Weekend
inden
(PORT
ER m/v
ER
D M/V
Mislukking werd stukje trots
'Terug naar Iran, met dit regime aan de macht? Dat wordt een bloedbad'
RM/V
T*
bestem
Onze toekomst
wordt
aangeboord
E2
IN OP ZOOM
De Nederlandse overheid heeft
beslist dat Iran een veilig land is
en dat Iraanse vluchtelingen dus
hier geen asiel kunnen krijgen.
Dat heeft voor veel onrust
gezorgd onder de Iraanse vluch
telingen, want volgens hen is er
daar nog steeds sprake van een
schrikbewind dat tegenstanders
meedogenloos vervolgt. Zij vre
zen dat dat hen bij terugkeer de
gevangenis of erger wacht. Een
aantal zelfmoorden onder de
Iraanse vluchtelingen heeft
inmiddels duidelijk gemaakt dat
de psychische nood enorm groot
is.
'We weten dat we een
probleem zijn voor jullie,
maar wij hebben ook een
probleem, een regime dat
doodt, ook hier, ook in
Nederland'
ZATERDAG 11 MEI 1996
Waarborg-
installateur
iiden en daarmee onze activiteiten
rlands grootste sanitairorganisatie
'showroom van circa 300 m» Wrt
iculieren en bedrijven alsmede de
•ren wij complete badkamers als
ichtstreeks aan de algemeen directeur
•search Development afdelingen
irdelijk voorde verdere uitbouw en
implementatie ervan in de verschillen-
JA and R D is nauw betrokken bij
rnieuwing.
onde universitaire opleiding
ie kennis van de ISO 9000 normen en
vensverwerking Minimaal driejaar
rkeur opgedaan in een voedingsmidde
Nederlandse en Engelse taal in woord
Leeftijdsindicatie: 30 - 35 jaar.
:en kandidaat die beschikt over goede
1 vermogen en in staat is om mensen te
dient hij/zij goed kunnen functioneren.
delijkheidsgevoel en teamgeest,
of u bent bereid zich hier te vestigen.
den binnen de Fri-d'Or groep
kket arbeidsvoorwaarden, waaronder
|eid tot deelname aan bedrijfssparen
'erzekeringen.
23 mei a.s. richten aan:
room, t.a.v. mevrouw M.A.D.T. Potters-
(als parttime baan.
pgen.
,t verkoop van sanitair;
len uitvoering;
i niveau en uw leeftijd is vanaf circa
i) is erg belangrijk. Contactuele en
■smate van verantwoordelijkheidsge-
fchappen.
al zelfstandig opererend. De show-
■t: wij zijn namelijk een hecht team
aaire arbeidsvoorwaarden.
^sollicitatie incl. c.v. en referenties
Postbus 71,
4840 AB Prinsenbeek f|
t.a.v. de directie
ands grootste onafhankelijke
Reifendienst GmbH met ves-
Jostenrijk en Zwitserland.
'd, zoeken wij een
fenbranche, een commerciële
loten, de Engelse, Duitse en
st en in het bezit is van een
pft u interesse, dan kunt u uw
3anden, Postbus 6935, 4802
ht u bellen met de heer LJ.P.j
iebedrijven te Bergen op Zoom en Tilburg,
jge kwaliteit voorgebakken diepgevroren
d'Or behoort tot de grootste aardappel-
onze produkten wordt geëxporteerd.
Hazlewood Foods PLC. Momenteel zijn
in onze organisatie.
.lisatie zijn wij voor onmiddellijke
voor de nieuwe functie van:
Het begint er op te lijken dat het ongeveer als
«ilgt gegaan is. Wim Kok belandde per abuis in
ie kelderruimte van het Tweede-Kamerge-
taiw in Den Haag. Piekerend over Pronk, Lin-
schoten en Chirac doolde hij door de marmer-
wittegangen „Het lijkt wel Schiphol," dacht hij
plotseling. Hij waande zich in de riante, onder-
aardse toiletruimte van onze nationale luchtha
ven. En toen kreeg hij een idee.
(n rechte, ondergrondse kilometers gerekend is
Je basement van het parlement niet eens zo ver
m de buik van Schiphol, waar reizigers zich in
tern ontladen. Je graaft een eindje, je verlengt
een gang en je bent er. Regeren is om je heen
zien, weet de premier. Je zet een paar deuren
legen elkaar open en voor twee problemen
tornt daar opeens een paarse, synergetische
oplossing tevoorschijn.
Het ene probleem is het klimaat. Zelf wordt
Wim Kok nergens warm of koud van, maar in
ie samenleving is ongerustheid ontstaan over
ie schroeiende, Canarische zomers en de gas-
slurpende Elfstedenwinters. De broeikas be
neemt ons de adem en het afschaffen van alle
alarmfases blijkt ook al niet te helpen. Overstro
mingen aan de ene kant, uitdroging aan de an
dere kant. Hoe moet het kabinet daar uitko
men?
Ondertussen zijn de openbare hoorzittingen
over het weer begonnen. De Commissie Kli
maatverandering steekt natte vingers in de
lucht onder voorzitterschap van de heer Van
Middelkoop van het GPV, die geknipt is voor
ieze zware functie, omdat hij de plagen van
Egypte uit de H. Schrift altijd uiterst letterlijk
tót genomen.
Wim Kok kneep 'm wel een beetje. Voor je het
weet, ontstaat er weer twijfel aan de geloof
waardigheid van minister Sorgdrager. Winnie is
instaat een foute deodorant in haar handtasje
te hebben en bovendien heeft ze al veel te hard
gereden samen met Hans Dijkstal. De commis
sie begint binnenkort aan de verhoren van de
teen Kroli, Bernhard en Timofeeff en mevrouw
taers. Steeds harder worden de geruchten
dat deze mensen met alle winden meewaaien
en sjoemelen met satellietbeelden, als bepaalde
vakantiebestemmingen leuke cadeautjes aan
telen. Het lijkt erop dat na RSV, ABP, IRT en
ICR nu het KNMI aan de beurt komt.
Hoelang scharrelde hij nu al in dat niemands
land zonder daglicht? Kok wist het niet meer.
Maar hg wist wel dat daar beneden, onder de
S'ond, de toekomst ligt. De onderlaag van Ne
derland zit al vol sanitaire zorgvoorzieningen en
«ie die met elkaar verbindt, heb je het begin
tan een prachtig nationaal gangenstelsel. We
weten niet de lucht in, want die hoge glazen
gebouwen maken de mensen moe en ziek. We
weten naar de kelder. Daar kunnen we schui
ft tegen alle rampen. De aardkost is onze pa
raplu, onze parasol en ons schuifdak.
to rolde het tweede probleem automatisch
"aar een oplossing. De HSL-iijn hoeft niet over
oo niet om het Groene Hart. Schoffel die snelle
«w onder de aarde. Laat de boorkoppen maar
"'aaien in de poreuze grond, laten we een weg
«en door de kneedbare, tolerante klei van
Nederland. Ons land is niet vol, maar hol. Het is
mooie proef, een duik in het diepe en we
®o wel waar we uitkomen,
oen Wim Kok weer op begane grond was,
«teerde hij zijn plannen voor de eerste ne-
P boor-kilometers aan het volk. Hij roemde
e BV Nederland en dat was niet zomaar een
die op een vrijdagmiddag is bedacht door
|:!*st<j'[Tiende voorlichters. Het is echt letter-
Neder-land: neder, naar beneden, onder-
g onds. En BV is natuurlijk niks anders dan Boor
Wnging. j3| onze premier heeft een goud-
f aangeboord.
'a"9 zit er nu goed in. De weersverwach-
at zeer binnenkort de schuldigen aan de
Jatversionn9 worden gevonden en opge-
W ui koelcellen. Daarna kan gewerkt wor-
y.| aaJ de nieuwe dimensie van Nederland.
Wde maand staat al de eerste openbare
"""Z'uing gepland.
Door Paul de Schipper
erug naar Iran? Ze maken mij dood.
Ik ben een mohareb, een afvallige.
Wie mij vermoordt, krijgt een he
mel vol met mooie vrouwen."
De staartklok aan de wand tikt, op tafel staan
speculaasjes. Zij kijkt tv, de middagreclame
van SBS6, hij zit op de bank met bloemetjes
bekleding.
„Ah..." schrikt zijn vrouw, die half meeluis
tert, „terug? Ja, ze maken jou dood."
Hij: „We voelen ons veilig hier, maar ach, we
sterven elke dag een beetje."
Zij, zich omdraaiend: „Elk uur..."
Ze zijn bang. Hij heeft een geheim telefoon
nummer net als de meeste Iraanse vluchtelin
gen in Nederland: „Ik weet dat jullie Neder
landers je naam noemen als iemand belt,
maar ik durf niet, ik zeg alleen 'hallo'. Ver
trouw niemand! Zo leven wij."
Daewood heet hij, de Farsi-naam voor David.
Haar naam is Azita en op de bank zit Nader,
een vriend en mede-vluchteling.
„Zij zeggen dat ze van God gezonden zijn. Het
is een regime gestuurd door God. Ik ben tegen
het regime, tegen hen, dus tegen God. Bij jul
lie stuurden ze vierhonderd jaar geleden de
ketters naar de brandstapel. Ik ben moslim,
maar een ketter omdat ik hen niet steun."
Zijn vriend Nader: „Holland is een democra
tisch land. De democratische landen hebben
deze eeuw al twee grote fouten gemaakt. In
1917 hebben ze het cortuiïunisme niet gestopt.
Die ellende heeft zeventig jaar geduurd. In de
jaren dertig weigerden ze om Hitier te stop
pen. De hele wereld heeft geweten wat er toen
gebeurde. Nu weigeren de democratische lan
den om de erfenis van Khomeini, de radicale
islam te stoppen. Dat is het derde gevaar van
deze eeuw. De fanatieke moslims worden
steeds sterker. Het westen is blij met goedko
pe olie, zij hebben onze olie dus zijn we ang
stig, laten ons chanteren. Maar we zullen met
zijn allen moeten boeten voor wat we nu niet
doen: Iran stoppen. Over een aantal jaren
kunnen we koude winters verwachten!
Vervloekt
Deawood had een handelsfirma in Teheran,
samen met twee compagnons: import en ex
port, auto's uit Japan, kleding uit Taiwan.
Een van zijn partners wilde zijn paspoort ver
nieuwen in verband met een zakenreis. Op
een dag kwamen de mannen van de Savak, de
geheime politie. Ze kwamen voor Daewood,
wilden zijn aandeel in de zaak in ruil voor het
verlangde paspoort. Hij weigerde: „Ik wil
niks verkopen."
Een paar weken later kwamen ze terug, lieten
een brief zien, de getuigenis van een vrouw
die schreef dat ze met deawood in bed gelegen
had. „Een hoer die ze ervoor betaald had
den." De verachting klinkt door in zijn stem,
zijn vrouw trekt met haar gezicht. „Ze hiel
den dat papier voor m'n neus. Als je verkoopt,
verscheuren wij de brief zeiden ze."
Het werd ruzie.
Zijn vrouw: „Je werd heel kwaad."
Ze vloekten tegen elkaar, scholden, de koop-
FOTO DE STEM DICK DE BOER
Daewood in een Bredase winkelstraat: „We voelen ons veilig hier, maar ach, we sterven elke dag een beetje."
Gevlucht en eenzaam
man en de geheime agenten. En hij riep
'Klootzakken' en 'Zonen van de duivel' tegen
de van Godgezondenen.
„Ik deed in mijn woede hetzelfde wat Rushdie
heeft gedaan, hen vervloeken en dus God be
ledigen."
„Je bent in gevaar," waarschuwden zijn col-
lega's. Koopman Deawood deed wat wijs was.
Hij vertrok uit de hoofdstad Teheran en dook
onder bij familie op het platteland. Hij hoor
de hoe de geheime dienst drie keer bij zijn
vrouw langs kwam en bij zijn vader. Zelfs zijn
moeder die lerares is, kreeg op school bezoek
van de agenten van regime.
„Vader gaf mijn vrouw geld en ze vertrok met
onze kinderen naar India." Een maand zaten
ze daar in een hotel. Een zwager regelde voor
Deawood wat met valse paspoorten. Via de
zuidelijke havenstad Bandar vluchtte hij op
het schip van een bevriende relatie naar Du
bai en vandaar naar India.
Verschrikkelijk
„Iran heeft goede contacten met India. We
voelden ons niet veilig. We hebben een vlucht
naar Parijs genomen en zijn in Amsterdam
uitgestapt. We kwamen op Schiphol en zeiden
tegen de politie: we zijn vluchtelingen. Wat
moeten we doen? Tien maanden zaten we in
een opvancentrum in Slagharen. Met de hele
familie in een klein kamertje. Het was de ver
schrikkelijkste tijd van mijn leven. Boven op
elkaar met al die verschillende nationalitei
ten. Altijd ruzie, altijd vechten. Onzekerheid,
niet weten of 'je wordt teruggestuurd. Je kin
deren die geen kleren hebben. Ik had geen
geld meer, ik kon ze niets geven. Zelf had ik
twee overhemden. Die droeg ik, om en om."
Vriend Nader laat een lijstje zien: het zijn de
straftarieven van de Islamitische Republiek
Iran, gekopieerd uit de Iraanse regerings
krant Keyhan. Iedereen die 'de heilige zaken
van de Islam of een van de grote profeten be
ledigt, krijgt drie maanden tot twee jaar ge
vangenisstraf en 74 zweepslagen.' Tenzij hij
of zij als mohareb wordt beschouwd. Voor de
mohareb, de afvallige, geldt maar één route:
naar de hel.
Nader: „Zo is Iran: met drie man praten op
straat over het regime, jij voor tien jaar in de
cel. Altijd controle, in elke wijk. Je moet dit,
je moet dat, elke vrijdag naar het gebed. Ben
je er niet, dan wordt je naam genoteerd. Je
moet er zijn...moet, moet, altijd moet, nooit
vrijheid, altijd angst."
Terug
Deawood: „Na die tien maanden kregen we
een huis in Breda toegewezen, maar de buren,
Hollandse mensen, klaagden over de kinderen
die in de tuin speelden en lawaai maakten. Ik
ging naar het gemeentehuis en vroeg: ik ben
hier in Holland, vertellen jullie mij, hoe ik
moet wonen? Ik wilde praten met de buren,
maar ze zeiden: daar is het gat van de deur."
Azita, zijn vrouw: „Nu wonen we hier in een
vierkamer-appartement in de binnenstad.
Mooi hoor, Nederland is goed voor ons, maar
we willen terug. Ik wil mijn moeder zien. Wat
hebben we hier. Ons huis in Teheran was veel
groter dan dit. We hadden er een goed leven.
Dat laat je niet zomaar achter."
Ze wil terug, mist haar moeder.
Hij: „We denken eraan om tijdelijk te schei
den. Dan kan zij veilig naar huis op haar ei
gen naam, want mijn naam staat genoteerd
bij de grensbewaking."
Ze voelt zich hier niet thuis, niet welkom:
„Wij zijn zwarthaar, jullie zijn blond. Op
straat, als iemand kijkt, voel ik dat ze denken:
oh, zwart haar, weer van die buitenlanders."
Vriend Nader: „We weten dat we een pro
bleem zijn voor jullie, maar wij hebben ook
een probleem; een regime dat doodt, ook hier,
ook in Nederland. Denk maar aan die Soheil
die jongen die van de flat sprong... Hij was al
leen. Bij hem was nooit een journalist. Jullie
zijn hier vrij om te schrijven. Laat zien wat er
gebeurt, hier met de vluchtelingen en daar in
Iran. Jullie journalisten zijn ook verantwoor
delijk voor de geschiedenis."
Stilte, de klok tikt, zwijgende beelden van een
SBS6-soap.
Nader: „Kijk mijn haar, ik was niet grijs toen
ik hier kwam, twee jaar geleden, geen haartje
moet je nu eens kijken."
Deawood: „Zie je die asbak. Veel roken, hè."
Discriminatie
Vriend Nader: „Ik vind Nederlanders goede
mensen, maar het doet pijn als je in de bus
komt, er is een lege stoel, maar een jongen legt
zijn been erop als hij mij ziet. Ik hou van die
jongen, maar hij wil mij niet. Hij voelt niet,
dat ik ook liever thuis ben in Teheran dan in
een bus in Breda..."
Het soap-paar kust elkaar, de speculaasjes
staan onaangeroerd, de koffie is koud.
„Ik vraag je: wat is er beter? Een keer dood
gaan in Iran of hier elke dag sterven?"
Azita: „Elk moment..."
Ze vertelt over haar cursus Nederlands: „Ik
betaal belasting voor jullie zegt de leraar te
gen ons. Ik heb hem gezegd: ik wou dat ik be
lasting kon betalen. Als ik in de stad loop,
hier in Breda, voel ik dat de mensen me aan
kijken alsof ik een dief ben. Ik ga niet naar
het centrum, alleen als het echt nodig is; ko
pen, naar de kassa, betalen en terug... niet
winkels kijken, terug." Deawood: „Dieven?
Sinds we hier wonen zijn er al vier fietsen ge
stolen. Een keer heb ik de dieven weg zien
rennen. Ze hadden geen zwart haar, het wa
ren Hollandse jongens."
Hij draait een shaggie, slaat op zijn knie: „Ik
ben geen dief. Ik wil werken, mijn lijf wordt
lui, mijn benen stram. Geef mij werk! Ik wil
alles doen: in de fabriek, op de boerderij. Het
maakt me niets uit, maar geef me werk."
Hij laat foto's zien, straatbeelden van Breda-
naars, bierdrinkend op een zonnig terras: „Ik
zit op een foto-cursus. Dit was een opdracht.
Heel raar, want ik mag hier zo maar foto's
maken op straat. In Teheran staat er dan di
rect een jongen bij je met een geweer. Die rij
den daar rond op brommers. Ze hebben ver
gunning om te doden."
Nader: „Ze heten bassijis. De overheid ge
bruikt ze om onvrede over de economische si
tuatie te onderdrukken. Ze dragen rode
hoofdbanden als teken van hun fanatsime en
wreedheid. Ze arresteren vrouwen die onvol
doende gesluierd gaan en vallen mannen en
vrouwen aan als ze samen over straat lopen."
Onrustig
De onzekerheid van het Nederlands beleid,
maakt de Iraanse vluchteiingengemeeschap
onrustig. Deawood: „Ze zeggen nu: Iran een
veilig land. Hoezo veilig? Wat is er veranderd?
Gisteren was het nog onveilig. Een mohareb
gaat er dood nog steeds, alleen, hun methoden
zijn veranderd. Laatst hebben ze een katho
lieke priester vermoord. Een auto-ongeluk
zeiden ze. Van de universiteit in Isfahan-heb
ben ze twee leraren weggehaald. Die zijn ge
vonden op de vuilnisbelt, hadden een injectie
met lucht gekregen. Veilig? Ja, nu kom je in de
krant als je doodgaat, hartaanval, gecondo
leerd, sorry. Rafsanjani en Khamenei doen
alsof het beter gaat. Ze doden anders, maar ze
doden nog steeds."
Azita: „Terug naar Iran, met dit regime aan
de macht? Dat wordt een bloedbad."
■VERVOLG VAN VORIGE PAGINA
Het boek van De Veer is een chronologisch
overzicht van doorzettingsvermogen, ontbe
ringen, discipline en kameraadschap. Na een
wekenlange strijd tegen de elementen, waar
van pakijs de belangrijkste vijand was, werd
op 11 september 1596 vastgesteld dat er niets
anders op zat dan te overwinteren. Het schip
zat muurvast in het ijs.
Naast vorst, sneeuw en mist waren ijsberen
een zeer groot gevaar. Zo noteerde De Veer op
15 september 1596 dat drie beren over het ijs
richting schip kwamen. Een stak zijn hoofd in
een kuip gezouten vlees die naast het schip
was neergezet en werd doodgeschoten.
„We sneden de dode beer open, haalden er de
ingewanden uit en zetten hem op vier poten
neer om hem zo te laten bevriezen. Als het
schip losraakte wilden we hem meenemen
naar Nederland".
Van 11 tot 24 september werden met een slee
de bomen om een huis te bouwen aangesleept.
Zonder de scheepstimmerman, want die was
inmiddels overleden. Vanaf 25 september
wordt aan het huis gebouwd, het in het ijs zit
tende schip diende als verblijfplaats. Op 2 ok
tober is het geraamte van het huis af. „Wij
zetten er om het te vieren een stuk ijs op, bij
wijqe van meiboom".
Eind oktober kon Het Behouden Huys, zoals
zij dat noemden, betrokken worden. De zon
liet zich inmiddels niet meer zien, de pool
nacht was begonnen. De ijsberen waren ver
dwenen en de eerste poolvos kon worden ge
vangen. „Gebraden smaakte hij als konijn".
De vossen bleken de volgende maanden een
uitkomst. Het was het enige onderdeel van
het menu dat niet voortdurend op rantsoen
stond.
De kou bleef toeslaan. Sommige dagen kwa
men de mannen niet uit de kooi om nog een
beetje warmte te behouden. Want doordat het
huis was ondergesneeuwd, zat de schoorsteen
dicht en kon rook niet ontsnappen. De oplos
sing, zo dachten ze, was het gebruik van
steenkool die van het schip was meegenomen.
Om de warmte zolang mogelijk binnenshuis
te houden werden alle naden en kieren van
het Behouden Huys afgesloten. De gevolgen
laten zich raden.
„Verkwikt door de warmte bleven we nog
lang met elkaar praten, totdat we een voor
een duizelig werden en het benauwd kregen.
De sterkste van ons kreeg de deur open. De
binnenstromende kou, die eerst onze grootste
vijand was geweest, verfriste ons en redde ons
van de verstikkingsdood. De schipper deelde
versterkende wijn uit toen we allemaal waren
bijgekomen".
Tweede Kerstdag 1596 troosten de mannen
elkaar. Zonnewende, de zon was op weg naar
het noorden. Op Driekoningen werden van
een hoeveelheidje meel pannekoeken gebak
ken en de konstabel mocht zich Koning van
Nova Zembla noemen.
Eind januari 1597 werd het lichter, hoewel
Willem Barentsz voorhield dat het nog een
tijdje zou duren voor de zon boven de kim zou
verrijzen. De Veer, erop uitgestuurd om nog
wat voorraad van het schip te halen, beweer
de op 24 januari de zon gezien te hebben, hij
werd niet geloofd.
Van Heemskerck, de schipper, klom op 27 ja
nuari in de schoorsteen, om te zien of daaruit
ontsnapt kon worden mocht het huis onder
gesneeuwd zijn. Toen zag hij voor het eerst de
zon en De Veer werd alsnog geloofd. Een op
12 februari geschoten beer leverde 100 pond
vet op.
„Er was zoveel vet dat iedereen zijn eigen
lamp in zijn kooi net zo lang mocht laten
branden als hij wilde".
Toch ging de algemene conditie achteruit. Het
hout halen, dat alleen kon als de weersom
standigheden gunstig waren, kostte steeds
meer inspanning. Er waren inmiddels al en
kele bemanningsleden overleden.
„Het enige dat ons op de been hield was het
besef dat we zouden sterven als we niets de
den".
In april 1797 werd tevergeefs geprobeerd het
schip los te krijgen. Eind mei lag het nog in
een ijsklomp en de mannen werden wanho
pig-
„De mannen wilden zo graag vertrekken dat
ze besloten Willem Barentsz te vragen om de
schipper aan te spreken. Barentsz hield een
mooi praatje en suste de mannen. Het was
geen muiterij en ze bleven gehoorzaam".
Probleem voor Van Heemskerck was dat hij
zijn schip niet wilde achterlaten. Toch ging
hij eind mei overstag en gaf toestemming de
sloepen van het schip op te tuigen om dan
daarmee de zee op te kunnen. Toen dat ge
beurd was en de resten van de schamele
scheepsvoorraad ingeladen liet Van
Heemskerck Barentsz, die al geruime tijd ziek
was, weten dat het tijd was te vertrekken. Ba
rentsz schreef voor vertrek nog een briefje
met de wederwaardigheden van zijn schip.
Het briefje werd in een kruithoorn opgebor
gen in de schoorsteen van Het Behouden
Huys. Het werd in de 19e eeuw gevonden en is
nu in bezit van het Rijksmuseum.
Barentsz en een andere zieke werden naar de
sloepen gesleept en de thuisreis kon beginnen.
Bijna 400 mijl werd langs de kust van Nova
Zembla gevaren. Hoewel: gevaren. Regelma
tig moesten de twee sloepen over ijs worden
gezeuld. 20 Juni 1597 staat als een zwarte dag
in de boeken. Een van de mannen, Claes
Andriesz werd doodziek. En De Veer noteert:
De hoogbootsman kwam ons vertellen hoe het
met hem was. Willem Barentsz zei toen dat
het voor hem ook spoedig afgelopen zou zijn.
Wij wisten niet dat Barentsz zo ziek was,
want we zaten gewoon met elkaar te praten.
Willem Barentsz keek naar de kaart die ik
van onze reis had gemaakt. Toen legde hij de
kaart weg en zei tegen mij: „Gerrit, geef me
eens wat te drinken". Dat deed ik, maar toen
hij gedronken had, werd hij zo beroerd dat z'n
ogen wegdraaiden en hij direct stierf. De dood
van Willem Barentsz maakte ons erg be
droefd, want hij was onze leider geweest en de
enige stuurman in onze boot, en we hadden
een absoluut vertrouwen in hem. Maar dit
was Gods wil, en daar konden we niets tegen
doen".
De Veer vermeldt niet hoe Barentsz is begra
ven. Het meest waarschijnlijk lijkt dat hij in
de sneeuw begraven is of een zeemansgraf
kreeg.
De resterende bemanning maakte nog een ge
vaarlijke tocht tot zij op 25 augustus uitein
delijk Kildin, in het noorden van het huidige
Finland, bereikte. Daar bleek, weer een van
die toevalligheden, dat inmiddels Jan Rijp
met zijn schip - het jaar daarvoor terug naar
Nederland gevaren - in het verderop gelegen
Kola lag. Via de rivier daar tussen ging het
met de sloepen richting Kola. Daar werd in
gescheept aan boord bij Rijp en 18 september
1597 kon de thuisreis beginnen. 1 November,
Allerheiligen, zagen de overwinteraars ruim
17 maanden na hun uitreis, eindelijk Amster
dam weer. Een mythe kon beginnen.
Om de Noord. De tochten van Willem Barentsz
en Jacob van Heemskerck en de overwintering
op Nova Zembla zoals opgetekend door Gerrit
de Veer. Vertaling Vibeke Roeper en Doede-
rick Wildeman, uitgeverij Sun, ISBN 90 6168
463 3, prijs 34,50.
