Weekend
Wiercx
Studiebeurs anno 1996
ING
'v)
Wiercx
Jordi, Youri
en Jopie
Ouders hebben
weinig vertrouwen meer
in overheidsbijdragen
E2
ZEELAND
tVOER ZEELAND
fe op II
Het stelsel van studiefinancie
ring, ooit de parel van de eman
cipatie van het (hoger) onder
wijs, ligt de afgelopen tien jaar
bijna permanent onder vuur.
Béter is het stelsel van al die
'aanpassingen' er niet op gewor
den; ooit bedoeld als entree
kaartje tot het hoger-onderwijs-
voor-iedereen, werpt de studie
financiering onderhand een
nieuwe drempel op aan de poort
van universiteit of hogeschool.
In Haagse kringen wordt hard
nagedacht over de toekomst van
de studiefinanciering, want de
uiterste houdbaarheidsdatum
van het tien jaar oude stelsel is
reeds ruim overschreden. Maar
de studenten van morgen, en
vooral hun ouders en grootou
ders treffen alvast hun eigen
maatregelen. Het vertrouwen in
'de politiek' is niet bijster groot:
'Je kunt de overheid maar beter
vóór zijn'.
ZATERDAG 15 JUNI 1996
Zonder spaarpot nauwelijks studie
Inende instanties. Eén van de taken is U
I ambulancehulpverlening in Zeeland [v
in de centrumgemeente Vlissingen.
■Ie ressorteert kan i.v.m. het ontstaan van
Iverkzaam zijn (ook tijdens weekeinden
julancevervoer en het begeleiden van
pefeningen, wedstrijden
iehulpverlening strekt tot aanbeveling
Ihulpverlening) en het deelnemen aan c
96.- en maximaal 4.311.- per maand.
toeslag onregelmatige dienst).
in 10 km tot de standplaats te vestigen
eken
Rotte, tel. 0118-421252 of bij diens af-
8-421207
blad richten aan het Dagelijks Bestuur
ten wij op korte termijn een
Naar verwachting zal de kandidaat een
bouwtechnische opleiding hebben op
HTS- of TU-niveau.
Gezien de sterkte van het aanwezige
managementteam van Welling-Wiercx is
de leeftijd van ondergeschikt belang.
Inlichtingen
Voor verdere inlichtingen kunt u zich 1
wenden tot de heer ing. E.J. Paalman, 1
directeur Welling Groep B.V.
Telefoon (0316) 29 99 99,
privé (0571) 27 53 02.
Sollicitaties
Uw schriftelijke sollicitatie kunt u
vóór 25 juli a.s. richten aan:
Directie Welling Groep B.V.
Postbus 4
6940 BA Didam
arktleider op het gebied van
Je distributiecentrum in Etten-Leur,
schillende produkten afgezet in
ruim 60 medewerkers aan één
iele range van automatiserings-
omst vertegenwoordigt u Autover
"atieve automatiseringsprojecten.
liveau;
1L en UNIX (is een pré);
tgbare PC-applicaties;
voor het automatiseringsvak;
e bedrijfsprocessen;
en praktische instelling.
ijf, onderdeel van een groot
em;
d en veelzijdige externe contacten;
tllegiale werksfeer;
ïationale projecten;
ilaris en goede secundaire
U kunt natuurlijk ook uw cumcu-
ïr. 1301) opsturen naar:
stbus 1416, 3430 BK Nieuwegein.
uw CV faxen (030 - 605 22 72).
twelijk worden behandeld.
tóeklanten opgelet. Kennen jullie Jan de
jjj(47)? Echt niet? Jan de Vries, de onverzet-
j|fe, de sjouwer, de spelverdeler van Blauw
ig (zaterdagmiddagvoetbal). Nee, de top
[ift hij niet gehaald. Jan moest de grasmat
gijten, omdat de baas zijn tijd opeiste,
jama gaf Jan de Vries zijn beste krachten aan
|tt gasbedrijf. Onderhoud, reparatie, je kon
L met elke opdracht het veld in sturen. Jan
Legde, vulde gaten, trok openingen voor
«collega's. Toen het technisch concept ver-
ifderde, werd hij meter-opnemer. Zijn klanten
Jgden hem kennen als een deskundige, ge
teerde, maar vooral bescheiden kracht.
L blessure maakte een einde aan zijn loop-
tscht. Jan opende ergens een voordeur en viel
seen gat. Nu werkt hij halve dagen in het
■oofdkantoor van het gasbedrijf, kleine klus-
kpost verzamelen, kopiëren,
lilde Vries houdt nog steeds van voetbal en
iiurlijk ook van zijn zoon. Van Joop, zijn
Ints. Hij zag al heel vroeg dat het kereltje ta
ut had. „Die jongen zal het verder schoppen
iBi ik", zei hij, als hij langs de lijn stond. Jopie
«linksbuiten, hij was snel, moeilijk van de
'Bte krijgen.
ibpiede Vries was de hoop van de familie De
lis. Hij kreeg de mooiste voetbalschoenen en
'leduurste sporttas. Op de dag voor de wed-
'ijd at hij een biefstukje, terwijl de anderen
.genoegen namen met een halve gehaktbal. Jo-
pe leefde voor de sport. Maar Dick Advocaat
«de nooit belangstelling en Guus Hiddink
telt ook nooit iets van zich laten horen.
Bis bitter voor de familie De Vries. Kijk, met
de Jordi is het heel anders gegaan. De zoon
utJohan Cruijff speelt nu vrolijk in Oranje en
Sj lijkt niet eens op zijn vader! En hij wil de
Éernaam van zijn vader niet eens dragen!
zou gewoon De Vries op zijn rug dragen
ttjin het Nederlands Elftal stond,
kpie heeft de pech dat zijn vader niet be
wind is geworden. Youri mag wel meespelen.
Ijs de zoon van Jan Mulder, die een grote
nam heeft. Omdat hij zo vaak geblesseerd
«en meestal in België voetbalde, als hij even
«geblesseerd was? Zou Jan Muider een be-
;lae vader zijn dan Jan de Vries? De oude Mui
ter is een randstedelijke intellectueel gewor-
dm, die cynische stukjes schrijft in kranten en
Menvi/erkt met Remco Campert die nog
wit een bal goed geraakt heeft. Met zo'n
feet als vader raakt elke topvoetbalier uit zijn
«enwicht.
O. je ziet zoveel van zulke een-tweetjes tussen
«Ier en zoon in de Nederlandse voetbalwe-
di Straks worden ook Boudewijn Pahlplatz
toe van Theo) en Geert Brusselers (zoon van
toe) geselecteerd voor het nationale elftal. En
ut denkt u van de familie Kraay? Hans senior
langt de vaderlandse voetbal-wijsgeer uit, ter-
ijl Hans junior enthousiast als brokkenmaker
toi het leven banjert.
fader Martin Koeman drilde twee zoons, Er-
toen Ronald, en die haalden Oranje ruim-
ïtats. Jan de Vries denkt wel eens: wat heb
Hout gedaan? Ligt het aan mij?
Met broers lukt het ook vaak. Ronald de Boer
tokkelde met Frank mee, Rob en Richard Wit-
deden vroeger alles samen, net zoals
'f lyen René van de Kerkhof. Dennis de Nooy-
atou niets zijn zonder zijn broer Gérard. Jopie
(.de Vries heeft geen broer, hij heeft alleen een
Were zus en die houdt alleen van kasti.
•«heeft Jan de Vries niet meegezeten in het
wn en met Jopie is het tot nu toe niet veel
gegaan. Hij raakte zonder werk en kreeg
«keerde vrienden. Zijn uitkering ging naar de
toeg. Op een kwade dag is Joop voetbalvan-
tol geworden. In zijn soort is hij behoorlijk
W. Hij heeft al een mooie staat van dienst:
^visitekaartje liet hij duidelijk waarneembaar
fflter in bussen, treinen, tribunes en in de
toppen van supporters van de vijand,
tosdag staat Jopie samen met die andere
'Mis in één stadion. Hij is eindelijk op één veld
•et Jordi en Youri, zij het dat hij achter het
staat. Tijdens de wedstrijd Nederland-En-
jjwndtoont Jopie wie hij eigenlijk is. Hij zal de
«5 mensheid laten zien dat hij ook bestaat,
torna zal de wereld nooit meer zijn als vroe-
P- Hij doet het voor zichzelf, maar ook voor al
andere zoons die de verkeerde vader heb-
to getroffen,
bemaal kijken dus.
Door Paul Baeten en
Hans van den Broek
T?
hrard en Marianne heb-
X ben pas op wat latere
t leeftijd hun eerste kind
M M gekregen. Hij wasJD^zij.-.
een jaartje jonger toen de
baby kwam. Carrièreplanning, een druk so
ciaal leven en enkele partnerwisselingen ver
hinderden een eerdere komst van kleine San
ne.
Ehrard en Marianne willen net als alle ande
re ouders dat het hun kind nu en later aan
niets zal ontbreken. Terwijl de boreling nog
vredig in haar wiegje slaapt, nog amper kleu
ren kan onderscheiden, laat staan een woord
je kan zeggen, hebben haar ouders samen met
de twee oma's al besloten een studiespaarre
geling voor Sanne af te sluiten. Samen leggen
ze vijftien jaar lang vijftig gulden per maand
opzij in de veilige wetenschap dat later, wan
neer Sanne 18 wordt, er een bedrag van mini
maal 19.325 gulden op haar wacht.
„Voor als ze mocht gaan studeren", zo legt
Ehrard deze lange-termijninvestering uit.
„Tegen die tijd ben ik 57. Als de vut dan nog
bestaat, hoop ik het tegen die tijd een beetje
rustiger aan te gaan doen. Marianne houdt
hoe dan ook over een paar jaar op met wer
ken. Dus kun je maar beter wat opzij zetten
voor later. Zo'n studie kost handenvol geld.
En de overheid zal het tegen die tijd echt niet
meer voor je doen."
'De beurs zal over een paar jaar wel helemaal
verdwenen zijn.'
'Het is nog maar de vraag of de overheid str
aks voor de studiekosten van uw kind zal zor
gen.'
'Je kunt Den Haag maar beter vóór zijn.'
Het zijn niet alleen meer opmerkingen op ver
jaardagspartijtjes of bij kraamvisites, maar
ook de waarschuwende woorden van verzeke
ringsmaatschappijen en banken die gretig
speculeren op de landsbrede onzekerheid
over de toekomst van de studiefinanciering.
Het beeld bestaat dat de studiefinanciering
het eerstvolgende slachtoffer zal zijn van een
blijkbaar steeds verder terugtredende over
heid.
Gelatenheid
PvdA-Kamerlid Wim van Gelder over dat
beeld: „Ik denk dat de studiefinanciering een
van de terreinen is waarin het vertrouwen
van de burgers in de overheid het geringste is.
Er is vanuit Den Haag wellicht te vaak ge
zegd: 'Mensen, dit is echt de laatste bezuini
gingsoperatie'".
En fractiespecialist Monique De Vries (WD)
bespeurt 'narrigheid' onder de burgers. „In
eerste instantie, bij de introductie van het
nieuwe stelsel in 1986, was iedereen enthou
siast. Je went per slot van rekening nergens zo
snel aan als aan luxe. Maar naarmate de poli
tiek met steeds meer wijzigingen kwam, ook
tijdens de studie van een kind, werden men
sen narriger. Er is een zekere gelatenheid ont
staan. De assertiviteit is er een beetje vanaf,
zelfs bij de studentenvakbonden".
Bert Bakker, D66-woordvoerder studiefinan
ciering, heeft zelf vier kleine kinderen, voor
wie hij maandelijks een geldbedrag opzij legt.
Hij erkent dat mensen meer en meer zorgen
voor 'alternatieve' studiebeurzen, onafhanke
lijk van de rijksoverheid. „Als je de reclame
als peilstok van de samenleving mag beschou
wen, dan ligt daarin het bewijs dat dat volop
leeft, ja. Ook mijn vader is destijds zo ver
standig geweest voor mij een studieverzeke
ring af te sluiten".
„En het is waar, de overheid heeft weer de
neiging die verantwoordelijkheid voor de stu-
Studiefinanciering was ooit bedoeld als
het entreekaartje tot het hoger-onderwijs-
voor-iedereen. foto dijkstra
diekosten, waar het kan, terug te leggen bij de
mensen zelf. Dat gaat gepaard met een verla
ging van de lasten en vergroting van het vrij
„besteedbaar inkomen, zodat mensen zelf kuh-
nen kiezen of ze hun geld besteden aan een
vakantie nu of aan de studie van hun kind la
ter. Mensen zijn zeer wel in staat die keuze
zelf te maken".
Verzekeraars en banken tonen zich de laatste
tijd bijzonder creatief in het bedenken en ont
wikkelen van spaarvormen om de studiekos
ten van zoon- of dochterlief straks te bekosti
gen. Met de inleg van een paar tientjes per
maand kan voor 'straks' een heel leuk bedrag
geregeld worden. Zelfs mét beurs kost een
studie gauw dertigduizend gulden, zo reke
nen ze voor.
Voor een paar gulden per maand extra, doen
de verzekeraars er nog een overlij dings-dek-
king bij; er wordt doorgespaard ook al zijn de
ouders (of grootouders) er niet meer. Voor
waarde is steeds wel, dat het geld minimaal
vijftien jaar vaststaat, anders grijpt de fiscus
een deel van de winst. Bij een looptijd van
vijftien jaar mogen de zorgzame ouders
57.000 gulden belastingvrij bij elkaar sparen.
Wordt de lening vastgelegd voor twintig jaar,
dan geldt een vrijstelling tot 192.200 gulden.
Strikt genomen moet je beginnen met sparen
als de student van later hooguit drie jaar oud
is, wil er op de 18e verjaardag een leuk kapi
taaltje beschikbaar zijn. Beter nog is om al
eerder te beginnen. De jongste campagne voor
studieverzekeringen van Sterpolis was in dat
opzicht veelzeggend; een zwangere vrouw
sierde de advertentie van de verzekeraar; zorg
voor de studie van later begint eigenlijk nog
vóór de bevalling, het liefst nog voor de con
ceptie.
Miljard
Wie wat meer geld ineens te besteden heeft,
kan zeker rijkelijk kiezen uit een scala van
mogelijkheden; een langlopende koopsompo
lis met de student-in-spe als begunstigde; een
extra hypotheek op het huis, spaarbrieven en
zelfs speciale obligaties. De financiers laten
niet na om de toekomst van de studiefinancie
ring zo somber mogelijk te schetsen. Nationa
le Nederlanden bijvoorbeeld suggereert in
een wervend artikel dat er vanaf 1997 ieder
jaar een miljard gulden op het beurzenstelsel
zal worden bezuinigd. Als dat zo zou zijn, dan
is de overheid in 2000 van al haar verplichtin
gen voor de studiefinanciering af; er wordt na
'97 in totaal één miljard bezuinigd.
„Ouders laten zich soms ook teveel opjagen
door de onzekerheid over studiefinanciering
en andere voorzieningen", reageert woord
voerster B. van Dam van het Nationaal Insti
tuut voor Budgetvoorlichting Nibud. „En je
ziet dat het met name de mensen zijn met re
delijke tot goede inkomens die zich nu indek
ken voor later. Voor de laagste inkomens ligt
dat veel moeilijker, ook al gaat het om vijf
tientjes per maand."
Bij het Nibud komen veel vragen binnen van
particulieren die zich afvragen hoe ze de stu
die van hun kind later moeten bekostigen.
„Ons advies is steeds: geld opzij leggen is heel
mooi en nobel, maar kijk uit dat je je nu niet
klèm spaart".
Het Nibud wijst erop dat het om zeer langlo
pende verplichtingen gaat waar je niet zo
maar vanaf komt en waarvan de eindbedra
gen vaak pas beschikbaar zijn als de studie is
afgerond. Geen probleem, zeggen de verze
keraars dan. 'Stel dat zoon of dochter besluit
later advocaat te worden. Het gespaarde be
drag kan dan gebruikt worden voor de inrich-
Elke student in het hoger onderwijs heeft
recht op een basisbeurs: 125 gulden voor
thuiswonende en 425 gulden voor uitwo
nende studenten.
De aanvullende beurs voor studenten uit
gezinnen met lage inkomens bedraagt
maximaal 4540 gulden. Een student krijgt
dat bedrag als het belastbaar inkomen van
de ouders 46.000 gulden of minder is. Naar
gelang het inkomen stijgt, daalt de aanvul
lende beurs. Wie ongeveer 62.000 gulden
of meer verdient, krijgt geen aanvullende
beurs meer (deze inkomensgrens geldt
voor gezinnen met een kind).
Elke student heeft het recht geld te lenen
tot aan het maximum van de studiefinan
ciering (nu 1150 gulden per maand). Een
student die liever een bijbaantje neemt,
mag jaarlijks maximaal 15.000 gulden net
to bijverdienen.
ting van de eerste eigen kamer', zo luidt de
oplossing van Sterpolis. 'Of om de eventueel
opgebouwde studieschuld af te lossen', roept
een dozijn assuradeurs er achteraan.
„Maar is dat terecht?", vraagt Van Dam van
het Nibud zich af. „Onderzoek toont aan dat
de meeste afgestudeerden uiteindelijk een be
hoorlijk inkomen gaan verdienen. Natuurlijk,
er zijn nog steeds werkloze academici en het
gaat allemaal niet automatisch, maar de
meesten zijn toch later heel goed in staat om
hun studieschuld zelf af te lossen."
Tien jaar geleden, bij de introductie van het
nieuwe beurzenstelsel, voerde de politiek
'ouderinkomen-onafhankelijkheid' hoog in
het vaandel. De overheid regelde het allemaal
Het collegegeld bedraagt vanaf septem
ber 2400 gulden, oplopend tot 2750 gulden
vanaf het studiejaar 1998/1999. Deze be
dragen gelden alleen voor studenten die
recht hebben op studiefinanciering. De
stapsgewijze verhoging Van het college
geld wordt voor studenten van ouders met
lagere inkomens gecompenseerd via een
verhoging van de aanvullende beurs.
Studenten krijgen hun beurs niet 'zo
maar': eerst lenen, dan pas een beurs, is
het uitgangspunt van de prestatiebeurs,
die in september voor alle nieuwe studen
ten wordt ingevoerd.
Studieschulden moet na afloop van de
studie worden terugbetaald. De hoogte
van de maandelijkse afbetaling hangt af
van het inkomen. De schuld die na 15 jaar
afbetalen nog openstaat, wordt kwijtge
scholden.
naire bezuinigingsmaatregel. Want de basis
beurs werd gelijktijdig met 90 gulden per
maand verlaagd. Als klap op de vuurpijl 'ver
ordonneerde' de paarse onderhandelaars van
het eerste kabinet-Kok nog eens een bezuini
ging van één miljard gulden op de studiefi
nanciering. Met als voorlopig eindresultaat
een wel heel povere basisbeurs, waarvan me
nig thuiswonend student zelfs het collegegeld
niet kan betalen.
Zo, aldus D66-Kamerlid Bert Bakker, is „het
oude model stapsgewijs afgebroken en omge
bouwd tot een stelsel waarbij mensen op hun
eigen verantwoordelijkheid worden aange
sproken, dat geldt zowel de ouders als de stu
denten".
wel, ouders van studerende kinderen konden
rustig gaan slapen. Het CDA-Kamerlid Ad
Lansink stond mede aan de wieg van dat
ruimhartige stelsel. „We wilden rechtsbe
scherming voor alle studenten. De willekeur
moest eruit. Een tweede drijfveer was volledi
ge ouderonafhankelijkheid. Dat bleek finan
cieel onhaalbaar. Daarom is gekozen voor een
gemengd systeem: de overheid betaalde een
deel (basisbeurs), de studenten (via bijver-
dienregelingen) en hun ouders een ander deel.
Konden zij dat niet, dan sprong de overheid
bij met een aanvullende beurs".
OV-jaarkaart
Al een paar jaar na invoering dreigde het stel
sel onder z'n eigen succes te bezwijken. Droeg
de overheid in 1986 nog zo'n 3,3 miljard gul
den bij, dat liep al snel op naar 4,5 miljard
gulden, uitgerekend in een tijd dat de druk
om te besparen op de rijksuitgaven sterk toe
nam. De studiefinanciering bleek dan ook een
gewild bezuinigingsobject. Het collegegeld
werd verhoogd, de basisbeurs verlaagd, de
voorwaarden voor een aanvullende beurs
aangescherpt.
En uit de hoge Haagse hoed werd ook nog
eens de OV-jaarkaart getoverd. Die kaart
bood studenten weliswaar het voordeel van
'gratis' reizen, maar was toch vooral een ordi-
Hebben de perikelen van de afgelopen tien
jaar behalve op de ouders ook hun invloed ge
had op het gedrag van de (aspirant-)studen-
ten zelf?
„Er is erg veel onvrede en onrust onder de
leerlingen", zegt dekaan K. Evertsen van het
Lorentcollege in Arnhem. „Ze beginnen er al
over in de vijfde klas. Je merkt dan al iets van
een oplopende stress. Leerlingen willen zeker
weten dat ze straks de goede keus maken. Ze
weten dat ze zich geen misstap kunnen ver
oorloven; dat het dan gelijk geld gaat kosten.
Die spanning blijft ook de eerste jaren van de
studie, merken we op de terugkomdagen van
oud-leerlingen. De spontaniteit van het stu
deren is eraf; het is een geplande, uitgekookte
strategie geworden. Steeds meer geslaagden
kiezen er dan ook voor om na hun examen
eerst maar eens een jaartje te gaan werken of
door Australië te zwerven voordat ze aan het
studie-avontuur beginnen."
Ook de universiteiten zeggen last te hebben
van de onzekerheid rondom de studiefinan
ciering. „De basisbeurs is nu zo gering gewor
den, dat je er met goed fatsoen niet meer van
kunt studeren zonder een beroep te doen op je
ouders of zonder een bijbaantje", aldus
woordvoerder H. ten Brinke van de Vereni
ging van Samenwerkende Nederlandse Uni
versiteiten (VSNU). Het stelsel is volgens de
VSNU afgegleden van een faciliteit, een op
stapje naar een studie, tot een nieuw selectie
middel; een drempel die genomen moet wor-
den voordat men zich inSehrijft.
Elite
„Dit stelsel werkt ontwijkingsgedrag in de
hand. Studenten kiezen niet graag meer voor
een moeilijke, en dus riskante studie", ver
volgt de VSNU-woordvoerder. „We hebben
het aantal inschrijvingen voor informatica -
een van de meest gevraagde beroepen - in
vier jaar tijd zien halveren, juist omdat het
zo'n zware studie is waarin je veel kansen
loopt het tempo van prestatiebeurs niet te ha
len. Software-huizengaan nu uit arren moede
afgestudeerde informatici uit Zuid-Afrika,
importeren. Dan hapert er toch iets aan het
stelsel als we zelf niet meer in zo'n behoefte
kunnen voorzien? Over de hele breedte lopen
de inschrijvingen aan de universiteiten har
der terug dan de geboortegolf. Kennis is metj
aardgas het belangrijkste product van eigent
bodem. Geld zou niet het selectiecriterrium
moeten zijn om die kennis te kunnen verga
ren. Maar rond studeren hangt onderhand!
weer de geur van elite."
De toekomst van de studiefinanciering is, na
de ongekend hoge aanslag van één miljard,
met stip gestegen op de politieke agenda.
Want, zoveel staat wel vast, op de oude weg
voortmodderen wil niemand. De ideeën van
de meeste fracties zijn nog niet uitgekristalli
seerd, maar met grove pennestreken is al wel,
aan te geven welke kant de politiek op wil.'
Voorop staat dat een ieder, ongeacht het in
komen van de ouders, moet kunnen blijven
studeren.
Lage inkomens
PvdA-Kamerlid Van Gelder: „De tijd van de
riante studiebeurzen komt niet meer terug.
Maar de overheid moet in ieder geval een ga
rantie voor ouders met lage inkomens blijven
geven." De suggesties van de vier grootste
partijen in de Tweede Kamer komen grofweg
neer op een hogere beurs voor een kortere pe
riode, en voor minder studenten. En de moge-,
lijkheid voor midden en hogere inkomens
groepen om een deel van de studiekosten van
hun kinderen af te trekken van de belasting.
WD-woordvoerder De Vries oppert het idee
om studenten niet langer collegegeld (vanaf
'98 2750 gulden per jaar) te laten betalen,
„Dat is veel eenvoudiger, administratiefi
goedkoper en voor alle studenten gelijk.
Daarnaast geef je iedereen nog eenmaal per
jaar een standaardbedrag voor boeken en
dergelijke. Dan houden studenten nog een
beetje eigen bestedingsruimte over. Voor de
groep ouders die de studie van hun kind niet
zelf kunnen betalen, die nooit in de gelegen
heid zijn geweest of nagelaten hebben om te
sparen, moet je als overheid een aparte voor
ziening treffen. Maar dan moet je anderen wel
fiscaal tegemoet komen, uit een principe van
eerlijkheid".
Lenen
De Vries kan zich voorstellen dat de rijksbij
drage zich beperkt tot een aantal jaren, waar
bij en student bijvoorbeeld het eerste studie
jaar zelf betaalt. PvdA, D66 en het CDA zijn
ook voor een beperking in duur van de studie
financiering, maar zij leggen de eigen verant
woordelijkheid van studenten en ouders aan
het eind van de studie.
In al deze, voorlopige, modellen blijft de mo
gelijkheid voor studenten bestaan om geld te
lenen bij de rijksoverheid.
