De lof der ledigheid Oliemaatschappij Shell blijft geloven in Chinees miljardenproject tie-last chelde rood Politicoloog Ton Geurtsen pleit voor minder betaald werk Franse president wil mega-supermarkten een halt toeroepen IE STEM ECONOMIE A7 10MIE KORT ïsumentenkrediet matures er op buitenland ptzendkrachten hogere winst »eter informeren 9de cijfers Beleggen in varkensbuiken I I I I I ZATERDAG 4 MEI 1996 e reorganisaties hebben inklijke Schelde Groep :t gebruik van het plaat- - en begeleidingsbureau Diensten. nazet steeg van 710 miljoen 744 miljoen gulden. De rportefeuille kwam eind uit op 1547 miljoen (1994: I miljoen). bestuursvoorzitter van de IW. Scherpenhuijsen Rom, lit op voordracht van mi- :r Wijers (Economische Za- I de staatscommissaris bij cheepswerf. De staat heeft I wettelijk recht op de be- I ning van twee commissa- :n door een statutenwijzi- 1 vastgelegd. Wel ziet de rheid er vanaf een tweede itstoezichthouder naast erpenhuijsen Rom te he pen. erpenhuijsen Rom stapte ;le jaren geleden plotseling le ING op wegens vermen van belangen. 11 een duidelijker kostenver- logelijk maken. De commis- fifde berekening te hanteren ■regel, de Annual Percentage Idt echter niet in Duitsland, totale kosten van een lening pnte als administratiekosten ne formule voor de bereke- hlle lidstaten te laten gelden, fn op jaarbasis. [iet bedrijfsleven heeft in het erke stijging te zien gegeven. Itures, een stijging met 7000. piek (CBS) noemt de stijging van de kwartaalmetingen in tch niet eerder heeft voorge- l van een trendbreuk. Pas als Is, zal blijken of er sprake is I TNO gaat zich sterker oriën- ekken van onderzoeksprojec- lor in Japan. Begin dit jaar fan dit jaar gaan er nog TNO- ptaten en Zuidoost-Azië. 444 miljoen gulden in con- Inten) 109 miljoen uit het bui- i jaar 743 miljoen gulden. Het lig jaar een winst van 10 mil- ■95. De winst is een verdubbe ld vorig jaar gemiddeld 4200 Jvorden niet alleen steeds tal- li nog 70 procent van de losse hg jaar was dat gedaald tot 56 ■chten in de categorie 25 tot 44 128 naar 40. Dat blijkt uit een pomisch Instituut, p uitzendkracht, tegen 422.000 jihten vindt een vaste baan bij I. Ongeveer 18 procent van de I de 'bijzondere doelgroepen Iren, langdurig werklozen en jenswisselkantoren, heeft vorig t vergroot tot 18,1 miljoen gul- •ocent. Voor dit jaar verwacht ds in 1995. en van de Nederlandse Spoor- p GWK, om de NS-stations om aktische shopping centers. Da akket. ■eniging van Makelaars (NVM) ernieuwde NVM-net gePresen' ngssysteem Masterplan 20001 i garandeert de woningzoeken ie NVM-makelaars het actuele izen projecteren op een zogeh t makelaarskantoor zelf in het mediazuil zijn foto's van de g Union, onderdeel van ir uit de rode cijfers. Dat me ericht. Vorig jaar kwam Uni»' at van 1,5 miljoen gulden. iRM-Stokvis en Union het de en. Union ligt immers in de e if. Bij de roemruchte overna ïry in de zomer van 1995 maa ekend de spaarzame industrie mij te willen verkopen. wHaag (anp) - Shell is ontevreden v ie gang van zaken rond de ar- "e van een belangrijke mede- iLyer in China, maar de kwestie ^0 miljarden-investering niet in Instaan. (.oliemaatschappij heeft haar mede vier Xu Yichun, die drie maanden werd opgepakt, nog steeds niet Jjjen bezoeken. Ook is Shell niet op de gesteld van de reden van de ar- ,e. s onbevredigend," aldus bestuurs voorzitter C. Herkströter. „Het is niet onze manier van werken, maar het gaat er daar nu eenmaal anders aan toe dan wij hier gewend zijn." De Shell-topman sprak de berichten tegen dat de arresta tie heeft geleid tot stagnatie van het in vesteringsproject in Nanhai. Het weekblad The Far Eastern Economie Review meldde deze week dat bespre kingen over de enorme raffinaderij bij Nanhai tot stilstand zijn gekomen. Een eventuele veroordeling van Xu zou het vertrouwen nog verder aantasten, zo voorspelde het weekblad. Overigens ont kennen ook de Chinese autoriteiten dat de arrestatie gevolgen heeft voor het in vesteringsproject. Twee jaar geleden is Shell begonnen met de voorbereidingen voor de bouw van een raffinaderij in Nanhai, in de buurt van Hongkong. Met het hele project is een bedrag van zes miljard dollar ge moeid, waarvan de helft voor rekening van Shell komt. Herkströter verklaart de trage vorderingen vooral uit het feit dat de Chinezen veel tijd nodig hebben om te belissen, aangezien ook zij drie miljard dollar moeten bijdragen. „Dat is een enorme investering," aldus de Shell-top- man. The Far Eastern Economie Review meld de ook dat de afgelasting van het bezoek van de Chinese premier Li Peng aan Ne derland een belangrijke tegenslag was voor Shell. Achter de schermen zou ge werkt zijn aan een 'ruil'. Li Peng zou ak koord gaan met de bouw van de olieraf finaderij, terwijl koningin Beatrix als te genprestatie in 1997 een bezoek zou brengen aan de Volksrepubliek China. Herkströter zegt niets te weten van een dergelijk opzetje. De afgelasting van het bezoek van Li Peng aan Nederland vori ge maand was volgens de Shell-topman een puur politieke aangelegenheid. De voorgenomen visite van de Chinese pre mier bij Shell was niet bedoeld om een doorbraak in de besprekingen te berei ken. Hoewel Shell niet op de hoogte is gesteld van de verdenkingen aan het adres van de medewerkster, is wel bekend dat de Chinese autoriteiten haar beschuldigen van spionage of in ieder geval van dief stal van belangrijke documenten over de geplande raffinaderij. Als voormalig di plomatiek correspondent van het staats- persbureau Nieuw China zou de vrouw goede toegang hebben tot hoge partijbu reaucraten. Negen jaar geleden schreef Ton Geurtsen zijn afstudeerscriptie politicologie 'Nacht merries op een duivels oorkussen', een kritiek op het Westerse ar beidsethos. De jaren daarna verstomde de kritiek die sommigen in de linkse hoek, zoals zijn leermeester Hans Achterhuis, uitten op de manier waarop wij met arbeid omgaan. Te gen de stroom in bleef Geurtsen echter vol houden dat zijn onder werp nog steeds actueel was. Hij werkte zijn scriptie van toen om tot een boek dat onlangs is verschenen met als on dertitel: 'Opkomst, ont wikkeling en mogelijke ondergang van het wes terse arbeidsethos'. 'Zoeken naar een baan op het Arbeidsbureau. Wie bui ten de boot valt, dient zo snel mogelijk weer aan boord te klimmen. FOTO PERSBURO DIJKSTRA Poor Joep Trommelen Werk Tegeltjes op het toilet bij een oom: 'Werken is het mooiste wat oris; ik kan er uren naar kijken', on 'Werk is de vijand der drin kende klassé'. De Bijbel daaren tegen: 'In het zweet des aan- schijns zult gij uw brood verdie pen'. 'Ledigheid is des duivels oorkussen'. 'Wie niet werkt, zal Piet eten'. Over weinig zaken be staan zoveel tegenstrijdige wijs heden als over arbeid. Stress, rugklachten, een overvloed aan wao'ers, burn-out syndromen, over spannenheid (niet voor niets vaak over- werktheid genoemd); ze geven allemaal aan dat iedereen weet dat werken niet aaligmakend, maar heiaas noodzakelijk [•Toch staat het fenomeen werk anno "96 op het allerhoogste voetstuk in on- maatschappij. weieens anders geweest, be- Geurtsen. De Westerse econo- van vóór de Middeleeuwen had- s spil de familie als woon-werk- verband. De familie kon zichzelf meest- bedruipen - via losse baantjes, am- Mitswerk aan huis, het verbouwen 'M voedsel. Zelfs bij de bepaald niet te [Jijden horigen en lijfeigenen werkte «zo. Er was voor de grote massa geen veischil tussen werk en vrije tijd. 2,motto van bet paarse kabinet anno "96 luidt: werk, werk en nog eens ®«c. Socialisten en liberalen hebben ®f?ar nu ook op dit vlak gevonden. Wie Werkt, wordt - als hij de indruk Jkt ook niet echt te willen - met de aangekeken. is volgens de heersende moraal alleen de bron van ons aller geluk 'welvaart, het is in veler ogen ook nog nf8. Medicijn voor alle kwalen, van ®®ttaliteit tot psychische depressies. ™er ergens geen geld voor is, moeten k! ve'z n a"en maar meer en harder [Ken om het bij elkaar te verdienen. vooruitgangsgeloof in optima for bid is zo de motor van de maat- appij. En die moet om de zaak paaiende te houden alsmaar doorscha- facr v aar een steeds hogere versnel- J,®n niemand die zich afvraagt of de W»lr° niet v°bedig doldraait. .Wazen zijn in die optiek zowel te als te benijden. Bestrijden van j™°osheid is zowel in het belang f werklozen (niet werken is im- 'g) als van de maatschappij ut werklozen kosten geld). Of er nu ™eg Werk voorhanden is of niet des_ noods verzinnen we werk dat anders niet zou bestaan en spreken van Mel- kert-banen, Jeugd Werk Garantieplan of banenpools. Paradox Ton Geurtsen noemt het de paradox van het Westerse arbeidsethos dat arbeid zowel verheerlijkt als verguisd wordt. De maatschappij doet aan de ene kant alles (via vakbonden, welzijnswerk, au tomatisering, hogere lonen, meer vrije tijd) om het werkleed te verzachten, en iedereen mag klagen wat hij of zij wil, maar aan de andere kant staat wie niet werkt maatschappelijk buitenspel. Uiteraard speelt daarbij een rol dat wie hard werkt, en zoals iedereen ook wei- eens met tegenzin, niet graag voor een ander een uitkering betaalt die dat niet doet (of laat staan niet wil!). Terecht stelt Geurtsen daar tegenover dat een verontwaardigde constatering als dat eenderde van de mensen voor tweederde het geld moet verdienen in feite een onzinnige is. Onze maatschap pij maakt immers een tijd door waarbij de Gouden Eeuw verbleekt. Nog nooit hebben mensen in zo'n overvloed ge leefd, met zo weinig inspanning. Waar om dan klagen? Hij plaatst nog meer vraagtekens. Zijn pleidooi voor minder in plaats van meer betaald werk klinkt in een tijd waarin de door liberalen én socialisten omarm de markt alleen maar méér wil, als een welkome oproep tot bezinning. Het is volgens hem zowel in het belang van het individu, als van de maatschappij en het milieu om te stoppen met het als maar opschroeven van het bruto natio naal product, dat volgens hem slechts een deel van de maatschappelijke acti viteiten 'meet'. Alles wat zich buiten loonverband af speelt zit er immers niet in. Ook de 'ge voelstemperatuur', de emotionele waar de van het dagelijks leven is niet meet baar in een getal als het bruto nationaal product. En die temperatuur heeft vol gens hem alles te maken met de mate waarin iemand zijn levenslot aan het arbeidsethos ophangt. Behalve voor het maandelijkse loonstrookje en de goede ren die daarmee gekocht kunnen wor den, kan een persoon ook grote voldoe ning halen uit bijvoorbeeld de omgang met familie, buren en vrienden. Marx Als ex-PSP'er is Geurtsen afkomstig uit een links-radicaal milieu. Toch gaat hij slechts gedeeltelijk mee met de analyse die Karl Marx maakte van de in zijn ogen 'vervreemdende' arbeid in een ka pitalistische samenleving. Marx schetst volgens Geurtsen haarfijn hoe het zover heeft kunnen komen, maar stelt arbeid centraal in zijn politieke oplossing. „Als Marx zijn zin kreeg, zou de hele wereld veranderd worden in een reusachtige werkplaats," schreef Theodor Adorno. Ooit was loonarbeid weinig bemind. Wie voor een baas werkte, had het niet bepaald gemaakt. Pas na de Middeleeu wen kreeg de baas-knecht relatie een centrale plaats in de maatschappij. Wie niet wilde werken, werd met geweld ge dwongen. Al halverwege de veertiende eeuw werden in West-Europa bedelaars en landlopers met geweld aan het werk gezet. Hendrik VIII laat in de zestiende eeuw 72.000 'vagebonden' ophangen. De Nederlandse strafrechthervormer en humanist Coornhert schreef in 1587 in zijn boek 'Boeventucht of de middelen tot mindering der schadellijke ledig- gangers' dat het 'ledig brassen' van veel mensen de oorzaak van criminaliteit was. Brandmerken en verbannen was in zijn ogen echter geen oplossing. Ver plicht werken bij landontginning en in droogmakerijen echter wel. Het klinkt verrassend actueel. De arbeiders boden eeuwenlang taai verzet tegen de scheiding tussen wonen en werken, consumptie en productie, le ven en arbeid. Kortom, verzet tegen loonarbeid. Machines werden bijvoor beeld letterlijk aangevallen. En tot ver in de negentiende eeuw, toen de indus triële revolutie zich al had voltrokken, klaagden werkgevers over de luiheid van de arbeiders, die nauwelijks te mo tiveren waren. Toch wordt het keurslijf van de loonar beid in de loop van de negentiende eeuw met precisie in elkaar genaaid. In de eerste helft van de eeuw is armoede nog iets onzedelijks bij de laagste klassen. Bedelen werd daarom verboden en werkinrichtingen en landbouwkolo- nieën moeten het kwade tij doen keren. Disciplinering Na 1850 wortelt het idee dat arbeid een middel is tot vergroting van de wel vaart. Het betalen van loon maakt men sen minder lui en bestrijdt aldus de on zedelijkheid. Mensen krijgen de plicht te werken en de verantwoordelijkheid om voor zichzelf te zorgen. Armenzorg, politie en onderwijs zorgen voor de noodzakelijke disciplinering. En zo beseft in de periode na 1870 zo wat iedereen dat als armoede het gevolg van ledigheid is, rijkdom bereikt kan worden met hard werken. Dit arbeids ethos bepaalt tot op de dag van vandaag het dagelijks leven van de meeste men sen. Geurtsen beschrijft hoe in dat kader de rolverdeling tussen mannen en vrouwen is ontstaan. Het huishouden als onbe taalde 'schaduwarbeid' kwam de vrou wen toe, omdat het 'Rijk van de Rede', het onderwerpen en bedwingen van de natuur, in onze cultuur een 'mannelijke' eigenschap is. Vrouwelijke krachten zijn volgens de wetten van dat Rijk irra tioneel, ongrijpbaar en daarom bedrei gend voor het arbeidsethos. Arbeid wordt de expressie van manne lijkheid. De vrouw komt op het tweede plan; ze heeft zich te schikken naar de man en de taak diens arbeid mogelijk te maken. Geurtsen ziet emancipatie waarbij ge streefd wordt naar gelijkschakeling dan ook als schijnemancipatie. De vrouw de rol geven die de man zich heeft toegeëi gend is volgens hem het paard achter de wagen spannen, want niet de verdeling van maar simpelweg het bestaan van loonarbeid is het probleem. Zo bleef het gezin over als de plaats waar het privé-leven zich mocht afspe len. De vrouw zorgde ervoor dat het ge zin functioneerde, en voedde de kinde ren op tot keurige, werkwillige burgers. Het welzijnswerk zorgde er in de eerste decennia van deze eeuw voor dat dit op 'professionele' wijze werd georgani seerd. 'Autonomen' Wie zich niet in het keurslijf van het ar beidsethos laat dwingen, kan zich als mens veel beter ontplooien, stelt Geurt sen. Niemand wordt immers als loon slaaf geboren. Freud zegt al dat de mens van nature een grote mate van luiheid bezit. De door Geurtsen geschetste pa radox bewijst in zijn ogen dat de mens zich in wezen niet gelukkig voelt in de huidige organisatie van werk. Eigen waarde, creativiteit, betrokkenheid en vrijheid worden daarin beknot. Het meest voelt hij daarom nog voor de groep die hij de 'autonomen' noemt; mensen die zelf hun lot willen bepalen en het hebben van betaalde arbeid niet als voornaamste criterium daarvoor be schouwen. Zij zijn volgens hem het bes te in staat het leven te organiseren op een manier die hen gelukkig maakt, die het jagen op een steeds hoger inkomen en de vernietiging van het natuurlijk milieu voorkomt. Van de politiek verwacht Geurtsen niets. Slechts veranderingen 'van on derop' zijn mogelijk. Hij stelt vast dat iedereen in principe kan breken met het arbeidsethos, en zichzelf én de maat schappij daarmee van een groot pro bleem kan verlossen. Het stelsel van loon en daarvan afhan kelijk uitkeringen wil hij vervangen door een door de overheid betaald ba sisinkomen voor iedereen, dat zo laag mogelijk dient te zijn maar een be staansminimum garandeert. Iedereen kan dan beslissen in hoeverre hij of zij dat inkomen wil aanvullen. Het liefst ziet hij dat dat 'in natura' gebeurt - de ene gunst met de andere 'betalen' - om dat anders de kiem voor een nieuw ethos op de loer ligt. Het basisinkomen kan in zijn ogen be taald worden uit wat er volgens de oude nonnen nog 'verdiend' wordt en in de grote ruif terecht moet komen om her verdeeld te worden. Dat de in zijn ogen buiten verhouding' welvarende rijken (het bevreemdt hem dat niet zij maar de uitkeringsgerechtigden kritiek krijgen) daarbij het meeste in moeten leveren is volgens hem net zo voor de hand lig gend als rechtvaardig. Want waarom spreekt niemand schande van mensen die zich met minimale inspanning ver rijken, maar wel van wie werkloos langs de kant staat? Arbeid moet van Geurt sen weer de gewenste 'leefbare maar be scheiden plaats binnen de cultuur' krij gen. Hij stelt dat het voor een goede beoor deling van het Westerse arbeidsethos noodzakelijk is het probleem vanuit verschillende wetenschappelijke in valshoeken te beschouwen. Politiek, fi losofie, economie en sociologie moeten daarbij bijvoorbeeld aan bod komen. Helaas vergeet hij zelf daarbij de psy chologie te betrekken. Want de door hem geschetste instand houding van van het arbeidsethos heeft alles te maken met menselijk egoïsme en/of overlevingsdrang, of hoe je het ook noemen wilt. Het is zelfs niet on denkbaar dat de menselijke psychologie verantwoordelijk is voor het ontstaan van het arbeidsethos. Onderdrukkers en onderdrukten, rijken en armen zijn er wellicht altijd al geweest. Simpelweg omdat iemand die denkt meer te kun nen dan een ander, daar gebruik van wil maken, puur uit eigenbelang. Het mo derne sociaal-darwinisme stelt zelfs dat zulk gedrag gericht is op het laten over leven van de sterkste genen. Voor al te grote solidariteit is daarin geen plaats. Het is moeilijk vol te houden dat we werken zoals we werken omdat een of andere (onzichtbare) macht ons dat op legt. Hoogstens is er sprake van de macht der gewoonte, of voor het kiezen van de gemakkelijkste weg. Nog moei lijker is het voor te stellen dat mensen ooit nog vrijwillig afstand zullen doen van een inmiddels al eeuwenoude tradi tie, die zich tot in de diepste porieën van de maatschappij heeft genesteld. Al stelt Ton Geurtsen terecht dat alle maatschappelijke veranderingen ooit als een utopie zijn begonnen. Ton Geurtsen, 'Nachtmerries op een dui vels oorkussen. Opkomst, ontwikkeling en mogelijke ondergang van het wester se arbeidsethos'. Uitgever: Baalproduk- ties/Papieren Tijger. ISBN 90-6728-072-0. Beleggen in varkensbui ken, levende biggen of frietaardappelen. De Agrarische Termijnmarkt in Amsterdam, kortweg de ATA, voert een nogal eigenaardig scala van producten, dat de doorsnee belegger doorgaans niet aanspoort tot handelen. Al jaren leidt de termijnmarkt daardoor een kabbelend be staan in de luwte van de grote broers: de effectenbeurs en de optiebeurs. Afgelopen week werd de rust wreed verstoord. Alle ellende kwam ineens. Ook met bigge tjes kun je frauderen, zo be wees een medewerker. Boven dien trok de optiebeurs als meerderheidsaandeelhouder haar handen van de termijn markt af, omdat deze weigert te fuseren met haar eigen fi nanciële termijnmarkt. De grootste klap was echter het verliezen van de slag om als eerste beurs in Europa met een termijncontract voor tar we te komen. De Parijse optie- en termijnbeurs Matif gaat met die eer strijken. Een grootse toekomst wordt de ATA daarmee door de neus geboord. Sinds de Tweede Wereldoor log hebben de Europese ter- mijnmarkten maar een arme tierig bestaan geleid. Termijn contracten om prijsrisico's af te dekken, waren door het ge meenschappelijke landbouw beleid niet nodig. Boeren leef den in volkomen beschermde omgevingen. Voor producten als granen en oliezaden wisten ze al voor het zaaien welke in terventieprijs ze zouden krij gen. Vandaar dat de ATA zich moest terugtrekken op het bolwerk van biggen en aardap pels, waar de goedgeefse hand uit Brussel ontbrak. In 1992 zette de Europese commissaris MacSharry het roes in alle subsidies en in het systeem van gegarandeerde prijzen en afzetmogelijkhe den. Een beleid dat in april 1994 werd aangescherpt door het ondertekenen in Marra- kesh van een nieuw wereld handelsakkoord, waarbij dit maal ook alle handelsversto- rende subsidies in de land bouw betrokken waren. Op termijn moeten alle bescher mingsmaatregelen worden ge sloopt en is de boer voor zijn opbrengsten weer afhankelijk van het spel van vraag en aan bod op de wereldmarkt. Handenwrijvend staat menig een dat moment af te wachten. Het hele spel van handel, prijs fluctuaties, hedging, ofwel het afdekken van prijsrisico's, en speculatie komt dan weer vol ledig op gang. De terugtreden de overheid biedt ruimte voor nieuwe bloei aan dor hout. Vanuit dit perspectief was het voor de ATA van groot belang om de eerste Europese tarwe- contracten in de wacht te sle pen. Nu bij graan de boot is ge mist, resteren nog de zuivel en kaas om termijnmarkten voor op te zetten. Het fenomeen termijncontract zal dus ook in de vaderlandse landbouw en beleggingswereld weer een rol van betekenis gaan spelen. Een dergelijk contract ont leent zijn bestaan aan het hele eenvoudige gegeven dat er het hele jaar geconsumeerd wordt, terwijl er doorgaans slechts één keer per jaar geoogst kan worden. Zowel de boer als de verwerkende industrie lopen daardoor enorme prijsrisico's. Een onverwachts hagelbuitje kan de prijzen voor de indus trie plotseling immens opdrij ven, terwijl een rijke oogst de prijs voor de boer juist stevig kan bederven. Door een deel van de oogst bij voorbaat te kopen of te verkopen, kunnen die risico's afgedekt worden. De boer weet welke opbrengst hij krijgt, terwijl de industrie weet met welke prijs ze moet calculeren. Feitelijk wordt het jaar daardoor opgesplitst in overzichtelijke brokken. In de contracten vindt weer een levendige handel plaats. Een niet aflatende stroom van informatie over droogte, vorst of overmatige regenval elders ter wereld bepaalt of een con tract goed geprijsd is. Als de oogsten mee lijken te vallen, zullen de prijzen dalen en zul len verwerkers van hun con tracten proberen af te komen. Bij tegenvallende oogsten zul len ze proberen contracten bij te kopen. Door de aanhouden de stroom van gegevens en ge ruchten flucteren de prijzen van graan, mais, soja, haver of gerst veel sterker dan bijvoor beeld die van aandelen. Met het speculeren in grondstoffen valt daardoor snel veel geld te verdienen, maar ook te verlie zen. Dit betekent dat de bagage dragers van de boer en de in dustrie rijkelijk gevuld zijn met speculanten die een graantje trachten mee te pik ken. In wezen zijn ze zelfs on misbaar, omdat voor het ver handelen van een contract twee tegengestelde visies no dig zijn. Al die speculanten zoeken eigenlijk niets anders dan een onwetende en onno zele tegenpartij om een trans actie mogelijk te maken. Door Wilko Voordouw Parijs - 'Buitengewoon negatief. Dat is volgens de Franse pre sident Jacques Chirac de invloed die de supermarkten op de sa menleving hebben. Het Franse staatshoofd moet niets hebben van de mega-winkelcomplexen met enorme parkeerterreinen die rond de Franse steden als paddestoelen uit de grond schie ten. De invloed van de grootwinkelbedrijven moet volgens hem worden beteugeld. Het is niet voor het eerst dat Chi rac de supermarkten op de korrel neemt. Onlangs nam de regering- Juppé een wetsvoorstel aan, dat het prijsbeleid van de grootwin kelbedrijven aan banden legt. Producten mogen niet langer met verlies worden verkocht om klan ten te trekken. Ook wordt de in stallatie van nieuwe 'commercië le zones' aan de rand van de ste den bemoeilijkt. Voor iedere win kel groter dan 300 vierkante me ter moet voortaan toestemming komen uit Parijs. Dat was tot voor kort slechts het geval bij winkels van 1000 vierkante meter en meer. Chirac schoot uit zijn slof toen hij de grossiers van de groothandels markt van Rungis op bezoek kreeg. Die beklaagden zich over de vaak weinig loyale houding van Franse grootgrutters als Le- elerc, Auchan, Mammouth en Carrefour. „U predikt tegen ie mand die al is bekeerd," zei Chi rac. „Het grootwinkelbedrijf heeft een buitengewoon negatie ve invloed, of het nu gaat om de distributie, de ruimtelijke orde ning of de gezelligheid in onze steden en dorpen." Volgens Chi rac is er een dubbele vergissing gemaakt. „Er is sprake van een totaal ongepaste urbanisatie en van een distributiesysteem dat leidt tot de leegloop van stads wijken en dorpen." De Franse president vindt dat het grootwinkelbedrijf de buurtwin- kels de nek omdraait, werkgele genheid vernietigt, dat er oerle lijke 'commerciële zones' worden gebouwd en dat ze grote druk kunnen zetten op de toeleverende bedrijven. Daar komt nog eens bij dat menig lokale politicus in de zeventiger en tachtiger jaren is omgekocht, wanneer één van de Franse grootgrutters een nieuwe winkel wilde bouwen. Chirac heeft zijn oren laten han gen naar de kleine middenstand, die het in Frankrijk moeilijk heeft. Naast gewone supermark ten zijn in de 'winkelcentra' bij de steden speciale meubel-super markten, sport-supermarkten, knutsel-supermarkten en tiental len andere soorten winkels-in- het-groot ontstaan. Ze hebben als voordeel dat ze een groot aanbod hebben, lage prijzen en veel par keerruimte. Vandaar dat veel Fransen niet langer hun bood schappen doen bij de kleine mid denstand. De kruistocht van Chirac tegen de negatieve effecten van het grootwinkelbedrijf is niet te recht, vindt Jéróme Bédier van de organisatie van grootwinkeliers. „Tussen 1962 en 1990 hebben de supermarkten 700.000 banen ge schapen. De helft van de Fransen doet nog altijd boodschappen bij de kleine winkeliers. Bovendien hebben de grootwinkelbedrijven hun kennis uitgevoerd naar het buitenland. Carrefour bijvoor beeld heeft 117 winkels in ïYank- rijk en 133 in het buitenland. Franse producten worden via die winkels gemakkelijker geëxpor teerd," aldus Bédier, die vindt dat er een hetze tegen het groot winkelbedrijf aan de gang is.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1996 | | pagina 7