i )E STEM
Dertigduizend duikvergunningen voor Belgen en Nederlanders
.fTagSS' ws».-'
XX -
E1
Splinter
Corridors
Witte ruggen
Kreeften
spaarpot geen studie meer
Russische boerinnen: geen vetpot
Romancyclus eindelijk gereed
Weekend
ZATERDAG 15 JUNI 1996
5S-S
L jo C r-
S.Ï-S*!
+-> i <1> .2
■5i c -S -v
S ra ■-
c 2
■n g 5
<u c ai
tu O) QJ c Uf~.
—•"D <U-C
J=! (DC r <U
o "a a; "t; "o
2 2 tt
<-» ry, O y <u
fu c l/}
£3 -w o; <u +- cS
d"§"? s-2 s
ra| S S
55^™ S3 2
ra£ S
s u-ï 2 o
r ra 2 3 a ra
■O C Z. u 5
c id c y; o
:Srt: c n
-* c- ro O.
F *5 J2 a jü
Si, o 2 Ei
ai f- 0 o
O C 4_> +- to
ra 2 r:
'2 EX="§ S
crt
ro cn
II
a I
ro -O
ai v_
01 .Si
■*->
5 "2
O o
.E
<v "5
"O <D
<0 3
o~
S-8
s» S
Se.
o 8"
-JT C f
ff 5..
.2 o
cl i_ "O <v
<r «u ai jr
t 4J QJ +J (U
5 c E g .i
Si <v -tfc
nj »- TT
Cl ra Oi ai 8 g-
a. oi„ c 5
i a 2i.o Ui 'a 5i
U^-s« s
1 g» 2
-» 2 «- -- T 3
»^§so.r
E -2 S
■g-a
C
aj
gi a3
-g tt-o
2-S
ra Ta
ra ra .a c
.9 c
(O '"O «o <D
2 g fc-sf
V C o
w tj O O
C S-Si fc
ro N qj O
1 lü IÜ vi O
<u q a; S
1 <U fl: Ql U
Ef--§
SIK!5
Olp f r C
- ra
cd aj
j o, O e
^-Si Z.
c (D C Q.
O E to c
a> t
ïkijk het eens van de onder-
uiWant de onderkant van de
jterschelde is werkelijk won-
ischoon. Weten de duizenden
ittduikers, die dagelijks afda-
ineen geheimzinnige wereld
duizend kleuren. In de
wereld van het gewimperde
lemkrabbetje en de zeekreeft.
1st wordt steeds mooier daar,
®en ze. Maar het wordt drin-
jinin het onderwatertheater.
ior'Cees Maas
-i- X <s> vu
O o .b c
1 O ra a u, E
-S c Ji
-3 -g E o
3 0 O k- -Q
h aj1- E u
•fi CU 4= C
iiSMSJSj
E "g g J ra -L
e^js a^-S-g,
£ew opvallende gast in de Oosterschelde, de sepia of 10-armige zeekat.
kunst van de Zeelandbrug aan de einder. Zo
mooi. Het is een moment om hard te gaan
zingen, maar dat doe je natuurlijk niet.
En de stroom valt weg, het is de kentering.
Over de dijk komen koppeltjes duikers aan,
altijd met zijn tweeën. Mannen, maar ook
vrouweh. Ze sjouwen duikflessen, vinnen en
ander spul, het worden er steeds meer.
Binnen een kwartier maken zeker zeventig
duikers aanstalten om te water te gaan en
borrelen overal de ademautomaten. De vis
sers zeggen niets, ze zijn aan deze wonderlij
ke invasie van duikbrillen gewend, en bo
vendien, de stroom is even weg, dan vang je
toch niets. De duikers verdwijnen onder wa
ter in wolken van luchtbellen.
helde
zijn speciale onderwatercamera in. Hij heeft
ook de onderwaterfoto's bij dit verhaal ge
maakt.
„Nee," zegt hij, „soms denken vissers wel
dat wij de vis verjagen, maar dat is juist niet
zo. Zeebaars bijvoorbeeld, komt vaak spelen
in onze bellenstroom, dan cirkelen ze er
steeds nieuwsgierig om heen." De duikers op
hun beurt, hebben weinig lgst van de vissers.
Wel vinden ze veel losse vislijnen op de bo
dem, en kwijtgegooide stukken lood, veel
stukken lood.
Onderwater is de Oosterschelde veel mooier
dan er boven. Dat blijkt wel, want in de pro
vincie Zeeland zijn inmiddels ruim dertig
duizend duikvergunningen uitgeschreven,
voor Belgen en Nederlanders. En het worden
er meer en meer. In de weekeinden en in het
zomerseizoen zijn de wegen naar de beste
duikstekken dan ook verstopt met files en
zie je overal langs de dijken mensen hun wit
te buiken proppen in neopreen-pakken. In
de dijkdorpen doen de zaken die duikflessen
bijvullen gouden zaken. De duikers staan
daar 's avonds na de duikdag in rijen voor de
deur voor nieuwe perslucht.
Veel dikke mensen doen aan duiken. Omdat
ze onder water zo lekker licht zijn en hele
maal geen last meer hebben van hun ge
wicht, heb ik wel eens gelezen. Het zal wel.
Duikers vinden het zweven als een vis in het
water één van de grootste fascinaties van
hun bezigheid.
Met het grote aantal duikers begonnen ook
de problemen. 'Duikers stropen kreeft,' rie
pen enkele beroepsvissers toen hun kreef-
tenkorven werden gelicht. 'Duikers vernie
len onze netten,' riepen andere beroepsvis
sers daarop. En ze hadden gelijk, alleen wa
ren het relatief gezien maar weinig duikers
die de regels overtraden. Maar die vielen wel
op. Heel af en toe betrapt de waterpolitie een
duiker die met een levende zeekreeft boven
komt, en die verliest dan zijn duikvergun-
ning, en mogelijk ook al zijn apparatuur en
zelfs zijn auto kan in beslag worden geno
men, zo streng zijn de regels. Maar er zijn
weinig overtredingen, getuige de processen-
verbaal.
Bij wet mogen de duikers niet binnen 25 me
ter van een vistuig komen. En dan zit er nog
een rare splinter in de wet die duikers rond
uit discrimineert ten opzichte van andere
mensen. Iedereen mag langs de boorden van
de Oosterschelde per dag maximaal 10 kilo
per persoon aan schelpdieren rapen en mee
nemen, maar een duiker mag geen enkel oes-
tertje in zijn zak steken.
Er zijn niet veel overtredingen, maar genoeg
toch nog, om tot verscherping van regels te
komen.
Vooral op aandringen van de beroepsvissers.
Eerst kwam de provincie met een plan voor
zoneringen, wat al snel van tafel werd ge
veegd omdat het niet praktisch was. Peter
van Bragt daarover: „Een probleem van zo
nering is dat nog een sterkere verhoogde
druk op een bepaalde plek, slecht kan zijn
voor het onderwatermilieu. Zeg je dat op een
bepaalde plek alleen maar gedoken mag
worden, dan komen er teveel duikers op die
plek."
Duikers zijn inmiddels in overleg gegaan
FOTO PETER VAN BRAGT
met de beroepsvissers en dat is al heel wat.
Het blijkt dat overleg de verstandhouding
verbetert. De duikers hebben zich met veel
publiciteit een nieuwe slogan aangemeten:
'duiken is bewonderen, stropen is bedonde
ren'.
En als tussenoplossing is nu gekozen voor de
zogeheten corridors. Duikers mogen door
bepaalde waterstroken tussen de netten door
zwemmen naar hun duikplek. Hèt grote pro
bleem is natuurlijk dat waar duikers willen
duiken vis zit en rijk onderwaterleven. En
beroepsvissers willen ook vissen waar vis zit.
Goede duikplekken zijn goede visplekken,
dat is het probleem.
Zoals de wonderbaarlijke rostkustwal tus
sen Kattendijke en Wemeldinge, halfverwe-
ge de dijk, bij het poldergemaal. De rotswal
loopt daar maar liefst veertig meter omlaag,
het is de diepste put in heel Zeeland met
vaak heel helder water en zo'n mooie muur
vol onderwaterleven. Je ziet er miljoenen
witte en rode anemoontjes, allerlei soorten
krabben, forse zeekreeften, en in de winter
heel veel snotolf.
Een zeer opvallende gast in de Oosterschel
de, is de sepia, de 10-armige zeekat, die in de
volksmond inktvis wordt genoemd. Calama-
ris, zo kennen we die vis uit zuidelijke ge
rechten.
De sepia trekt de Oosterschelde pas in als
het water warmer is dan 12 graden.
„In de winter zitten ze in de Noordzee, nu
kwamen ze in het voorjaar massaal de Oos
terschelde op, ik heb er nog nooit zoveel ge
zien," zegt Peter van Bragt, die winter en zo
mer doorduikt en dat al tientallen jaren
doet.
■stf
-r v
-f.-vfT "1
■mi X-
.y s?
H'
De zeekreeft, steeds talrijker, maar ook buit van stropers.
FOTO PETER VAN BRAGT
terdieren de aantallen en de soortenrijkdom
groter. En de Oosterschelde blijft in bewe
ging. Door de strenge winter van afgelopen
jaar is een in de Oosterschelde algemeen
voorkomende zeenaaktslak, de groene wier
slak, uitgestorven, maar er is een andere zee
naaktslak, zeldzaam en afkomstig uit het
hoge noorden voor in de plaats gekomen. Al
le brokkelsterren, een zeesterrensoort, zijn
gestorven, maar de slangester, vroeger wei
nig te zien, is nu overal in kleine aantallen
zichtbaar. En door het afsterven van die
brokkelsterren, groeit juist de witte zeeanje
lier zeer succesvol uit.
Want de nieuwe Oosterschelde is rijk en bui
tengewoon dynamisch. „Ik heb hele mooie
mosselvelden gezien bij Zierikzee. Werkelijk
prachtig zo gezond die mossels erbij lagen,"
zegt Peter van Bragt. Het zijn getuigenissen
van onder water. Van de onderkant.
De kentering is voorbij en proestend komen
overal weer koppeltjes duikers boven. On
handig op die zwemvliezen naderen ze de
dijkvoet. Ze sjokken door hét gras met de
duikflessen op de rug en trekken achter de
auto snel droge kleren aan. Witte ruggen,
overal handdoeken, en warme koffie uit de
thermos.
Bekenden gaan bij elkaar zitten in het gras
van de dijk en vertellen verhalen over wat ze
net hebben gezien en hoe lang ze wel onder
zijn geweest. Ze gebaren. Mannen kammen
natte haren.
De Oosterschelde blinkt en trekt in stroom-
vlakken plat, de ebbe gaat lopen. Marcel
vangt een geep. Zijn derde vandaag.
Door de gedeeltelijke afsluiting van de Oos
terschelde en de versterking van de dijken is
een voor Nederland heel ongewoon onder
waterbeeld ontstaan. Van een modderige
baai vol slikken en schorren veranderde de
Oosterschelde in een kunstmatige rotskust.
Door ingrijpen van de mens is er een prach
tig en uniek stuk water ontstaan waar de
kreeften als warme broodjes over de bodem
schijnen te lopen.
Want hoe zit dat nu met die kreeften, zijn het
er inderdaad zoveel?
„Ja," zegt Peter van Bragt, „op bepaalde
plaasten zitten ze heel dik. Vorig jaar bij een
duik bij Wemeldinge ben ik eens begonnen
te tellen, maar toen ik er binnen drie kwar
tier meer dan vijftig had geteld, ben ik ge
stopt. Dit type water is ideaal voor de kreeft,
dus gedijen ze hier prima."
Die kreeft is een ouwe gast. In de zeventien
de eeuw werd levende zeekreeft verpakt in
nat zeewier met zeilschepen aangevoerd uit
Noorwegen. De kreeft werd in ommuurde
putten bij Yerseke en Wemeldinge voor de
handel bewaard, maar tijdens stormen ont
snapte er een klein aantal.
Die populatie is door de eeuwen heen heel
klein en onopgemerkt gebleven, maar groei
de nadat in het kader van de Deltawerken de
Oosterschelde gedeeltelijk werd afgesloten,
waarna de stroom afnam, de getijden zwak
ker werden en het water helderder werd.
De zeekreeft maakt met de andere onderwa-
Peter van Bragt duikt en fotografeert zomer en winter door.
FOTO JAAP WOLTERBEEK
■WW
man
ZIE WEEKEND 2
ZIE WEEKEND 3
ZIE WEEKEND 4
■i'
