span
ten van de schuur waar ze met een grote groep
aan het werk waren. De oude man was bang
voor wat er ging gebeuren, onder meer omdat
hij al eerder een razzia meegemaakt had in
Warschau in 1944. De laconieke manier
waarop de Nederlanders met de situatie om
gingen en het begrip van de politiemensen
voor de aanwezigheid van de illegale arbei
ders wekte verbazing op bij deze Polen. Zij
waren een heel andere houding van de politie
gewend.
Bij deze controle werden de paspoorten van
de illegale buitenlanders in beslag genomen.
De Polen kregen te horen dat ze over drie da
gen hun pas terug konden krijgen bij een be
paalde douanepoost aan de Duitse grens, als
ze ons land verlieten. Vier dagen later waren
de meeste weer aan het werk in dezelfde
schuur.
Van 1988 tot 1992 werkte Mirek Popczyk in
totaal 29 maanden in Nederland. Van het ver
diende geld kocht hij zijn flat en stortte hij
20.000 gulden op een spaarrekening in Neder
land voor zijn dochter. En daarna had hij
zelfs nog wat spaarcentjes over. Op dit mo
ment is hij weer gewoon aan het werk in Po
len als sportjournalist.
Tijdens zijn periode in Nederland ontmoette
hij veel andere Poolse seizoenarbeiders. Heel
verschillende mensen allemaal, ieder met zijn
eigen verhaal. Sommigen hadden nauwelijks
een opleiding gehad en konden in Polen geen
werk vinden.
Anderen waren gewoon op de verdiensten af
gekomen. Weer anderen waren student en
moesten in de zomervakantie geld verdienen
voor hun studie. En er was bijvoorbeeld ook
een afgestudeerde arts bij geweest, die een
praktijkpand had gekocht en geen geld had
voor de inrichting en het instrumentarium.
Terug in Nederland ontmoette ik Jan, een 27-
jarige Poolse seizoenarbeider die op dit mo
ment hier aan het werk is. Hij vertelde mij dat
hij hier is komen werken om wat kapitaal op
te bouwen.
Met zijn middelbare schoolopleiding kan hij
in Polen geen goedbetaald werk vinden en
hier verdient hij acht gulden per uur, zwart.
Hij heeft namelijk de woning van zijn oma
geërfd. Een mooi huisje met wat grond, maar
er moet veel aan opgeknapt worden.
Als dat is gebeurd, dan wil hij graag een klein
autootje hebben. En als hij dat eenmaal voor
elkaar heeft, dan wil hij trouwen met zijn
vriendin en gewoon in Poien blijven wonen en
werken. Het zou mooi zijn als zij tegen die tijd
ook een baan heeft. Dan kunnen ze tenminste
af en toe een uitstapje maken of iets moois ko
pen.
Met negen landgenoten woont Jan nu in een
huis van zijn werkgever. Ze hoeven geen vast
bedrag aan huur te betalen, in plaats daarvan
wordt voor ieder gewerkt uur vijftig cent op
hun loon ingehouden. Jan is tevreden over de
ze regeling. Zijn baas waarschijnlijk ook,
want die ontvangt op deze manier ruim dui
zend gulden huur per maand, zwart.
