DE STEM
Bac
bij de BAC
m
mubevolen
Machtige keuken
Proef
Let op
LET OP!
Let op!
extra
Kleintje
e Vakantieweek
Golden
Retrieverpups
BE.?h/«7!
'Borduren mateloos populair'
rijfavanTuT
Ira's5-93 22.500'.
E1
Zeventiende eeuw
Dribbel
Merklappen
Hele wereld
Verkopen
96
*53
Ui",
\076-5.312.3)3
)OE JE MET KLEINTJES
ccasions
lelaarsprijzen
(get cars moeten weg
T 1.500,- tot 5.950,-
aanden APK gekeurd
panaf 100,- per maand
beg bij want weg=weg
Ires SEAT DEALER
iRoosendaal, tel. 542650.
levard Majoppeveld.
bions met een deugljjke garantie
Irken en bouwjaren,
de BAC en u slaagt altijd,
|NCIERING MOGELIJK
1 Seat dealer voor
n en gebruikt.
lid 15, 0165-542650
poulevard Majoppeveld.
gekeurde en schadevrije auto's
BOVAG garantie.
PG alle extra's2-92 32 500 -
etra's5-93 19.500.
.Var. n.model3-89 12.500*.
i4-93 15.90o!-
5 Sedan1992 14.900-
Ira's3-88 24.500*-
3 extra's6-88 24.500*-
Iras's6-86 13.500*-
pxtra's5-88 12.500-
1986 4.750,-
v. extra's1988 8.750-
6-87 5.950*-
1 extra's2-86 4.850 -
extra's8-84 3.250*-
'ina4drs1982 2.450*-
9-83 1.950!-
4-84 1.250,-
BTW bij grote beurt gratis
aan alle merken auto's
!reef 50, Ossendrecht
B-673293 bgg 673081
rz
50 tot 5000
voor sloop loop en schade
auto's. 076-5418353.
De allerhoogste prijs voor
uw loop-, sloop- en
schade-auto's. Origineel
RDW-vrijwaringsbew„
0165-564752,
06-53349564.
N
ictieve
ren tot
Ipanje,
urkije,
d en
ind je
99 848
ETIE
ngcar,
Hotel
nel.
itië.
,5, 12,
:en
isgids
2828
50,-. tot 5000,-.
voor sloop-, loop- en
schadeauto's 076-5418353
PARIJS
3 dgn per luxe touringcar,
hotel in centrum met logies
en ontbijt
Vertrek 7, 14,21,28 juni
voor 199,-. Toeslag
Disneyland: 75,- P-P-
Lid SGR/ANVR
Vraag onze gratis reisgids
Maaskant Reizen
Tel. 0412-482828.
Maak een
reclame met een
Het helpt.
fe huur/koop
es voor lichtgehandicapte en ouder
en (STIVA).
.ekje tussenuit? Dan nodigen wij u uk
e vakantieweek die gehouden worai
Duin te Oostkapelle van
E TOT 6 SEPTEMBER 1996
hulp en begeleiding is aanwezig,
ension bedraagt 449,- p.p- P-Wk-
het Vakantiecentrum Bos en Duin,
GD Oostkapelle. Tel. 0118-58311 Oj.
Berkt
vak.
mog.
tc. Te-
ienda in
n omg.
tricht,
a-cara-
o's, te-
toeris-
rele jaar
11633.
rcaravan
nfort bj.
54.
3 pers.
f 3950,-.
vRAVAN-
Info:
Andre
richtigen
Prachtige
ing. en ontw. Lief v. kind
met zorg gefokt. Prachtige
Maltheser pups ing. en
ontw. Lief v. kind. Etten
Leur 076-5020544^
T.k.: 6-jr. bruine RUIN
165, vader Calimero, ze
goed bewegend, kent
zijgangen. 0168-327553^-
T.k. ROTTWEILERPUPS
wkn met stamb. ing- 0
Tel. 0416-333078.
BOUVIERPUPS gestroorn
ing. ontw. geb. 23-04-90'
0164-642373.
T.k. mooie - Ll.in
leeuwtjes pups, zeeir
ing. en ontw., klin. 0
zocht door dierena
0165-383954 .-g
West Highland TERR
reu 10wkn. ing.
0165-558524.
T.k. halflang Tfó,-
Boomerpups, v.a. J
Tel. 0165-386164.
GIDS
'Handwerken
hoort bij
onze cultuur'
Door Mariëtte Mulkens
Breda - Het is geen toeval dat uitgerekend bij de Nederlandse vestiging van het wereldberoem
de Deense handwerkbedrijf Permin of Copenhagen een centrum is ingericht voor tentoonstellin
gen en cursussen. „Nederland is een echt borduurland. Precies weten we het niet, maar we kun
nen het merken aan de verkoop van handwerkpakketten. Ons land springt er dan echt uit, als je
het per hoofd van de bevolking gaat berekenen. Alleen in IJsland borduren ze dan meer."
DONDERDAG 30 MEI 1996
•i&^ffl&SSgSPiSp
i I 11|g
Dit fraaie patroon werd in 1863 aan het Engelse hof gebruikt voor de rugleuning van een stoel.
iDitbloemenpatroon is rond 1870 in Berlijn geschilderd voor tapijt.
Directeur B. van de
Calseijde is enthou
siast over 'zijn' Ne
derlands Centrum
voor Handwerken
(NCH) aan het Spinveld in Bre
da. In het centrum, uniek in de
Benelux, zijn drie permanente
exposities ingericht en is ruimte
voor één wisseltentoonstelling.
Ook worden er ééndaagse hand-
werkcursussen en lezingen gege
ven.
„Permin zit al sinds 1977 in Bre
da. Eerst aan de Franse Akker,
daarna hier aan het Spinveld.
Wij houden ons bezig met het
ontwerpen en distribueren van
handwerkpakketten voor de hele
Benelux. Dat loopt uitstekend.
Zo hebben we de rechten kunnen
verwerven van Beertje Padding-
lon. Die pakketten lopen als een
trein. Toch wilden we graag iets
meer zijn dan alleen een ver
kooppunt. We willen laten zien
koe mooi borduurwerk is en hoe
veel verschillende technieken er
bestaan."
Van de Calseijde, geboren in
Terneuzen, heeft jaren in de ta
pijtindustrie gewerkt. Toen hij
bij een bedrijfsinkrimping op
straat kwam te staan, hoorde hij
van een kennis dat Permin ie
mand zocht voor het kantoor in
Nederland. „Ik dacht in het be
gin ook: 'Handwerken, wat is dat
nou?' maar ik kwam er al snel
achter hoe interessant dat is. Zo
iets als Beertje Paddington is
leuk, en daar leven we van, maar
er is zoveel meer. Handwerken
hoort bij de cultuur en de histo
rie van de mensheid. Er zijn bor
duursels gevonden van vier-,
vijfduizend jaar vóór Christus.
De oude motieven hebben alle
maal een eigen betekenis. Dat
boeit me. Veel mensen denken
bij borduurwerk aan een zigeu
nermeisje met een blote borst, of
aan die visser met zijn zuidwes
ter. Dat beeld is echt te be
perkt."
Toen de andere helft van het be
drijfsgebouw aan het Spinveld
leeg kwam, kreeg Van de Calse
ijde de kans om zijn langgekoes
terde wens uit te voeren. Bij het
bedrijf kon hij een handwerk-
museum inrichten met ongeveer
duizend werkstukken vanaf de
zeventiende eeuw tot heden, af
komstig uit de hele wereld.
Hoewel het gebouw aan de bui
tenkant niet erg ruim oogt, is de
totale expositieruimte verras
send groot. Bij de entree is ruim
te voor een wisselexpositie. Deze
en volgende maand is daar
plaats voor de expositie 'Kijk op
Luxemburg' met allerlei vrije
borduurtechnieken. Vanaf 3 au
gustus tot en met 14 september
kunnen bezoekers voorbeelden
zien van het eenvoudige, maar
juist daardoor mooie, Noorse
Hardanger. „Daarna komt de ju
bileumexpositie '250 jaar DMC'
(borduurzijde - MM) hier naar
toe. Daar zijn we bijzonder trots
op. En volgend jaar hebben we
het andere grote borduurzijde-
merk in huis: Anchor."
De drie permanente tentoonstel
lingen zijn heel verschillend van
karakter. 'Van Biedermeier tot
Paddington' is eën overzicht van
borduurmotievëri die sinds 1854
bij Permin of Copenhagen zijn
ontworpen en geproduceerd.
Oorspronkelijk waren dat com
plete in het atelier geborduurde
werkstukken voor de huizen van
de 'gegoede burgerij'. Later,
toen dat onbetaalbaar werd,
stapte Permin over op voorge-
borduurde dessins en met de
hand geschilderde telpatronen.
Tegenwoordig, handwerken is
nu vrijetijdsbesteding, verkoopt
het bedrijf complete handwerk
pakketten voor alle leeftijden.
Permin levert bijvoorbeeld pak
ketten van Peter Rabbit, Suske
en Wiske en Dribbel. Maar ook
de oude borduurmotieven, met
prachtig uitgewerkte bloemmo
tieven, spreken nog steeds aan.
Van de Calseijde: „Dat zijn zulke
tijdloze en prachtige ontwerpen,
die blijven mooi. Bij Permin in
Kopenhagen hebben ze echt nog
kelders vol met die oude ontwer
pen. Die geven we, enigszins
aangepast, nog regelmatig uit."
Heel bijzonder is de expositie
'Merklappen - vroeger en nu'. De
basis van de collectie is afkom
stig van de Bredase Joke Visser,
schrijfster van het boek Merk
lappen uit de Lage Landen. De
directeur van het museum, die
zelf regelmatig rondleidingen
verzorgt, spreekt hier enthou
siast over. „Er zitten echt ju
weeltjes tussen, gemaakt door
kinderen van tien, vijftien jaar.
Je kan je nu nauwelijks meer
voorstellen dat kinderen daar
het geduld voor op konden bren
gen. Zo'n merklap was vroeger
een echte cultuuroverdrager.
Van generatie op generatie wer
den de symbolen en letters door
gegeven via de merklap. Hoewel
het eigenlijk oefenlappen waren
- op de stoplappen oefenden de
meisjes het repareren van gaten
in kleding - zagen de mensen
ook toen al de schoonheid van de
merk- en stoplappen. Daardoor
zijn gelukkig veel lappen be
waard."
De derde vaste tentoonstelling
heet 'Handwerken zonder Gren
zen', naar het gelijknamige tijd
schrift. Werkelijk schitterende
borduurwerken en kleding uit de
hele wereld zijn er te bewonde
ren. Voor borduurliefhebsters
(mannelijke belangstellenden
zijn zwaar in de minderheid) is
deze zaal om de vingers bij af te
likken. Er hangen textiel-hand-
werken waar uit alles blijkt dat
er honderden uren met veel toe
wijding en vakmanschap aan ge
werkt is.
„Deze tentoonstelling hebben
we ingericht in samenwerking
met het Volkenkundig Museum
in Rotterdam," aldus Van de
Calseijde. „Het is bijna een to
taalplaatje van wat er op dit ge
bied te koop is in de wereld." Zo
ziet de bezoeker rijglijfjes uit
Marken, maar ook en sprei uit
China, rijkversierde kleding uit
het Midden-Oosten en een mod-
derdoek uit Afrika.
Hoewel het centrum nog in zijn
eerste jaar is, is de belangstel
ling groot, vooral via handwerk
winkels.
„We maken geen reclame, maar
we hebben toch al zo'n 10.000
bezoekers over de vloer gehad.
Dat is een mooi aantal. Het mo
gen er wel meer worden, maar
het hoeft niet. Dat aantal kun
nen we met ons eigen personeel
behappen. Uiteindelijk is .onze
belangrijkste taak het verkopen
van handwerkpakketten. Het
museum doen we er voor ons
plezier bij. Dat is niet bedoeld
om er geld mee te verdienen.
Maar het is natuurlijk mooi
meegenomen als mensen daar
door op het idee komen om zelf
ook te gaan borduren."
I Het Nederlands Centrum voor
Handwerken (NCH) is geopend
van dinsdag tot en met zaterdag
van 10.00 tot 16.00 uur. Alleen in
de maand juli en rond de jaarwis
seling is het centrum gesloten.
De entree bedraagt 7,50 voor
volwassenen en 5 voor zestig
plussers en CJP-houders. Kinde
ren tot twaalf jaar mogen gratis
naar binnen. Groepen vanaf tien
personen betalen 5 per per
soon.
Naast de vaste exposities ('Van
Biedermeier tot Paddington',
'Merklappen - vroeger en nu' en
'Handwerken zonder Grenzen')
staat een aantal wisselexposities
op het programma. Tot en met
29 juni: Kijk op Luxemburg
(Groothertogdom in vrije bor
duurtechnieken), van 3 augustus
tot en met 14 september: Har
danger (eenvoud en schoonheid
van het Noors borduurwerk) en
van 21 september tot en met 21
december: 250 jaar DMC (jubi
leumexpositie). In het centrum
worden ook regelmatig lezingen
gehouden en eendaagse cursus
sen in handwerktechnieken ge
geven.
Op de cursus-agenda staan de
volgende onderwerpen: merk
lappen (5 juni) en Hardanger (7
juni).
Het NCH is gevestigd op het
adres Spinvelcf 13a in Breda (in
dustrieterrein Emer-Zuid). Meer
informatie: 076-5201001.
Een Franse stoel uit 1860 met
stoffering in Ferdure-stijl.
'Directeur B. van de Calseijde van het Nederlands Centrum voor Handwerken in Breda toont een Amsterdamse merklap uit 1821.
Het Nationale Toneel speelt
morgenavond en zaterdag De
sign for living, een Engelse ko
medie van Noël Coward, in
Breda,
Meer dan twintig actrices en
cabaretières, onder wie Adèle
Bloemendaai, zijn wederom op
toernee met De Gidsen, geno
mineerd voor de Gouden Gids
Publieksprijs: morgenavond in
Roosendaal, op 15 juni in Bre
da.
Karin Bloemen is vanavond
en morgenavond voor het
laatst in Breda met haar spec
taculaire show La On Tour.
In het kader van het Wereld
Muziektheater Festival speelt
de Ho Lo Taiwanese Opera
BBfffö
Troupe zaterdagavond de ope
ravoorstelling Het valse vonnis
in Breda.
Het Brabants Orkest komt
dinsdag 4 juni naar Breda met
het eerste concert in een serie
Haydn, Beethoven,'Mozart.
De Heideroosjes spelen mor
genavond in regionaal poppo
dium Para in Breda.
In 1854 opende de Deen Christian Permin in de binnenstad van
Kopenhagen een handwerkwinkel. De winkel leverde kant-en
klaar handwerk voor de 'gegoede burgerij'. Destijds, in de Bieder
meiertijd, stonden de huizen vol met borduurwerk. Gordijnen,
stoelen, haardschermen, schelkoorden, schoenen, kleding, wand
tapijten, alles was geborduurd. Permin had een eigen ontwerpstu-
dio, waar hij desgewenst voor iedere klant een apart ontwerp op
maat kon laten maken.
Na de Eerste Wereldoorlog gingen de lonen met sprongen omhoog
en werd het borduurwerk ook voor de rijken te duur om te laten
maken. Permin begon toen materialen te leveren aan textielbe
drijven. Juist in deze tijd kwam echter het borduren als hobby
steeds meer in de mode. Dat had alles te maken met de toegeno
men vrije tijd. Het Deense bedrijf schakelde toen over op het leve
ren van voorgeborduurde en voorgeschilderde stramienen. Die
ontwikkeling zette nog sterker door na de Tweede Wereldoorlog.
De winkel die Christian Permin ruim 140 jaar geleden opende, is
er niet meer, maar zijn naam is inmiddels wereldberoemd gewor
den onder de naam Permin of Copenhagen.
Anno 1996 worden er geen ontwerpen voor individuele klanten
gemaakt. Ieder jaar kiest de firma meer dan honderd ontwerpen
uit, die uitgewerkt worden tot handwerkpakketten. Bij het be
drijf werken over de hele wereld ongeveer 75 mensen in vaste
dienst, waarvan twaalf in Breda. Zij houden zich voornamelijk
bezig met het bedenken en ontwerpen van pakketten en met de
verkoop. Het eigenlijke samenstellen van de pakketten gebeurt
door vele honderden thuiswerksters.
Het gaat goed met het Deense bedrijf, meldt directeur B. van de
Calseijde van de Bredase vestiging. „Op dit moment is borduren
mateloos populair. We hebben de wind mee. Het breien bijvoor
beeld, is helemaal ingezakt. Vroeger zag je toch overal vrouwen
zitten breien, tot in de Tweede Kamer toe. Dat is helemaal over. Je
ziet nu ook dat de wolwinkels zich steeds meer richten op bordu
ren en andere vormen van handwerken. Maar," voegt hij eraan
toe, „dat kan over een tijd best weer veranderen. Daarom blijft
het altijd belangrijk om goed de trends in de gaten te houden en
daar op in te spelen. Dat is ook een deel van onze taak.
Bevoorrecht was de bibliotheek, die dit historisch pand in het
hart van Wouw betrok nadat het vanwege alsmaar uitdijende
ambtelijke dienstbaarheid als gemeentehuis niet meer kon die
nen. Met plezier moet Wouw er zijn leeshonger hebben gestild.
Ook vandaag de dag is het zeker geen straf om een paar uur in de
schaduw van de massieve St. Lambertuskerk te moeten doorbren
gen. Mijn keuken heet het nu, een naam die in Wouw, vraag het de
heemkundekring, niet alle handen op elkaar bracht.
De sfeer is die van prettige luxe zonder kak. De maat van een glas
wijn, bijvoorbeeld, maakt dat je niet alleen kunt proeven maar
ook drinken. Nooit weg voor iemand met een gezonde dorst.
We beginnen in een zitje (zeker als een borrelhapje wordt geser
veerd waarmee het makkelijk morsen is, ga ik net zo lief recht
streeks aan tafel, maar smaken verschillen) met sherry en spa,
overheerlijke sneetjes wit en donkerbruin stokbrood met een
tapenade die vooral in de smaak valt bij wie van zwarte olijven
houdt. Met dat stokbrood blijken ze in de loop van de maaltijd
royaal; oppassen dus, zeker als je met echte honger arriveert.
Bij het uitdelen van menukaarten worden we even over het hoofd
gezien. Het zal wel stom-Hollands zijn, maar wij vinden het ver
velend om later aan de beurt te zijn dan een stel dat na ons is bin
nengekomen, ook al hebben we zeeën van tijd. Verder, zeggen we
meteen maar om misverstanden te voorkomen, over de bediening
geen klagen, integendeel.
De kaart dus. Het kost ons werkelijk moeite de aspergeschotel,
die huisgemaakte beenham en hollandaisesaus belooft, te laten
voor wat hij is. Dat geldt ook voor het voorgerecht van krokant
gebakken zwezerik met garnituur. Om een lang verhaal kort te
maken: wij nemen het menu Wouw, een vismenu van vier gangen
plus tussendoorverfrissing dat 64,50 moet kosten.
De entree is licht en smakelijk, zeker als je van een beetje aan
modderen houdt. Een half kreeftje met kwarteleitje en een weinig
kaviaar op wat met knoflook aangemaakte sla, met een schaaltje
zachte, waarschijnlijk huisgemaakte, mayonaise. En dat brood
dus. Heerlijk.
Ook al zo lekker is de volgende gang. Op een groot zwart bord
(toch even zeggen dat ze hier uitsluitend prachtig serviesgoed ge
bruiken) stutten drie dikke asperges een stevig stuk gestoomde
zalmfilet. Probleem daarbij: hoe blijf ik zoveel mogelijk af van die
plas schuimige witte-wijn-botersaus. Bereid met Riesling, zei de
juffrouw. Machtig lekker, dat zeker. Maar ook lekker machtig.
Dat wreekt zich als, na het sorbetbolletje in een slokje perziken-
schuimwijn, de tarbotfilet met basilicumsaus op tafel komt, We
beginnen het wat veel te vinden, hadden makkelijk kunnen vol
staan met een bescheiden toetje na de asperge-zalmschotel en ge
ven, zonde oh zonde, die grillgeruite tarbot met toebehoren net
niet voor honderd procent de smakelijke aandacht die hij ver
dient.
Het nagerecht, ijsmousse met vruchtjes en -saus, is fris en over
zichtelijk. Gelukkig maar. De chef moet begrepen hebben dat ge
noeg genoeg is. Ook al komt het uit zijn keuken.
P.M.O.
Mijn keuken, Markt, Wouw. Maandag en dinsdag dicht, geen lunch.
Dit is voorlopig de laatste aflevering van deze rubriek.
