m
We zijn een echte kloek-
V
Jé-u
V
West-Brabantse Wil Zülle, een trotse moeder op de achtergrond
;lk
èviv
B4
wr
t' 1
roc/i?
t -l
VRIJDAG 28 JUNI 1996
7'
J"-?
'hi+l: C
f O
!'d
f Jr:
2
"V
r
l M
l
Alex Zulle, temidden van zijn ouders Wil en Walter in hun 'tuin met uitzicht' naast de tweekapper in het Zwitserse Wil. Moeder vindt het leuk dat Alex nog altijd thuis woont. Pa, die inmiddels goed Ne
derlands spreekt, trouwens ook. F0T0 ARCH|EE FAM ZÜLLE
Door Ad Pertijs
Wil - 'Ons Wil die woont in
WIT. Het is al dertig jaar
tle| handige ezelsbruggetje
- ,-i - ydjor familieleden die de in
Dinteloord geboren Wilhel-
t mina Zülle-Herzelman in
W-* Zwitserland gaan bezoe
kt ken.- Wil (spreek uit Wiel)
li|t in het noordoosten van
hét Alpenland, halverwege
f Zürich en Sankt Gallen.
4 f f Écht bergachtig is de
- 4v* Düitstalige streek niet. De
besneeuwde toppen liggen
op een uurtje rijden in zui
delijke richting. In het
noorden is het Bodenmeer
binnen handbereik.
heeft zo'n 16.000 inwoners.
Hét ié een proper stadje, met een
levendig centrum. Sinds enkele
T jSrln Weet bijna iedere Zwitser
Wil te liggen. Niet vanwege dat
centrum, maar dankzij Alex Zül-
f 1#, in Wie velen een toekomstige
i' föur*winnaar zien.
t Orïldat 'Ons Will zijn moeder is,
Voïgeh ook de Nederlanders de
.verfcliftingen vaiLAlex Zülle met
buitengewone belangstelling. En
1 dit^étreelt Wil, een gastvrije
vpoitw die altijd een nauwe band
met, haar West-Brabantse ge-
:i booftegrond is blijven houden.
m 'i1 Waltef heeft bij ons trouwen
."4 röoeten beloven, dat we minstens
een'keerper jaar naar West-Bra-
-4baflt zouden komen. Dat is dus
f V? 7 nooit een probleenf geweest. Dit
L jaar alleen al gaan we vier keer,"
- v kegt Wil Zülle. Zelfs de vader van
'Alex Zülle spreekt inmiddels
goed Nederlands. „Ach, je moet
Wel met al die Nederlandse fami
lie," lacht de Zwitser.
Kleinkind
j
t Walter en Wil Zülle wonen al ja
ren in de Ulrich Röschstrasse. Als
hij niet fietst, traint of in zijn
Spaanse vakantiehuis verblijft,
heeft ook Alex Zülle er nog altijd
zijn kamer. Alleen zusje Claudia
is het huiè uit. Zij is in verwach-
S i-1 i '_JJ. TX7-J1
i'tl
ting van haar eerst kindje, Wil en
tfo
'1
..'alters eerste kleinkind. „Als je
i$ Wil vraagt waar Alex Zülle
Woont, zal niemand dat weten,"
zegt Walter Zülle gekscherend
wannéér hij uitlegt waar de steil
'i.; dmhoog lopéftde Ulrich
4» fïöschstrasse te vinden is. Hun
twéekappér is amper te missen.
Öp de garagedeur staat een gi
gantische fiets getekend in geel
v en de bovenste etage wordt opge-
detd met één Scandinavisch aan-
doende erker, geschilderd in felle
kleurtjes. „Mag ik dat zo tekenen?
- -
am
vroeg de architect ons. Voor de
meeste Zwitsers is dit kennelijk
erg gewaagd. Ik vind het wel
mooi."
Wil Zülle serveert de koffie in de
tuin naast het huis. Het uitzicht
vanaf de hooggelegen Ulrich
Röschstraat is prachtig. „Ik voel
me thuis hier in Wil," zegt ze.
„Maar in mijn hart blijf ik altijd
een Nederlandse. Toen Leontien
van Moorsel een paar geleden we
reldkampioene werd in Oslo
kreeg ik tranen in mijn ogen bij
het horen van het Wilhelmus.
Jammer dat ze dat voor Alex
nooit Zullen spelen."
Paspoort
Alex Zülle is zelfs geen halve Ne
derlander, want zijn moeder is
lang geleden dat staatsburger
schap ontnomen. Wil Zülle is nu
nog verontwaardigd over dat on
recht, dat haar dertig jaar gele
den is aangedaan. „Walter en ik
trouwden in Gossau, zijn geboor
teplaats hier even verderop. Ik zie
nog die ambtenaar mijn paspoort
aannemen, er drie grote gaten in
ponsen en zo de prullebak in
gooien. 'Wat doe je nou' riep ik.
'Mevrouw vanaf nu bent u Zwit
serse' zei hij. Ik was woest. Daar
kwam nog bij dat we enkele da
gen later in Steenbergen in de
kerk zouden trouwen. En zonder
paspoort kwam ik het land niet
meer uit. In allerijl hebben we een
soort identiteitskaart moeten re
gelen.
Op het moment dat Wil Zülle
trouwde, was ze al bijna tien jaar
Nederland uit. Vanaf haar zeven
tiende woonde ze eerst zes jaar in
Engeland en daarna trok ze naar
Zwitserland. „Maar denk niet dat
ik dat allemaal deed vanwege het
avontuur. Het was meer uit nood
geboren. Wij waren thuis met zes
kinderen en ik was de oudste.
Mijn vader had eerst in Dintel
oord en later, vanaf mijn veer
tiende, in Steenbergen een meu
belzaak. Hij wilde dat we om
beurten in de zaak meewerkten
en dingen leerden als gordijnen
naaien en meubel stofferen. Toen
ik daar een goed jaar mee bezig
was, kwam echter de volgende al
weer aan de beurt. Ik moest dus
plaatsmaken. Een tante kwam
met idee om me naar Engeland te
sturen, waar zij iemand kende,
die werk voor me had."
Hooikoorts
Van 1957 tot 1963 woonde er
werkte Wil Herzelman in Enge
land. Ze had er veel heimwee,
ging vaak terug naar huis, maar
hield het aan de overkant van de
Noordzee toch nog zes jaar uit.
Bij gebrek aan Nederlandse kandidaten voor de top-tien van de Tour, duimen
de vaderlandse wielerfans vanaf zaterdag voor Alex Zülle. De lange kopman
van Once is immers een 'halve' Nederlander.
De bijna 28-jarige Zwitser heeft een West-Brabantse moeder, spreekt perfect
Nederlands en bezoekt regelmatig zijn oma in Steenbergen.
Een gesprek met Wil Zülle, een trotse moeder, die er net als haar zoon niet van
houdt in het middelpunt van de belangstelling te staan.
„Vanwege hooikoorts ben ik er
uiteindelijk weggegaan. De dok
ter dacht dat het lag aan het stof
van de cementfabriek, die vlakbij
lag. Hij zei: 'Ga naar Zwitserland,
daar is de lucht zuiverder'."
Als seizoenarbeidster in de hore
ca leerde ze loodgieter Walter
Zülle kennen, „Ik weet nog goed
dat ik voor het eerst met hem
thuis kwam in Steenbergen. Het
was op een verlovingsfeestje. Ons
Wil met een vrijer, dat was me
wat. 'Het is nog een Duitser ook'
zei iemand op een gegeven mo
ment. Walter heeft zijn paspoort
laten zien en toen zé zagen dat hij
een Zwitser was, was het goed. Ze
hebben vervolgens geprobeerd
hem onder tafel te drinken, maar
Walter kreeg hen er juist onder.
Vanaf dat moment klikt het uit
stekend tussen hem en mijn fami
lie. De Zwitserse en West-Bra
bantse aard is ook bijna dezelf
de."
„Walter was in die tijd een heel
sportief type. Skiën en vooral
bergbeklimmen waren zijn grote
passies. Met dat laatste is hij
trouwens gestopt na ons trouwen.
Veel van zijn vrienden zijn ge
storven in de bergen. Dat risico
wilde hij niet meer nemen."
Haar kinderen voedde Wil Zülle
tweetalig op. „In huis sprak ik al
tijd Nederlands met ze. Op straat
en in school leerden ze Duits. Uit
mijn eigen ervaring wist ik hoe
vreselijk het is om ergens te zijn
waar je de taal niet verstaat. In
West-Brabant of met het bezoek
hier moesten ze gewoon Neder
lands kunnen praten. Ook voor
oma is dat veel leuker."
Bloot eii seks
Alex en Claudia waren nog klein
toen Wil het carnaval van haar
jeugd in Wil ontdekte. „Je had
hier wel carnaval, maar dat wa
ren voornamelijk van die pronk-
avonden met veel bloot en seks.
Tot iemand me attent maakte op
een club die ieder jaar met carna
val bijeen kwam in een zaaltje.
Het was fantastisch en Walter zag
dat. Hij zei: 'Meid, ga jij maar
lekker iedere avond carnaval vie
ren. Ik pas wel op de kinderen en
je mag zo laat thuis komen als je
wilt.' Maar... Walter mag dan
goed zijn, het blijft een echte
Zwitser. Dus voegde hij er ook
aan toe: 'Als je maar wel om half
zeven het ontbijt voor me klaar-
hebt.' En zo gaat dat met carna
val nu al 22 jaar bij ons."
„Alex is altijd al een sportieve
jongen geweest. Hij was overal
goed in. Of het nu om skiën, hard
lopen, verspringen, hoogspringen
of noem-het-maar-op ging. En ik
vond het altijd prachtig dat hij
met een medaille of beker thuis
kwam."
„Het fietsen kwam pas later. Met
het skiën liep het een keer niet
lekker en Alex kon het niet goed
hebben dat mijn man wel met een
medaille thuiskwam en hij niet.
'We gaan fietsen' zei Walter toen.
Hij kocht een fiets voor Alex met
alles er op en eraan. Die ging tij
dens de paasvakantie mee naar
Steenbergen, maar in die winde
rige polders had Alex het zo ge
zien. Thuisgekomen bleef die fiets
tot het najaar onaangeroerd in de
garage staan. Walter dreigde hem
toen te verkopen. 'Of je wordt nu
lid bij de fietsclub in Fischingen'
zei hij. Bij die club, die werd ge
leid door Guido Armrhein - een
collega-loodgieter van Walter -
had Alex het wel naar zijn zin. In
de wintermaanden deden ze im
mers veel binnen en dat afwisse
lende lag Alex veel beter."
„Ik weet nog goed dat Guido ons
vertelde dat hij voor Alex een li
centie had aangevraagd. 'Voor
onze Alex?' vroeg Walter lachend.
'Lach maar niet, want die Alex
van jullie dat wordt nog wat,'
reageerde Guido. Hij kreeg snel
gelijk. Zijn zesde koers won hij al.
Dat was in Tessin, een bergachti
ge provincie in het zuiden van
Zwitserland. Daarna is hij als een
komeet omhoog geschoten. Hij
werd zo goed dat zijn vrienden
het niet leuk meer vonden. Overi
gens gaan die jongens nog altijd
als dikke maten met elkaar om."
Vak leren
„Al snel werd Alex gevraagd voor
buitenlandse wedstrijden. Walter
wilde echter dat hij niet alles op
het wielrennen zette. Hij moest
van hem eerst een echt vak leren.
Zoals hij dat ook had gedaan. Ze
hadden het bij de Zülles niet
breed. Walter was een van de vijf
kinderen en hem was altijd ge
leerd te werken voor je geld. Wal
ters opa had een schildersbedrijf,
net als de mijne overigens. Ook
Alex ging - bij een kennis van opa
- leren voor schilder, wat hij erg
leuk vond. Tussendoor fietste hij
natuurlijk ook nog. Walter vond
het best, maar eiste wel dat het
werk er niet onder mocht lijden.
Alex is eens om twee uur 's mor
gens thuisgekomen van een bui
tenlandse wedstrijd, maar om ze
ven uur was hij als eerste weer op
het werk."
Werken voor je geld, hef zit de
Zülles kennelijk in hun bloed.
„En daarnaast gewoon blijven.
'Doe maar gewoon, dan doe je al
gek genoeg' zeiden mijn ouders
vroeger al. Dat zit er bij Walter en
Alex ook in. Ze hebben ook alle
bei dat plichtsgetrouwe. Als ik
een keer niet thuis ben, dan kookt
en wast Alex gewoon voor zich
zelf. Alleen de strijk laat hij aan
mij over. Maar zijn koffers inpak
ken doet hij weer zelf, want alles
moet daarin op een vast plek lig
gen."
„Ik lees nu in de kranten dat de
Rabobank Alex graag wil hebben.
Een Nederlandse ploeg, dat zou
leuk zijn, maar hij heeft nog een
contract voor anderhalf jaar bij
Once en Alex is iemand die dat
soort afspraken altijd nakomt."
Walter Zülle werkt nog altijd als
loodgieter. Zeg hem niet dat zijn
zoon zich daarvoor moet scha
men. Zoveel geld verdienen, nog
altijd thuiswonen en dan je ouwe
heer iedere morgen de deur uit la
ten gaan om de kost te verdienen.
Bij de familie Graf gaat zoiets an
ders. Wil Zülle gruwt van dat
voorbeeld. „Walter zou nooit geld
willen aannemen van Alex. Daar
is hij te trots voor. Je moet wer
ken voor je geld en niet je hand
ophouden. Voor mij hoeft het ook
niet. Alex betaalt kostgeld, dat
vind ik mooi genoeg. Hij is bijna
28 jaar en heeft een vriendin. Ik
weet dat hij graag wil gaan sa
menwonen, maar een flat huren is
zo duur, zegt hij dan. Hij heeft
groot gelijk. Laat die twee nog
maar lekker wat sparen. Ik vind
het niet erg dat hij nog thuis-
woont. Als moeder wil je toch
voor je kind zorgen. We zijn een
beetje een kloek-familie, dat heb
ik van mijn moeder. Ik zou ook
niet willen dat hij net als Tony
Rominger voor de belasting in
Monaco gaat wonen. Gelukkig
doet hij dat ook niet."
De familie Zülle zet zich veront
waardigd af tegen het algemene
idee dat ze rijk is. Misschien is
Alex Zülle dat wel, maar de bij
behorende leefstijl is de Zülles
vreemd. „Alex heeft onlangs een
huisje gekocht in Spanje. Als
ouders ga je dan eerst mee kijken,
want een huis kopen doe je niet
iedere dag. Walter heeft nog het
nodige opgeknapt. Zo heeft hij
een drempeltje gemetseld in de
douche, waardoor het water niet
meer de badkamer instroomt. Nu
moet hij dat bij alle buren doen."
Alex Zülle is een ster geworden
en dat besef dringt bij een moeder
kennelijk langzaam door. „Laatst
was ik als een klein kind zo opge
wonden toen ik Gianni Bugno
van dichtbij zag. Die man zie je
regelmatig op tv en plots staat hij
naast je. Later realiseer je dat je
eigen Alex net zo bekend is. Een
zelfde ervaring had ik met mijn
zusje in Amsterdam. We zaten op
een terrasje iets te drinken en
kwamen in gesprek met een stel
jongens, die aan wielrennen ble
ken te doen. Zegt mijn zus: 'Dit is
de moeder van Alex Zülle.' Ik was
zo verbaasd dat ze hem kenden.'"
Oma Marieke
Terwijl ze weet hoe populair haar
zoon is in West-Brabant. De or
ganisators van de Draai van de
Kaai hebben er tienduizenden
guldens voor over om hem aan de
start te krijgen. Vorig jaar werd
zelfs oma Marieke ingeschakeld.
Wil Zülle (lachend): „Ze moest
het startschot lossen, maar was
bang dat ze iemand zou raken.
Oma was helemaal van slag."
Zülle zelf had echter andere ver
plichtingen. „Maar," zegt moeder
Wil. „Eens zal hij daar rijden. Dat
heeft hij me gezegd."
In Den Bosch start hij zaterdag
zeker. Wil en Walter zullen er bij
zijn. Tussen de massa, want zo
voelen ze zich het meest op hun
gemak. „Wij gaan regelmatig kij
ken, maar we hebben nog nooit
met een kaart om onze nek gelo
pen. Soms als hij ons ziet, roept
ploegleider Manoio Saiz ons in de
bus van Once. Krijgen we een
kopje koffie en stelt hij ons voor
als de ouders van Alex. Manoio is
heel hartelijk."
„Natuurlijk kennen wij ze ook,
die ouders die zichzelf overal op
de voorgrond dringen. Zielig is
dat. In de Tour bekijken we
meestal een paar etappes. In de
bergen parkeren we onze auto er
gens en gaan dan net zolang lopen
tot we een leuk plekje hebben ge
vonden. Bij een finish roepen we
wel altijd even als we Alex zien.
Om te laten weten dat we er zijn.
Als Alex dan een teken terug
geeft, is het al voldoende. Alex
zelf houdt er ook niet van om in
het middelpunt te staan. Het was
dan ook geen arrogantie dat hij
hier in Wil niet bij de start van de
Tour de Suisse wilde zijn. Once
reed die wedstrijd niet en dan
vindt hij dat hij er niets heeft 'te
zoeken. Dat is in de eerste plaats
zijn verlegenheid. Hij wilde ook
best met journalisten praten,
maar als je er eentje binnenlaat is
het hek zo van de dam. Dat merk
te hij vorig jaar wel."
Bakje koffie
Wil Zülle volgt de toenemende
belangstelling voor haar zoon met
gemengde gevoelens. „Hij is hier
heel populair," zegt ze met een
trots gezicht, maar aan de andere
kant is er de bezorgdheid. „Want
je wil in de eerste plaats gewoon
blijven. Mensen lopen hier toch al
niet gemakkelijk net als in Ne
derland bij elkaar binnen voor
een gezellig bakje koffie. Ik zou
niet willen dat we helemaal afge
schermd van alles en iedereen
moeten wonen."
„De afgelopen winter werden we
met Alex en zijn vriendin uitge
nodigd om hier in de buurt in een
klein restaurantje te gaan eten.
Zoiets doet hij liever niet, maar
aan de andere kant kan het ook
best gezellig zijn. Toen we er za
ten, zei die cheffin tegen iedereen
dat Alex Zülle die avond haar
gast was. 'Zo kan ik ook uit eten
gaan' merkte iemand hatelijk op.
Die woorden zullen we nooit ver
geten. Onze hele avond was op
slag vergald en zoiets doen we
dan ook nooit weer."
Terugkeren naar Steenbergen zal
ze altijd blijven doen. „In septem
ber gaan we voor de vierde keer
dit jaar. Oma wordt 80 jaar en dat
moet gevierd worden. Ze is helder
van geest en komt nog ieder jaar
hier. Thuis in haar bejaardenhuis
vragen alle mannetjes: 'Marieke,
waar rijdt hij vandaag'. We stu
ren de familie dan ook altijd een
fax met zijn programma."
Meer dan 800 kilometer scheiden
'Ons Wil' van haar familie in
West-Brabant. Voor haar gevoel
is die afstand er niet. „Het is niet
zo dat ik in Australië woon. Ik zie
mijn familie regelmatig. Hier of
in Nederland. Die band is nog al
tijd even sterk. Laatst kocht mijn
dochter in West-Brabant een kin
derwagen, maar wat bleek, ze kon
hem vanwege de koffers en ande
re bagage niet mee terugnemen in
de auto naar Zwitserland. Geen
probleem, zei een oom. Hij bracht
hem enkele dagen later. Reed-ie
even voor op en neer naar Zwit
serland. Zo'n familie hebben
wij."
