Alles teruggebracht tot de essentie
Poëzieprijs gaat buiten de jongste generatie om
KINDERBOEKEN
Minnie met bijbel
tussen de cowboys
Twee maal
Elisabeth
George
Band met je opa of oma
DE STEM
ZOMER-GIDS
Roman vol afgeronde verhaaltjes van Koos van Zomeren
OËSTEM
Vlaamse Opera sluit seizoen matig af
VRIJDAG 14 JUNI
1996 D2
Door Johari Diepstraten
Het is sneu voor de Nederlandse
thrillerschrijvers, maar de
Maand van het Spannende Boek
staat volledig in het teken van
buitenlandse auteurs. De gratis
krant van de CPNB - oplage van
één miljoen exemplaren - bevat
artikelen over Philip Margolin,
Stephen King, Tom Clancy, John
Grisham, Linda Davies, John
Lescroart en uiteraard over Eli
sabeth George, schrijfster van het
speciale Boekenweekgeschenk
Betrapt. Niets over Elsinck, To-
mas Ross, Peter de Zwaan, Bert
Muns of Charles den Tex die het
afgelopen jaar uitstekende thril
lers schreven.
Deze vijf Nederlanders hadden
stuk voor stuk een beter Boeken
weekgeschenk afgeleverd dan
Elisabeth George nu heeft ge
daan. Het is dat haar naam op de
omslag staat, anders zou je den
ken dat Betrapt het product is
van een debutant. Vol trots laat
de CPNB weten dat het verhaal
in Nederland zijn wereldpremiè
re beleeft. Maar wat behelst het
eigenlijk? Vlak voor zijn 55e ver
jaardag stelt Douglas Armstrong
orde op zaken. Hij verdenkt zijn
jonge vrouw Donna ervan dat zij
er buitenechtelijke relaties op na
houdt, van een privé-detective
weet hij dat ze de laatste tijd
vaak optrekt met zijn jongere
broer. Armstrong besluit zijn
vrouw te vermoorden. Op zijn
verjaardag. Surprise, surprise.
Het Roald Dahl-achtige einde
ligt wel erg voor de hand.
De nieuwe thriller van Elisabeth
George, In handen van de vijand,
is daarentegen een goed boek. Na
acht psychologische thrillers zijn
de vaste figuren bekende gewor
den: Thomas Lynley, de achtste
graaf van Asherton, is één van de
mooiste inspecteurs die Scotland
Yard heeft gehad. Met zijn botte
rechterhand, Barbara Havers,
vormt hij een fraai koppel. Steeds
meer aandacht is er voor de inva
lide St. James, de getuige-des-
kundige, en zijn jongere vrouw
Deborah, ooit de geliefde van
Lynley. En er is natuurlijk Lady
Helen, de nieuwe geliefde van de
inspecteur.
Er gaat in de nieuwe thriller veel
mis tussen Helen en Lynley. Sa-
Elisabeth George foto bruna
men met St. James onderzoekt
Helen in het diepste geheim de
verdwijning van een tienjarig
meisje. Als dit dochtertje van
parlementslid Evelyn Bowen ver
moord wordt gevonden, beschul
digt Lynley de twee ervan dat zij
de dood van de kleine Charlotte
op hun geweten hebben. Nu de
sporen allang zijn uitgewist,
krijgt Lynley de opdracht om de
moord op te lossen. Hij is nog
maar amper begonnen of de kid
napper meldt zich voor een twee
de ontvoering met dreiging van
dezelfde afloop.
De vuistdikke thriller (544 pagi
na's) is magnifiek. Een groot ge
deelte ervan speelt zich af in de
wereld van de roddel journalis
tiek. De kidnapper dwingt de
hoofdredacteur van The Source,
Dennis Luxford, om de echte
waarheid over zijn 'onechte' kin
deren te onthullen. Pas als dat
openingsverhaal is verschenen,
laat hij het tweede kind, Leo, vrij.
Tot op de laatste bladzijden blijft
In handen van de vijand razend
spannend. Breed uitwaaierend,
maar adembenemend goed.
Elisabeth George: 'Betrapt'. Uit
gave van de CPNB. Gratis in de
boekhandel bij aankoop van
29,50.
Elisabeth George: 'In handen van
de vijand'. Uitgeverij A.W. Bruna,
prijs 39,90.
Door Johan Diepstraten
Hij zou het liefst net zo 'gulzig'
willen uitpakken als A.F.Th,
van der Heijden, van wie vol
gende week twee romans ver
schijnen van respectievelijk 656
en 768 pagina's. Of zo rondbor
stig als Wolkers of zo elegant als
Nooteboom. Het lijkt wel of Van
Zomeren geen hoge dunk heeft
van zijn eigen schrijverschap:
romans verschrompelen bij hem
tot een hoekje in de krant. Hij
kan niet anders dan alles ver
kleinen. Daarmee bevindt hij
zich in het gezelschap van Al
berts, Oberski, Peskens en Rit-
zerfeld en dat is toch - eerlijk
gezegd - een literaire omgeving
om trots op te zijn.
Maar de grote roman is nu een
maal het genre waarmee een
schrijver zich profileert. Het
korte-baan werk wordt - ten on
rechte - niet voor vol aangezien.
Dat zal de reden zijn dat Van
Zomeren zich na vijf jaar weer
eens aan een roman heeft gezet.
Roman? Meisje in het veen telt
118 pagina's, maar is zo rijk aan
thematiek en ideeën dat schrij
vers als Van der Heijden er met
gemak het vierdubbele uit had
den gehaald. Van Zomeren
schrijft niet in de breedte, maar
aan de kwaliteit doet dat niets
af.
Verbeelding
'Ik had een lijk gevonden en ik
fietste over de hei om het de we
reld te gaan vertellen,' luidt de
openingszin van Meisje in het
veen. In zijn vroegere periode
als thrillerschrijver Haagse len
te, Collega Vink vermoord, De
dode prinses, Explosie in mei)
was zo'n gegeven goed voor een
heel hoofdstuk, maar tegen
woordig laat Van Zomeren alles
aan de verbeelding van de lezer
over. Eén zin is voldoende, zoals
hij ook aan enkele woorden ge
noeg heeft om de verhouding te
schetsen tussen hoofdpersoon
Willem Egge en zijn vrouw Its-
ke: 'Itske, mijn vrouw, mijn toe
komstige ex. Van alles had ik in
mijn leven gehad, een ex nog
nooit'.
Over het lijk dat Willem Egge
vindt, verneemt de lezer zo goed
als niets. Het huwelijk dat op
springen staat, doet Van Zome
ren af in enkele alinea's. Maar in
die paar regels, roept hij een he
le wereld op. Bijvoorbeeld dat
het echtpaar, bijna vijftigers,
kinderloos is gebleven. Of dat
nu de echte reden van de verwij-
Koos van Zomeren
dering is, laat Van Zomeren in
het midden. Wat hij wel doet, is
het beschrijven van de tragiek.
'Wij hebben het nooit over de
kinderen die we niet hebben.
Maar ze zijn er altijd bij. En ge
wone kinderen gaan een keer
het huis uit, het kan kort duren,
het kan lang duren, ooit laten ze
je alleen, ooit beginnen ze voor
zichzelf. Maar die van ons niet,
die van ons nooit, die van ons
blijven altijd op je nek zitten.'
One-liners
Alles teruggebracht tot de es
sentie, dat is de grote kracht van
Van Zomeren. Vijf jaar lang
schreef hij bijna sublieme mini-
columns over de natuur - verza
meld in Zomer, Winter, Het eeu
wige leven en Wat wil de koe -
en die manier van schrijven is
terug te vinden in de roman.
Meisje in het veen is haast de
optelsom van kleine afgeronde
mini-verhaaltjes waarin Van
Zomeren filosofeert over het hu
welijk, over het leraarschap van
oto klaas koppe
de hoofdpersoon, over het geluk,
over de dood, over aardig gevon
den worden over geloven in God
en natuurlijk over de natuur.
Het aantal one-liners is hoog:
uit het werk van Van Zomeren is
een prachtige scheurkalender
samen te stellen.
Ook al lijkt het erop dat er zo
goed als niets gebeurt, toch weet
Van Zomeren de indruk te wek
ken dat de lezer een uitermate
spannend boek in handen heeft.
De verhaallijn - één dag uit het
leven van Willem Egge - is een
voudig lineair: de hoofdpersoon
ontdekt het lijk, geeft dit aan,
vertrekt met zijn broer naar Ha
ren, gaat in zijn eentje naar Gro
ningen, achtervolgt daar een
meisje en komt 's avonds laat
thuis bij zijn vrouw.
Theorie
Niets bijzonders, maar door de
vreemde fantasieën van Egge
denkt de lezer voortdurend dat
de vinder van het lijk oo^ §p
moordenaar is.
'Ik ben geen goed gezelschap
voor mezelf, ik dacht: ze zouden
me niet zoveel met mezelf alleen
moeten laten,' bedenkt Willem
aan het begin van de roman. Hij
heeft genoeg tijd om te piekeren,
want in alle eenzaamheid bestu
deert hij, in wisseldienst met
Hemmo, Wieger, Eep en Eimert,
het gedrag van de grauwe klau
wieren die volgens de theorie
van één van hen de maatstaf
zouden vormen voor een gezond
landschap.
De fantasie van Egge slaat op
hol na het vinden van het meisje:
hij beeldt zich in wat hij zou
doen als hij de moordenaar te
genkomt, maar even zo vrolijk
hallucineert hij dat hij zelf
wordt aangezien voor de dader.
Het duurt niet erg lang voordat
de lezer wat dat betreft het
spoor volledig bijster is: schijn
en werkelijkheid zijn nauwe
lijks meer van elkaar te schei
den.
De zwerftocht van Willem Egge
doet in de verte denken aan wat
Dalem in De vergaderzaal van
Alberts overkomt, of David
Windvaantje bij Maarten Bies
heuvel. Egge belandt weliswaar
niet in de psychiatrische inrich
ting, maar veel scheelt het niet.
Hoe anders is het uit te leggen
dat hij aan het einde van de ro
man een hartstochtelijk betoog
houdt over de schoonheid van
de dood. 'Wat was ze mooi in
haar dood! En echt, het lukte
me deze mooiheid te beschrij
ven als een kwaliteit van het
meisje zelf. Er zat me iets
dwars wat ik niet helemaal kon
doorgronden, maar dat was niet
erg, dat kwam wel goed, want
wat het ook was, het zat in me
zelf, niet in iemand anders.'
Vanzelfsprekend is de hoofdper
soon een bioloog, zodat Van Zo
meren de kans heeft mooie ver
gelijkingen te maken tussen de
wereld van de dieren en de men
sen. In de romans van Maarten 't
Hart is al uitvoerig het baltsge
drag beschreven, Van Zomeren
doet dat nog eens dunnetjes
over. Een leraar biologie die het
niet kan bolwerken voor de klas,
is ook niet nieuw in de litera
tuur, maar treffend is het wel
wat Van Zomeren ervan maakt.
De herkenbaarheid is groot, het
bijzondere van de roman is de
manier van schrijven met veel
suggestieve zinnen.
Koos van Zomeren: 'Meisje in het
veen'. Uitg. De Arbeiderspers,
prijs 29,90
Door Y. Né
De VSB Poëzieprijs, groot 50.000
gulden, zal op 18 juni worden uit
gereikt aan Leo Vroman voor zijn
bundel Psalmen en andere ge
dichten. Ook het jaar 1995 bleek
een produktief jaar voor de Ne
derlandse poëzie. Ze vertoonde
een grote diversiteit. Desondanks
maakt de jongste generatie dich
ters zich zorgen over haar toe
komst. Deze dichters vrezen, dat
Nederland het buitenland ach
terna gaat, waar uitgevers alleen
in proza investeren.
Toch wijst niets daarop. Iedere
zichzelf respecterende uitgever
van romans geeft daarnaast
poëziebundels uit. Gerrit Komrij
nam in zijn bloemlezing een groot
aantal jonge dichters op. In ver
gelijking met bijvoorbeeld
Frankrijk en Duitsland bloeit de
Nederlandse poëzie volop. Maar
de jongste generatie dichters be
staat overwegend uit dertigers.
Jongeren kiezen steeds vaker
voor een synthese tussen geluids
kunst en poëtische teksten. De
rap trekt specifieke tekstschrij
vers aan, maar of er in het vuur
van decibels ware poëzie tot
stand komt, is te betwijfelen.
Er is sprake van een enorme ge
luidsvervuiling. De stilte is meer
en meer uit het dagelijks leven
verbannen. Het recht op stilte
ziet de jongste generatie blijk
baar voorbehouden aan een elite
en als niet van deze tijd. Dus lijkt
poëzie, die vaak pas in concen
tratie en stilte kan spreken, tot
een kleine elite veroordeeld en
niet betrokken op het volle, la
waaierige leven. De rap-poëten
voelen zich de minstrelen van
vandaag en niet verbonden met
de geschreven traditie, zoals die
nu binnen de Nederlandse poëzie
bestaat. Maar het is juist die tra
ditie, die haar op een hoog niveau
tilt. Haar wordt verweten een
binnenkamerpoëzie te zijn van
papier- en navelstaarders. Toch
zal de lijst van genomineerden la
ten zien dat zij verre van dat is.
Herkenbaarheid
De jury lijkt zich van deze dis
cussie eveneens niet veel te heb
ben aangetrokken. Zij nomineer
de buiten Leo Vroman ook Patty
Scholten, L.F. Rosen, Benno Bar
nard, Neeltje Maria Min, Willem
van Toorn, en wederom Huub
Beurskens, die vorig jaar de VSB
Poëzieprijs kreeg. Dit lijkt een
keuze, die op de herkenbaarheid
van teksten stoelt. Mijns inziens
hadden Tsjêbbe Hettinga en Kees
Ouwens zeker genomineerd moe
ten worden. Hun bundels behoor
den tot de meest uitzonderlijke,
die het afgelopen jaar versche
nen. Blijkbaar schrok de jury te
rug voor het exotische Fries van
Hettinga, hoewel Benno Barnard
voor een goede vertaling daarvan
zorgde, en voor zijn barokke ge
bruik van woord en beeld. Ook
Komrij nam hem niet op. De vrij
wel blinde Hettinga heeft een
hechte band met de orale traditie
en is toch een dichter, waarover
zelfs de rapper geen woord rept.
Kees Ouwens Afdankingen is
even intrigerend als complex. Het
is een knap en zorgvuldig samen
gestelde bundel. Ook Elisabeth
Eybers en Christine Dhaen publi
ceerden het afgelopen jaar ieder
een bundel op hoog niveau.
Anekdotiek
Patty Scholten, een onverwachte
nominatie, schreef Dagjesdier.
De bundel bevat tweeënveertig
sonnetten over dieren, die zij in
een dierentuin observeerde. Ze
getuigen van vakmanschap en
vindingrijkheid. De lezer ziet niet
alleen de aaibare dieren voorbij
komen, maar ook bijvoorbeeld de
gier, de alligator en de haai. Toch
komen deze gedichten niet verder
dan de anekdotiek van de obser
vatie.
L.F. Rosen blikt in Al het aardsch
geluk terug op zijn jeugd in een
religieus gezin. In 1994 werd Ro
sen genomineerd voor de C.Bud-
dinghPrijs voor zijn debuut Adel.
Nu is hij dus opnieuw in de aan
dacht met zijn tweede bundel. De
titel is ontleend aan het onder
schrift bij een prent uit 1933: Al
het aardsch geluk, al zonne-
pracht.l Al geesteslicht. al we
tensmacht en Rosen voegt daar
aan toe en 33/ is een doodgewoon
kalenderjaar. Het is er steeds, dit
bezingen van de eigen jeugd, zijn
moeder, zijn vroeg overleden va
der en het jonggestorven broertje,
terwijl hij zich voortdurend dicht
bij de grond houdt.
Schilderijen
Benno Barnard werd genomi
neerd met zijn cyclus De schip
breukeling. Deze maakt deel uit
van een prachtig uitgegeven boek
Volgens Johannes met 35 kleu
renafbeeldingen. De Vlaamse
schilder Jan Vanriet liet zich in
35 schilderijen inspireren door
het Johannes-evangelie. Barnard
Leo Vroman, winnaar van de VSB Poëzieprijs 1996
foto klaas koppe
schreef op zijn beurt een scha-
duwtekst bij de schilderijen in de
vorm van evenzoveel gedichten.
Met al zijn citaten en verwijzin
gen is het een postmodern werk
te noemen: In een weefsel van ci
taten wikkelde ik hem. Toch
komt de aaneenrijging van ver
tellingen willekeurig over en
daardoor is geen goede greep te
krijgen op deze cyclus. De regels
vlieden in allerlei richtingen van
hun middelpunt af.
Neeltje Maria Min behoorde met
de indringende bundel Kinds
been vanzelfsprekend tot de fa
vorieten. Hierin zijn geen milde
melancholie te vinden en ook
geen hoofdpersonen, die uit de
wijde omgeving geleend werden.
Hier dienen de strakke regels van
het ambacht tot het op afstand
houden van al te nabije en ingrij
pende ervaringen. Uiterst inge
houden maakt Min van de gesug
gereerde incestervaringen talige
ervaringen: Hield een mes tussen
mal en substantie/ en wrikte.
Verwijderde vlies en/ verhief je.
Bevrijdde de inhoud./ Keerde je.
Keerde je om. Wijdde je aan het
verliezen/ van vorm en motief.
Beeldende kunst en poëzie komen
ook samen in de bundel Dooltuin
van Willem van Toorn. Hierin
staan houtskooltekeningen van
Willem den Ouden van het Waal
landschap. Met weinig middelen
maakt Van Toorn herinnerde en
denkbeeldige landschappen aan
schouwelijk: In het geheugen be
staat het landschap zoals de uite
rwaard bij hoog water:/ onzicht
baar geworden maar aanwezig.
De stenen van de krib, de initia
len in de wilg, paden. Zijn regels
lopen kalm voort en zijn transpa
rant als water.
De winnaar van vorig jaar, Huub
Beurskens, scoort opnieuw hoog,
nu met Iets zo eenvoudigs. Het lot
wilde het zo, dat hij in deze bun
del een samenspraak met de ac
tuele winnaar, Leo Vroman, op
nam. Dit is een reeks gedichten
naar aanleiding van een vel teke
ningen van Jacques II de Gheyn,
Vier studies van een kikker. Vro
man en Beurskens reageren hier
in op elkaar met een gedicht.
Laatstgenoemde is een even gril
lig als intrigerend dichter. Beurs
kens vlindert en zwenkt met taal
door het gedicht, dat een onmete
lijk universum wil suggereren.
Rede
Leo Vroman is terecht glorieuze
winnaar met zijn Psalmen en an
dere gedichten. Hij zal ter gele
genheid van de prijsuitreiking
een rede houden. De openbaar
heid ten spijt, vindt dit alles
plaats in, zoals Vroman zelf zegt,
zijn geheimetaai. De tachtigjari
ge wetenschapper/dichter woont
immers al vijftig jaar in de Vere
nigde Staten, New York. De Ne
derlandse taal reserveert hij voor
zijn poëzie.
Alleen al de veertien psalmen
oogstten alom lof. Hierin spreekt
hij ene Systeem aan, een oncon
ventionele personificatie van de
godheid: Systeem! Gij spitst geen
oog of baard/ en draagt geen sle
pend kleed. Elders schrijft hij:
Systeem! Is dit een tweegesprek/
of een met U alleen?Vertel mij
dan wie ik ontdek/ als ik mijn ar
men tot U strek/ en om mijn
schouders heen. Vroman hanteert
speels zijn taal en thematiek. Hij
toont zich hierin jong en betrok
ken, ondanks zijn uitspraken
over ouderdom en bijbehorende
gebreken.
Vermoeid
Hoe zit het nu met die jonge en
nog jongere dichters? Blijven ze
onterecht buiten de poëziebe
schouwing? Als ik hen hoor spre
ken - De Groene Amsterdammer
presenteerde hen uitgebreid -
denk ik met oude, vermoeide
dichters van doen te hebben. On
der hen zijn er, die de lier aan de
wilgen hingen na het uitblijven
van verwachte respons. En dit
zijn zeker niet de slechtsten, on
der andere Joost Zwagerman,
Rogi Wieg en Tom Lanoye. Maar
biedt nu juist de poëzie niet een
vrijplaats, voor intenties en in
tensiteit van dichters, die wars
zijn van erkenning en trends?
Zullen niet juist deze dichters re
gels schrijven, die overeenkom-
Tekening van Marja Meijer in 'Misschien herkent ze mij wel'
hij gekomen is, is opa ook weet
verdwenen. Fauve's ouders zet.
gen dat ze ook niet begrijpen
waar hij naartoe is, dus gaat Fau-
ve zelf op onderzoek uit. De va-
der van een vriendinnetje rijdl
haar naar het verpleeghuis, daar
is opa. Fauve's vader had' hem
weer teruggebracht.
Het wil er bij mij moeilijk in dat
ouders hun kinderen zo voorlie
gen en ik denk dat veel kinderen
daar ook uiterst verontwaardigt
over zullen zijn. Een tweede be
zwaar is dat Thonen over de
hoofden van kinderen heen, vol
wassenen tegemoet wil komen
door het en passant ook nog te
hebben over discriminatie, eman
cipatie, en het eeuwige gezeur o:
je kinderen nu wel of niet naar de
creche brengt. Afgezien daarvan
biedt het boek toch aardige e
soden en de band tussen opa
Fauve komt mooi uit de verf. Dal
hij af en toe de kluts kwijt is.
stoort haar niet in het minst.
stige lezers aantrekken, die uit
innerlijke noodzaak lezen?
Poëzie is bouwen tegen leegte en
verval. De Russische dichter Osip
Mandelstam bijvoorbeeld zag het
dichterschap als voor hen die
zich, gedreven door de geest van
het bouwen, niet lafhartig dis
tantiëren van de eigen zwaarte,
maar deze in vreugde aanvaarden
om de krachten die er architecto
nisch in sluimeren te wekken en
toe te passen. Het ontbreekt de
meeste hedendaagse performan
ce-dichters nu net aan die archi
tectonische complexiteit. Alleen
daarin kan een veelheid aan asso
ciaties, betekenissen en mogelijk
heden worden overgedragen in
een gecomprimeerde vorm, die
uniek is. Ware poëzie zal altijd
mogelijkheden scheppen voor
verwondering en reflectie. De da
gelijkse rauwe werkelijkheid van
werkeloosheid, prostitutie, racis
me, hypocrisie en landschapver
nietiging worden op een eigen
tijdse wijze ingebouwd. Maar
nooit als botweg door elkaar ge
roerde ingrediënten om een tren
dy publiek te behagen. Betrok
kenheid is complexer en ambiva-
lenter dan dat en vraagt om een
soortgelijke vorm.
Religieus
Er is goede en er is slechte poëzie,
zoals er goed en slecht voedsel,
goed en slecht bereide gerechten
en goede en slechte wijn zijn. Een
dichter kan de lezer ontlastingen
op een blaadje voorzetten, zoals
Beurskens dat doet, maar daarin
blijft diversiteit aanwezig. De le
zer hoeft zijn onderscheidings
vermogen niet in te leveren om
nog te kunnen genieten. En een
dichter als Vroman kan uit pure
verwondering over de werkelijk
heid, die een religieus intensiteit
krijgt, een onbekende schep
pingskracht aanspreken zonder
dat hij in blinde adoratie de wer
kelijkheid versimpelt.
Jonge dichters klagen ovgr het
gebrek aan polemiek in de dicht
kunst. Maar er kan geen betere
zijn als een polemiek, die middels
goede poëzie wordt uitgevochten.
Een dichter is aangewezen op
zichzelf en het voedsel, dat hij uit
de wereld tot zich neemt. Daar
over moet niet te veel in het oude
mannenhuis gekletst worden.
Poëzie dient gebouwd. En een
goed gedicht geeft een mentaal
dak boven iemands hoofd, waar
bij niemand vraagt zijn ziel te
verkopen. De rest is ijdeltuiterij.
Door Muriel Boll
Kinderen en grootouders nemen
elkaar vaak zoals ze zijn en daar
door kan er net zo'n speciale
band tussen hen ontstaan als tus
sen Jasper en zijn grootmoeder.
Moemoe ruikt naar appeltjes en
lavendel, maar toch heeft Jasper
een heel prozaische naam voor
haar bedacht: Koekezwijn. Jas
per noemt haar zo omdat hij zich
ooit, toen hij bij haar op bezoek
was, als een zwijn volpropte met
koekjes. Op haar beurt noemt zij
hem Boon, omdat ze dat beter bij
hem vindt passen dan Jasper.
Over hen schreef Brigitte Minnen
Misschien herkent ze mij wel.
Elke zondag komt Jasper bij
Koekezwijn op bezoek en dan
hebben ze elkaar zoveel te vertel
len, dat ze de anderen gewoon
vergeten. Het lijkt alsof ze muren
van glas om zich heen bouwen.
Een glazen huisje, net groot ge
noeg voor een rolstoel en een voe
tenbankje. Dan vertelt Koeke
zwijn over hoe het vroeger bij
haar thuis was, en over de slimme
streken van haar vader, Floor,
Jaspers betovergrootvader. Jas
per hangt aan haar lippen, hij
ruikt de stal en hoort straaltjes
melk in een ijzeren emmer klate
ren, als Koekezwijn over de
koeien vertelt.
De titel slaat op de kritieke toe
stand van Koekezwijn na een
operatie Jasper mag haar niet be
zoeken, ze zou hem toch herken
nen. Geinspireerd door de slimme
streken van Floor, lukt het Jasper
toch bij haar te komen. Hij wordt
betrapt door een aardige ver
pleegster. Voortaan mag hij haar
elke dag bellen om te horen hoe
het met zijn moemoe is. Hij stuurt
haar geluidsbandjes waarop hij
met haar praat.
Als Koekezwijn zijn stem hoort,
lichten haar ogen op. Het helpt
haar beter te worden. Het is een
levendig en intiem verhaal ge
worden. Minne gebruikt korte
zinnen waardoor het voor kinde
ren vanaf een jaar of acht heel
goed zelf te lezen is. De enkele
Vlaamse woorden als kittelorig
voor humeurig en kakkebroek
voor schijterd storen absoluut
niet.
Ook Fauve van Rob Thonen gaat
over oude en jonge mensen. Fau
ve's opa woont in een verpleeg
huis aan de andere kant van de
stad. Op een goeie dag staat hij
zomaar bij Fauve en haar ouders
op de stoep. Zijn kleindochter
vindt het fijn maar haar ouders
zijn niet zo blij met die extra
zorg. Fauve heeft net een broertje
gekregen. Net zo onverwacht als
Musje en de wereld van ArnoBo-
hlmeijer gaat niet over kinderen
en grootouders, maar over een
meisje, Musje, dat ernstig en be
hoedzaam de wereld verkent.
Musje is niet meer zo verlegen en
stil als in het eerste boek over
haar, Musje, het meisje van ii
zon, maar ze denkt nog even hard
over het leven na. Over oorlog
overstromingen, dronken man
nen, arme Afrikaanse landen. En
is haar moeder daar niet bang
voor? Die heeft een paar maan
den in een tehuis gezeten, omdal
ze zo gauw bang en verlegen was
Als Fikkie, Musjes beste vriend
zomaar een plant in brand steekt
is ze bang dat hij naar de ge
genis moet, maar ze kan er thuis
pas over praten als ze 'uit haar
boosheid is gekomen'.
Bohlmeijer kan zich uitstekend
verplaatsen in de gedachtewe
reld van een kind. Waarom moe
ten bloemen in de wei gemaaic
worden? Daar heeft de maaier ei
genlijk geen antwoord op en hij
laat voor haar wat aan de rand
staan. Door na te denken en eer
mening te vormen overwint Mus
je zichzelf meer en meer. Af en
toe schrijft Musje een verhaal,
het is alsof ze dan ruimte voor
zichzelf durft te scheppen. Bohl
meijer schrijft met veel liefde
over kinderen die tastend op zoek
zijn naar hun plaats in de wereld,
Brigitte Minne: 'Misschien her
kent ze mij wel'. Uitg. Clavis, prijs
ƒ21,90
Rob Thonen: 'Fauve'. Uitg. Hol
land, prijs 19,90
Arno Bohlmeijer: 'Musje en de
wereld'. Uitg. Van Goor 24,90
NEDERLAND 1
,534 Kerkepad, reportage
isno Journaal
L Goeiemiddag!
Kookgek
04 Passie voor tuinen
7 ig Tussen kunst en kitsch
!'j0 ja, natuurlijk: Nieuw leven
,02 Ja, natuurlijk: Wereldtuinen
,30 De rijdende rechter, serie v
een rechter uitspraak doet
conflicten tussen burgers
„00 Journaal
30 Duel over de grens: India
I -3 vreemde praktijken, comedy
jl55 ER, serie
72 45 Ik zie 'n ster, satirische talkshow
119 C-Majeur: Penderecky dirigeer
Sjostakovitsj (tot 00.04)
e waari
ove
(to
NEDERLAND 2
j, go schooltv-weekjournaal
11.30)
1700 Studio Sport
1722 EK voetbal Portugal-Turlcije live
„30 Journaal
1945 Studio Sport
20 22 EK voetbal Tsjechië-ltalië live
22 30 EK-Journaal
23 22 (SOCUTERA) 'Meerling is meer
Nederlandse Vereniging Ouder
van Meerlingen (NVOM)
23 30 Journaal
2335 Tennis: Rosmalen, verslag tenni:
toernooi (tot 24.00)
NEDERLAND 3
Journaal
Klokhuis
Verhalenverteller
Ontbijt-tv met elk half uur Jou
naai
Journaal
(PP): Unie 55+
Kook-tv
Studio RKK
De katechismus van de Icathc
lieke kerk
American Cinema
Internationaal milieubeleid
Goeiemiddag!
MiddagEditie met Journaal
12.15 Den Haag
Journaal
Herexamen
999
Sonja op locatie
Rail Away
Journaal
Developing Stories: Uitgestelc
dromen
Grotbags, jeugdserie
Flying Doctors, serie
Villa Achterwerk met Opa's tel
foon, Fruitbeestjes en Terug in c!
kast
Sesamstraat
Jeugdjournaal
Klokhuis, kindermagazine
Lingo, spelletje
07.00
1)2.05
07.22
07.29
09.05
09.08
0929
09.54
10.04
10.59
11.06
11.59
13.00
13.08
13.55
14.44
15.32
16.00
16.07
16.54
„17.07
18.15
18.30
18.40
19.00
Gent - Vlaamse Opera. La
Fanciulla del West van Giaco-
mo Puccini. Door het Mannen
koor en Symfonisch Orkest
van de Vlaamse Opera. Muzi
kale leiding: Silvio Varviso, re
gie Robert Carsen. Gezien op
11 juni. Nog te zien in Gent op
15, 18, 21 en 23 juni en in Ant
werpen op 30 juni, 2, 5, 7, 9 en
12 juli.
Door Jeanette Vergouwen
De Puccinicyclus die de
Vlaamse Opera de afgelopen
jaren presenteerde is bijna af
gerond. Het seizoen 1995-
1996 wordt afgesloten met La
Fanciulla del West, het nieu
we seizoen start met II Tritti-
co. Nu is La Fanciulla niet
echt een boeiende opera, het
verhaal is drakerig en de
vroomheid druipt er af. De
kracht moet volgens regisseur
Carsen liggen in de psycholo
gische thematiek en de figuur
van Minnie, het eenvoudige
meisje uit het Westen dat hon
derd mannen teveel is.
Zij wordt dan ook aanbeden als
een madonna, voor de een is zij
een moeder, voor de ander een
zus of verzorgster. Zij verdedigt
haar eer en hun goud met een re
volver en zwaait daarnaast met
de bijbel. De mannen doen stoer,
drinken, roken, pokeren en goo
chelen met hun hoeden en revol
vers. Het levert in de opera een
aantal mooie beelden op, maar
daar blijft het dan ook bij. Echte
actie en spectaculaire regievond
sten zijn er niet bij. Het geheel is
vrij statisch en eigenlijk lood
zwaar. Wel is veel zorg besteed
aan de begin en slotscène van elk
bedrijf. De opening is intrige
rend: cowboys en gouddelvers
naar een western-film kijken
Van dergelijke beelden wordteen
paar maal gebruik gemaakt: de
opkomst van Minnie als een soon
vrijheidsbeeld, Wowkle die haar
slaapliedje zingt en het beeld van
de bioscoop Lyric waar The ui
of the Golden West draait en
waar de mannen, als het liefde5'
paar vertrokken is, aanschuif
en hun portemonnee trekken
een kaartje te kopen.
Deze Puccini-opera toont e
mythisch Westen, zeker niet®
of ook niet realistisch. Devro
Minnie doet onwezenlijk aan tus
sen al die (brave) mannen-
menselijke emoties (smart, n
diepe hartstocht) komen me
over. De muziek volgt de dra
tische ontwikkeling, er zijn
motieven en vaak knappe in
mentale solistische momen e
beluisteren, maar echt vuui
blijft uit. Dit geldt eigenlijkw
de totale uitvoering. De so^
beschikken allen over een
techniek en zingen met
De grote- zowel als de
len krijgen een goedev
woorde bezetting. De mo J
vaak onderschatte, rol van
lie, met grote intervaUen
bijna onmenselijke tes
wordt prachtig vertolktdc
krachtig zingende bt P
Friede.De muziek klinkt
hard. De solisten hebben
moeite met de sterk
de begeleiding.
BELGIË FRANS 1
16.30 Le blamatoscope, kindermagazir
17.30 Chips, politieserie 18.30 Régions sc
19.10 Le quotidien des sports 18.55 Magu
serie 19.30 Nieuws 20.10 Les carnets
bourlingueur, reportages 20.45 Les grand
families, mini-serie 22.10 Zaire, le cycle
.serpent, documentaire 23.35 Ethnicolc
muziek 00.40 Laatste nieuws (tot 00.55)
BELGIË FRANS 2
16.50 Champion's 96, autosportmagazii
17.20 EK voetbal: Portugal-Turkije 19.1
Nieuws 20.00 EK voetbal: Tsjechië-lta
22.30 Nieuws (tot 23.00)
DUITSLAND 1
05.30 Morgenmagazin 09.00 Tagessch
09.03 Dallas, soap 09.45 JOYrobic-H
Freude bewegen 10.00 Tagesschau 10.'
Könige in Afrika, 4-delige documentai
Marokko 10.50 Hunder Meisterwer
11.00 Tagesschau 11.04 Eight is Enougf
Family Reunion, Amerikaanse speelfilm
1987 12.40 Umschau 12.55 Pressesch
13.00 Tagesschau 13.05 Mittagsmaga;
13.45 Wirtschafts-Telegramm 14.00
gesschau 14.03 höchstpersönlich, port
bekende Duitser 14.30 Die kleine Meerjc
9fiau, sprookjesfilm 16.00 Tagessch
16.03 Rolle Rückwarts, interactieve ten
blik op tv-programma's 16.30 Alfredissim
culinair magazine 17.00 Tagesschau 17.
FM live: Portugal-Turkije. Aansl.: Repot
9en und Interviews aus Nottingham u
Mottram Hall 20.00 Tagesschau 20.10 I
"ve: Tsjechië-ltalië. Aansl.: Reportagen l
Interviews aus Liverpool und Mottram F
".45 Tagesthemen 23.20 In Defense o
Married Man, speelfilm 00.55 Nachtma-
a" 01.15 Ein Vater für zwei, comedy 01
Fu bonne année, speelfilm 03.30 EM
met samenvatting vandaaq qespeelde
strijd (tot 05.20)
ex
w
DUITSLAND 2
65.30 Morgenmagazin 09.00 Tagessd
69-03 Dallas, serie 09.45 JOYrobic-
reude bewegen 10.00 Tagesschau
J«ge in Afrika: Marchenland M
6-50 Hundert Meisterwerke 11.1
gesschau 11.04 EK voetbal 19%
2.55 Presseschau 13.00 Tagesschau
wttagsmagazin 13.45 Dalli Dalli, speu.
4-15 Agnes Cecilia, jeugdserie 14.38 Th
rtstagsecke 14.40 Sailor Moon, jeu
10
Maro
1.00
(he
13
spell
(AD
Vanavond ten'
