t Begtjnfje
de stem
Grenslandpad kronkelt zich grillig, maar mooi van Sluis naar Valkenswaard
slecom
beleefd
aanbevolen
Vette handen
Proef
otste specialist
geopend
estival toe
>149554
Forten
Landgoederen
Wegdromen
In Noorderligt in Tilburg vindt
zaterdag de finale van het rock-
concours de Wraak van Brabant
plaats. Mamma uit Roosendaal is
er een van de kanshebbers.
In Zundert vindt dezer dagen
het festival 'Live in Zundert'
plaats. Mother's Finest is er de
topattractie.
Britse, droge humor wordt op
zaterdagavond 11 mei in het Bre
dase Chassé Theater gepresen
teerd door The Right Size, een
Britse comedy-groep.
Stef Bos brengt op zondag 12
mei in Chassé Theater Breda zijn
vierde theaterprogramma Scha
duw in de nacht.
JOEKA brengt In het Zuidland-
theater in Terneuzen volgende
week de muziek- en dansproduk-
tie Always Rhythm. De voorstel
ling gaat over de geschiedenis
van de popmuziek.
Onder leiding van Jaap van
Zweden, die tevens als solist zal
optreden, speelt vanavond Het
Brabants Orkest in het Chassé
Theater in Breda.
i, donker eiken, blank gepati-
kersen, gekleurd eiken en...
en. Uitsluitend kwaliteit I
JNIJNENBERG 6, 076-5877755
I
GIDS
I wde hand van de Stich-
L Lange-Af stands-Wan-
'en trekken steeds
0 mensen de Neder-
Use natuur in. Ze kun-
'.tnnu ook beginnen in het
eeuws-Vlaamse Sluis,
jaar ligt begin of eind van
,et 294 kilometer lange
IGrenslandpad dat zich
langs de grillige grens met
jelgië naar Valkenswaard
ijjgert. Langs Bergen op
wm waar het pad van-
tog officieel geopend
Itordt.
uRomainvan Damme
'ik Kobus' heet het zelfbedie-
over de Damse Vaart,
atltje in het West-Zeeuws-
„tense grensgebied waar Neder-
Ijet België elkaar vriendelijk de
laid reiken.
et pontje brengt je over het ka
al dat Napoleon Bonaparte tus-
i 1812 en 1814 door Spaanse
liet graven. Hij
Kt Brugge verbinden met de zee.
lier kwam het niet, want nadat
i verslagen was werd het
iaal niet verder gegraven dan tot
fi Egt het er als een kaarsrechte
mp in een landschap dat zwan-
f van geschiedenis is. Sinds eeu-
liser gevochten tegen landvero-
itars en de zee die immer op de
ig. In het stadje Sluis ligt die
Medenis nog altijd voor het op-
je er in het centrum op het Wal-
ii vertrekt voor de 294 kilome-
«snaar Valkenswaard wordt uit-
raiid door Johan Hendrik van
Jè, de man die in 1864 het Nieuw
prdenboek der Nederlansche
iilmetmeer dan 100.000 woorden
ld drukken.
|ij stuurt je onmiddellijk naar de
amper een paar kilometer
in het stadje dat toerisme hoog in
tondel heeft staan. Je loopt er
ir de grens die zich herkenbaar
;t door een van de 338 grens-
_i de Damse Vaart die je
'debuurt van de Sint Donaashoe-
|Mt de 'Ik Kobus' dus oversteekt.
ter tussen prachtige namen
Machtegaal, Keukel
en Pannepolder naar
Een wat
Mig weggelegd dorpje
F een groots verleden,
fl ligt in Meetjesland,
«Lo een mooie naam
fantasie prikkelt.
'naam zou ontleend
paandestrookvormi-
f percelen die meestal
echt op de verbin-
i staan. Meet
(kent dan reep, een
Het schitterende decor van de Pannenhoef.
Op de grens tussen
wandelen en dromen
ligt op Bel-
1 grondgebied, pal
fc de grens tussen
«is en Sas van Gent,
B het eerste industrie-
van Zeeland en
Ptijd met de langste
''brug van West-Eu-
Die brug ligt over
f drukke kanaal van
B'naar Terneuzen.
Grenslandpad
daar via pitto-
dorpjes als Heille
fMdewaardetoenma-
gin Wilhelmina op 13
1945 na de oorlog weer voor
°~t voet op Nederlandse bo-
i, te'
^*egnaar Sas van gent wandel je
^schitterende kreken waarvan
«Prekreek met zijn 63 hectare
Belgische Sint-Jan-in-Ere-
r'grootste is. Dorpjes als Boek
ten Assenede liggen er in stil-
kenlandschap fraai bij en zijn
"ik geliefd bij wandelaar en
Bij Bergen op Zoom is het een knooppunt van wandelpaden.
foto de stem/ben steffen
Bij Sas van Gent passeer je weer
een grens. Je stapt er Oost-Zeeuws-
Vlaanderen binnen. Het geurt er
nadrukkelijk naar België dat voor
de Zeeuws-Vlaming veel gemakke
lijker bereikbaar is dan de rest van
Nederland. Dan moet je immers de
Westerschelde over.
Rustpunt in het Grenslandpad dat
de kerncentrales van Doel en om
vangrijk industriegebied van An-
«r
indijk bij Walsoorden is rond 1180 aangelegd als zeewering.
mtwerpen mijdt en zich daarom via
een ruime bocht naar de brede ri
vier buigt. In die bocht passeer je
Overslag, Rode Sluis en zes forten
die aaneengeregen zijn in de forten
linie. Je loopt er over de goed be
waarde vestingwallen van Hulst
waar Reynaert de Vos je verwel
komt.
Over oude dijken die vroeger het
water moesten keren, maar nu sla
pend mooi liggen te zijn, wordt de
wandelaar naar alweer een grens
van Zeeuws-
Vlaanderen ge
leid. Ongeveer
vijf kilometer
breed en altijd
anders. Impo
sante zeesche
pen zoeken er
een weg naar
Antwerpen,
soms gadege
slagen door
een zeehond
die zich er in
middels weer
thuis voelt.
De veerboot
zet je aan de
andere kant af
op de grond
van Zuid-Be
veland. Scha
kel tussen
Zeeuws-
Vlaanderen en
de rest van Ne
derland. Het
foto wim KooiJMAN Grenslandpad
gaat er verder
langs de boor
den van de Wes
terschelde en
steekt bij Bra
bant het Schel-
de-Rijnkanaal
over.
Daar laat
Noord-Brabant
zich meteen van
zijn mooiste
kant zien. Het
moerasachtige
natuurreservaat
Het Markiezaat
ligt er uitnodi
gend bij, maar
je mag er alleen
naar kijken. Be
treden is er niet
bij. Het reser
vaat is het do
mein van onge
veer 150 runde
ren en 20 paar
den die er gezel
schap hebben
van talloze vo
gelsoorten. Zelfs de zeearend is er
wel eens te zien.
Een eindje verderop ligt Bergen op
Zoom, meeste westelijke stad in
Noord-Brabant. Ook alweer zo een
stadje waar de historie en gastvrij
heid van afdruipt. Logisch dat het
een kruispunt van de Lange-Af-
stand-Wandelpaden en andere (Eu
ropese) routes is.
De Markiezaatstad is omgeven door
landgoederen en bossen die de
wandelaar van het Grenslandpad
het gevoel geven dat de bewoonde
wereld wel erg ver weg is. In werke
lijkheid ligt die wereld om de hoek.
Heimolen bijvoorbeeld, het ge
huchtje dat de herindeling vreest en
niet naar Bergen op Zoom wil.
Of Wouwse Plantage waar de voet
balclub met de mooiste naam van
Nederland speelt, FC Rimboe. Je
loopt er over smalle asfaltwegen die
veranderen in zandpaden of gras
paden. Je ontmoet er De Zoom, het
vroegere Moervaart. Een naam die
weer verwijst naar de turfwinning
in deze contreien.
Langzaam maar zeker kronkelt het
Grenslandpad weer richting België.
Bij het Belgisch landgoed Paarden-
hoek balanceer je op de grens in een
straat die maar één naam kan heb
ben, Grensstraat.
Het brengt je bij grenspaal 241, in
de buurt van Essen en wat verder
Nispen. Ooit de hoofdstad van de
heerlijkheid Nispen die in de mid
deleeuwen van de abdij van Ton-
gerlo was. Het is het voorportaal
van de Nederheide. Prachtig wan
delgebied met dreven en vennen.
Zoals het in de streek gekoesterde
Rozenven. Het kan er zo onwaar
schijnlijk rustig zijn dat zelfs het
dorpje Schijf een wereldstad lijkt.
In werkelijkheid is het een dorpje
met 1250 inwoners. Een voormalig
turfstekersdorpje waar de inwoners
nu apetrots zijn op het bloeiende
verenigingsleven.
Het zijn van die oases in een jachti
ge wereld die blijkbaar niet zoveel
vat heeft op het grensgebied van
Brabant. Je kunt er heerlijk weg
dromen tussen beuken en eiken die
een laantje omzomen en langs sap
pige weilanden. Die stilte en rust
kun je ook vinden in het Trappis
tenklooster waar men kan deelne
men aan medidaties.
foto de stem/ben steffen
Het is de poort naar landgoed Pan
nenhoef, vroeger een vochtig heide
gebied met vennen. De Pannenhoef
uit loop je richting Rijsbergen door
een open gebied dat naadloos aan
sluit op de Baronie van Breda. Die
stad zelf ligt niet op de route, al kan
een uitstapje naar de hoofdstad van
de Baropie uiteraard moeiteloos in
gepast worden.
Later kun je die stadse vermoeie
nissen weer laten verdwijnen in de
landelijke omgeving richting Gal-
der, langs de inmiddels immens po
pulaire Galderse Meren, en langs de
Boven Mark die de wandelaar weer
dicht bij de grens brengt.
En opnieuw in gebieden van heide,
vennen en bossen waarin landgoe
deren als de Hondsdonk en Valken
berg liggen te pronken. Pareltjes in
de Strijbeeksche Bosschen, Prin
senbosch en Chaamse Bosschen. Bij
warm weer kan er stil gehouden
worden bij recreatiegebied Het
Zand voor een verkwikkende duik.
Een beetje opfrissen voor de laatste
etappes die de wandelaar de Kem
pen in loodst. Tot in het hart van
Valkenswaard, de Markt waar de
laatste meters van het 294 kilome
ter lange Grenslandpad liggen.
Grenslandpad, Lange-Afstand-Wan-
delpad 11. Sluis-Valkenswaard 294
kilometer. Uitgegeven door Stich
ting LAW, Amersfoort. Verkrijgbaar
bij de gespecialiseerde boekhandel.
ANWB-kantoren en VW's, buitens
portzaken en de Stichting LAW.
M
DONDERDAG 9 MEI 1996 DEEL I
'Die vrouwen gooien hun as op de grond.
Vinden ze dat normaal of zo?' En inderdaad,
ons was het nog niet opgevallen, maar doch
ter van twaalf heeft gelijk: het rokende deel
van het uitgebreide gezelschap dames aan
de ruime toog heeft geen asbak nodig, nu ze
zo'n grote vloer bij de hand hebben.
Als.even later blijkt dat de dames grand café
Klaarenbeek in de zuid-Bredase wijk Ginne-
ken niet benutten om er te eten, doch slechts
voor een snel drankje aan de toog om daarna
weer verder te gaan, is er in ieder geval een
tje die dat niet erg vindt. Er mag dan in Ne
derland weer wat meer gerookt worden (re
cent onderzoek heeft dat schijnbaar uitge
wezen), aan veel kinderen is de ook op
school uitgedragen anti-lobby welbesteed.
Hoor ik daar iemand zeggen 'wacht maar tot
ze een jaartje ouder is'?
Klaarenbeek is behoorlijk ruim, groot ge
noeg in elk geval om - naar onze maatstaven
- van de naburige rooksters geen last te heb
ben. Het is een diep pand, waar daglicht al
leen via een raam aan de voorkant naar bin
nen komt. Van fel kunstlicht zijn ze er ken
nelijk niet gediend, waardoor het achterin
nogal donker overkomt.
De 'Ik Kobus' heet het zelfbedieningspontje over de Damse Vaart.
foto wim kooijman
Het is - ook op dat gebied - natuurlijk maar
net waar je van houdt. Wij zijn in ieder geval
blij dat we, deze zaterdag in het erg vroeg
van de avond, een plaatsje vrij vooraan in de
zaak hebben gekregen, omdat we graag goed
zien wat we eten. We hadden een uurtje van
tevoren gebeld en mochten blij zijn dat we
om een uur of zes een tafel voor vier konden
krijgen. Wel moesten we beloven tegen ach
ten al weg te wezen, 'want dan heb ik die ta
fel nodig'. Volle bak dus. Voor ons geen pro
bleem, we gaan voor een betrekkelijk snelle
hap.
En die krijgen we. Een lekker vers stok-
broodje met kruidenboter (ƒ4,50) vooraf;
gaat er bij een glaasje altijd in. Dat geldt ook
voor het hoofdgerecht van vader en dochter:
spare-ribs, vroeger slachtafval om snert van
te koken, tegenwoordig een in veel zaken ge
serveerde lekkernij voor wie geen hekel
heeft aan vette handen. Hier zijn ze er in
twee varianten: zoet of heet, beide 18,50.
Wij beiden vinden beide lekker, waar we
achter komen doordat de juffrouw zich ver
gist bij het opdienen. Vader wilde hete en
kreeg zoete, en andersom. Intussen knoeit
moeder lekker met haar gamba's 29,50),
ook al zo'n gerecht waarbij je een vinger
kommetje met citroen niet kunt missen.
Zoon (9) houdt het op frites met kroket en
appelmoes, hier op de kaart aangeduid als
kids food 7,75). Ze houden hier van de VS,
en dan met name het zuiden, schrijven ze op
de kaart.
Zoons toetje heet, even toepasselijk, kids ijs
(ƒ4,75), dat met vuurwerk geleverd zou
worden. We moeten er wel even aan herin
neren, maar dan staat er toch een brandend
sterretje in zijn ijsje. Verder doen we het met
een Brusselse wafel met verschillende soor
ten zoetigheid, een ijsfestijn en een Irish cof
fee. De totaalschade bedraagt een kleine 130
gulden. En daarvoor hebben we nog wijntjes
en sinas gehad ook.
PO
I Klaarenbeek, Ginnekenweg 230. Heven dagen
per week open, geen lunch.
