39! 59.° »EUG Het stellen van diagnoses A/ m y. Het is weer de tijd van de pioenrode hoofden Een eiland in een zee van tuberculose 'Vegetariërs hebben minder kans op dikke-darmkanker' Ziekenhuisbacterie gevreesd en lastig 'Klachten na whiplash zitten tussen de oren' Deens bedrijf komt met digitaal gehoorapparaat 1443Ö UJ» LIJF LEVEN E2 MA GRIFFE VAN CARVEN 27r50- Q95 GABRIELA SABATINI DUNE VAN CHRISTIAN DIOR EZIA VENEZIA VAN LAURA BIAGIOTTI 75rfltr TRESOR VAN A LANCOME IORGIO BEVERLY HILLS *pray CQ00 /ES SAINT LAURENT spray ££00 Binnenstebuiten Sportkeuring Prestaties WOENSDAG 8 MEI 1996 eau de toilette spray 50 ml natural apray oa arifle NU da toiletta '■mgFM n Qz. r^* eau de toilette spray 15 ml 24.95- ;|4« eau de toilette spray 30 ml 3&M- Blaglottl eau de toilette spray 25 ml TOILETTE - ILL eau de parfum spray 50 ml IQÖflÖ I porten p maat Lezon schijnt en de temperatuur iets oploopt 3ze het merken. Dan komen de kriebels. Het len- [jvoel, dartelen in de groene wei. ,rop zo'n moment hangt ook de schaduw van de titer over het lichaam. Wintervet heeft zich links en Lts opgehoopt en een ondraagbare traagheid remt Loom van het vitale bestaan. «besluit is dan ook moedig: er moet wat aan ge in worden. Op zondagmorgen draaft de overmoed Leen rood hoofd door het bos. Eerste meters op weg naar blessureleed of soms «Hans Jacobs Cioeilijkste moment is na on- «r anderhalf uur onderzoek. Ut je op je fiets. De handen fit stuur. Tientallen draden j vanaf je lichaam naar de Uer. Om de linkerarm zit fband die om de minuut opge- lt. Een klem houdt de ï'dicht. De slang in je mond l een tweede computerge- jde kast in. fisdat Mont Ventoux-gevoel. len worden steeds zwaar- sof je kilometers lang de j geklommen bent en om lisek van elke volgende bocht fee ellende klaar ligt. laieuw wordt het trappen au- ^atisch moeilijker gemaakt. 1 probeer je met alle macht Jlelmetertje voor op het stuur int te houden, fkunt het wel," zegt de een hap hoor. Echt waar," zegt de ir rechts. s rouwen staan ontspannen t je. Met elke opmerking jtde morele druk om door te t, ze kunnen me wat," flitst ir liet hoofd. Maar de benen ■«stampen. Stoempen, snot- si en afzien. |:deminuut pompt de band om i zich automatisch op en lilde bloeddruk gemeten, dan te de computer weer en gulpt h volgend hartfilmpje uit de pine. Op het scherm links lit de verwerkte lucht in een [tt omgezet. De verzuring idespieren is in volle gang. Iwtdat je niets kan gebeuren. psThus links is doktersassis tente en houdt je goed in de ga ten. Willemien van Teeffelen rechts is sportarts en laat je geen seconde uit het oog. De bergetappe van'mijn sport- check-up bij Sanasport, onder deel van het Sanadome in Nijme gen. Een paar uur deskundig bin nenstebuiten gekeerd worden om straks verantwoord buiten kun nen gaan draven. Onderzoek, tes ten, praten en een paar dagen la ter valt een persoonlijke rappor tage in de bus, inclusief een op je eigen lijf gesneden trainingssche ma. Sporten op maat. Het is weer de tijd van de pioen rode hoofden die door de bossen draven of achter het stuur van de racefiets zwoegen. De eerste zwa luw is nog niet thuis of de krie bels beginnen. Het wintervet, dat als een schaduw over het lichaam valt, moet eraf. De lusteloosheid moet plaats maken voor nieuwe energie. Nog even zaterdag een paar nieuwe loopschoenen kopen of een racefiets en zondagmorgen is het zo ver: rennen en racen maar. Ze schudt haar hoofd. Willemien van Teeffelen is sportarts en me disch coördinator van Sanasport. Ze is een van de veertig sportart sen in Nederland. Ooit studeer den er twee sportartsen per jaar af, nu zijn dat er al zes. En ze ko men niet alleen bij de KNVB, bij Ajax, PSV of bij de Raboban- kwielerploeg terecht. Steeds meer ziekenhuizen of gezond heidspaleizen als het Sanadome maken gebruik van een sportarts om het blessureleed aan te pak- De eerste zwaluw is nog niet thuis of de kriebels beginnen. Het wintervet, dat als een schaduw over het lichaam valt, moet eraf. De lus teloosheid moet plaats maken voor nieuwe energie. foto de Gelderlander ken. „De sportgezondheid wordt nu pas professioneel," aldus Van Teeffelen. Ooit was er een sportkeuring in Nederland. Wie wilde voetballen of een andere sport beoefenen, moest tien keer door de knieëen gaan en één keer op de rug van de hand blazen. Dat was alles: gaat u maar de wei in. Het systeem werd afgeschaft, maar eigenlijk is er niets voor in de plaats geko men. Toch wordt er alleen maar meer gesport. Vaak individueel, maar weinig sporters in spe laten zich van te voren keuren: „Ne derlanders zijn het niet gewend om geld voor gezondheid uit te geven. Gezondheid is een recht geworden, maar je blijft verant woordelijk voor je eigen lijf." Bij PSV, het Nederlands elftal en bij wielerploegen is het goed ge regeld, maar voor de rest wordt elk weekend bij de Eerst Hulp van het ziekenhuis het boete kleed uitgespreid. Veel blessure-ellende kan voor komen worden: „Als je maar be seft dat je voor je eigen gezond heid verantwoordelijk bent." Weken houden sporters in spe zich bezig met de aanschaf van een nieuwe racefiets of een paar loopschoenen. Goede spullen zijn heel belangrijk, aldus de sport artsen, maar ze verbazen zich er over dat er meer tijd wordt be steed aan de kleur van die spullen dan aan het belangrijkste gereed schap: het eigen lijf. „Die mensen die een sportcheck- up laten doen zijn meestal be wust met hun gezondheid bezig. Het zijn mensen die meestal wel een reden hebben om over hun lichaam na te denken: ben ik zin vol bezig?" Willemien van Teeffe len maakt zich vooral zorgen over die groep die zich niet laat onder zoeken en zonder enige voorbe reiding de schoenen aantrekt en het bos in duikt. Die hebben vol gens de sportartsen juist een con trole hard nodig. Willemien van Teeffelen: „Wat wij doen is zoeken naar de balans tussen wat je wilt en wat je kunt. Wanneer loop je gevaar, wat kun- nnen we er aan doen." Voor iedereen is die balans an ders. „Ik geef geen advies dat niet haalbaar is. Anders hoef je ook geen specifieke opleiding te vol gen, dan laat je gewoon een paar trainingsschema's uit je compu ter rollen. De kunst is uit te zoe ken van voor ieder individu be reikbaar is. Een balans te vinden tussen de wensen, de mogelijkhe den en wat het lijf aan kan." Zoeken naar een mogelijkheid om in een druk bestaan toch een activiteit te vinden om je fit te voelen. „Of een oplossing zoeken voor een man die zaken doet in Rusland. Veel wodka, veel vet eten. Niet meedoen is het makke lijkste advies, maar die man moet wel, anders kan hij zijn zaken vergeten. Dus moet je voor zoie- mand een zeer persoonlijk advies maken." Wil je prestaties leveren of ge woon aan recreatiesport doen? Hoeveel tijd heb je? Wat is een leuke tak van sport? De vraag ligt op tafel: ik wil na de winter weer gaan sporten, conditie op doen en het winterspek onderweg achter me laten. De check-up bestaat uit diverse onderdelen en start bij honderd gulden en is met diverse mogelijkheden uit te breiden tot rond de driehonderd gulden. De test begint met het invullen van een vragenlijst. Dan worden de ogen gecontroleerd, de longfunc tie, de bloeddruk opgemeten, uri ne nagekeken en een paar buisjes bloed afgetapt voor nader onder zoek. Na het eerste kennisma kingsgesprek met de sportarts volgt een uitgebreid onderzoek. Elk botje en elke spier wordt be keken, betast, gecontroleerd. Daarna is het tijd om de conditie te meten. Eerst wordt een rust- ECG gemaakt en staat de fiets klaar voor de inspanningstest en worden de benen, het hart en de longen de Mont Ventoux op ge jaagd. Moe zit je op de stoel en worden de eerste resultaten van het on derzoek besproken. „Ik zou niet gaan hardlopen, want je linker archillespees is dik. Dat kan een hele hoop blessure-ellende ople veren." Uitgebreid gaat de sport arts op de resultaten in en een paar dagen later volgt een uitge breide schriftelijke rapportage inclusief mijn eigen persoonlijke trainingsschema. De lente kan beginnen. liter Jan Paalman |t maart 1993 verklaarde de IJwld Gezondheids Organisa- |t((WH0) tuberculose tot een feereldwijde medische ramp'. I« krasse uitspraak had de |™0 nooit eerder gedaan. ;t jaar kon de WHO melden ''er in 1995 meer mensen aan I'!™'culose zijn dood gegaan I®i ooit eerder in de geschiede- l!s»ande mensheid. Als men IPw maatregelen neemt - zo l'asehuwt de WHO - zal de de komende tien jaar ;ns 30 miljoen mensen aar het graf slepen. En midden IJlleze zee van tuberculose ligt 1*1 veilige Nederland. Het - winder veilige Neder- |i„ 1 t'at golfjes tubercu- L'e,steeds vaker over Neder- ■Tr^llen spoelen is onvermij- I 'k in acht jaar is het aantal Ijaiwe gevallen van tuberculo id® ook bijna verdubbeld. I im g l106! fu om twee rede- L bang te zijn voor een P. Op de eerste plaats is on- .Söondheidszorg, heel be- J gezegd, een van de be- m de wereld. Bovendien is Ifi.,6® typische armoeiziekte. Isin 'n Nederland rond de I «wisseling zo vreselijk heeft Inhouden komt door de al v«geten, maar ten hemel lende armoede van die 'iv de weerstand van de IhJlSI drastische onder lij t sterftecijfer aan tbc Ltjaa" 10'000 doden IfeëntenL Lakt k aan toe- Ze hadden 1% Wrflng'de legende tering li J!1 wn ziektebeeld dat je nooit meer ziet. »»«ono0 Je 's 'n Nederland be lli wij11 r welvaart, gezon- 14})» „ngen en waakzame me ldt nire,vei?tie- In die volgor- Is» Roe/rf gezond bent en ewa doorvoede weerstand t waren er vaak ver- bezit dan maakt de tbc-bacil weinig kans. Je loopt het pas op als iemand met een 'open tbc' zeer nadrukkelijk tegen je aan heeft staan hoesten. Die kans is het grootst op die plekken waar het volk bij her haling uren-, desnoods nach tenlang dicht opeengepakt staat: in disco's dus. Daarom komen die 'explosies' bijna zon der uitzondering voor onder het jonge disco-volkje. Maar goed, je bent besmet, wat dan? Dan gebeurt er in de mees te gevallen helemaal niets. In negen van de tien gevallen ruimt het afweerapparaat van het lichaam het infectiehaardje op en dat is dan dat. Maar als dat haardje door de verdediging, van het lichaam breekt dan kan dat het begin zijn van een ziek makende cirkelgang. Wanneer de bacillen de bron- chieën aanvreten kan de inhoud van de ontsteking - omdat die lijkt op oude kaas hebben dok ters daar de onsmakelijke naam 'kaas' voor bedacht - worden opgehoest en andere mensen be smetten. Dit heet 'open tb'. Als de bacillen de bloedvaten aan vreten kan de ziekte zich le vensgevaarlijk over het hele lichaam verspreiden. Een ande re mogelijkheid is een wapen stilstand tussen tb-bacil en lichaam: de ziektekiem is door de afweer van het lichaam op gesloten in een 'verkalkte haard', maar kan bij verminder de weerstand na tientallen jaren toch uitbreken. De echte klassieke teringlijer - met die typische rode blosjes, de schitterende ogen en het raspe rige hoestje - wordt zelden of nooit meer gezien. In 1987 waarschuwde de Geneeskundi ge Hoofdinspectie alle dokters van Nederland dat tuberculose vaak milder verloopt dan de dokters hadden geleerd. Meestal is het enige symptoom een maandenlang en hardnek kige hoest die ondanks medicij nen maar niet overgaat. Dat is de reden waarom bij een kwart van alle besmettelijke patiënten - met een 'open tb' dus - pas na een maand of vijf de juiste diag nose wordt gesteld. Intussen kan hij of zij, als het een beetje tegenzit, tientallen mensen heb ben besmet. Men zal dan als de sodemieter proberen vast te stellen wie door die ene hoester is besmet. Dat kan met de zoge heten Mantoux, een onderhuids prikje met onschuldig tubercu leus materiaal. Iedereen die an tistoffen heeft tegen tbc, dus ie dereen die ooit met de bacil in aanraking is geweest, reageert op de Mantoux met een rode vlek. Nader onderzoek moet dan uitwijzen of er sprake is van een actieve tuberculose. Zo ja, dan kan de dokter de ziekte heel effectief behandelen met een reeks aan medicijnen. Na de oorlog daalde het aantal patiënten elk jaar met 6 pro cent. Maar vanaf 1986, bijna op de kop af honderd jaar nadat Robert Koch de oorzaak van tu berculose had ontdekt, begon het aantal patiënten ineens te stijgen van 1200 nieuwe geval len in 1987 tot 1900 nieuwe ge vallen per jaar nu. Niet onver klaarbaar. Want tuberculose is geen ziekte uit grootmoeders tijd. Tuberculose is eigenlijk een heel moderne ziekte. Infectieziekten zijn net als de economie globaal geworden: er is een vrij verkeer van produc ten, diensten en personen, en door de gigantisch toegenomen reizerigheid is er nu ook een vrij verkeer van infectieziekten. Door Jan Verhulst Het lijkt allemaal zo eenvoudig: je hebt problemen op een be paald gebied (werk, relatie, moeilijke jeugd etc.) en je gaat naar een hulpverlener. Deze luistert naar je verhaal en na een of meerdere gesprekken stelt hij een diagnose. Dat wil zeggen: hij formuleert een in zicht over het ontstaan en het beloop van de klacht. Vervol gens deelt deze hulpverlener je klacht in, in een bepaald classi ficatiesysteem, waarover zo meteen meer. De behandeling kan nu begin nen. Na verloop van tijd echter blijkt de behandeling niet te werken. De klachten verdwij nen niet, maar blijken integen deel te verslechteren. Ten einde raad besluit je naar een andere hulpverlener te gaan. Weer de zelfde procedure: jij vertelt je verhaal en de hulpverlener luis tert. En tot je grote verbazing komt deze tweede hulpverlener tot een heel andere diagnose en classificatie. Hoe kan dat? De reden hiervoor is vrij een voudig: het stellen van een diag nose is voor een groot deel geba seerd op intuïtie en ervaring. En deze zijn bij geen twee hulpver leners exact hetzelfde (een pro bleem dat zich overigens net zo sterk in de medische wereld doet gelden). Als cliënt zit je dan natuurlijk wel met nog een probleem erbij: neem je uitein delijk de stap om naar een 'ex pert' te gaan, blijkt die in veel gevallen ook al niet precies te kunnen aangeven waar de schoen wringt. Om deze diagnostische proble men wat in te dammen, hebben wetenschappers een soort hand leiding geschreven die hulpver leners moet helpen om een diag nose te stellen. De ellende is echter dat weer andere onder zoekers een andere handleiding hebben geschreven. De eerste handleiding is de zogenoemde ICD-10, de tweede de DSM-4 (de getallen verwijzen naar de bepaalde versie). De ICD (De International Classifications of Diseases) is uitgegeven door de WHO (de World Health Organi zation). In dat boek staan allerlei ru brieken die te maken hebben met de geestelijke en lichamelij ke gezondheid, letsels en onge vallen. Sectie F gaat met name over psychische en psychiatrische aandoeningen. Elke aandoening heeft een eigen codenummer, een label en een korte omschrij ving van de aandoening. In principe zou de hulpverlener met behulp van de ICD vrij een voudig de klacht van de cliënt moeten kunnen herkennen en indelen. De DSM (Diagnostic en Statis tical Manual) is speciaal ont wikkeld om psychologische en psychiatrische klachten te her kennen en in te delen. De DSM maakt daarbij gebruik van een vijftal assen', waarmee je de cliënt kunt beoordelen op een aantal punten: zijn ontwikke lingsstoornissen, zijn persoon lijkheidsstoornissen, zijn licha melijke aandoeningen, zijn so ciale problemen en zijn algehele functioneren. Niets lijkt eenvoudiger dan deze twee systemen (ICD en DSM) op te laten gaan in één classifica tiesysteem voor psychologische en psychiatrische aandoenin gen, zodat voortaan elke hulp verlener weet waar hij het over heeft. Maar nee hoor, overal ter wereld blijven er onderzoekers en hulpverleners overtuigd van de meerwaarde van ,hun' sys teem (de ICD of de DSM). Dat dit kan leiden tot een grote ver warring bij zowel hulpverlener als hulpvrager zal duidelijk zijn. Om aan deze verwarring (al thans voor zover mogelijk) en einde te maken, hebben de Ne derlandse psychologen Van Yperen en Giel een boek ge schreven met als titel .Classifi catiesystemen' (uitgeverij Swets Zeitlinger, 1996). In dat boek worden de achtergronden en de doelstellingen van vooral de ICD en DSM naast elkaar gezet. Om een lang verhaal kort te ma ken: ze concluderen dat er ook heden ten dage nog (te)veel ruimte is voor verschillen van smaak in de geestelijke gezond heidszorg. Beide systemen hebben zowel voor- als nadelen en zeker ook hun beperkingen. Geen van bei de systemen heeft de waarheid volledig in pacht. Dat komt vooral omdat van veel psychiatrische en psychische aandoeningen nog niet bekend is hoe ze ontstaan. De systemen moeten zich daardoor noodge dwongen beperken tot een be schrijving van de symptomen. En daarop kan elke hulpverle ner, zoals we zagen, zijn eigen kijk hebben. De hulpverlener is in beide systemen degene die uitmaakt wat de cliënt scheelt. Dat is uiteraard erg eenzijdig en kan tot grote fouten leiden (met name een verkeerde behande ling). Het lijkt mij daarom zinnig als de hulpvrager (de cliënt) zelf mondiger wordt en kennis neemt van de verschillende classificatiesystemen. Zodat hij na lezing de schoen aantrekt die hem past en daarover in gesprek gaat met de hulpverlener. Want de cliënt weet als geen ander wat hij denkt, voelt of heeft meegemaakt. Mensen die minder vlees en eieren eten, hebben minder kans op djk- ke-darmkanker. Dat blijkt uit een promotie-onderzoek van mevrouw drs. A. van Faassen, die op 10 mei haar proefschrift verdedigt aan de Rijksuniversiteit Limburg. Zij meent, dat bij deze mensen giftige stoffen minder lang op de darm- wand kunnen inwerken. Bovendien zijn minder giftige stoffen in de darm aanwezig dan bij mensen die de gebruikelijke Westerse voeding - lap vlees, beetje groente en aardappelen - eten. „Mijn onderzoek toont aan dat de aanbeveling van het Koningin Wil- helminafonds en het Voorlichtingsbureau voor de Voeding juist zijn. Met mate vlees en eieren, vezelrijk voedsel en veel groente en fruit, dat is het beste," licht Faassen toe. Dikke-darmkanker is in de Westerse landen een van de meest voorko mende vormen van kanker: bij vrouwen na borstkanker, bij mannen na long- en prostaatkanker. In 1993 overleden 2000 mannen en 2200 vrouwen aan dikke-darmkanker. Het risico op dikke darmkanker is ook erfelijk bepaald, maar voedingsgewoonten spelen mede een rol. Vast staat, dat bij mensen met voedingsgewoonten die sterk verschil len van de gemiddelde bevolking - zoals vegetariërs en Mormomen die heel bewust eten, met veel fruit en groente - minder sterfte door dik ke-darmkanker voorkomt. Een voeding met veel vlees, weinig voedingsvezel en weinig calcium (uit met name zuivelprodukten) lijkt gepaard te gaan met een hoog ri sico op dikke darmkanker. Van Faassen onderzocht het effect van voeding op ontlastingskenmerken die samenhangen met het risico op dikke-darmkanker. Een grotere hoeveelheid ontlasting per dag en een lager gehalte aan galzuren (door veel calcium, vezels en langzaam ver teerbaar zetmeel) lijkt een lager risico op te leveren. Mensen die al ja ren vegetariër zijn, bleken ook vaker ontlasting te hebben. Waarschijnlijk werken daardoor giftige stoffen slechts korte tijd in op de darmwand. Toxische stoffen worden beïnvloed door de voeding. Bij patiënten met poliepen - goedaardige darmgezwellen en vaak een voorbode van kanker - bleken meer toxische stoffen te hebben. De snelheid van de darmpassage van de voedselresten is niet van invloed op het kankerrisico, zo is al uit eerder onderzoek gebleken. „Nee, ik ben niet vegetarisch. Wel een tijdje geweest. Maar het hoeft ook niet, als je maar met mate vlees en eieren gebruikt," zegt mevr. Faassen. Van onze verslaggever In zijn ergste vorm kan een besmetting met de multi-resistente Stap hylococcus Aureus (MRSA) levensbedreigend zijn, vooral voor mensen die al een verminderde weerstand hebben. In een ziekenhuis vreest men daarom een epidemie. Vorige week werd het ziekenhuis in Veghel door zo'n besmetting. Afdelingen worden gesloten, personeel en patiënten worden aan strenge voorzorgsmaatregelen onderworpen. Bezoekers moeten be schermende kledij dragen, om verdere verspreiding van de bacterie te voorkomen. Meestal zijn het intensive-careafdelingen waar de S. Au reus toeslaat, in zijn meest gevreesde vorm: de multi-resistente. Dit beestje laat zich niet meer uitschakelen door een simpele anti-biotica- kuur. Tegen tenministe twee antibiotica heeft de bacterie afweer op gebouwd, vandaar de term multi-resistent. Dit type S.Areus woekert in veel Zuid-Europese landen. De oorzaak ligt in het andere voorschrijfgedrag van de lokale artsen. Veel sneller dan in Nederland wordt in de zuidelijke landen antibiotica voorge schreven, bijvoorbeeld voor een griepje of een verkoudheid. Mensen maken hun kuur niet af, waarna de overlevende bacterie 'went' aan het antibioticum. Deze stam vermenigvuldigt zich vervolgens, en een nieuwe stam multi-resistente bacteriën is geboren. Niet alleen bij de S.Aureus doet zich dit probleem gelden, ook de TB-bacil vertoont in het buitenland dezelfde kuren. Op zich is de S.Aureus een vrij ongevaarlijke bacterie. Staphylococcen komen als groep bij iedereen op de huid en op de slijmvliezen voor. De S.Aureus is van zijn familie de meest kv rdige, veroorzaakt steenpuisten of in ernstige gevallen bij bim.....gen van de bloed baan beenmergontstekingen. In combinatie met griep kan de S.Aureus nog wel eens gevaarlijke complicaties geven, zoals longontstekingen. MRSA is voor Nederlandse ziekenhuizen meer lastig en kostbaar in het opruimen dan gevaarlijk. Vakantiegangers die na een behandeling in het buitenland terugkeren, ondergaan dan ook steeds een controle op MRSA voordat ze opnieuw worden opgenomen. 'Risicogroepen' uit het buitenland worden meestal eerst enkele dagen gescheiden ver pleegd. Langdurige lichamelijke klach ten na een whiplash zijn niet zo zeer het gevolg van de zweepslag, maar zijn vooral een psychisch verschijnsel. Dat stelt een Noorse onderzoeker in het medische tijd schrift The Lancet. Hij heeft geen bewijzen gevonden dat een whip lash blijvende schade veroor zaakt. Whiplash is de term voor een 'zweepslag' die optreedt wanneer een auto van achter wordt aange reden. De nek- en halsspieren krijgen dan een opdonder en dat kan leiden tot klachten, in elk ge val voor korte tijd. Deskundigen zijn het er echter niet over eens hoe lang die klach ten kunnen aanhouden. Neuro loog Harald Schrader van het academisch ziekenhuis in Trond- heim heeft in dat kader in Litou wen 200 automobilisten onder zocht die de afgelopen drie jaar bij kop-staartbotsingen waren betrokken. De Noorse arts constateerde bij 35 procent van die verkeers slachtoffers nekklachten. Maar bij 33 procent van een andere groep die géén verkeersongeluk had meegemaakt, was sprake van dezelfde nekklachten. Van beide groepen had ongeveer de helft last van hoofdpijn. De onderzoe ker concludeert dat het voor deze lichamelijke klachten kennelijk niet uitmaakt of iemand bij een kop-staartbotsing betrokken is geweest of niet. In Litouwen bestaan volgens de arts bijna geen verzekeringen te gen lichamelijk letsel, waardoor er voor verkeersslachtoffers geen financiële drijfveer is hun letsel te overdrijven. Ook is de bevol king nauwelijks bekend met het verschijnsel. Schrader: „De on derzoeksresultaten tonen aan dat de chronische klachten niet zijn terug te voeren op een verkeer songeluk." Volgens hem spelen andere facto ren, zoals al langer bestaande klachten, een grotere rol bij het ontstaan van blijvend letsel na een whiplash. De Vereniging Veilig Verkeer Ne derland voert op dit moment campagne om door het aanbren gen van hoofdsteunen op auto stoelen de whiplash bij verkeers ongevallen te voorkomen. Door Hennie Zetteler Voor het leger van ruim 1 miljoen slechthorenden in ons land, lijkt verlichting nabij. De Deense toonaangevende fabrikant van hoortoe- stellen Widex in Kopenhagen, presenteerde onlangs het eerste en kleinste digitale in-het-oor gehoorapparaat. Er zijn vijf jaar research en zeker 20 miljoen gulden in de ontwikkeling gestoken. Het appa raatje dat ongeveer 2800 gulden gaat kosten, is nu in Nederland ver krijgbaar. Ziekenfondspatiënten krijgen in principe een bedrag van 1237,50 gulden vergoed. De prijs is vergelijkbaar met huidige hoortoe- stellen.Widex heeft met haar vinding de eerste slag om het digitale ge hoorapparaat gewonnen. Grote fabrikanten als Siemens (Philips), het Amerikaanse Starky, het Zwitserse Phonak en Oticon zijn al jaren be zig met de ontwikkeling daarvan en zullen binnenkort ook met digita le toestellen op de markt komen. Het anderhalve gram wegende toe stelletje, de senso, wordt gedragen en rekent af met het grootste pro bleem van slechthorenden, lawaai in grote ruimten.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1996 | | pagina 23