Weekend
'Ik haal het vlees.
Ik ben namelijk de enige wolf
met een rijbewijs'
Geef al uw telefoonnummers
aan VuurWerk
3C
deStem
INTERFACE
I umloon is te laag. De verzorgings
afgebroken. De armen schamen
In armoede en dünien geen hulp te
bezuinigingen op de bijstand
t alleen AOW kunnen financieel
indkomen."
kagen stijgen, gemeentelijke hef-
;en, huren stijgen, gas, water en
n duurder. Er is geen geld meer
ar vervoer, waardoor mensen geï-
n. Arbeidsongeschikten raken bij
n in de problemen. In gezinnen
'icapten of langdurig werklozen
ire armoede. Laaggeschoolden, al-
n werklozen worden extra hard
e bureaucratie rond de bijstand
velen als vernederend ervaren."
E3
Hij vecht, huilt en denkt als een
wolf. Sterker nog: hij fs een
opperwolf. In de bossen rond het
Duitse Merzig voert de gepen
sioneerde para-commando Wer
ner Freund (63) namelijk het
bevel over 26 wilde wolven. Por
tret van een opmerkelijk 'alfa
mens'.
Kalf
OAG 1 JUNI 1996 E2
'yZ/.l
n liefdadigheidsinstellingen zo-
foto cor viveen
ie. Met zachte stem, bijna be-
|imt de bisschop de vele factoren
en in zijn bisdom duidelijk in de
Jrrengen.
tnde vrouwen met kinderen red-
Ihelemaal niet meer. De consump-
prengt veel mensen in de proble-
gwang om mee te blijven doen met
|voor velen funest. Als ouders van
1 scholieren tussen de vijfhonderd
fcnderd gulden moeten betalen voor
reis naar Rome of Athene bijvoor-
I geld is er niet. De schaamte en de
en eigen kind niet mee kan, is dan
ladeloosheid in de stem van de bis-
hij zegt: „En dan zijn er toch nog
[ïsen en politici die zeggen dat ar-
bestaat. Die leggen de schuld bij
De armen zouden niet weten hoe ze
Itkeringsgeld moeten omgaan."
I mismoedig het hoofd en zucht nog
(ooit was het plan 100-150.000).
)eit, sinds 1977, veel voorspoediger,
erde stad in Nederland. De snelst
stad in het land bouwt jaarlijks
d woningen bij. Nu wonen er
woners, in 2005 180.000 met een
naar 250.000.
jaar het veelbezongen pioniersge-
.ewaaid? Volgens gedeputeerde Dick
en niet. „Kijk, de greppels zijn nu
el gegraven, maar het blijft een sa-
in opbouw. Met een mentaliteit
ouders eronder, er samen wat van
'an de bevolking is 85% van elders
en iets nieuws begonnen."
sterk voelen zij zich verbonden me'
incie? „Voor iemand in Almere is
Ird ver weg. Ze zijn daar sterk êe'
msterdam, komen er vaak ook van-
tijd geleden kwamen de bewoners
d tegen een plan voor een vuilver-
dnstallatie bij Lelystad. We zijn
omen wonen om die Randstad-pw-
jpnieuw naast de deur te krijgen,
wij toen.
r geleden was sprake van eventueel
of zelfs opheffen van de provincie
Flevoland kwam weerstand. Uit on'
oleek dat 85-90 procent van de be-
:ei: niet doen. Almere zelfs voorop i
ercentage zo hoog was en de mensen j
terk verbonden voelen met Flevo'
ar waren ook wij positief verras
ZATERDAG 1 JUNI 1996
Door Ron Buitenhuis
D
zig eet twee borden
groentensoep. Als hij
even later de baard
rond zijn mond
schoonveegt, explodeert in zijn keelgat een
luide boer. Hij staat op en loopt, zonder één
woord te zeggen, naar de voorkamer van zijn
houten boshuis. Hij trekt het bisonvel dat
over de sofa ligt nog even recht en gaat dan
languit liggen. Twee minuten later is Werner
Freund vertrokken. Verbaasd blijf ik achter
aan de keukentafel. De verplichte siësta zal
uiteindelijk meer dan een uur duren. Van lie
verlee blader ik nog maar eens door mijn
blocnote met aantekeningen. Boven het derde
velletje staat: Nieuw-Guinea, 2975.
Ineen Papoea-dorp midden in de jungle staan
krijgers met speren dreigend om vijf Duitsers
heen. Een van de expeditieleden heeft zich de
woede van de inboorlingen op de hals ge
haald, omdat hij het macabere ritueel rond de
slachting van een buideldier wilde verhinde
ren. Plots springt één van de Duitsers naar
voren, grijpt een kip, zet z'n tanden in de nek-
veren en bijt het beest in één keer de kop af.
Achteraf kan Werner Freund om het voorval
lachen. Destijds was zijn instinctieve daad
echter van levensbelang. „Die Papoea's wa
ren echt link. Praten had geen zin; ze verstaan
je sowieso niet. Door die kip de kop af te bij
len, liet ik de krijgers zien dat wij in geval van
nood nog gemener konden zijn dan zij. De
boodschap was meteen duidelijk."
Twee velletjes verder in de blocnote, zijn goed
voor een tijdssprong van twintig jaar. Duits
land, 1996, staat boven het vijfde velletje.
In de uitgestrekte bossen rond het Eifeldorp-
je Merzig toont een volwassen wolf grauwend
ro grommend zijn indrukwekkende tanden.
Voor hem ligt een doodgeboren kalf. De wolf
kan de 'maaltijd' echter niet te pakken krij
gen, want een bebaarde man in een militair
Para-tenue heeft reeds zijn tanden in het rau
we vlees gezet. Pas als de man loslaat, zijn
hoofd in de nek gooit en achter uit z'n keel
een luid gehuil uitstoot, durft de wolf toe te
happen.
Werner Freund valt als eerste 'wolf' aan op een stuk vlees.
foto hilda hoppe
De opperwolf van Merzig
Wederom heeft Werner Freund zonder woor
den getoond dat hij dg baas is. Dat doet de 63-
jarige Duitser al z'n hele leven lang. Hij
noemt zichzelf dan ook een alfa-mens: Een
geboren leider. Of hij nu als 11-jarige bij de
Hitlerjugend zit; als 25-jarige in de Bun-
deswehr dient; als 35-jarige expedities door
tropische regenwouden en dorre woestijnen
voert; of als 45-jarige tussen vijf roedels wol
ven leeft. De karaktermens Freund geeft al
tijd de toon aan. Hij kent maar één parool:
leiden met lef.
26 stuks
Terwijl de volwassen mannetjeswolf met z'n
machtige kaken flarden vlees uit het dode
kalfje scheurt, springen drie jongere wolven
tegen Werner Freund op. Eén voor een likken
ze zijn mond. „Als ik de baas wil blijven, moet
ik dit tolereren", legt hij uit. „Het ritueel
geeft namelijk de hiërarchie binnen de roedel
aan: de lagere in rang onderwerpt zich door
de snuit van de hogere te likken. Ik mag ook
nooit zelf op de wolven afstappen. Zij moeten
eerst naar mij toekomen, alleen dan kan ik
mijn dominante positie handhaven."
Werner Freund leeft al 23 jaar met en soms
letterlijk bij zijn wolven. Het zijn er nu 26:
Europese, Indische, Canadese en arctische
(pooljwolven. Hij heeft ze - in het begin sa
men met zijn vrouw Erika - van jongs af aan
opgevoed. Voeren, stoeien, vechten, drillen en
wederom voeren. Met eindeloos geduld en een
flinke dosis moed wist hij uiteindelijk de po
sitie van opperwolf te verwerven. Hij is de ca
po di capi, zeg maar. Een unicum in de die
renwereld. Wereldberoemde onderzoeksters
als Jane Goodall en Dian Fossey werden wel
iswaar geaccepteerd door hun groep chim
pansees c.q. gorilla's, maar verwierven nooit
een leidinggevende positie. Wat niet wil zeg-,
uigen dat Werner Freunds 'koningsschap' on
aantastbaar is. Zo nu en dan probeert een am
bitieuze jonge wolf hem van zijn 'troon' te
stoten. Dan rest Freund niets anders dan let
terlijk terugbijten of - zéér effectief - het dier
op een linkse directe tracteren. Boksen is na
melijk een vechtsport die niet op de 'geneti
sche harddisk' van jonge wolven staat. Mocht
de voormalige para-commandant bij zo'n
'couppoging' gewond raken, dan is er volgens
de aloude wolventraditie altijd wel een 'on-
de intentie gehad gedragswetenschapper te
worden. Hij leeft tussen de wolven vanuit een,
combinatie van fascinatie en spanning. Bo
vendien zijn de viervoeters hem doorgaans
dierbaarder dan medemensen. „Mensen noe
men mij primitief, maar ik vind de westerse
mens juist primitief. Hij maakt zich druk over
kleren, auto en salaris. En zijn enige sensatie
is de ingeblikte misleiding uit het tv-kastje.
Hier buiten in de bossen is het échte leven,
maar dat kunnen jullie supermarktwolven
niet meer aanvoelen."
derdaan' die zijn wonden schoon wil likken.
Dergelijke taferelen betekenen niet dat de 26
wolven van Merzig tamme huisdieren zijn ge
worden. Ze leven letterlijk in het wild, ver
deeld over vijf roedels, op een zes hectare
groot bosgebied. Hoge hekwerken scheiden
de roedels, want ofschoon allemaal wolf, vor
men ze niet één vreedzame familie. Dat is ook
de reden dat Freund vijf keer per dag zijn
schoenen en overall moet wisselen. De geur
van de ene roedel zou hem namelijk kunnen
blootstellen aan een aanval van de volgende.
Freund heeft de afgelopen twintig jaar nooit
Freund zweert dat zijn 26 wolven precies het
zelfde gedrag vertonen als soortgenoten in de
vrije natuur. Uitgezonderd het jagen dan.
Eten krijgen de wolven van Merzig netjes 'ge
serveerd' door de opperwolf en zijn trouwe
knecht, die - hoe kan het anders - Wolfgang
heet. De 43-jarige assistent kan echter nooit
mee 'naar binnen' bij de wolven. „Hij heeft
het verstand van een 12-jarige," legt Freund
uit. „De wolven hebben snel door dat Wolf
gang 'wezenszwak' is. Dat zouden ze meteen
uitbuiten."
Dagelijks struinen Werner en Wolfgang de
'tri rt rnrvwjfi jg*r
slachthuizen, boswachterijeh en" boerderijen
>rond Merzig af. „Ik ben d&BmgeAyolf met een
rijbewijs," grapt de baas. De knecht lacht,
ook al hoort hij de Witz voor de duizendste
keer. Met hun oude Citroën-bestel halen ze
allerlei vlees op: slachtafval, doodgereden
herten, gestorven reeën, geiten, kippen of
doodgeboren kalveren en veulens. Nee, geen
varkens, dat blieven de wolven niet. En geit
eten ze alleen als het vlees vooraf gekookt is.
Jagen
„Het liefst zou ik de wolven echt laten jagen,"
zegt Freund. „Dat zou goed zijn voor hun in
stincten, maar dat mag niet van de wet. Zodra
ik een levende kip in de roedels loslaat, heb ik
de dierenbescherming en de politie op m'n
dak. Maak ik diezelfde kip bij de ingang van
de omheining een kopje kleiner en voer ze
vervolgens aan de wolven, is er niks aan de
hand. Ach ja, ambtenarij."
Tussen de territoria van de vijf roedels zijn
wandelpaden vrijgehouden, zodat de duizen
den bezoekers die jaarlijks naar het Wolfsfrei-
gehege van Merzig komen, met een beetje ge
luk de wolven tussen de bosschages kunnen
zien.
„Er komen hier Zwitsers, Duitsers, Fransen
en Belgen", zegt Freund trots. „Maar één
vraag heb in al die jaren niet kunnen beant
woorden: Waarom komen hier in godsnaam
zoveel Nederlanders? Een zekere Tatjana
Rogman uit Roermond komt hier zelfs maan
delijks om me te helpen. Wat heeft de Neder
lander toch met wolven?" Freund kijkt de
verslaggever hoopvol aan. Die kan alleen de
schouders ophalen.
Op het één na laatste velletje van de blocnote
begint de voertijd. De wolven van Merzig ko
men langzaam naar de rand van de omhei
ning. Hét favoriete moment van het publiek.
„Een vleesvretende wolf beantwoordt nu een
maal het meest aan het wrede beeld dat de
mens van de wolf heeft", verklaart Freund.
„Maar de wolf is helemaal niet moordzuchtig.
En zeker niet op mensen. Hij gaat juist van
nature de mens uit de weg. In tienduizenden
jaren evolutie heeft de wolf geleerd dat de
mens niet te vertrouwen is. Toen de oermens
boer werd en vee ging houden, werd de wolf
zijn vijand. De wolf is in de loop de eeuwen
het slachtoffer van ons Roodkapje-syndroom.
Laatst meldde een Russisisch persbureau dat
wolven twee inwoners van een Siberisch dorp
hadden gedood. Wereldwijd namen kranten
en tv-zenders het bericht over. Het was sensa
tie, het bevestigde ons angstbeeld van de 'bo
ze wolf. Slechts enkele serieuze kranten na
men het héle persbericht mee. In de laatste
alinea stond namelijk dat de wolven honds
dolheid (rabies) hadden. Nou, bij zo'n ziekte
valt zelfs een kip nog mensen aan."
Oppasser
Freunds liefde voor de wolf stamt uit de jaren
vlak na de Tweede Wereldoorlog. Hij werkte
een tijdje als roofdierenoppasser in de Zoo
van Stuttgart. „Daar hadden ze twee totaal
apathische wolven. Kinderen konden zelfs
steentjes door het hek gooien, zonder dat de
dieren reageerden. Dat intrigeerde me. In de
avonduren, als het publiek en de directie naar
huis waren, probeerde ik contact te krijgen
met de dieren. Na maanden en maanden kon
ik in hun kooi komen, zonder dat de wolven
vluchtgedrag vertoonden."
Edoch, toen de directie er achter kwam kreeg
■Freund het dringende, „verzoek ander werk te
zoeken. In 1954 maakte hij de overstap naar
-de-Eumdesgrenzschutzn.Uij kreeg zijn eerste
opleiding bij de GSG-9, de elite-eenheid die
ooit de gekaapte Lufthansa-Boeing in de So
malische hoofdstad Mogadishu bevrijdde.
Begin jaren zeventig belandde Freund als
Feldwebel bij de parachutisten-commando's
van de Bundeswehr in Merzig.
Hij instrueerde rode baretten in het man-te
gen-man-gevecht en leidde zeker vijftien sur-
vivaltochten naar de indianen van het Ama
zonegebied, de woestijnvolkeren van de Sa
hara of de koppensnellers in Afrika. Enige
bagage: één mes en een verbandtrommel. De
menukaart moest met blote handen worden
samengesteld: vis, slangen, padden of ge
woon...regenwormen.
Tv
Ik werp een blik op de slapende man op de so
fa van het houten boshuis. Mister Abenteuer
van weleer is 63 inmiddels. De wijde wereld is
niet meer zijn speeltuin, ofschoon bei fernweh
soms aan hem knaagt. Mijn blik heeft hem
blijkbaar gewekt, want even later komt de
bebaarde man in groen para-tenue overeind.
Het kost enige moeite. Zonder een woord te
zeggen strompelt hij naar de televisie in de
hoek van de kamer.
Het ZDF-journaal toont beelden van de van
oorlogsmisdaden verdachte Serviër Dusko
Tadic.
De openbare aanklager van het Joegoslavië-
tribunaal in Den Haag somt een lijst met gru
weldaden op: foltering, verkrachting en
moord. Freund kijkt de verslaggever aan. Zijn
ogen verraden gevoelens van pijn en ongeloof.
Dan zegt de voormalige kampioen van het mi
litaire man-tegen-man-gevecht: „Dat kan al
leen de mens. Zoiets zouden wolven..."
Vorige week kreeg ik een telefoontje van een
Zeeuwse collega die mij met kennelijk genoegen
meedeelde dat-ie slecht nieuws voor me had. „Wat
dan wel?," reageerde ik nogal kortaf, want ik word
altijd een beetje kriegel van rpensen die met omwe
gen op het door hen beoogde doel afgaan. „Nou,
sh, het gaat over De Stem op Internet," aldus deze
collega waarvan ik zeker dacht te weten dat het
een digibeet was, iemand dus die van Internet niks
weet of wil weten.
„Jaaaaahh, roept u maar," probeerde ik aan hem
te ontlokkem wat-ie zelf zeggen wilde. Bleek dat-ie
daar in een van die eindeloze polders iemand ge
sproken had die blijkbaar ooit eens een blik op de
site van De Stem geworpen had en het allemaal
maar niks vond. 'Het slechtste wat ik op dat gebied
ooit gezien heb' had het gespreksonderwerp mijn
collega met een heel deftig en serieus geacht toe
vertrouwd.
Nou kan die meneer, afhankelijk van het tijdstip
waarop hij de moeite genome had om onze site-in-
wording te bekijken, best een klein beetje gelijk ge
had hebben. Tot een paar weken geleden stelde
het niet zoveel voor. Het was meer een bescheiden
archiefje over wat er allemaal over de mogelijk na
kende fusie tussen Dagblad De Stem en het Bra
bants Nieuwsblad vanaf medio augustus vorig jaar
in de krant gestaan heeft. Verder werd deze rubriek
er wekelijks op geparkeerd in een aparte sectie.
Niks bijzonders dus, maar niemand heeft tot nog
toe ooit geroepen dat de Stem Online écht begon
nen was, laat staan klaar was. Dat is ook op die pa
gina's niet te lezen, en ik hou niet van de misplaats
te stelligheid waarmee sommige mensen zich een
oordeel aanmatigen. Bovendien laat hij met zo'n
uitspraak merken zelf niet al te veel thuis te zijn op
Internet. Als die bla-bla eens even rond gaat kijken
bij Mirsky's Worst of the Netals-ie daar tenminste
ooit van gehoord heeft of het adres weet te vinden,
dan komt-ie misschien zijn eigen pagina wel tegen,
en zo niet dan kan-ie toch nog heel wat leren.
Net als ik overigens, maar het bovenstaand moest
ik toch even kwijt, en er lopen op en rond dat hele
Internet mijns inziens toch al veel te veel van die
grappenmakers rond die het allemaal zo goed den
ken te weten. Het is me te vaak hetzelfde recept
voor interessant doen: veertig afkortingen uit hun
hoofd geleerd, die te pas en te onpas rondge
strooid worden, en als je dan vraagt wat dat bete
kent, omdat je het zélf écht niet weet, dan praten
ze er gauw overheen en beginnen ergens anders
over.
Hoor ik daar iemand mompelen dat hij bij mij vaak
hetzelfde gevoel heeft? Hoezo? Goed, ik beloof dat
ik vanaf nu één journalistiek beginsel weer eens
wat consequenter uit zal gaan voeren: iedere afkor
ting, ook al denk je dat de hele wereld weet wat die
betekent, minstens éénmaal voluit schrijven. Zoveel
mogelijk duiden dus, uitleggen, verklaren.
Wat Mirsky dan wel is? Een pracht van een site vol
mooie onzin en absurditeiten, met een frequent
aangevuld overzicht van het slechtste dat het
World Wide Web te bieden heeft, in opmaak, uit
voering, of inhoud. De Stem Online staat er lekker
niet bij, en komt er, als het aan mij ligt, ook nooit
terecht. Mirsky is te vinden op: http://mirsky.com/
Door léon Krijnen
Reacties: E-mail: 100445.2062@compuserve.com
Hoe dan ook, die meneer daar in Zeeland nodig ik
bij deze uit om zijn skepsis nog eens te overwinnen
en nog eens een keertje een blik te werpen op on
ze site waar de laatste weken het een en ander aan
het veranderen is. Het gastenboek is nog niet klaar,
wordt wel aan gewerkt, maar alle kritiek blijft wel
kom en hoeft van mij echt niet per se van het kali
ber opbouwend te zijn.
Dat bouwen blijven we rustig zelf doen en lang
zaam maar zeker groeit daar een elektronische
krant die misschien wel iets moois wordt. Er is nu
ook een dagelijkse selectie te vinden, en dat wordt
binnen enkele weken een dienst die belangrijk uit
gebreid gaat worden. De complete site zal medio
september definitieve vormen aangenomen zal
moeten hebben.
Intussen beginnen op de rudimentaire elektroni
sche krant de eerste reacties van buiten Nederland
binnen te komen en dat is verrekte leuk.
Zo laat Cees Zegers, vorig jaar met zijn familie naar
het Zwitserse Altendorf verhuisd, verheugd weten
De Stem op Internet te hebben aangetroffen: 'Tot
voor kort waren wij trouwe lezers van de Stem. Vo
rig jaar zijn wij naar Zwitserland verhuisd en lezen
de Stem niet meer. Het was een leuke verrassing on
jullie op het Internet terug te vinden. Wij zullen ze
ker van tijd tot tijd jullie pagina's raadplegen'.
Ook in San Francisco is iemand blij tegen De Stem
op Internet aangewandeld te zijn: 'Na 15 jaar Ne
derland (waarvan vijf gelukkige jaren in Breda)
heeft mijn familie gekozen voor San Francisco, Ca
lifornia, USA. Leuk dat de Stem ook via Internet te
bereiken is. Zo mis ik niets van het Brabantse
nieuws. Goede zaak and keep up the good work!'
Aldus Jack Chinkonsung van een stek met uitzicht
op de Golden Gate Bridge.
Ergens anders is Annelies Spaan tegen een oude af
levering van Interface opgelopen, waarin ik schreef
dat de Scientology Church niks van Internet snapt.
Die stond in de krant óp de elfde van de elfde
1995 en op de maandag daarna heeft nog iemand
van de Scientology Church bij de hoofdredactie aan
de bel getrokken met een eis tot rectificatie of
weerwoord of zoiets, maar daarna heb ik er nooit
meer iets van vernomen.
Annelies, ik weet niet waar in den lande ze woont,
want dat kan je niet zien aan een E-mail-adres,
wijst me erop dat de Scientology Church inmiddels
wel weet wat er allemaal kan op Internet en begon
nen is te doen wat absoluut niet kan: spammen.
'Volg eens een dag alt.religion.scientology', schrijft
Annelies, 'uit wat daar sinds een paar dagen ge
beurt, blijkt duidelijk dat Scientology wel degelijk
'iets' begint te leren. Scientology verspreidt al da
gen duizenden postings op alt.religion.scientology,
in een poging om iedereen daar monddood te ma
ken. Dat lijkt aardig te lukken; de boel ligt behoor
lijk plat. Een suggestie: binnenkort dient op de
rechtbank het vervolg van Scientology Nederland
tegen de providers en Karin Spaink. Misschien ook
iets voor de Stem om aandacht aan te besteden?'
Die tip klopt, althans, dat lijkt zo te zijn, want ik ben
er de laatste dagen niet meer in geslaagd om de
desbetreffende nieuwsgroep binnen te komen. Dat
is eigenlijk maar goed ook, want ik ben niet bijster
geïnteresseerd in al dat geschreeuw voor of tegen
die sekte. Ze zoeken het maar lekker uit, zolang ze
mij er maar niet mee lastig vallen.
Een paar weken geleden schreef ik over WebTel,
dat uitstekende initiatief van de firma VuurWerk. Ik
maak er bijna dagelijks gebruik van om even snel
een telefoonnummer op te zoeken. De PTT was er
allemaal niet zo blij mee, en dreigde een kort ge
ding aan te zullen spannen, hetgeen, bij mijn we
ten, nog steeds niet gebeurd is. Bij VuurWerk dave
ren ze intussen vrolijk door. Ze hebben WebTel 2
aangekondigd, waarin nog veel zoekmoqeliikhe-
den zitten.
Ondermeer alle nummers van faxen en autotele
foons, en alle Nederlandse E-mail-adressen zullen
er beschikbaar komen. Verder vragen ze iedereen
die een bezoek aan de site brengt, om databases
van telefoonnummers door te willen seinen. Op die
manier, zo redeneren zij, kan de PTT straks niet
meer zeggen dat het bestand van haar is, omdat
VuurWerk het zelf samengesteld heeft. De grond
voor een kort geding zou daarmee komen te verval
len. Ik ben benieuwd. De advocaten van de PTT
schijner er ook nog niet helemaal uit te zijn. Hun ul
timatum verviel 13 mei en daarna hebben ze niets
meer van zich laten horen. Intussen bezoekt ieder
een met een Internet-verbining die een telefoon
nummer zoekt even een verbinding met webtel en
'klaar is kees. Je hoeft niks meer te spellen bij 06-04,
je bent sneller klaar en het is nog gratis ook, Mijn
privé-telefoonbestandje gaat een dezer dagen ook
de deur uit, richting VuurWerk. Zulke mooie initia
tieven moeten beloond worden.
