Voor tuinfans en
kunstminnaars
Natuur en cultuur komen samen
in het Noordbrabants Museum
Mythe en werkelijkheid
bij Michiel de Ruyter
Handig woordenboek
voor anglofielen
DE STEM
ZOMER-GIDS
beurzen
theater
sport
diversen
pop en jazz
voorverkoop
exposities mêêêtêê
Poëziealbums in Nationaal
schoolmuseum in Rotterdam
nestem
nederland 3
belgië frans 1
belgië frans 2
duitsland 1
duitsland 2
Duitsland 3
DINSDAG 11 JUNI 1996
Deze zomer presenteert
het Noordbrabants Mu
seum in Den Bosch de
tentoonstelling 'Aardse
Paradijzen, de tuin in de
Nederlandse kunst van
de 15de tot de 18de
eeuw'. Nooit eerder werd
op zo grote schaal aan
dacht besteed aan de ver
beelding van de tuin als
de ultieme plek waar na
tuur en cultuur samenko
men.
Door Angelique Spaniriks
Verweerd en aangetast door het
dagelijkse stadsleven staan voor
het Noordbrabants Museum aan
de Verwersstraat in Den Bosch de
houten tuinbanken onder de
weelderige bomen. Niemand zit
erop. Maar wie van tuinen houdt
en toch even rustig op een smet
teloos bankje wil genieten van
groen en rust, kan in het museum
een kijkje nemen. Daar wordt ge
durende de hele zomer aan de
hand van 150 uiteenlopende
kunstwerken een mooi beeld ge
schetst van de tuin en het tuinie
ren in de Nederlandse cultuur
van de 15de tot de 18de eeuw.
De tuin der tuinen is het Paradijs.
Alvorens de mens deze lusthof
kan betreden moet hij zich bij le
ven echter tevreden stellen met
de grillige natuur van het aardse.
Maar de mens zou de mens niet
zijn als hij daar niet iets op ver
zon. Waarom wachten tot het vei
lig omheinde hemelse hierna
maals - paradijs is afgeleid van
het Oudperzische pairidaeza wat
omheining of ommuurde tuin be
tekent. Met enige toewijding valt
de natuur in dit ondermaanse al
te bedwingen tot een genotvol,
ordelijk tuintje.
Oereigene
„De natuur, die sich veeltijts
wanschikkelijk vertoont, kan
door de konst opgeschikt, opge
pronkt, in goede ordre, cierlijk en
vermakelijk gemaekt worden",
aldus het motto van Jan van der
Groen in een populair leerboek
over tuinaanleg uit 1670.
Sinds de vijftiende eeuw is de
tuin een fenomeen in onze cul
tuur. Overgewaaid uit Italië en
Frankrijk en via Vlaanderen naar
de Noordelijke Nederlanden
spreekt het tuinieren op allerlei
manieren tot onze verbeelding.
„Voor vrijwel iedere Nederlander
is de tuin het vanzelfsprekende
verlengstuk van het huis, het oer
eigene", aldus M. van Boven, di
recteur van het Noordbrabants
Museum dat samen met het
Haarlemse Frans Halsmuseum
tekende voor de organisatie van
Aardse Paradijzen. Ze hoopt dan
ook dat Aardse Paradijzen niet
alleen kunstliefhebbers maar
vooral ook tuinfans zal aantrek
ken.
Wie in Aardse Paradijzen echter
op zoek gaat naar tips en ideeën
voor zijn eigen prieel in wording
zal weinig inspiratie vinden. De
samenstellers van de tentoonstel
ling en de bijbehorende fraaie ca
talogus, kunsthistorici Erik de
Jong en Marleen Dominicus-van
Soest, hebben er namelijk voor
gekozen de tuin als ideaalbeeld,
als statussymbool, decor of meta
foor te laten zien. Of de tuin er
tussen de late Middeleeuwen en
de 18e eeuw in werkelijkheid ook
zo uitzag als op de vele afbeeldin
gen, zullen we nooit zeker weten.
De tuinkunst is tenslotte een van
gingen plat voor schoonheid, or
de en geometrie, zowel hun bui
tenhuizen als hun stadstuinen
waren strikt formeel van opzet.
Buxushaagjes, bloemperkjes en
kruidentuintjes, zichtassen, wa
terpartijen en bossen werden
stuk voor stuk in een dermate
perfecte vorm gegoten dat ze eer
der tot de kunst dan tot de natuur
gerekend moeten worden.
Vooral de vele afbeeldingen van
landgoederen in vogelvlucht,
waaronder De Heemstede bij
Houten, het beroemde Zuylestein
en het Huis Moerenburgh bij Til
burg, laten dit goed zien. Hier
mee geven kunstenaars zicht op
hef trotse bezit van adel en rijke
burgers zoals dat in die tijd nog
niet te krijgen was: vanuit de
lucht, deze vogelvluchten vormen
het eerste deel van de door vorm
gever Ward Schrijver zelf ook als
een formele tuin met loofgang en
tuinmeubilair ingerichte exposi
tie.
Kijkdoos
Een andere in de zeventiende
eeuw klaarblijkelijk zeer popu
laire manier om de tuin af te
beelden is als decor of kijkdoos.
Als beschouwer word je als het
ware de tuin binnen gelokt, zie je
de bloemen en planten, de beel
den en paviljoentjes alsof je er
tussen staat. Ook maakte men in
'Park met buitenhuis' op groot formaat geschilderd door Jan Weenix (1642-1719).
schermen, vloertjes en zetstuk
ken. Hiermee kon hij een zonnige
:UJÏ.
•rts'.i '•di b»
de meest vergankelijke, ieder sei
zoen weer moet er gesnoeid en
geplant, bewaterd en geharkt
worden om resultaat te bereiken.
Formeel
Wat Aardse Paradijzen in ieder
geval haarscherp duidelijk maakt
is hoezeer het tuinideaal van de
Gouden Eeuw verschilt van het
huidige. De zeventiende eeuwers
de 17e en 18e eeuw graag zoge
naamde tuintheaters - tuinen die
letterlijk als toneel dienden en
schouwburgdecors die de illusie
van een rijketuin opriepen. Voor
al de natuurlijke wisseling van de
seizoenen en het daglicht fasci
neerden. Om zichzelf en zijn gas
ten te vermaken liet Baron van
Slingelandt in 1781 een speciaal
miniatuurtheatertje maken vol
SIH 1
A
M ioT-T •^rf>Q
tuin laten veranderen in een don
kere gevangenis.
Een mooi voorbeeld van een por
tret in de tuin - waarbij beide
tuin en eigenaar strijden om de
gunst van de kijker - is dat van de
Doopsgezinde predikant Van de
Rijp in zijn Amsterdamse stads
tuin (anoniem, 1700). Stadstui
nen als deze - lang, smal en volle
dig ingeklemd tussen huizen en
andere tuinen - waren een ty
pisch Nederlands verschijnsel.
De bescheiden maat remde de
echte liefhebber met groene vin
gers niet af om zelfs het kleinste
stukje tuin onder handen te ne
men. In de tuin is tenslotte 'd'ae-
rde zelf bloem-pot en elcke boom
bouquet'.
Roos
Buiten tuinen als ontwerp, sta
tussymbool, decor en kijkdoos
werden met de tuintaferelen in
vorige eeuwen tot slot vaak. ook
verhalen vol symboliek en moraal
verteld. Illustratief in deze is een
speciaal voor Aardse Paradijzen
uit de Londense British Library
geleend Middeleeuwse manu
script van de Roman de la Rose
(ca.1485). De vierkante grond
vorm staat voor vergankelijk
heid, Vrouwe Ledigheid, Sinjeur
Vermaak en vele gasten vermeien
zich lustig in een tuin met rijke
lijk stromende levensbron. Een
maal toegelaten tot de ommuurde
tuin wordt de ik-figuur van het
boek verliefd op een roos, het
symbool voor de problemen en
gevaren van de ontluikende lief
de tussen twee jonge mensen.
Met deze en vele andere meester
werken herstelt Aardse Paradij
zen de tuin in ere; als plek waar
gewerkt en gedroomd kan wor
den, waar liefde en leven bloeien,
waar r,ust en de goddelijke orde
'ouderwets' tastbaar zijn. Het
maakt benieuwd naar de opvol
ger die voor volgend jaar gepland
staat, waarin de meer moderne
Aardse Paradijzen van de 19de
en 20ste eeuw te zien zullen zijn.
Tentoonstelling 'Aardse Paradij
zen, de tuin in de Nederlandse
kunst van de 15e tot de 18e
eeuw', tot en met 25 augustus te
zien in het Noordbrabants Mu
seum, Verwersstraat 41, 's-Herto-
genbosch. Di t/m vr 10.00-17.00
uur, za-zo-feestdagen 12.00-17.00
uur. Catalogus 45.
ANTWERPEN
Rommelmarkt - Hangar 15, Mini Ant
werpen - van 10.00 tot 18.00 uur (15 en
16 juni)
ROTTERDAM
Eldorado Jeugdland - vakantiepret
voor kinderen - Ahoy
DONDERDAG 13/6
LEIDEN
Automarkt - Groenoordhallen - 9.30-
17.00 uur
ZATERDAG 1516
OOSTENDE
Ruilbeurs - allerlei verzamelobjecten -
Co-center, Amsterdamstraat - 8.00 tot
17.00 uur
DINSDAG 1816
DORDRECHT
Kunst en antiekveiling - Veilingge
bouw Mak -10.00 en 13.30 uur
AMSTERDAM
VOC-schip met bemanning - rolspel
met 65 spelers - steiger naast het Neder
lands Scheepvaartmuseum (t/m 27 okt)
Het klooster, het paleis en het hoe
renhuis - Bovenzaal schouwburg - 20.15
uur (18 t/m 23 juni)
ANTWERPEN
Cats (musical) - Stadsschouwburg - 20.00
uur (31 mei tot 31 juni)
Mama Carlota - door TIL - het Klokhuis -
do t/m za 20.00 uur - zo 15.00 uur (tot 17
juni)
Sex en Jaloezie (komedie) - door EWT -
Eigentijds Werkgorpe Teater Hertstraat
Deurne - do t/m za 20.00 uur - zo 15.00
uur (tot 16 juni)
Vanavond wel, schat - door Lilian Do-
rekens - Fakkeltheater Zwarte zaal - 20.30
uur (14,15,21 en 22 juni)
DEN HAAG
Toneelgroep De Appel - Zo eenvoudig
is de liefde van Lars Noren - Studio II (t/m
15 juni)
Toneelgroep De Appel - 'De Toneelma-
ker' - met Eric Schneider - Studio I (t/m 15
juni)
GENT
Escalatie ordinair - door NTG - NTG
Minnemeers - wo t/m za 19.30 uur en zo
15.00 uur (tot 16 juni)
Drie Zusters - van Tjechov - door De Tijd
- Minardschouwburg - 20.00 uur (t/m 15
juni)
DONDERDAG 13/6
ANTWERPEN
De gebiologeerden - door Cie de Koe -
Balzaal Cie de Koe, verschansingstraat -
20.30 uur
DORDRECHT
Fragmenten Chao opera - schouwburg
Kunstmin - 20.30 uur
ZATERDAG 15/6
ANTWERPEN
Sonja Barend, at moeder rustig een
taartje - door TIL - het Appeltje - 20.30
GENT
La Fanciulla del West (opera) - solisten,
Symfonisch Orkest en mannenkoor van
de Vlaamse Opera - Vlaamse Opera -
20.00 uur (13,15,18,21 juni; 23 juni 15.00
uur)
DONDERDAG 13/6
ANTWERPEN
Brabants Kamerorkest - met saxofonist
Hans de Jong - kerk van Schilde - 20.30
uur
ZATERDAG 15/6
BRUGGE
Orgelconcert - door Ignace Michiels -
Sint Salvatorskathedraal -15.00 uur (gra
tis)
Duplexconcert - koperkwintet en stads-
beiaard - Belfort, Markt - 20.30 uur
WOENSDAG 19/6
BRUGGE
Garnizoensconcert - muziekkapel Bel
gische Marine - Burg -19.30 uur (gratis)
Folk - Schotse muziekgroep - De Balsem
boom, Ganzestraat -15.00 uur
BRUSSEL
The Divine Comedy - eenmansorkest
Niel Hannon - Le Botanique - 20.30 uur
ZATERDAG 15/6
ROTTERDAM
Ash -Nigttown- 21.00 uur
UTRECHT
Finale Kunstbende - Muziekcentrum
Vredenburg -13.00 uur
MAANDAG 17/6
UTRECHT
Lynyrd Skynyrd - Vrednburg - 20.15 uur
WOENSDAG 19/6
BRUGGE
Jazz - Kurt Vanherck (sax) en Frederik
Desmyter (piano) - Café de Versteende
Nacht, Langestraat - 21.00 uur (gratis)
GENT
ZZ TOP - Flanders Expo - 20.30 uur
ROSMALEN
Heineken Trophy (heren) - Autotron (10
t/m 16 juni)
AMSTERDAM
Koninklijk Paleis - audiovisuele rondlei
dingen onder de titel Schat van Beitel en
Penseel, Het Amsterdamse stadhuis uit
de Gouden Eeuw (t/m 8 sept)
ANTWERPEN
Strips in Darwins hofvijver - striproute
- Zoo, Astridplein - tijdens opening die
rentuin (tot 3 nov)
BARNENELD
Ballonfiësta - Koeweide in het Schaffel-
aarsbos-18.00 uur (10 t/m 13 juli)
BRUGGE
Bryggia my Love - historische evocatie
van de bloeitijd van Brugge op 9 scher
men en met koptelefoons in 8 talen - Bru
ges Celebrations Vlamingstraat 86 - op
het uur van 10.00-17.00 uur (tot 31 okt)
Wandelzoektocht - 'Die Scone' - door
centrum - 5 km - deelnameformulieren
bij Brasserie 't Mozarthuys, Huidevetter-
splein en Brasserie Breugh elhof, Oost
meers (tot 23 juni - niet op wo)
DEN HAAG
Pasar Malam Besar - Malieveld (12 t/m
23 juni)
KNOKKE
Begeleide Wandeling - door het Zwin -
ingang natuurreservaat - 10.00 uur (13,
16,20, 23 en 27 juni)
Internationaal Cartoonfestival - 800
DEN HAAG
Krontjong Festival - Euraziatisch mu
ziekevenement - Malieveld - (12 t/m 23
juni)
VRIJDAG 14/6
BRUGGE
Jazz - Jazz club the Duke - Hotel Navarra
St. Jakobsstraat - 20.00 uur (gratis)
Muziekfestival West-Brabant -
t/m 29/6 - div. lokaties in West-Bra
bant
Cats - 1/6 t/m 31/7 - Stadsschouw
burg - Antwerpen
The Phantom of the Opera - t/m
3/8 - Circustheater - Den Haag
Dogtroep - Dynamo Mundi -1/8 t/m
1/9 - Carré - Amsterdam
Formule 1 Grand Prix - 23 t/m 25/8
- Spa-Francorchamps
West Side Story - 5 t/m 29/9 - Carré
- AmsterdamAmsterdam
BZN -12/7 - Feestterrein Havenfees
ten - Ooi-Herten
Andrê Rieu -15/6 - RAI - Amsterdam
Andrea Bocelli - 15/6 - Concertge
bouw - Amsterdam
Heineken Trophy (heren) - t/m 16/6
- Autotron - Rosmalen
Mariah Carey Daydream Tour '96
Ahoy' Rotterdam
Wilkinson Lady Championship
(vrouwen) -17 t/m 22/6 - Autotron -
Rosmalen
De Gidsen - 21 t/m 23/6 - Stads
schouwburg - Amsterdam
Chris de Burgh - 24/6, extra 25/6 -
Carré, Amsterdam
AC/DC - 28/6 - Flanders Expo - België
Elvis Costello - 29/6 - Carré - Am
sterdam
Bon Jovi - 29/6 - Müngersdorfersta-
dion - Keulen/ 7/7 - Milton Keynes -
Engeland
20 jaar Torhout Werchter - 5 en
6/7 - Torhout/ 6 en 7/7 - Werchter
BZN - 12/7 - feestterrein Havenfees
ten - Ooi-Herten (bij Roermond)
Tina Turner - 21/7 - Wembley Sta
dium - Londen/ 27/7 - Müngerdorfer-
stadion - Keulen
Formule I Grand Prix Belgie - 23
t/m 25/8 - Spa-Francorchamps
West Side Story - 5 t/m 29/9 - Carré
- Amsterdam
Schlagerfestival 1996 - 13 en 14/9 -
Rodahal - Kerkrade
Sugar Lee Hooper - 22/9 - Chalet
Fontaine - Kaatsheuvel
Herman van Veen -18/10 t/m 30/11
- Carré - Amsterdam
cartoons - Humorhall, Krommedijk Duin
bergen - dagelijks van 10.00 tot 17.00 uur
(15 juni)
ROERMOND
Festival des Artistes - kunstmarkt, ex
posities en optredens - Stedelijk Museum
en kunstwerkplaats Lindanusstraat (15 en
16 juni)
TERSCHELLING
Oerol Fetsival - muziek, kunst en thea
ter (14 t/m 23 juni)
ZATERDAG 15/6
STELLENDAM
Vlaggetjesdag - vlootschouw en andere
activiteiten in en rond haven - 9.30 uur
AMERSFOORT
Mondriaanhuis - 'De dansende Madon
na, Mondriaan in Laren, 1915-1919' (t/m
31 aug)
AMSTERDAM
Van Gogh Museum - werken van P.
Runge en C. Friedrich (t/m 23 juni)
Brakke Grond - Het Nieuwe Eetpaleis -
sculpturen, installaties, video, geluid en
animatie over en met eten (t/m 1 sept)
Rijksmuseum - monumentale schouw
van Jan Baptist Xavery (t/m 19 juni)/
'Rondom Rubens en Teniers' (t/m 22 sept)
Tropenmuseum - 'Verre vrienden van
Jan Klaassen' - poppenspel in Azië en
Afrika (t/m 1 sept)/
'Noord-Vietnam, Dorpsleven in de Rode
Rivierdelta' (t/m 5 jan 1997)
Joods Historisch Museum - overzicht
stentoonstelling foto's van P. Hunter (t/m
8 sept)
'De Gelykstaat der Joden, Inburgering
van een minderheid, 1796-1919' - schilde
rijen, documenten en andere historische
objecten (t/m 24 nov)
Nederlands Scheepvaartmuseum -
'Bontekoe, de schipper, het journaal, de
scheepsjongens' (t/m 30 juni)/ 'Zwerven
over Wereldzeeën, Vinke Co' (t/m 12
jan '97)
Verzetsmuseum - tekeningen uit de
Maquis (t/m 15 sept)
DELFT
Legermuseum - 'Legioen met natte voe
ten, het Romeinse leger in Nederland'
(t/m 27 okt)
DEN HAAG
Haags Gemeentemuseum - Meubels
van Berlage (t/m 9 juni)
Museon - 'Een kind van je tijd, het kind
in de 20e eeuw' (t/m 17 nov)/ 'Oceaan in
zicht!' - over onderzoek grote wereld
zeeën (t/m 8 sept)
Haags Historisch Museum - Marte
laarsgang wederdopers 1530-1540 (t/m 1
sept)
ENKHUIZEN
Zuiderzeemuseum - 'Veelzijdig Verza
meld' - scheepsmodellen, meubilair, sie
raden, landkaarten en schilderijen (tot
eind '97)
HAARLEM
Verweyhal - 'Schatgraven in het huis
van Verwey' (t/m 16 juni)
HASSELT
Stedelijk Mode Museum - 'Twee eeu
wen mode' (t/m 1 sept)
HELMOND
Gemeentemuseum - 'Het gezicht van
de ING-collectie, van Willink tot Bieren
broodspot'(t/m 16 juni)
HOORN
Museum van de Twintigste Eeuw -
The Beatles in Hoorn (t/m 30 juni)
NIJMEGEN
Natuurmuseum - 'Jurassic Polderland' -
Nederlandse reptielen en amfibieën (t/m
8 sept)
LEIDEN
Rijksmuseum Het Koninklijk Pen
ningkabinet - Piet Esser (tot 27 okt)
ROTTERDAM
Belastingmuseum - 'Het volk in rep en
roer. Belastingverzet in het verleden' -
objecten, schilderijen, prenten en foto's
(t/m 15 sept)
Maritiem Museum Prins Hendrik -
'Gekregen en Gekocht' (t/m 15 sept)
Nationaal Schoolmuseum 'Eeuwig
verwelkende rozen, poëziealbums in Ne
derland' (t/m 8 sept)
OTTERLO
Kröller-Müller Museum - 'Arte Povera'
van Dennis Oppenheim (t/m 8 sept)
SLIEDRECHT
Nationaal Baggermuseum - 'Pas op
nat: de Afsluitdijk' - schilderijen van J.
Mastenbroek (t/m 26 aug)
SOESTERBERG
Militair Luchtvaart Museum - ontwik
keling en gebruik van vliegtuigtrainers
en simulatoren (t/m 15 sept)
TILBURG
De Pont - beelden van G. Geelen (t/m 30
juni)
VENLO
Limburgs Museum - 'Middeleeuwse
kastelen in Limburg' - verschillende facet
ten van het kasteelleven (t/m 2 febr '97)
ZWOLLE
Gemeente-archief - 'Eerste Nederland
se archieftentoonstelling op Internet' -
http://www.obd.nl/stroom.htm. (31 mei
t/m 12 juli)
Door Sandra van Ginkel
Idyllische prieeltjes in een roze interieur, een romantisch
zithoekje omgeven door klimop- en rozenbogen, p0ëzje
plaatjes glinsterend in zachtgeel licht. Alleen de geur va»
rozen ontbreekt nog bij deze typisch vrouwelijke aangek
genheid, die de tentoonstelling Eeuwig verwelkende roz®
poëziealbums in Nederland zonder twijfel is.
De tijd dat het poëziealbum
een mannelijke aangelegenheid
was, is dan ook ver te zoeken:
in de periode tussen de vijftien
de en negentiende eeuw om
precies te zijn. Studenten vroe
gen de vrienden die ze tijdens
hun studiereizen door Europa
ontmoetten, in hun 'album
amicorum' te schrijven. Profes
soren, hoogleraren en medestu
denten schreven dan een op
dracht, voorzien van hun
naam, plaats en datum. Later
werden de studenten minder
reislustig en schreven alleen
medestudenten nog in de al
bums. Aan het einde van de
achttiende eeuw begonnen ook
vrouwen een album te houden,
tot zij rond 1810 de traditie
vrijwel helemaal hadden over
genomen.
„De dames uit de gegoede bur
gerij pakten het natuurlijk heel
anders aan," vertellen de sa
menstellers van de tentoonstel
ling in het Nationaal School
museum, Wiep van der Schoot
en Tijs van Ruiten. „In plaats
van een opdracht schreven ze
een gedicht en dat ging bijna
altijd over vriendschap." De
dames voorzagen hun gedicht
ook van andere versierselen
dan de wapenschildering uit de
mannenalbums. Prachtige
aquarellen, haarvlechtwerkjes
en borduursels, ware kunst
werkjes sieren de losse album-
vellen, die bewaard werden in
een klein doosje.
Het gebruik van de poëzie-
plaatjes en de gebonden al.
bums zoals wij ze nu nog ken'
nen is rond 1870 ontstaan. „Dj,
werden in Duitsland gedrukt
vertelt Tijs, „daarom heet hi
poëziealbum ook wel 'p<
bum', naar het Duitse
'Poesie'." Een wand
poëzieplaatjes van alle tiji
roept allerlei jeugdsentimen
op, want iedereen heeft vroege
wel plaatjes met rozen, bloe
menmanden, glitters en engel
tjes gespaard of in het eigen al
bum gekregen.
Op de moderne versie van hel
poëziealbum ligt de nadruk
de tentoonstelling. Naar aan-
leiding van enkele oproepen
werden de samenstellers over-
stelpt met albums. Wiep: „1
geen uur na een radio-uib
ding belden de eerste
al. We hebben ruim duizend al
bums gekregen. Eerst hebben
we die allemaal doorj
Aan de hand van een
kozen thema's zijn 500 albums
geselecteerd." Tot de onder
werpen behoren onder ar
de Tweede Wereldoorlog,
de wensen en raadgevii
versjes van leerkrachten en"on-
zinrijmpjes: 'In het begin
schiep; God hemel en aarde;Ei
vele jaren daarna; je broer An-
toon.'
Tentoonstelling: 'Eeuwig ver
welkende rozen, poëzieal
bums in Nederland'. Nationaal
Schoolmuseum, Nieuwemarkt
1a, Rotterdam, t/m 8 septem
ber, di. t/m za. 10-17 uur, zo
13-17 uur.
Mythe één: zeeheld Michiel de
Ruyter (1607-1676) beklom als
jongen van tien de torenspits van
de kerk in zijn geboorteplaats
Vlissingen. Mythe twee: als
koopvaardijschipper wist De
Ruyter aan kapers te ontkomen
door het hele schip in te smeren
met boter.
Waar of niet waar? Daar gaat het
om in de tentoonstelling Michiel
de Ruyter, werkelijkheid en my
the', die te zien is in het Stede
lijk Museum Vlissingen. De ex
positie maakt een einde aan alle
verwarring rondom Michiel de
Ruyter. Conservator Wilbert
Weber vertelt: „Michiel de Ruy
ter was een hele goede strateeg.
Hij is heel belangrijk gewet
voor Nederland. Maar een
boel verhalen blijken niet wai
te zijn of zijn uit hun verbat
getrokken."
Eén van de mythes is die overd
zeeslag bij Chatham in 1667,
de Engelsen gevoelige schat
toebracht. Wat niemand weet,
dat onze held tijdens de gevech
ten ziek in bed lag. Wilbert: „H
heeft tijdens de gevechten nai
welijks de Teïding "gehad. Ut
heeft al die tijé-ophed gelegen,
'Michiel de Ruyter, werkelijkhei
en mythe'. Stedelijk Museun
Vlissingen, Bellamypark 19, Vli
singen. T/m 30 september, m
t/m vr. 10-17 uur, za. en
13-17 uur.
Eén van de mooiste eigen
schappen van cd-rom is de
enorme hoeveelheid data die
zo'n zilveren schijfje kan her
bergen; zo'n 680 megabyte. De
toepassingen zijn dan ook le
gio, niet alleen zware grafische
spellen, maar ook hele encyclo
pedieën en andere opzoekme-
dia voelen zich er goed op
thuis.
Een mooi voorbeeld is dit
schijfje uit de AND-reference
serie: Merriam Webster's Colle
giate Dictionary and Thesau
rus. Dit is zowel een woorden
boek als synoniemenlijst in de
Engelse taal.
Op de cd-rom vind je de tiende
editie van dit, volgens de ma
kers, meest verkochte hand
woordenboek van Amerika.
Het is echt bedoeld als naslag
werkje, een woordenlijst a la
'Dikke van Dale' kun je er dus
niet op verwachten.
Het systeem zit prima in el
kaar. Via een klein zoekpro-
grammaatje krijg je toegang
tot het datagedeelte. Het ge
bruik ervan is dóódsimpel; in
een Windows-dialoogboxje vul
je het gewenste zoekargument
in (een woord of combinatie
daarvan) en in no-time (afhan
kelijk van de snelheid van de
cd-romspeler) krijg je het re
sultaat overzichtelijk op je
scherm.
Zoeken in het woordenboek le
vert onder meer de beteke
nissen) van het woord en de
uitspraak in fonetisch schrift
op. Heel aardig is ook het jaar
tal dat aangeeft wanneer het
woord voor het eerst in de En
gelse taal opdook.
Naast het zoeken op woord kun
je ook een aantal andere zoek-
argumenten opgeven. Het int
ikken van een persoonsnaam
levert bijvoorbeeld zijn/haar
rol in de wereldgeschiedenis
op-
De thesaurus, synoniemenlijst,
is een apart boek op de cd-rom.
Het gebruikt echter wel het
zelfde zoekprogrammaatje. Je
hebt er wat minder zoekargu-
menten voorhanden en de lijst
waaruit het programmaatje
put lijkt minder lang dan die
van het woordenboek. Als je
echter een synoniem zoekt,
krijg je als resultaat wel een
hele serie woorden terug. De
gemiddelde gebruiker zal er
meer dan genoeg aan hebben.
Een zoekactie levert automa
tisch ook antoniemen, tegenge
stelde woorden op.
Een aparte vermelding verdie
nen de Engelse taalregels die
ook op de cd-rom terug te vin
den zijn. Heel nuttig als je even
na wilt kijken hoe een bepaalde
regel in elkaar steekt. Je k®
het eigenlijk een beetje verge
lijken met de eerste hoofdstuk
ken van het Nederlandse Groe
ne Boekje.
Mocht je in de toekomst mee
programma's uit de refer®'®'
serie aan willen schaffen, a
hoef je niet opnieuw te insta le
ren. Het zoekprogrammaatje
heeft een grafische doeke
plank. Ieder nieuw 'boek krijg1
daarop door middel van
icoontje een aparte plaats.
De cd-rom zit, kortom, g°
elkaar. Verwacht er geen
deren van; het is en blij"
handwoordenboek. Maar
schijfje is voor zijn doel, -
snel naslagmiddel, pnma
schikt. Een aanrader voor
dereen die zich op welke
nier dan ook bezighoudt me
■fylifemeilen: 80386SX P"
sor, 4 MB intern geheu«
Windows 3.1 of bogen
beeldscherm, cd-rom d"
megabyte harde schijfruim
NEDERLAND 1
(Tr) NOS-Journaal
Ziemiddag!
Kookgek
Je passie voor tuinen, magazine
De droomshow
Jj'47 Alle dieren tellen mee, mag
ne
Ein Heim für Tiere, serie
Studio RKK, actualiteiten uit k
en samenleving
Blik op de weg, verkeersmag
ne met de verborgen camera
journaal/Weeroverzicht
jostiband, gala t.g.v. dertigj
jubileum van dit gehandicap
orkest
Televizier, actualiteitenrubrie
59 ongelooflijke verhalen, re
tage-serie
Montparnasse Revisited, d
mentaire-serie over de kui
naars die zich tussen 1""
verzamelden in de
19.29
2152
1910 en
Parijse
uc ran.
Montparnasse (tot 23.43)
nederland 2
13.59
17.00
17.22
19,30
19.45
20.22
Twe
EK-
Het vragenuurtje in de
Kamer
The Waltons, serie
Studio Sport
EK voetbal; Italië-Rusland
journaal
Studio Sport
EK voetbal; Turkije-Kroatië
2225 Studio Sport met o.a,
naai
23.30 PP: Uitzending PvdA
23 33 Journaal
23 38 Middernacht klassiek;
Wanderer' van Schubert
door Berliner Philharmo
o.l.v. Mariss Jansons met Mi
Rudy, piano (tot 00.08)
Journaal
(17.05 Klokhuis
07 22 Verhalenverteller
07.29 Ontbijt-tv, actueel magazini
elk half uur NOS-Journaal
Journaal
09.05 PP: Uitzending WD
Kook-tv
09.30 Vrouw-zijn
09.55 Gospelclip
10.00 Family Album II. Afl. 1
10.30 Hier en Nu
10.57 Charlie Chaplin
11.12 Goeiemiddag!
01,59 MiddagEditie, actueel mar
met om 12.00 NOS-Journ;
12.15 Den Haag
Journaal
Opsporing verzocht
14.00 Het zonnetje in huis
14.27 Op nieuwe toeren
De dierenspoedkliniek
13.00
13.07
15.02
15.30 Yoy; Afscheid met gevolg
17.30 The Fall Guy,1serie 18.30 Régio
regionale actualiteiten 18.45 Le qui
les sports 18.55 Maguy, serie 19.301
20.10 Génies en herbe, spelletje 21
siècle des hommes, documentair
Afl. 1 22.00 Les notes s'envolent. I
programma 22.35 Laatste nieuws
16.50 Champion's 96, autosportm;
17.20 EK voetbal: Italië-Rusland
Nieuws 20.00 EK voetbal: Turkije-
22.30 Nieuws (tot 22.50)
05.30 Morgenmagazin, ontbijtt
09.00 Tagesschau 09.03 Dallas, soa
JOYrobic - Mit Freude bewegen 1(
gesschau 10.03 Auslandsjournal 10
Gesundheit 11.00 Tagesschau 11
extra: EK voetbal-magazine 12.55
schau 13.00 Tagesschau 13.05 Mit
gezin 13.45 Wirtschafts-Telegramr
Tagesschau 14.03 Rehmsen, talksho
Tagesschau 15.03 Juliane Andr
show 15.55 Jürgen Fliege antworti
Tagesschau 16.03 Fliege, talkshow:
pathische medicijnen voor vrouwe
Tagesschau 17.05 EM Live: Italië
vanuit Liverpool 20.00 Tagesscha
live: Turkije-Kroatië 22.45 T
[jen 23.15 Boulevard Bio, talksho
™en, comedy 00.40 Nachtmagazi
The Party, speelfilm 02.35 EM extra
gazine (tot 04.30)
05.30 Zie Duitsland 1 11.04 (ZW)
Male War Bride, Amerikaanse spe
949 12,45 Umschau 12.55 Pri
B-00 Tagesschau 13.05 Mittag
filet Heiito iO AC r\_ll: rs.n: _n
luu IJ.VJ IV
™t Heute 13.45 Dalli Dalli.sp
?9nes CeciÜa, jeugdserie 14.38 T
ouitstagsecke 14.40 PUR, jongere
ne 15.05 Logo, jeugdjournaal 15.
tekenfiimserie 15.40 Gesum
5.45 Heute 15.50 The Flying Doe
5 -lede Menge Leben, serie 1
endmagazin met Heute 17.55
«kenau, serie 19.00 Heute 1l
riends - Freundschaft mit Herz.sr
"Wal, politiek magazine 21.4
«■15 37°, reportage-serie 23.00 E
wei, misdaadserie 00.30 Heu
film ^'nema Canada: Highway
n8"15 Tele-Gym. Aerobic 08.30
.„^wiskunde 09.00 Morge
Schooltelevisie 12.00 Bonn
11'nn uto 81 Molles, verkeers
nu? Nachste bittel, diergen
"«gazine 13.15 WDR-Treff
14'05 Hit Clip 14.30
14.0
wip 14.30 Verschil,
«erstand-Evangelische Frauen
Mark
evangelism r
^documentaire 15.00 iviarn
™ch magazine 15.30 Aktuell 15
lm jlre|lona'e actualiteiten 16.3
18 nn IT w'skunde 17.00 Pu
^Lokalzeit 18.05 KuK,maga;
'ob. magazine rond werk
k en carr
