de stem
'Geef mij maar een mooi conflict'
Zomer vol sport: vijfhonderd uur inspanning op tv
Frans Bromet maakt met camera op schouder 'Buren' en 4Gescheiden'
Eenmalig concert van de beste Britse brassband
^im Kieft en Frank Rijkaard maken reportages in Engeland
Denksporten
is pat Nier
z.c->7v
Zomer-Gids
ZATERDAG 8 JUNI 1996 D1
Frans Bromet, cameraman,
interviewer, regisseur.
Vooral bekend van de reeks
'Buren' (VPRO).
Sinds kort ontgint hij ande
re conflictgrond in
'Gescheiden (NCRV).
Beide series verschijnen op
maandagavond op de buis.
Bromet zelf leeft al heel
lang in onmin met zijn
buren; zelfs de burgemees
ter kwam eens bemiddelen.
En hij is al 28 jaar getrouwd
met zijn vrouw.
Door Maarten van de Rakt
Jpendam, een lief dorpje
onder de rook van Amster
dam. Een veerman wijst de
weg. „Bij de kerk links."
foorbij een kerkhofje in
weelderig groen. Trappetje
op. Op zolder wordt druk
gemonteerd. „Dit is Ilpen-
Jam Studio", heet Frans
Bromet (51) gekscherend
welkom.
De Hpendammer van Amster
damse afkomst denkt dat het ein
de van Buren in zicht komt. „We
hebben 49 keer Buren gemaakt.
Sou, tsja, je kan er wel eeuwen
*e doorgaan. Er zijn burenru-
zies genoeg en het is ook wel leuk
genoeg, maar je moet eens wat
anders gaan doen. Het kost ook
ontzettend veel moeite om zo'n
tarenzaak voor de camera te
tijgen. Want de betrokken par
tijen moeten mee willen doen. Je
benadert zeker vijftig burenru
zies om er één over te houden.
Het is verschrikkelijk. Dat is een
maand werken. Je merkt dan
tochdat je het teveel moeite vindt
wonden."
Met Buren haalt Bromet een slor
dige 500.000 kijkers. De kijkcij
fers houdt-ie wel in de gaten,
maar ze zeggen hem niet bar veel.
Die getallen zijn leuk voor adver
teerders, niet voor programma-
Frans Bromet: „Mijn programma heeft de waardering voor burenkwesties veranderd. De burenruzie is nu een erkend thema.
„Als er zoiets als Taxi op een an
der net zit of dat melige KRO-
programma, Ook dat nog, daar
kan je toch niet tegenop. Dat is
ook mijn ambitie niet. Ik vind het
wel leuk als de kijkcijfers op een
TOO-avond een piek vertonen
bij Buren. Ach, het is ook lang
niet voor iedereen een interessant
programma. Veel mensen houden
tóemaal niet van ruzie. Die vin
den het maar naar. Geef mij maar
een mooi conflict. Elke speelfilm,
elke roman staat ook vol met con
flicten. Als alles goed gaat, is er
geen reden een film of verhaal te
maken."
Ijzig
De relatie met zijn eigen buur
man betitelde hij bij de start van
Buren vijf jaar geleden al als 're
delijk gedistantieerd'. Nu spreekt
Bromet van een ijzige verhou
ding. Groeten is er niet eens bij.
„We negeren elkaar, blijven op
een keurige afstand. Dat zit me
ook helemaal niet dwars. Dat
heeft te maken met een stukje dat
ik aan mijn huis wilde bouwen.
Dat bestemmingsplan had al der
tig jaar geleden gewijzigd moeten
worden. Maar de meeste ambte
naren zijn de meest luie wezens
die er rondlopen. De burgemees
ter had een constructie gevonden
zodat ik toch kon bouwen, als de
buren geen bezwaar hadden. Die
roken toen meteen macht. Van
hen moest ik de aanbouw een me
ter korter maken. Uiteindelijk
kwam de burgemeester bemidde
len. Op de erfgrens. Ik heb ook
nog het illegale balkon van mijn
buurman in de strijd geworpen,
dat uitkeek over mijn landje.
Toen is het compromis gevonden:
een halve meter. Maar ja, daar
mee is de relatie verziekt. Hij is
verzekeringsmakelaar, ik heb
meteen alle verzekeringen bij
hem weggehaald. Vond hij weer
niet zo leuk. Dus, nou ja."
Terwijl de koffie met krentenbol
len wordt aangerukt, overziet
Bromet zijn loopbaan. Buren is
daarin de eerste langere serie.
Voordien maakte hij incidenteel
zelf ook al programma's. Hij
heeft alles gedaan: speelfilms, re
clame- en bedrijfsfilms, televisie
reportages.
„Ik heb vooral als cameraman ge
werkt. Een cameraman staat
nooit in de schijnwerpers. Ik heb
zo'n dertig bioscoopfilms opge
nomen. Ciske de Rat, om maar
eens iets te noemen, Gebroken
Spiegels. Ik was gevraagd voor
Antonia, de speelfilm waarmee
Marleen Gorris die Oscar won.
Heb er ook een tijdje aan gewerkt
met haar samen. Dat was niet te
combineren met het afmaken van
een serie Buren.
„Vanaf het moment dat ik van de
Filmacademie af kwam, ben ik
ook gaan interviewen met de ca
mera op de schouder. Maar ik ben
daar niet de uitvinder van. Ed
van der Elsken en Johan van der
Keuken deden dat al. Er wordt
wel eens raar tegenaan gekeken.
Net als jij, jij bent journalist, je
schrijft met je eigen pen op je ei
gen blocnote. Bij televisie moeten
twee mensen dat doen, een houdt
de camera vast en de ander stelt
de vraag. Voor mij is dat hele
maal niet vanzelfsprekend. Als jij
auto zit te rijden, kun je toch ook
met iemand praten. Zo moet je
het zien. Ingewikkelder is het
niet."
Oordelen
Met een beetje goede wil kan
Bromet de laatste jaren een lijn
ontwaren in zijn oeuvre. Meer en
meer gaan zijn series over drama
tische gebeurtenissen in mensen
levens. Burenruzies, het leven
van Gied Jaspars, gevangenen in
Achter Slot en Grendel, In-
diëstrijders.
„Het gaat om mensen die iets
hebben meegemaakt dat hen heel
erg aangrijpt. Dat is de gemeen
schappelijke noemer. Nou, dat
boeit me gewoon. Het fenomeen
mens nader beschouwen. Verder
kijken dan de oppervlakte. Wat
motiveert mensen? Waarom ne
men ze onder bepaalde omstan
digheden bepaalde beslissingen?
In hoeverre zijn dat redelijke be
slissingen of irrationele? Ik wil
mensen graag hun verhaal laten
vertellen, zo goed mogelijk. Mijn
oordeel is daar niet erg functio
neel bij. Doet niet terzake. Ik
maak ook maar vluchtig kennis
met de mensen met wie ik iets op
vrouw krijgt een andere relatie.
Een man ontdekt na de geboorte
van zijn eerste kind dat-ie eigen
lijk homoseksueel is."
Zelf was hij 23 toen hij trouwde.
„Da's ook alweer 28 jaar geleden.
Óch, je trouwt om getrouwd te
blijven. Het lukt lang niet ieder
een natuurlijk. Het is ook niet
eenvoudig. Eik huwelijk kent zijn
crises. Het onze ook. De ergste?
Dat is niets voor de krant. Voor
een burenruzie zou ik me nog wel
beschikbaar willen stellen en
misschien als ik gescheiden was
ook. Maar als je nog getrouwd
bent, vind ik het ongepast om
naar buiten te treden. Ik heb in
1980 daarover een speelfilm ge
maakt, Een tip van de sluier. Die
moet je maar bekijken."
FOTO DIJKSTRA
neem. Het is bijna ongepast om
überhaupt oordelen over anderen
te hebben. Zo gauw je een oordeel
hebt, is de kiem gelegd voor een
conflict. Dat zie je ook in Bos
nië."
Twee partijen
Mensen die iets hebben meege
maakt, dat geldt ook voor Ge
scheiden, waarvan maandag de
tweede aflevering te zien is. Een
beetje a la Buren.
Twee partijen die hun kant van
de zaak verwoorden. Bromet die
op de van hem bekende wijze
vragen stelt.
„Er zijn allerlei aanleidingen
waardoor een huwelijk op de
klippen loopt. Een vrouw krijgt
een ziekte. Een man helpt te wei
nig mee in het huishouden. Een
Mijlpalen
Later dit jaar vertoont de NPS
een serie van Bromet over de ge
schiedenis van jeugdcultuur met
muziek als leidraad. Verder doet
'de Ilpendammer een paar maan
den eindredactie van Marco Polo
VPRONu is hij bezig met een
documentaire-reeks over het Ra
dio Filharmonisch Orkest. Of-ie
nog hartewensen heeft?
„Daar heb ik wel ideeën over,
maar die laat ik niet in de krant
zetten. Anders maakt iemand an
ders het. Van Buren zijn ook imi
taties gemaakt, door Jambers bij
voorbeeld, een notoire dief.
Breekijzer is ook een spin-off.
André van Duin jat, maar die
vind ik tenminste nog sympa
thiek. Uiteindelijk zijn buren in
de journalistiek nooit een onder
werp geweest. Journalisten den
ken al gauw: ach, een burenruzie-
tje, dat stelt niks voor. Ze doen er
laatdunkend over. Mijn program
ma heeft de waardering voor bu
renkwesties veranderd. De bu
renruzie is nu een erkend thema."
En zo kom je in de geschiedenis
boeken als degene die erkenning
heeft afgedwongen voor de bu
renruzie.
„Misschien. Het lijkt me niet echt
een mijlpaal in de ontwikkeling
van de menselijk beschaving, ha-
ha. Ach, ik ben niet uit op mijlpa
len. Zo'n Nipkowschijf, ik zou
hem niet accepteren. Prijzen voor
tv-programma's of films vind ik
•volkomen onzin. Als je honderd
meter hardloopt en je komt als
eerste aan, dan verdien je een
prijs. Het maken van program
ma's is geen wedstrijd. Daar is
geen sprake van de snelste sprint,
de hoogste sprong of de meeste
doelpunten. Er is hoogstens strijd
om de beste kijkcijfers en in die
strijd wil ik me niet mengen."
'Buren', maandag, Nederland 3,20.30
'Gescheiden', maandag,
Nederland 1, 22.39 uur
gja, Rijkaard, hier nog in voetbaltenue, geep in het
yvumaal zijn visie op de gespeelde voetbalwed-
'l n' FOTO JOHAN VAN QURP
Door Maarten van de Rakt
Vijfhonderd uur sport op tv, vier
honderd uur op de radio. Dat
schotelt de NOS de kijkers en
luisteraars twee maanden lang
voor. De sportzomer gaat volcon-
tinu door. Vanaf de opening van
het Europees Kampioenschap
Voetbal vandaag en de Tour de
France tot de slotceremonie van
de Olympische Spelen in Atlanta
op 4 augustus.
„Onafgebroken brengen we extra
uitzendingen van deze drie supereve
nementen. Daarnaast besteden we
onder meer aandacht aan tennis in
Rosmalen, de World Volleybal Lea
gue in Rotterdam, de TT Assen en het
Intertoto-toernooi met FC Groningen
en Heerenveen", licht NOS-directeur
Ruurd Bierman NOS' miljoenenklus
toe.
„Dat betekent een enorme inspan
ning voor Studio Sport en Langs de
Lijn, die onder hoge druk moeten
werken. Vakantie is er niet bij. Stu
dio Sport opereert met een ongewij
zigde bezetting, ondanks de komst
van Sport7", meldt Bierman ver
heugd. „Hoe betalen we dit, zult u
zich afvragen, en wat kost dat alle
maal? Het is een getal met acht cij
fers. Het wordt gefinancierd door de
gezamenlijke omroepen, die daarvoor
sparen."
Mankracht
De NOS brengt zoveel mogelijk EK-
voetbalwedstrijden rechtstreeks op
de buis. Van de 31 wedstrijden zijn er
27 live te zien op Nederland 2, de
resterende vier in samenvatting: ruim
veertig uur voetbal.
Nieuw element in de aanpak van Stu
dio Sport zijn de reportages van Wil
lem Kieft en Frank Rijkaard. Zij ne
men voor het dagelijkse EK-Journaal
het evenement vanuit hun eigen in
valshoeken onder de loep. „We heb
ben het uitgeprobeerd. Maar mocht
het toch niks worden, dan zenden we
het niet uit", zegt chef sport Kees
Jansma. De 31 wedstrijden worden
van commentaar voorzien door Eddy
Poelmann, Evert ten Napel, Theo
Reitsma, Frank Snoeks en Hugo Wal
ker. Rijkaard analyseert de wedstrij
den van het Nederlands elftal, de an
dere wedstrijden worden besproken
door Hans Kraay en Wim Kieft. Zoals
gebruikelijk bij dit soort toernooien
biedt Studio Sport een dagelijks EK-
journaal. Tom Egbers presenteert de
ze bulletins, waarvoor Kees Jansma
bondscoach Guus Hiddink en zijn
discipelen interviewt, Kees Jongkind
de stemming peilt rond Oranje en
Emile Schelvis onder meer tegen
standers van Oranje volgt.
De NOS-equipe is inclusief inge
huurd technisch personeel 38 man
groot. „Een relatief klein aantal",
meent Kees Jansma. „Ongeveer een-
tiende van de mankracht die de Duit
sers, Fransen en Italianen op de been
brengen." Naar Atlanta rukt de NOS
uit met tachtig man, eveneens een re
latief gering aantal.
RTL4
RTL4 volgt het EK Voetbal in het uit
gebreide Sportnieuws, dat tot en met
4 augustus is losgekoppeld van het
late RTL-Nieuws. Sportnieuws be
steedt vanaf 23.15 uur aandacht aan
de grote topsportevenementen. RTL4
stuurt een ploeg van zeventien man
naar Groot-Brittannië voor het voet
bal.
Deze groep levert interviews, sfeer-
en achtergrondreportages. Frits Ba
rend en Henk van Dorp volgen Oran
je op een eigenzinnige manier Tos van
de waan van de dag'. Vier of vijf keer
brengen ze hun reportages en ge
sprekken: vanavond, op 11, 17, 24 en
als 'we' de finale halen ook op 29
juni.
Barend en Van Dorp trekken met een
dubbeldekker door Engeland, die
deels als studio dienst doet.
Tan onze uertNn„a.,ar
onze verslaggever
Roosendaal - De Engelse Desford Colliery Brassband speelt
js onderdeel van een korte toernee door Nederland op zon-
a§ 9 juni in schouwburg De Kring in Roosendaal.
r e is samengesteld uit de beste blazers van Engeland en is
Tiid a maa^ kampioen van Europa geweest.
jaens de toernee wordt de brassband gedirigeerd door de Breda-
56 dmgent Frans van Dun.
Op het programma staan een suite uit West Side Story, de ballet
muziek Gayaneh van Chatsjatoerian, de filmmuziek uit Dances
with wolves en andere werken.De Desford Colliery Brassband be
staat uit leden van het London Symphony Orchestra, conservato
riumdocenten en studenten van de Royal Academy of Music in Lon
den. Bij uitzondering is een buitenlander als gastdirigent aange
trokken.
Het concert in Roosendaal begint om 11.30 uur.
In deze zomermaanden vervallen de ru
brieken over bridge, dammen en scha
ken, die u normaal op zaterdag in het
Gids-gedeelte aantreft. In de krant van
zaterdag 31 augustus zijn Ruud van
den Bergh, Rob Clerc en Theo Homme
les weer terug.
De Zweedse puzzel staat in deze perio
de op pagina A2 (Binnenkrant).
