)E STEM
Het witte goud van Rosenthal
Blinde smaaktest laat niets aan duidelijkheid
te wensen over
Tomaat niet in de
koelkast stoppen
t
I
De proevers
(CLUSIEF
Hist De Theye
E1
Porselein
van naam
voortaan
te koop in
Bergen op
Zoom
(JILWAARDE
TO!
Iiotor, scooter
It weer
VEEKEND
en 27 mei
Slechte naam
Uitvalsbasis
Veldspaat
Duur
|ersn., div. extra's,
v.a, 17.950.- p.m. 264
Eportvelgen,
21.950.- p.m. 329.-
lortintr., in abs.
.v.a. 14.950.- p.m. 224 -
lies in kleur, bj.
1v.a. 14.950.- p.m. 2224-
prz. v. alle extra's,
.v.a. 21.950.- p.m. 329.-
Ifdak, elek. ramen,
1 v.a. 13.950.-
p.m. 209.-
■lle opties, bj.
14.950.-
p.m. 224-
Bien, schuildak, div.
iv.a. 19.950.-
p.m. 299.-
sportvelgen, veel
110.950.-
p.m. 164-
1. sportintr., div.
6.950.-
p.m. 104.-
i alle opties, bj.
19.950.-
p.m. 299-
ctra's, bj. '87/'91 .v.a.
p.m. 75.-
i. '87/'89 .v.a. 6.950.-
p.m. 104.-
bias, div. ace. bj.
.7,91
Itekr., centr. mgr.,
112.950.-
tvelgen, sportintr.,
11.950.-
iek
stt:
p.m. 194.-
p.m. 179.-
p.m. 119.-
950.-
Ilgen, div. extra's, bj.
8.950.- p.m. 134.-
iekr., benz. en/of
.8.950.-
paak, dubb. spiegels
8.950.-
i en/of LPG, div.
v.a. 18.950.-
■stuurbekr., benz.
.v.a. 14.950.-
p.m. 134.-
p.m. 134.-
p.m. 284.-
p.m. 224.-
in onze verwarmde
aom.
I., centr. vergr., stereo,
v.a. 15.950.-
benz. en/of LPG, div.
v.a. 8.950.-
arsn., digitaal dash-
v.a. 9.750.- p.m. 146.-
glas, trekhaak, div.
v.a. 15.950.- p.m.239.-
rvelgen, div. extra's,
v.a. 16.950.-
3kr., getint glas enz.
v.a. 10.950.-
lak, trekhaak, bj.
v.a. 13.950.-
p.m. 239.-
p.m. 134.-
p.m. 254.-
p.m. 164.-
p.m. 209.-
lurbekr.,
J 13.950.-
ien, ver-
1.24.950.-
rien,
1.20.950.-
p.m. 209.-
p.m. 374.-
p.m. 314.-
k. ramen,
I .34.950.- p.m. 524.-
I bj.
j 16.950.-
|en, elek.
1.17.950.-
I airco,
yoorzien
9.000.-
burbekr.,
J.19.950.-
fjs
I 19.950.-
elek. ra-
.25.950.-
I.bouw, in
V 19.950.-
Introi,
32.950.-
\tv. board
35.950.-
22.950.-
lint glas,
.17.950.-
Idak, div.
I. .30.950.-
Idiv. op-
1. .14.950.-
I, div. op-
I. .18.950.-
Irbag,
entr. ver-
I. .32.950.-
ttr., 4x
fcomplete
f. .26.950.-
Irm,
|a. 16.950.-
.34.950.-
'85 tot
),7850.-
p.m. 254.-
p.m. 194.-
p.m. 299.-
p.m. 299.-
p.m. 389.-
p.m. 299.-
p.m. 487.-
p.m. 539.-
p.m. 344.-
p.m. 269.-
p.m. 464.-
p.m. 224.-
p.m. 283.-
p.m. 494.-
p.m. 404.-
p.m. 344.-
p.m. 524.-
146.-
Taltkebiisters UTRECHT
bredaL
ROOSENDAAL/
ROTTERDAM.
TILBURG
rtiment ook de
lis tegeri zeer
VRIJDAG 24 MEI 1996
Su
Nederlandse
tomaat
let concurrentie
or Nico Koolsbergen
vakantie komen eraan. Span-
Itaiië, Frankrijk en heel veel
jdere landen worden straks
er bezet door landgenoten die
de culinaire geneugten van
vakantiebestemming goed
jen laten smaken. En op een
«nig terras in het zuiden of la-
i thuis zullen velen opmerken
jt tomaten uit Italië, Spanje of
(ïiokko toch stukken lekkerder
ijndan die waterige dingen uit
tassen in eigen land.
Bet imago van de Westlandse to-
lat deugt niet. Vooral in Duits-
id hebben tomaten uit Neder-
id een slechte naam. Maar is
zo dat de Nederlandse kas-
rodukten minder goed smaken
ide tomaten uit warmere lan-
.1 waar ze 'in het wild' groeien?
[hoemilieu(on)vriendelijk zijn
tomaten uit het Westland ei-
lijk? Een gezelschap kenners
igde zich aan een blinde
lakproef.
_.een lang verhaal kort te ma
in en de spanning niet onnodig
i te voeren direct maar het re-
Itaat van de blinde smaaktest:
Nederlandse tomaat wint op
11e fronten. De smaak is stukken
iter, hij ziet er beter uit. Maar
ij komt wel uit kassen en weet
ietwat zon of regen is.
ie Spaanse en Marokkaanse to-
aten die in de test mee deden,
omen er stukken slechter af.
is het- unanieme oordeel
eer de Marokkaanse inbreng.
lig1, roept iemand zelfs. De
ipaanse vrucht krijgt aanduidin-
'bleekscheet' (vanwege de
chte kleur) en 'te zuur'. Op dat
«ment weet het panel nog niet
aarde geteste tomaten vandaan
omen.
het panel ook niet weet, is
de kok die de tomaten ser-
iert - in stukjes gesneden an-
zou je misschien aan de
•mi de buitenlanders herken-
maar twee exotische vruch-
op tafel heeft gezet. Op de an-
bordjes ligt uitsluitend het
«ederlandse produet. Elk bordje
«ft een letter gekregen en daar-
m moeten de testers het doen.
kt proeven is een serieuze zaak.
k deelnemers noteren cijfers en
over uiterlijk, ste-
Liesbeth Boekestein vertegenwoordigt het Centraal Bureau van
de Tuinbouwveilingen in Zoetermeer en staat beroepshalve én uit
overtuiging achter de Nederlandse tomaat.
Jan Janse is kwaliteitsonderzoeker bij het Proefstation voor Bloe
misterij en Glasgroente in Naaldwijk. Hij gelooft rotsvast in de
kwaliteit van het Nederlandse product.
Pat van de Wall Bake is eigenares van restaurant La Cuisine
Franqaise in Amsterdam waar ook een kookschool is gevestigd.
Over smaak en kwaliteit kan men haar niets wijs maken.
Onno H. Kleyn is culinair journalist en auteur van diverse kook
boeken. Hij kent de mediterrane keuken door en door.
Michel van der Kroft is sous-chefkok bij het Amsterdamse restau
rant Le Garage. Hij werd enkele jaren geleden gekozen tot 'Euro
pean Young Chef of the Year'.
Andrea van Gemst is oprichtster en voorzitster van Slow Food
Nederland, een stichting die natuurlijk voedsel propageert en zich
keert tegen het oprukkende fast food.
vigheid en smaak. De test ver
loopt in doodse stilte. De een
prikt met een vork, eet, en kijkt
nadenkend voor zich uit. Een an
der neemt een partje tussen de
vingers, knijpt er eens voorzich
tig in en proeft aandachtig. Pas
daarna, als over de tomaten ge
praat gaat worden, komen de
tongen los.
Michel van der Kroft herkent een
der tomaten als buitenlands, met
een aparte smaak. Als mensen
daaraan gewend zijn, hoeven ze
de Nederlandse tomaat niet meer.
Daar komt de kritiek vandaan,
denkt hij. Hij is in elk geval over
deze - naar later blijkt Spaanse -
tomaat niet enthousiast.
Dat Nederland met vlag en wim
pel wint, betekent niet dat ieder
een over alle Nederlandse toma
ten enthousiast is. Een van de
Westlandse producten wordt
ronduit afgekraakt. 'Te zacht,
gronderig, een vies aroma, melig,
heel vlak, onaangename smaak'
zijn maar enkele van de vernieti
gende opmerkingen. Ook afkom
stig van deelnemers die vierkant
achter de Nederlandse tomaat
staan.
Winnaar wordt uiteindelijk de
tomaat die op bord B lag. Lies
beth Boekestein: „Dit is de lek
kerste, al is de schil wat hard."
Onno Kleyn: „Mijn favoriet." Pat
van de Wall: „Heerlijk zoet." Jan
Janse: „Maar er zit ook wat zuur
in!." Michel van der Kroft: „Dit
ruikt naar tomaat." Andrea van
Gemst vindt de vrucht heerlijk,
maar vindt ze ook wat 'weinig to
maat' en aan de binnenkant wat
slap.
Als de originele dozen op tafel
komen, blijkt de winnaar de Ne
derlandse kleine trostomaat te
zijn. Jan Janse weet dat deze to
maat het bij blinde proeverijen
altijd wint. En Andrea van Gemst
heeft ook gelijk, want de vrucht
is ongewoon zoet. Tot genoegen
overigens van Michel van der
Kroft, die steeds benadrukt dat
smaak en structuur belangrijk
zijn, maar dat het er vooral om
gaat waar de tomaat voor ge
bruikt moet worden. Een zoete
tomaat is prettigVoor een salade.
Onno Kleyn valt de kok bij. Soms
kan zelfs beter industrietomaat
uit blik worden gebruikt, zegt hij.
Dat doen de Italianen voor hun
sauzen.
Een prima tomaat dus. Maar Mi
chel van der Kroft en Slow-Fopd-
voorzitster Andrea van Gemst
vragen zich toch hardop af hoe
het dan zit met die zon.
Ondanks het goede resultaat in
smaaktests, heeft de Nederlandse
tomaat een slechte naam. Waar
'Holland' eens een ere-naam was
op dozen en kisten fruit en groen
te, wordt die aanduiding nu ver
stopt. Anders eten de Duitsers -
de belangrijkste markt - ze niet.
Ergens staat nog in heel kleine
letters 'Holland' maar misschien
gaat zelfs dat verdwijnen. Een
vlinder geeft aan dat de vruchten
milieuvriendelijk zijn gekweekt.
De doosjes zijn feestelijk ge
kleurd, je zou zweren dat ze uit
een vrolijk zuidelijk land komen.
En nee, Nederlandse tomaten
worden niet bestraald. En als de
Duitsers zeggen - zo blijkt uit on
derzoeken - dat ze de tomaten 's
winters het minst vinden smaken,
zijn dat wel de tomaten die uit
het zuiden komen. De tomaten
zijn 's zomers het lekkerst, zeg
gen onze oosterburen. Dan ko
men ze uit Nederland. Alleen is
het maar het beste dat ze dat niet
weten.
FOTO'S MARC SOLSIUS
De tomaat is een vrucht, maar wordt als 'vruchtgroente'
aangeduid. De oorsprong is Centraal-Amerika. Pas sinds
een eeuw wordt tomaat op grote schaal gegeten, hoewel in
yfanje al in de zestiende eeuw tomaat voor het eerst op ta
al kwam.
"e Nederlandse tomaten die bij de test werden geproefd,
''aren zes dagen eerder geveild. Dat is ongeveer de norma-
J tijdsduur die verstrijkt tussen de pluk en het moment dat
consument de vrucht in handen krijgt.
'omatèn bestaan in verschillende vormen en kleuren,
kestomaten (meestal uit het Middellandse Zeegebied),
raerrytomaten, pomodori, pruimtomaten, het wemelt van
wrten en aanduidingen die niet altijd goed omschreven
<p. Licht gekleurde tomaten zijn nog niet voldoende rijp
11 ook niet op smaak. Maar er zijn ook gele en oranje toma-
e>|, die wel consumptierijp zijn. De tomaat was oorspron-
el'lk zelfs altijd geel.
anjpe tomaten rijpen sneller als ze samen met één rode
ornaat in een gesloten papieren zak worden bewaard. De
°oe (rijpe) tomaat scheidt ethyleengas af en dat versnelt
«rijpingsproces.
«tomaten zijn niet - al staat dat vaak in kookboeken -
cntiger dan 'vleestomaten'. Het hangt er maar vanaf
«k ras men pakt. Er zijn tientallen soorten Nederlandse
«tomaten, met allemaal verschillende eigenschappen,
maten horen niet in de koelkast thuis. Bewaar ze bij 15
i oen of (trostomaten) zelfs nog iets warmer. De vruchten
Jïen rtan rijpen en aan smaak winnen. De koelkast stopt
proces en als het later wordt vervolgd, rijpt de vrucht
Dp ze k^jgt minder aroma en wordt melig.
lijk?'""" waarop tomaten worden verbouwd, heeft nauwe-
fe) T Wd °P smaak (bij druiven is de grondsoort juist
L lungrijk). Daarom kunnen tomaten op steenwol
keti ®e'wee^t' En zon is ook niet nodig. Tomaten doen
broeikassen prima, als ze maar genoeg licht krijgen,
p als tomaten van één tros verschillend sma-
aan het begin van de tros - het dichtst bij de
is de zoetste en dat neemt geleidelijk af als de af-
groter wordt.
een tip van Liesbeth Boekestein voor een lekkere
ensoep: doe volop rijpe tomaten in de kookpan en doe
®v°oral geen water bij.
Door Jan Jansen
'En, hoe verhoudt u zich nu tot Delfts
aardewerk?' Een pijnlijke stilte legt de
onnozelheid van mijn vraag bloot en im
pliceert een bot antwoord. Niet dus. Por
selein heeft geen verhouding met aarde
werk. Het zijn geen pottenbakkers, de
Rosenthal-boys, die uit ordinaire klei
hun serviesgoed draaien. Dit is het witte
goud, meneer.
Hun nieuwe winkel aan het Vierkantje in
Bergen op Zoom wemelt van de wonder
mooie spullen. Dat moet wel gezegd nu ik
door de heren in het bezit ben gesteld van
het duurste stuk serviesgoed dat ooit op
mijn simpele tafel prijkte, een zonnig
rood-geel-blauw Napolitaans espresso
kopje van porselein.
Natuurlijk heb ik het alleen aangenomen
om onder te kunnen duiken in de bele
vingswereld van de porselein-bezitter.
En chic voelt het. Het cadeautje oogt net
zo delicaat als het klinkt. Een zonnig
rood-geel-blauw Napolitaans espresso
kopje van porselein. Een kostbare klei
nigheid, die thuis opvalt maar kopje on
der gaat in de rijke uitstalling van de
winkel.
Rosenthal, Duits porselein-gigant, vijf
fabrieken, tweeduizend werknemers, tot
voor kort in de Benelux vertegenwoor
digd met een winkel in Amsterdam, een
stand op de Trade Market in Utrecht en
een kantoor in Maastricht.
Maar sindskort is Bergen op Zoom uit
valsbasis voor de Benelux. De winkel in
Amsterdam blijft, het kantoor in Maast
richt gaat dicht, de stand in Utrecht ook
zodra bij potentiële klanten de naam van
Bergen op Zoom als alternatief voldoen
de bekend is. De vestiging Bergen wordt
winkel annex showroom.
Allemaal met dank aan Luud van de Ven,
directeur Benelux van Rosenthal. Hij tel
de de zegeningen van zijn woonplaats
Bergen op Zoom bij elkaar op. Een mooie
stad die schreeuwt om luxer bewinkeling,
zoals een porselein-zaak; die bovendien
mooi in het hart van zijn werkgebied ligt.
„Je zit overal zo. Komt bij dat wij Bel
gische klanten heel moeilijk naar Utrecht
kregen. We merken nu al het verschil.
Bergen weten ze beter .te vinden."
De showroom vormt maar een kwart van
Rosenthals activiteiten in West-Brabant.
„Er is hier wel beweerd dat het winkel-
verhaal onbelangrijk zou zijn, maar dat is
niet zo. We moeten het voor 75 procent
van de winkel hebben, natuurlijk voor
klanten uit een wijde omgeving. De
showroom-functie komt vooral tot uiting
op maandag, als de winkel gesloten is. We
hebben al een afspraak met hotel De
Draak hier. Daar vinden onze klanten
een door Rosenthal gedekte tafel."
'Het dekken van de tafel' is hun fort. De
GPA-branche: glas,- porselein, aarde
werk. Maar vooral porselein. In drie van
de vijf Duitse fabrieken produceert Ros-
enthal het; van het tegenwoordig - we
gens schaarste in het thuisland - in Span
je gedolven veldspaat, dat ook wel porse-
leinaarde heet en dat pas yalt te bewer
ken tot porselein als je er een scheutje
kaolien bij doet. Kaolien is geen chemi-
Een kijkje in de Ros-
enthal-winkel in Bergen
op Zoom.
FOTO DE STEM/BEN STEFFEN
sche substantie, maar ook een natuurlijk
goedje.
Met het witte goud, dat eruit voortvloeit,
maakte Rosenthal wereldwijd faam, nu
ook in Bergen op Zoom.
Ga maar kijken. Dit is Blokker niet.
Design, het is allemaal designdeze kleu
rige uitstalling van vazen, schalen, bor
den, koppen en schotels. Met ook wel een
paar draken ertussen. De krullen van
Versace, fameus Italiaans mode-ontwer
per, horen tot die categorie en het met
bladgoud bedekte porselein valt enkel te
plaatsen op de dis van de sjeik.
Anderzijds: De vele gezichten van Forna-
setti misstaan zelfs niet op de luxe bood
schappentas van deze winkel. En de vlin
ders en bloemen van Maarten Vrolijk had
mijn vrouw ook wel' willen hebben. Zelf
zou ik eerder kiezen voor de decoraties
zoals Tricia Guild ze aanbrengt op het
serviesgoed van Queen Elisabeth.
Mooi maar duur, want de grondstof is
schaars, het procédé bewerkelijk en ver
maarde ontwerpers vormen en versieren
het porselein niet voor niets. Dit is Blok
ker niet. Ter vergelijking geldt in deze
branche doorgaans de prijs van een plat
bord. Bij Blokker heb je er een voor een
tientje, bij Rosenthal reken je vijftien tot
honderd gulden af.
Zeker veel snobs onder de klandizie?
Ach, een 'loopwinkel' wordt dit nooit,
zegt Luud van de Ven, maar snobs?? „In
de jaren tachtig heette het yuppies. Maar
zo gemakkelijk valt in deze tijd de klant
niet meer te rubriceren. Marketing is niet
meer zo overzichtelijk, je doelgroepbepa
ling veel moeilijker. Ook mensen met niet
zo'n hoog inkömen lopen hier binnen, ge
woon omdat ze iets moois, iets bijzonders
willen. Anderzijds is er een duurder pu
bliek dat een mooi papiertje om een ca
deau van Blokker heen doet. Nee, wij
moeten mensen op hun interesse aanspre
ken.
Een winkelier als hij, die geen alledaags
product aanbiedt, moet theater maken,
luidt zijn boodschap aan collega's in Ber
gen op Zoom, waar het met de bewinke
ling niet zo wil vlotten. Althans niet zoals
je het in de meeste steden ziet, waar win
kelgebieden bol staan van de ketens, zo
dat je ze niet meer uit elkaar kunt hou
den.
Bergen moet dat bepaald niet als een ge
mis zien, vindt Van de Ven, maar juist als
een sterk punt. „Overal in Nederland zijn
de winkelstraten hetzelfde, hier niet.
Bergen onderscheidt zich en kan dat nog
meer doen door op kwaliteit te mikken."
Maar ja, hij heeft makkelijk praten.
ïlijneweg 10
art
h14-690361
