n
de stem
in
HIT
ODUKT
IJZEN.
Canadees schiereiland Nova Scotia bakermat van de Cajuns
Shelburne teert op
de zomer van 1994
'Whale watching' is fun
en't mag van Greenpeace
eren 020-6242316.
JW RETAILERS.
KRANT.
Non
Indianen
Visserij
Toerisme
Canadees stadje was decor 'The Scarlet Letter'
Tonnen
Prullaria
Gekte
Vervelend
Fifty-fifty
Harderwijk
1996
X 63
binnen- en buitenland,
holen tot Timboektoe, van
dverteerders uit Zuidwest
Stem,
opnieuw.
ERS IN HET ZUIDWESTEN.
12 550
agina in de BEDRIJVENBIJLAGE
ten opnemen, wordt door ons
[uren wij de eventuele reacties
de tekst geen tel,nr. vermeldt
de betaling onderin de bon.
112, 4800 VB Breda t.a.v. de
Op Nova
Scotia zijn de
meeste Aca-
diërs nog te
vinden op het
Franstalige ei
land Cape Bre
ton in het
noorden, ver
uit het mooiste
stuk van dit
deel van
Canada.
FOTO'S TOURISM
NOVA SCOTIA
verhaal van Evangeline
In de jaren vijftig
emigreerden Neder
landers massaal
naar Canada. Ze
waren daar niet de
eerste Europese im
migranten. Al in
1605 streek een
groep van vijfhon
derd Fransen neer
op het Canadese
schiereiland Nova
Scotia. Ze stichtten
de kolonie Arcadië
naar het voorbeeld
uit de Griekse Oud
heid. De naam werd
verbasterd tot Aca-
dië met als bewo
ners Acadiërs. Het
werden de voorou
ders van de huidige
drie miljoen Aca
diërs, verspreid
over de wereld. De
meesten vestigden
zich in Louisiana,
waar hun Franse
naam, Les Aca-
diens, verbasterd
werd tot Cajuns.
Wereldberoemd
vanwege keuken en
muziek. De geschie
denis van een ver
dreven volk ofwel
het verhaal van
Evangeline.
Door René van der Velden
Nova Scotia betekent letterlijk
Nieuw Schotland. Want ook
Schotten zochten massaal hun
toevlucht in het onbekende stukje
Canada dat zo vaak bevochten
werd door Engelsen en Fransen.
De oorspronkelijke bewoners, de
Micmac-indianen, eindigden in
reservaten. De geschiedenis van de
Acadiërs werd de tweede schand
vlek op het blazoen van dit groene
schiereiland.
Maar kom, lees eerst het trieste
liefdesverhaal van Evangeline,
verteld door een gids in Grand
Pré, waar het bloedmooie meisje
woonde. Echte Acadiërs houden er
hun ogen niet droog bij.
De mooie Evangeline la Biche
wordt verliefd op Gabriël Arcen-
eaux. Omdat hij gelukkig ook van
haar houdt, zullen ze gaan trou
wen. Beiden zijn van Franse af
komst en ze hebben het goed in
hun Acadië. Bij de Vrede van
Utrecht in 1713 is hun land eigen
dom geworden van Engeland maar
ze mogen er blijven wonen. Na een
halve eeuw krijgen de Engelsen
echter in de gaten dat de Acadiërs
voor visvangst en landbouw op de
mooiste plekjes zitten. De Britten
eisen dan onvoorwaardelijke
trouw aan de Britse kroon. Wat
onder meer inhoudt dat ze in een
oorlog tegen de Fransen de wa
pens op moeten nemen tegen hun
voormalige landgenoten. Dat wei
gert het trotse volk. Als in septem
ber 1755 de oogst net rijp is, wor
den alle mannen van Grand Pré in
de kerk bijeengeroepen om te ho
ren dat al hun bezittingen eigen
dom worden van de Britse kroon
In het historisch museum in Grand Pré is op een schilderij van
Claude Picard te zien hoe de Acadiërs in 1755 met schepen werden
gedeporteerd.
en dat de bevolking zal worden ge
deporteerd. Datzelfde jaar nog
worden zesduizend Acadiërs op
schepen gezet, hun steden worden
platgebrand. Later volgen er nog
vele duizenden.
Tijdens die deportatie in 1755
wordt Evangeline gescheiden van
haar geliefde Gabriël. Evangeline
kan de man van haar dromen ech
ter niet vergeten en gaat naar hem
op zoek. Ze slijt een groot deel van
haar leven met een hopeloze zoek
tocht in de Verenigde Staten. On
der meer in Louisiana waar zo'n
honderd gezinnen uit Acadië te
recht zijn gekomen. Gabriël is
daar geweest maar inmiddels weer
vertrokken om elders zijn geluk te
beproeven.
Evangeline vindt haar geliefde
niet. Radeloos besluit ze om non te
worden. Jaren later werkt ze tij
dens een epidemie in een zieken
huis in Philadelphia. En daar, ten-
langenleste, vindt ze haar geliefde
Gabriël, oud en stervende. Zak
doek en doek.
Voor Acadiërs is dit verhaal van
Henry Wadsworth Longfellow zo
ontroerend omdat het de geschie
denis van hun volk vertelt. De
Acadiërs zijn een verscheurd volk,
vergelijkbaar met de joden in de
Tweede Wereldoorlog.
Op Nova Scotia vormden de Aca
diërs destijds de enige blanke be
volkingsgroep die het goed kon
vinden met de oorspronkelijke be
woners, de Micmac-indianen. De
ze indianen zijn op zo'n 20,000 na
uitgestorven. Ze leven in armoedi
ge reservaten.
Met de Acadiërs daarentegen gaat
het heden ten dage goed. Van de
drie miljoen Acadiërs zit nog maar
een kleine minderheid, zo'n
80.000, op Nova Scotia. De mees
ten wonen verspreid in New
Brunswick, Quebec en vooral,
bijna een miljoen, in Lousiana.
Met Nova Scotia - iets groter dan
Nederland met slechts 800.000 in
woners, gaat het minder goed. Het
lijkt wel of de nakomelingen van
de Engelsen en Fransen gestraft
worden voor hun heerszuchtige
daden in vroeger eeuwen. „De vis
serij ligt voor tachtig op zijn gat,"
vertelt voormalig staatssecretaris
Laurence MacPherson. Er is sim
pelweg te veel vis uit het water ge
haald. Kreeft - nationaal gerecht
van Nova Scotia - mag nog maar
de rest is voor de komende zeven
jaar verboden.
Toerisme moet de oplossing zijn
van alle problemen en Europeanen
zijn daarbij doelgroep nummer 1.
„Europeanen blijven langer en ge
ven meer geld uit," luidt de theorie
van toerismebaas Ron Comeau.
Maar hoewel de vliegtarieven
spectaculair gedaald zijn - op dit
moment kost een retourticket Am
sterdam-Canada nog maar iets
meer dan 600 gulden - heeft Nova
Scotia Europeanen, afgezien van
rust en natuurschoon, niet zo gek
veel te bieden. De fraaie twee-
baans-kustroute leidt langs hon
derden meren, verlaten parken,
pittoreske gekleurde houten hui
zen en ruwe boomstammen als
lantaarnpalen. En nergens een
sterveling te zien. Ron Comeau:
„Zelfs in het seizoen is het hier
nergens vol. Wij willen ook geen
miljoenen mensen."
Het schiereiland heeft zijn aan
trekkingskracht voor Amerikanen
en Canadezen maar Europeanen
vormen vanwege de oversteek van
de Atlantische Oceaan nog altijd
een kleine minderheid van vijf
procent.
De vliegmaatschappij Canada 3000
heeft sinds 4 mei rechtstreekse
vluchten vanaf Schiphol naar Hali
fax, hoofdstad van Nova Scotia.
Toeristisch wordt Nova Scotia aange
duid als een vakantiebestemming
voor rustzoekers en natuurliefheb
bers. Voor kinderen is er weinig te
beleven.
De beste manier om het schiereiland
te verkennen is per auto. Er zijn
twaalf verschillende autoroutes
die langs alle historische hoogte
punten van deze Canadese provin
cie voeren.
De nationale parken bieden meer
daagse wandeltochten en kano
tochten. Hier kan gekampeerd
worden voor tien tot vijftien dollar
per nacht. Verder zijn er ruim hon
derd privé-campings.
Er is een gevarieerd aanbod van ac
commodaties, variërend van ui
terst luxueze hotels, zoals Chateau
Halifax (200-350 dollar), tot een
voudige hotels zoals Keddy's Dart
mouth Inn (45-65 dollar). Luxe zijn
ook diverse Seasight Resorts inclu
sief golfbaan.
Het uitgaansleven is geconcentreerd
in Halifax. Volle pubs op zaterdag
avond met traditionele live mu
ziek.
Nationaal gerecht is kreeft onder het
motto 's morgens gevangen, 's
avonds gegeten. Vis overheerst op
de menu-kaarten.
Met wat diesel en propaan zorgde de speciale-effectenploeg
ervoor dat het leek alsof Shelburne in brand stond,
Door René van der Velden
De historische bioscoopfilm The Scarlet Letter is sinds kort
in Nederland te zien. De film is in geen enkel land een kas
succes geweest en dat is verschrikkelijk jammer voor het
Canadese plaatsje Shelburne dat verwoede pogingen doet
om toeristen te lokken met Doek Street, het originele decor
van The Scarlet Letter.
Shelburne ligt net onder Hali
fax, hoofdstad van het schier
eiland Nova Scotia, aan de
zuidoostkust van Canada. Het
is in mei 1783, na de Ameri
kaanse Revolutie, gesticht door
loyalisten. Het is geen bijzon
der plaatsje en dat weten ze in
Shelburne ook. Dolgelukkig
waren de inwoners dan ook
toen hun stadje in 1994 even
uitgroeide tot het Hollywood
van Canada.
In plaats van kostbare opna
mesets te bouwen, hadden de
makers van de Cinergi/Disney-
film The Scarlet Letter beslo
ten om gebruik te maken van
de vele in Doek Street voor
handen historische gebouwen,
waaronder honderd authen
tieke huizen uit de achttiende
eeuw. Regisseur Roland Joffé
en de filmsterren Demi Moore,
Robert Duvall en Gary Oldman
waren een zomer en een herfst
lang live aan het werk te zien.
Dezelfde Doek Street was een
paar jaar eerder al de set voor
Mary Silliman's War, een film
over de Amerikaanse revolutie.
Op een maandag in mei rijden
we via de zogeheten Lighthou
se Route naar Shelburne. Het is
prachtig weer, hoewel het kli
maat hier niet veel beter is dan
het onze. Het is een uiterst rus
tig stadje. Ander verkeer is er
simpelweg niet. In de houtza
gerij zijn een man en een vrouw
aan het werk. De planken voor
de huizen komen hier niet van
daan. Dag in dag uit maken ze
er houten tonnen voor vis.
In dit deel van de wereld is al
les bij het oude gebleven. We
stappen zo'n tweehonderd jaar
terug in de tijd. Alleen de lan
taarnpalen verstoren het oude
beeld. Daarom zijn die ook zo
gemaakt dat ze gemakkelijk te
verwijderen zijn.
Shelburne ligt, zoals alles op
Nova Scotia, aan een prachtig
meer. Aan de overkant van het
meer is geen bebouwing wat
ook bijdraagt aan de zeven
tiende eeuwse entourage.
Tijdens de opnamen van The
Scarlet Letter telde Shelburne
plotseling driehonderd procent
meer toeristen. De visserij, van
oudsher de belangrijkste in
komstenbron, werd plotseling
van de eerste plaats verdron
gen door toerisme. De export
van kerstbomen kreeg concur
rentie van de verhuur van ka
no's en kayaks en andere toe
ristische 'attracties'. Zoals een
heus museumpje met Scarlet
Letter-prullaria.
In het museum de geur van ver
gane glorie. Er is niet veel te
zien. Stapels folders, wat affi
ches en familie-albums vol fo
to's. Maar er wordt wel heel en
thousiast over het jaar van de
film gesproken. Shelburne wil
niets liever dan een toeristisch
filmstadje zijn.
„De zomer van 1994 was een
tijd van magie en gekte in Shel
burne," schrijft Leonard Pace
in het blad The Making Of The
Movie The Scarlet Letter. En
Cathy Holmes, journalist van
de plaatselijke krant The Coast
Guard, begint nog altijd te
stralen bij de herinneringen
aan die lange filmzomer, waar
in niet alleen de huizen van
Shelburne, maar ook zo'n vier
honderd meespelende inwoners
zich even beroemd waanden.
„Waar anders krijgen gewone
mensen de kans om ge
schminkt, gekleed en geregis
seerd te worden als echte Hol-
lywood-acteurs? Ze hadden een
geweldige tijd, ondanks de lan
ge uren van wachten en kij
ken."
Plans Weidenfeld uit het nabu
rige Salmon River kreeg een rol
vanwege zijn prachtige volle
witte baard. „De manier waar
op Demi Moore me aankeek, ik
vatte het persoonlijk op, ik
dacht dat ze gek op me was."
Minder enthousiast was Louise
Lindsay die temidden van de
set woonde. „Ik had geen pro
blemen met de filmmensen,
maar wel met de duizenden
toeristen die door mijn ramen
gluurden, op mijn deur klopten
en door mijn bloementuin ban
jerden. Op sommige zondagen
liepen er drieduizend mensen
door Dock Street. Dat was erg
vervelend."
Gelukkig voor haar: het zal
zo'n vaart niet lopen. Shelbur
ne zonder Demi Moore en Ro
bert Duvall is gewoon een rus
tig oud stadje om even door
heen te rijden of om op de
Lighthouse Route letterlijk
links te laten liggen.
5 bij of maak gebruik van on-
tarief is het niet mogelijk op
.Tel.nr.:
mer
tien jaar verbonden aan het Nationaal Park
van Cape Breton en kent hef gebied als geen
ander.
Door René van der Velden
Kinderen en Greenpeace zijn er, ieder op
tan eigen manier, groot van geworden.
Maar de walvisj acht is niet meer wat het
geweest is. In Canada is het tegenwoor-
jug zelfs helemaal verboden om op deze
joekels van vissen te jagen. In diverse
kustplaatsen aan de Atlantische Oceaan
tabben ze van de nood een deugd ge-
Maakt. 'Whale watching' heet de toeris
tische attractie ofwel 'walvis kijken'. Met
ue camera in de aanslag is het bijna net Xe vroeg om walvissen te zien? Onzin.
20 spannend als met de harpoen.
We bevinden ons op Nova Scotia, een schier-
na in het zuidoosten van Canada. Op de
oeristische kaart wemelt het van de walvis-
fn dus we verheugen ons zeer. Circussen en
'fflentuinen hebben deze voorziening im-
öjs niet in hun assortiment.
Mens onze toeristische autotocht langs de
lt» j'en we vissersschepen liggen en lij-
n de walvissen erg dichtbij. Maar het is
J en van kenner tot leek wordt beweerd
Tot l8'ïe vroeS 's voor 'whale watching',
van i We °P een mo°ie avond, aan het eind
de tocht, David Lawley ontmoeten. Hij is
samensteller van de toergids van Cape
Breton
s Cabot Trail, met recht de belang-
2 i« 'oer'stenbestemming van Nova Scotia
"hantisch Canada. David Lawley is dik
En nog diezelfde avond in de Inverary Inn in
Baddeck - woonplaats van telefoonuitvinder
Bell - is het geregeld. De volgende ochtend
zal Kapitein Haak ons hoogstpersoonlijk op
wachten bij de haven van het vissersplaatsje
Chetïcamp.
Kapitein Haak heeft geen haak maar mist
wel zijn rechterhand. Onwennig geven we el
kaar een slappe linkerhand. Cal Poirier is
zijn naam en hij verzorgt in het seizoen (juli
en augustus) dagelijks drie whale-cruises.
Met twee boten die ieder 35 toeristen kunnen
hebben.
Het wachten is op zijn figuurlijke rechter
hand, de gepensioneerde leraar Mederic Le-
Fort. Franse namen want beiden zijn nako
melingen van echte Acadiërs. Terwijl kapi
tein Cal ons aan een extra jas helpt, doet as
sistent Mederic wat hij zijn hele leven ge
daan heeft, lesgeven. De Blue Whale is de
grootste walvis maar die tref je alleen in New
Foundland. Daarna komt de Fin Whale, 18
tot 23 meter lang en hij spuit 25 meter hoog.
Een week geleden hebben ze er drie gezien.
Hoe groot is de kans dat We er vandaag een te
zien krijgen?
Fifty-fifty, schatten de mannen op sport
schoenen en met dikke brillen.
De boot gaat wild tekeer. Lopen op het dek is
een trapeze-oefening voor landrotten. Vast
houden maar. Uren van ingespannen naar
het water turen, niet wetend wat er gaat ge
beuren.
Door de mobilofoon klinkt de vraag 'Hebben
jullie vandaag al walvissen gezien?' Het ant
woord luidt 'nee'.
Het is koud, bar koud. We steken onze ver
kleumde handen diep in mouwen en broek-
Dit kan het resultaat zijn van enkele uren 'whale watching', maar dan moet je erg veel
geluk hebben. Geen eigen foto.
zakken om het leed te verzachten met de ei
gen lichaamswarmte. Dit was vroeger kost
winning, nu heet het recreatie.
FOTO TOURISM NOVA SCOTIA
'There she blows', klinkt het plotseling. Le
raar Mederic heeft in de verte wat gezien. De
boot verandert van richting. Maar de Fin
Whale heet een snelle zwemmer te zijn en on
ze vissersboot is niet echt van het type speed.
Maar na een tijdje, op een plek ver van de
eerste waterspuit, is het luid en duidelijk te
zien. Vijf, zes stralen metershoge water
damp. Opnieuw erop af. De spanning stijgt.
Zo moet dat dus ongeveer gevoeld hebben
tijdens de walvisjacht. Wat zullen die man
nen een hekel aan Greenpeace hebben.
Wordt er hier nog illegaal gejaagd?
„Nee, niemand jaar meer op hen, de walvis
sen zijn gelukkig hier."
De metershoge watertorens verschijnen nu
om de vijf tot tien minuten. Maar om de wal
vis zelf te zien moeten we dichterbij zien te
komen.
Op zes mijl van de kust lukt dat. Na herhaal
de wilde achtervolgingen zien we haar lig
gen, een lomp grijs-zwart gevaarte in voSe
zee. Het is een Fin, weet Mederick. Van min
stens 23 meter, maken we onszelf wijs. De
Harderwijk-sprong is er niet bij. En van ver
zekeringen hebben we al helemaal geen ver
stand.
Na dik vier uur staan we weer met vaste voe
ten op de grond. Zie je in de komende vakan
tie een tekening van een walvis op een toeris-
tenkaart. Echt doen. 'Whale watching' is fun
en het mag van Greenpeace.
•1
