Brits vlees verdeelt leden EU 121 9,98 door turning Serviërs maakten eind aan broederlijk samenleven' Gouden Palm voor 'Secrets and Lies' 1, O, Orthodoxe joden boycotten verkiezingen Vertrek Karadzic zou Bosnië nog geen eenheidsstaat maken tie mentaar d KORT deStem BUITENLAND A5 Geen soepeler exportverbod JUMBO TOPPERS VAN DE WEEK! varkensfilet 98 croustil gebakken ham 98 prinzess magere vruchtenkwark 58 •-uxe braadham in roomboter gebraden, jer 150 gram •chambourcy chocolade mousse, beker a 250 gram HAUST brösettes, pak a 130 gram •turobread worste- of sauc||zebroodjes, pak a 10 stuks gevulde pasta's, per pak ezingen israel BUITENLAND KORT MEI 1996 a4 ermijnbedrijf. |n Den ageerd. Zaken die vi ngrepen noodzakelijk 'at tot voor enkele ja- ■rd beleid gevoerd op olerant land is dat per Een mooi ideëel uit- feiten. feer die lange tijd een verhuld. Net als in de and wel degelijk spra- uurten, op scholen en gratie van buitenlan- tten. eid deze realiteit heeft r nu blijkt. Vooroorde- Nederlanders en bui- n de tolerantie jegens dat - in vergelijking en is gehouden - het ers hebben, nog min- 'e Nederlanders vindt ngen hebben en ruim h moeten aanpassen itz van Justitie op de- ve voorlichtingscam- de hoogte te brengen initiatief. Onwetend- slechts tot succes lei- in hand gaat meteen rhullend en inspelend ele malen meerwaard ij de NS-verkeerslei- baan, nu spoorwegen en. De treindienstlei- druk te hoog vinden, van de verkeerslei- vakbonden, een ulti- pende werkdruk. NS te overleggen met de aanvullende maatre de NS-personeel ge- ndienstleider te wor- S r en Waterstaat vindt heeft gebundeld, over men te staan. Dat zou VSN op de beurs te en in een interview in der de huidige voor ga heeft gewoon geld er de komende vier a elk jaar met prinsjes beursgang kan alleen s hoger 1996 uit op 3,2 pro- bp). Dit is iets hoger maar binnen het afge- 96 licht dalen tot 79,6 aarsnota van minister abinet is aanvaard, doet zich dit jaar een ilden. Ook vallen de -en gulden hoger uit. minder boeken in hun vrije eeds minder. Een leer- inuten per dag in een geen vijf minuten. In an vier per dag in een Aap, Noot, Niets van werden bijna duizend jaar lang gevolgd, van ervoer dmes heeft gekocht bij fiets naar huis vervoe rbedrijf (GVB) in de penbaar vervoer afge- 'dvoerder al op 15 mei r al drie messen in be- rit gisteren de vergun- an het organisatiebu- verlast. Verder zijn de n en woonhuizen door de eloop van publiek onbe- Twee bedrijven, een ho- n tankstation, •willen een ng voor het verlies aan en. ad J. Bakker, die de ver namens de Raad van sprak, uitte zware kritiek dgraaf. Volgens Bakker e gemeente Megaland de andhaven buiten het ies- ein. Bakker: „Waanzin- echt niet." een woordvoerder van Q te Landgraaf is het ma- i het draaiboek niet ee oor Megaland. „Het i opgenomen in hun ve voor alle duidelij ertelde hij. de organisatoren va zou uitstel van het fes elijk zijn. Dat was red Raad van State °m .- ïg te geven voor het les e twee conceren. d van State zal ook de vergunning bekijk komt de raad met een oordeel. I I DINSDAG 21 MEI 1996 Door Jos Kessels Cannes - Niet onverwacht heeft Mike Leigh gisteravond de Gouden Palm van het 49ste filmfestival van Cannes gewon nen met zijn 'Secrets and Lies'. Begin vorige week werd al duidelijk dat het tussen het sociale drama van de Britse ci neast en 'Breaking the waves' van de Deen Lars von Trier zou gaan. nen Haag (anp) - In het gebied van tójedor leefden de verschillende be- volkmgsgroepen sinds de Tweede Wereldoorlog broederlijk samen, tot- jat eind jaren tachtig het Servische •aiionalisme oplaaide. Dat zei de Noorse rechter Hanne Sophie Greve 'gisteren als getuige-deskundige voor letJoegoslavië-Tribunaal in het pro- (fS tegen de Bosnische Serviër Dusko Dj oorlogsmisdaden waarvoor Tadic is aangeklaagd, zijn in het gebied rond Prij- jjor gepleegd. Prijedor is een gebied war het Duitse leger, met daarin inge lijfd veel Oostenrijkers, in de Tweede Wereldoorlog bijzonder wreed optrad. Uit publicaties van na de oorlog blijkt dat er in de streek door het gemeenzaam ondergane leed een sterk gevoel van broederschap leefde tussen de bevol kingsgroepen. Eind jaren tachtig, toen de mogelijkheid dat Joegoslavië uiteen zou vallen zich aftekende, kwam er echter veel propaganda uit het Servische kern land. Daarin werd gewaarschuwd voor de benarde positie waarin de Serviërs in Bosnië en Kroatië terecht dreigden te ko men als die landen zich onafhankelijk zouden verklaren. Dat deed de nationalistische gevoelens toenemen wat, nadat de Serviërs in april 1992 in het district Prijedor de macht hadden gegrepen, leidde tot grootschali ge 'etnische zuiveringen'. Meer dan vijf tigduizend moslims en Kroaten werden verdreven of gedood, „De mensen waren echt verrast dat zoiets in Prijedor kon ge beuren," zei Greve. Zij heeft in opdracht van de Verenigde Naties informatie vergaard over het con flict in Bosnië, en liet circa vierhonderd getuigen ondervragen. Voor een groot deel Bosnische vluchtelingen, die in het buitenland door politieagenten zijn ge hoord. Zij verzamelde ook informatie uit boeken en sprak met tal van journalisten. Een verzoek van Tadic' advocaat Steven Kay deze 'tweedehands-informatie' niet toe te laten, werd door de Tweede Straf kamer afgewezen. Gisterochtend ondervroeg de Ameri kaanse Brenda Hollis namens de aankla ger de 28-jarige Bosnische moslim Elvir Pasic, afkomstig uit de buurt van het Oost-Bosnische Zepa. Als politieagent in het stadje Rogitica maakte Pasic mee hoe de Serviërs in de voornamelijk door mos lims bewoonde regio hun eigen structu ren opzetten. Door Serviërs bewoonde dorpen in de omgeving werden in het voorjaar van 1992 ingelijfd bij een autonome Servi sche regio. „De Serviërs in het gebied voelden zich bedreigd," meent Pasic. De Servische agenten van Rogitica vorm den een eigen politiekorps. Ook het poli tiebureau werd opgedeeld; midden in het gebouw werd een scheidingsmuur ge bouwd. Pasic zag hoe het Joegoslavische Volksleger steeds meer wapens en pant servoertuigen naar een kazerne bij Rogi tica bracht. De soldaten daar waren voornamelijk Serviërs. Zij deelden wa pens uit aan de Serviërs in de omliggende dorpen. De aanklager probeert de bemoeienis van Belgrado met de burgeroorlog in Bosnië aan te tonen. Als er sprake is van een in ternationaal conflict, zijn de Conventies van Genève geheel toepasbaar. Op 22 mei 1992 vielen de Serviërs Rogiti ca aan. Na de verovering van de stad werd Pasic opgesloten, en was hij getuige van mishandelingen. Hij zag hoe zeker drie moslim-mannen werden doodgesla gen of doodgeschoten. Tadic is aange klaagd wegens moord, marteling en ver krachting in het district Prijedor. Zijn proces voor het in Den Haag gevestigde VN-hof, dat op 7 mei begon, is de eerste internationale strafzaak wegens oorlogs misdaden sinds Neurenberg en Tokyo. Brussel - De Europese Unie is verdeeld over een versoepeling van het exportverbod voor Brits rundvlees. Vijf landen, waaron der Nederland, gaan niet akkoord als sperma wordt vrijgegeven. Er is wel een meerderheid om talg ai gelatine uit te zonderen van het uitvoerverbod mits de Britten hun verwerkingsmethodes aan passen. Gisteren vergaderden zo wel de Europese landbouwminis ter als de veterinaire deskundi gen in Brussel. De Europese Commissie stelde vorige week al voor gelatine, talg en sperma vrij te geven. Maar de veterinaire specialisten van de Knie, verenigd in het Permanent Veterinair Comité, waren het vo rige week nog niet eens. De regering in Londen maakte dit weekeinde bekend bereid te zijn het aantal te vernietigen dieren te verdubbelen van 42.000 naar ruim 80.000 stuks. Desondanks bieef Duitsland zich gisteren ver- zetten tegen versoepeling van het exportverbod. Bonn vond Oosten rijk, Spanje, Nederland en Grie kenland aan zijn zijde. Nederland zou overstag willen gaan als er garanties komen dat het sperma vanBSE-vrije bedrijven is. De uitvoering van het slachtpro- gamma verloopt uiterst stroef, meldt onze correspondent Bob vanüuët vanuit Londen. De ope ratie zou hopeloos zijn vastgelo pen door ontoereikende slachtca- paciteit en gebrekkige organisa tie. De achterstand is inmiddels apgelopen tot honderdtwintig- duizend runderen. Volgens inge wijden kan het nog wel een jaar duren voordat de Britse regering de aantallen koeien heeft vernie tigd die zijn toegezegd aan de Eu ropese partners. (ADVERTENTIE) SUPE8MABKTEN Zie-je we/daéjambo poedkoopst ie een sfuk, als lapje of als rollade Per kilo van 21,90 voor BOEREN tijgerwit of fijn volkoren brood, ca. 800 grom 9°lis gesneden, van 2,39 voor P" '00 gram von 2,99 voor UNIEKAAS oude kaas kweken gerijpt, per kilo er 200 gram van 0,68 voor WK 2 JGeldig f/m zaterdag 25 mei 1996. RO ,OZ£GEVS\ HET SPAARKADO BW. Me» onze Pro-Kado jpaaraktie spoort u snel en voordelig voor prachtige huishoudelijke ka do's met wet 30 lot 50% spaarwinst. Haal snel de informatiefolder Wj de Jumbo-Supermarkt. DenDunneS ?,n®en v",nc^ u >n* Bergen, Berghem, Bladel, Den Bosch, Kerkrad* r' ?eurne; Dongen, Eindhoven, Gemert, Grave, Heeswijk Dinther, M°erQe,f''m Luyksgestel, Mariahout, Meerssen, Middelburg, Scharendïilr c l»° i', ^uenen, Nuth, Oirsbeek, Oisterwijk, Ooltgensplaat, ^,eenbem e',u ijndsl, Sevenum, SinJ Michielsgestel, Someren, T"' erneuzen, Tilburg (2x), Uden, Volkel, Willemstad Vijftig Britse slachthuiseigenaren denken dat het hele sanerings plan nu gedoemd is te mislukken. Verenigd in het 'Verbond van Kwaliteits Vlees en Vee' (in het Engels afgekort QMLA) hebben de abattoirbonzen een kort ge ding aangespannen in Londen. Volgens QMLA-woordvoerder Ian Lentern willen de slachthui zen de regering dwingen het om streden slachtprogramma voor runderen ouder dan dertig maan den maar helemaal te stoppen. „De uitvoer van dit programma verloopt heel chaotisch. Het zal nog heel lang duren voordat de logistieke problemen zijn opge lost. Omdat wij vrezen dat het consumentenvertrouwen steeds weer zal lijden onder berichten dat het allemaal niet werkt kan het maar beter gelijk worden ge stopt. Onze business is er om goed vlees te produceren. Het is niet onze taak om besmet slachtafval te produceren opdat de regering het kan vernietigen." Diverse slachthuizen boycotten het officiële slachtprogramma al sinds het begin. Ze worden aan gemoedigd door grote Britse su permarkten die geen vlees willen afnemen van abattoirs die ook BSE-koeien verwerken. Ian Lentern vindt dat de regering consequent moet zijn. „Of ons vlees is veilig, zoals de ministers zeggen, en is het dus niet nodig om massaal te slachten óf ons vlees is niet veilig en dan moeten de ministers de consequenties aanvaarden." 'Secrets and Lies' is helemaal van deze tijd. De film handelt over een zwart meisje, dat na de dood van haar pleegmoeder op zoek gaat naar haar werke lijke moeder, een aan de drank geraakte blanke vrouw. Het tweetal moet heel wat vooroor delen en maatschappelijke ver schillen overwinnen om nader tot elkaar te komen. Het is een sterk humane film, waarin Leigh pleit voor tole rantie en liefde. Die boodschap zal de jury, met Francis Ford Coppola als voorzitter, hebben willen ondersteunen. Brenda Blethyn, de blanke moeder in 'Secrets and Lies', kreeg voor haar hartverscheurende rol de prijs voor de beste actrice. 'Breaking the Waves' van Lars von Trier, de grootste concur rent van de winnaar, werd ge honoreerd met de grote prijs van de jury. Het is een emotio neel drama over een religieus meisje, dat zich opoffert om haar verlamde vriend te red den. De akteurs Daniel Auteuil en de verstandelijk gehandicapte Pascal Duquenne uit 'Le hui- tième jour' van de Belg Jaco van Dormael deelden de prijs voor de beste acteur. Door de Amerikaan Joel Coen de regie- prijs te geven voor de uitste kende zwarte komedie 'Fargo' werd de koek handig verdeeld, wat gebruikelijk is in Cannes. Veel filmcritici vonden dit fes tival het beste van de afgelopen jaren. Affiches met Simon Peres' foto's zijn in Bnei Barak niet te zien. De indringende blik van Benjamin Netanyahu is een zeldzaamheid. FOTO EPA Door Willy Werkman Bnei Barak - Drie mannen staan in de broodjeswinkel van Moishele. Zwarte lange jassen, een baard en een hoed op. Kennelijk gehaast, want de mayonaise glijdt ongecon troleerd over hun vingers. Misschien zijn ze een beetje uit hun doen door het bezoek van die duidelijk niet-ortho- doxe verslaggeefster, die daar zo nodig over de verkiezingen moet komen praten. „Voor welke partij we gaan stem men? Dat gaat u niets aan. Welke premier we willen? De rabbijnen hebben nog niet besloten." Maar een ding is zeker. „Die regering, die we nu hebben, haat het joden dom. Vernietigt onze wortels. Een 'shmad'-regering! En trouwens, omdat mevrouw geen hoofddek sel draagt, moet ze nu maar ver trekken." Bnei Barak, waar Israëls meest strikte ultra-orthodoxe joden wo nen, is niet in de verkiezingssfeer. Simon Peres' foto's zijn er op de aanplakborden niet te zien. De indringende blik van Benjamin Netanyahu evenmin. Wel, hier en daar, het opschrift: „Onze heilige Torah verbiedt mee te doen aan de verkiezingen voor de Zionisti sche Knesset." Want de ultra-orthodoxe joden vinden, dat alleen de Messias - als hij ooit komt - de joodse staat mag stichten. De Zionisten, die dat bijna 50 jaar geleden al heb ben gedaan, zijn dus verraders. En in Bnei Barak gaan binnen kort anti-verkiezingsactivisten briefjes van honderd dollar uitde len aan iedere religieuze jood, die met het inleveren van zijn identi teitsbewijs zal bewijzen, dat hij met die 'Zionistische verraders' niet samenwerkt. Zo'n driehonderdduizend zielen telt de Ashkenazische (uit wester se landen afkomstige) ultra-or thodoxe gemeenschap. Levend volgens de wetten van het Oude Testament en de instructies van de rabbijnen. Hoeveel van hen er, ondanks die aanlokkelijke hon derd boycotdollars, toch naar de stembus gaan, en voor welke nieuwe premier ze zullen kiezen, is nog steeds de spannende vraag. De rabbijnen aarzelen en zijn zwaar verdeeld. Want Peres geeft delen van het door God gegeven Land van Israël aan de Arabie ren, en Netanyahu deugt ook niet, zeggen ze in Bnei Barak. Niemand daar is vergeten hoe een paar jaar geleden de net voor de derde keer getrouwde Likoed- leider had moeten bekennen, dat hij... 'iets met een andere vrouw had'. Probleem! In Kfar Habbad trouwens, waar de aanhangers wonen van de in middels gestorven Lubavitcher 'rebbe', rabbijn Menachem Sch- neerson, hebben ze een originele oplossing voor hun verkiezings twijfels gevonden. Daar gaan ze niet voor Peres en niet voor Neta nyahu stemmen, maar... voor de rebbe. Want ook al is zijn lichaam begraven, dood is hij niet. De rebbe is immers de Messias. En wie helemaal van zijn proble men af wil, kan een paar druppels kopen van het mikwe-water, waarin de aanbeden leider zich placht onder te dompelen voor de rituele reiniging. Het bijgeloof onder Israëls orthodoxe joden verspreidt zich snel. Israël staat voor de keuze. Op 29 mei worden er misschien wel de belangrijkste verkiezingen in de geschiedenis van de joodse staat ge houden. Het volk kan zich uitspre ken vóór of tegen voortzetting van het vredesproces. Vandaag deel 4 in een serie artikelen over deze verkiezingen. De Shas-partij bijvoorbeeld, die geleid wordt door de Oriëntaalse ex-opperrabbijn Ovadia Josef, heeft inmiddels al tienduizenden kaarsjes uitgedeeld, die - net als het mikwe-water van rabbi Scheerson - wonderen kunnen doen. Alleen, natuurlijk, voor wie belooft op de Shas-partij te stem men. En als je daarvoor getekend hebt, en je ook nog iedere avond een gebed zegt bij het aansteken van het Shas-kaarsje, dan kom je in de hemel, zeggen de partijlei ders. Kettinghangers hebben ze ook. Met de beeltenis en natuur lijk de speciale zegen van een an dere wonderdoener, rabbi Yit- schak Kadoeri. Er is inmiddels door de linkse Meretz-partij protest aangete kend bij het Hooggerechtshof te gen dit soort praktijken. Maar bij Shas klinkt de verontschuldi ging: „Die kettinghangers en die kaarsjes zijn minstens twee zetels waard." Spannend, deze Israëlische ver kiezingsstrijd. Zeker, als je van- tevoren niet kunt weten, welke zegen van welke rabbi de over winning verzekert. Benjamin Netanyahu is dus voor alle zeker heid de hand gaan kussen van rabbi Ovadia Yosef en Simon Pe res was minstens even devoot, toen vorige week 'Baba' Baruch Abuhatseira zegenend de hand op zijn hoofd legde. Ook al schenden ze, zoals ze in de broodjes winkel van Moishele in Bnei Barak zeggen, beide kandi daten voor het premierschap de heilige Shabbat en ook al eten ze, God bewaar, ook nog varkens vlees. Bestand in Centraal-Afrilia Bangui - Na twee dagen van hevige straatgevechten zijn muitende soldaten in de Centraal-Afrikaanse Republiek gisteren akkoord gegaan met een staakt-het-vuren. Ze hebben zich bovendien be reid verklaard te onderhandelen met de regering. Het Internatio nale Rode Kruis maakte bekend dat sinds het begin van de muite rij van ongeveer tweehonderd soldaten zaterdag zes doden en veertig gewonden zijn gevallen. De muiters protesteren tegen de beslissing van de president hen te ontwapenen. Die beslissing was een gevolg van een muiterij over achterstallig soldij afgelopen maand. Onduidelijkheid over coup Bangladesh Dhaka - Bengaalse militairen die trouw zijn aan president Abdur Rahman Biswas hebben gisteren posities ingenomen rond het pre sidentieel paleis, nadat het staatshoofd legerleider generaal Abu Saleh Mohammed Nasim had ontslagen. De gebouwen van de staatsradio en -televisie zijn door militairen omsingeld. Het is onduidelijk of er sprake is van een couppoging van het leger.De leider van de overgangsregering, Habibur Rah man, riep het leger op kalm te blijven. Biswas zei Nasim de laan te hebben uitgestuurd wegens 'onloyaal gedrag'. Hij heeft volgens de president geweigerd twee belangrijke generaals vervroegd te pen sioneren. Verder zou hij troepen die trouw aan hem waren op dracht hebben gegeven naar Dhaka op te trekken. Op 12 juni wor den in Bangladesh parlementsverkiezingen gehouden. Toeristenbus rijdt door chloorgaswolk Leverkusen - Alle negenendertig inzittenden van een Nederlandse toeristenbus zijn gisteren in het ziekenhuis in het Duitse Leverku sen beland nadat de bus door een wolk chloorgas was gereden. Die kwam vrij nadat een vrachtwagen was gekanteld. De busreizigers, lid van een kerkelijk genootschap uit Hasselt, werden ter observa tie opgenomen. De bus was onderweg van Tsjechië naar Hasselt. Gerry Adams accepteert voorstel VS Belfast - Voorman Gerry Adams van de politieke tak van de IRA, Sinn-Fein, is bereid in te gaan op de Amerikaanse voorstellen over het beëindigen van het geweld in Noord-Ierland. Hij zei gisteren dat zijn partij de principes ondersteunt die de Amerikaanse oud senator Mitchell heeft opgesteld. Deze vormen de basis van de vre desbesprekingen tussen de partijen in Noord-Ierland, die op 10 juni beginnen in Belfast. Mitchell stelde in november voor dat de Noord-Ierse partijen de wapens inleveren en zich verplichten een vredesregeling in welke vorm dan ook te aanvaarden. Dode en gewonden door bom in Cordoba Cordoba - Bij een bomaanslag in de Zuid-Spaanse stad Cordoba is gisterochtend een militair gedood. Drie mensen raakten gewond. Premier Aznar beloofde terug te slaan. De politie verdenkt de Bas- kische afscheidingsbeweging ETA. Het lijkt erop dat de bom voortijdig is afgegaan, waarmee een gro tere ramp is voorkomen. Een zegsman zei dat het mogelijke doel wit, een militaire bus die elke ochtend soldaten ophaalt, op het moment van de ontploffing nog tweehonderd meter van de halte verwijderd was. WHO waarschuwt voor infectieziekten Brussel - Eenvoudig te voorkomen infectieziekten blijven op de hele wereld de grootste veroorzakers van een voortijdige dood. Ook in ontwikkelde landen overlijden steeds meer mensen aan re latief simpele kwalen. In 1995 overleden minstens zeventien miljoen burgers aan makke lijk te genezen infecties. In haar tweede jaarrapport hierover waarschuwt de WHO dan ook voor 'te grote zelfvoldaanheid'. Geelzucht of hepatitis-b, dat leverkanker kan veroorzaken, is vol gens de WHO een onderschatte infectie. Er zijn al twee miljard mensen, ruim een derde van de wereldbevolking, geïnfecteerd met het virus. Nog eens honderd miljoen mensen hebben hepatitis-c, waarvoor geen medicijnen bestaan.Nieuwe ziekten als aids, Creutzfeld-Jacob en het ebola-virus hebben de laatste jaren veel aandacht gekregen, stelt de WHO. Hoewel aids al vier miljoen slachtoffers heeft gemaakt, blijft een infectie als malaria een gro ter gevaar. Door Harald Doornbos Sarajevo - Opnieuw is het niet ge lukt om af te komen van de leider van de Bosnische Serviërs, Radovan Karadzic. Hij is als een nachtmerrie die van geen ophouden wil weten. Eerdere berichten van de Hoge Ver tegenwoordiger van de VN, Carl Bildt, dat Karadzic beloofd had af te treden bleken onjuist. Zoals we al vier jaar lang hebben kun nen zien, blijken beloftes van de Bosni sche Serviërs helemaal niets waard. Het is verbazingwekkend dat Bildt sowieso geloof hechtte aan die mondelinge toe zegging. Het lijkt erop dat hij nog wei nig geleerd heeft van het recente verle den. Van Karadzic zijn we dus nog lang niet af, zo moge duidelijk zijn. De van oorlogsmisdaden beschuldigde 'presi dent' van de Bosnische Serviërs heeft zelfs zijn positie versterkt. De gematigde premier Kasagic is ver vangen door een havik. En Karadzic heeft zijn vice-president, de ultra-havik Biljana Plavsic, aangesteld als degene die de contacten met de internationale gemeenschap in de toekomst gaat ver zorgen. Omdat Karadzic in de praktijk al geen contact had met de internatio nale gemeenschap, zal er nauwelijks iets veranderen. Karadzic blijft gewoon pre sident en daar mee uit. Omdat de internationale gemeenschap zich, niet geheel ten onrechte natuur lijk, zo fixeert op de figuur Karadzic, zouden we bijna iets belangrijks over het hoofd zien. En wei dat als Karadzic het veld zou ruimen de crisis in Bosnië nog altijd niet voorbij is. Want de politiek van Serviërs - niet al leen van Karadzic - is vanaf het begin van de oorlog geweest om Bosnië op te delen. Het eerste en belangrijkste oor logsdoel was de eenheidstaat Bosnië en Herzegovina te vernietigen. In de plaats hiervan komt een land met een hoog ge halte Berlijnse muren die de etnische opdeling moeten garanderen. Vandaar dat het uiterst goed gaat met het militaire gedeelte van de uitvoering van het Dayton-akkoord. Met het civie le gedeelte van Dayton gaat het juist ie dere dag verder berg afwaarts. Dat komt met name omdat de Serviërs nog altijd de agenda bepalen voor Bos- nië's toekomst. De Serviërs werken zo keurig mee met het militaire gedeelte van het vredesplan omdat zij geen enkel belang hebben bij een nieuwe oorlog zo lang zij de baas blijven in hun Republi- ka Srpska, dat 49 procent van Bosnië beslaat. Zij beschouwen het Dayton-ak koord als een staakt-het-vuren dat de oude frontlinie's en daarmee de nieuwe grenzen bevestigt. Maar het Dayton-akkoord houdt veel meer in. Het civiele gedeelte ervan ver eist dat vluchtelingen terug moeten ke ren naar de plaatsen waar ze voor de oorlog woonden. Er moet vrijheid van beweging gelden voor eenieder. Vrije en onafhankelijke verkiezingen moeten er in september worden gehouden. Al deze civiele punten uit het Dayton- akkoord zijn bedoeld om van Bosnië weer een land te maken. Maar elke keer wanneer Carl Bidt, de OSCE of de Euro pese Unie pogen om de partijen nader tot elkaar te brengen, ketst het af op on wil van de Serviërs en in mindere mate de Kroaten. De Serviërs verschenen niet op de grote reconstructie-conferentie voor Bosnië in Brussel. De verkiezingen dreigen op een mislukking uit te lopen. Moslim vluchtelingen worden met hooivorken doodgeslagen als ze willen terugkeren naar hun huis dat nu toevalligerwijs in Servisch gebied staat. En de voormalige frontlinie tussen de Moslim-Kroatische federatie en de Ser vische republiek was op papier bedoeld als een soort van lijn zoals we die ook kennen tussen Gelderland en Drente. In de praktijk zijn de voormalige fontlinies echter bevroren en verworden tot de facto internationale grenzen. De Serviërs willen daarom alleen maar het militaire gedeelte van het akkoord uitvoeren en moeten niets hebben van terugkerende moslims of vrijheid van beweging. Ze stellen zich op als een voetbalcoach die zegt dat de wedstrijd best door kan gaan, maar dan wel zonder spelers, zon der goals en zonder bal. Karadzic is niet de enige die de hereni ging van Bosnië tegenhoudt. Ideolo gieën gaan verder dan personen. Ser visch Bosnië zit vol met figuren a la Ka radzic. Toch zou het Westen zich eens moeten realiseren dat de Servische tegenwer king van het civiele gedeelte niet ver dwijnt zodra Karadzic van het podium is verdwenen, maar dat het de officiële politiek is van de Serviërs. Het is naïef te denken dat wanneer er niet meer wordt gevochten, alles wel weer koek en ei wordt. Straten repareren en glas in de ruiten zetten en de verschillende etnische groepen gaan wel weer samenwerken, denkt men. Kom, geef elkaar een hand en probeer wat van de toekomst te ma ken. Zo werkt het echter niet in Bosnië. De oorlog in Bosnië en de uiteindelijk opdeling ervan langs etnische lijnen is geen humanitaire crisis met zielige vluchtelingen of kapotte huizen. Nee, het is een politiek probleem, een poli tiek doel. Pas als het westen zich dat realiseert, kan Bosnië welicht nog wor den gered als een eenheidstaat. De vraag is echter: is het daarvoor al niet veel te laat.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1996 | | pagina 5