Een uithangbord met inhoud
DE STEM
Nieuwkomer Van Leer zeer in trek op Amsterdamse beurs
Opnieuw directeur weg bij GVB Grote fusie Britse verzekeraars
Reorganisatie-last
drukt De Schelde
flink in het rood
Politi
bestem
Oliemaatsc
Oud-minister Fons van der Stee grossiert in commissariaten
ECONOMIE KORT
Economie
Amsterdam (anp) - Verpakkingsbedrijf Van
Leer staat sinds gistermiddag officieel op de
Amsterdamse effectenbeurs genoteerd. De eer
ste koers bedroeg 33 gulden, één gulden hoger
dan de introductieprijs van 32 gulden. Het
aandeel sloot 1,50 gulden hoger op 33,50 gul
den. De omzet was met ruim 3,5 miljoen stuks
(dubbeltelling) aan de hoge kant.
Beleggers konden de afgelopen weken inschrijven
op een prijs tussen de 28 en 32 gulden. De introduc
tieprijs werd uiteindelijk vastgesteld op het hoogste
niveau van die bandbreedte, aangezien de belang
stelling voor het nieuwe aandeel zeer groot was.
ABN Amro Hoare Govett meldde donderdagavond
dat de vraag 'vele malen' groter was dan het aantal
beschikbare aandelen. In totaal zijn 14,2 miljoen
aandelen verkocht. Het gaat om ruim 7,8 miljoen
nieuwe aandelen, die Van Leer een kapitaal van 250
miljoen gulden opleveren. Daarnaast heeft de hui
dige eigenaar, de Van Leer Groep Stichting, nog
eens meer dan 6,4 miljoen aandelen verkocht.
Circa een kwart van de aandelen is naar particulie
re beleggers gegaan. De toewijzing geschiedde in
lijn met de aanvragen. Meer dan de helft van de
vraag was afkomstig uit Nederland, waarvan weer
iets minder dan de helft van particulieren.
Binnen de bandbreedte konden institutionele be
leggers inschrijven volgens het zogenoemde book-
building-systeem, dat de hoogste bieder voorrang
verleent. Particulieren konden opgeven hoeveel
stukken zij wilden tegen de uiteindelijk vastgestel
de introductieprijs.
Gezien de grote belangstelling is te verwachten dat
ABN Amro Hoare Govett, dat leiding geeft aan het
bankensyndicaat dat de beursgang begeleidt, bin
nen dertig dagen ook nog de zogenoemde green shoe
zal uitoefenen.
Het gaat daarbij om de herplaatsing van nog eens
maximaal 2,1 miljoen aandelen van de Van Leer
Groep Stichting. Deze zal hoe dan ook een meerder
heid van de aandelen in handen houden.
Van Leer is naar de beurs gegaan om zijn groeiplan
nen te kunnen realiseren.
Bij de grote ondernemingen controleren de commis
sarissen of de directie haar werk goed doet. Volgens
critici faalt die controle (te) vaak. Oud-minister
Fons van der Stee, die grossiert in commissariaten,
is het daar niet mee eens. „Wel vind ik dat de rol
van de aandeelhouder te ver is teruggedrongen."
Een gesprek met een man die zichzelf meer vindt
dan alleen een 'uithangbord' voor een onderneming.
Door Paul Verlinden
MR. A. VAN DER Stee (67) on
derscheidt zelf drie periodes in
zijn werkzame leven. Eerst was
de boerenzoon uit Langeweg be
drijfsadviseur op het gebied van
belastingrecht. Vervolgens start
te hij een politieke loopbaan en
was hij voor het CDA minister
van Landbouw en Visserij (1973
tot 1980) en Financiën (1980 tot
1982).
Sindsdien is hij full-time com
missaris. Ooit bij meer dan twin
tig bedrijven. Nu heeft hij er
naar eigen zeggen nog vijftien
échte, waaronder BolsWessanen,
Tulip, Unigro en Solvay. „For
meel zijn het er meer. Ik ben
commissaris bij drie bv's van
Bruynzeel, maar dat tel ik als
één commissariaat."
U zult wel zo'n beetje recordhou
der in commissariaten zijn?
„Nou nee hoor, ik ken genoeg
mensen die er nog veel meer heb
ben."
Zijn vijftien commissariaten niet
wat veel van het goede?
„Als je het hebt over iemand met
een full-time job en daarnaast
zoveel commissariaten, dan is
dat zeker te veel. Maar ik doe
niets anders. Als je er vijftien
hebt, zoals ik, en je houdt reke
ning met ruim tweehonderd
werkdagen per jaar, dan heb je
dus veertien volle werkdagen
beschikbaar per commissariaat.
Dat is veel meer dan in de prak
tijk aan die functie wordt be
steed."
Een commissariaat dat de afge
lopen jaren wat meer tijd ge
vergd zal hebben, is dat bij Bols
Wessanen. De fusie tussen Bols
en Wessanen is niet goed van de
grond gekomen. Er zijn aandeel
houders die U daar mede voor
verantwoordelijk houden, zo
bleek op de laatste aandeelhou
dersvergadering.
„De fusie met Bols (Van der Stee
was commissaris bij Wessanen,
PV.) is bij een aantal aandeel
houders niet goed gevallen. Zij
zijn tegen de leiding die dat be
sluit heeft genomen. Om die re
den vinden ze dat ik niet moet
terugkeren als commissaris.
Maar dat roepen heeft geen zin.
Ik had al eerder aangekondigd
dat ik volgend jaar zou stoppen,
wegens mijn leeftijd."
Kunt U achteraf stellen dat die
fusie beter niet door had kunnen
gaan?
„Met de wetenschap van nu zou
ik nooit ingestemd hebben met
een fusie. Met name het cultuur
verschil tussen de bestuurders
was groter dan we gedacht had
den. De synergie is daardoor niet
van de grond gekomen. Ik be
strijd echter dat er grote schade
aangericht is. Het is een feit dat
de fusie niet gebracht heeft wat
wij ervan verwacht hadden. Er
zijn veel tegenslagen geweest.
Maar zonder de fusie zouden de
bedrijven dezelfde tegenslagen
gehad hebben. Desondanks doen
we het niet slecht. De rentabili
teit van BolsWessanen is heel
bevredigend. De winst is vorig
jaar echter gedaald. Dus is er te
leurstelling bij de aandeelhou
ders."
Hadden de commissarissen niet
moeten zien dat er zo'n groot
cultuurverschil tussen de direc
ties was?
.'w r ,y
„Je weet dat er een andere cul
tuur is, maar je denkt dat men
sen toch wel goed door de bocht
kunnen. Dat denken ze zelf ook,
want zij stellen het voor. Maar
dat moet je meemaken in de
praktijk. Dat blijft een ongewis
se factor."
Varen de Raden van Commissa
rissen in het algemeen niet te
veel op wat de Raden van Be
stuur hen melden? Is er wel ge
noeg controle op bestuurders?
„Als commissaris krijg je regel
matig rapportages. Dus je heb
ten minste een maal per maand
inzicht in de cijfers. Ook wordt
geregeld over de gang van zaken
gepraat. Je hebt middellange
termijnplannen, je hebt investe
ringsbudgetten. Door de bank
genomen zijn we goed geïnfor
meerd."
„Maar wat heel moeilijk is, zijn
de ongewisse factoren. Neem de
export naar de Verenigde Sta
ten. Met de daling van de dollar
zie je dat daar risico's aan vast
zitten. Veel van die risico's kan
een Raad van Bestuur beter in
schatten, omdat die veel dichter
op de markt zitten dan de Raad
van Commissarissen. Dat moet
je dan aan die mensen overlaten.
Je kimt niet op de stoel van de
directie gaan zitten. De commis
saris is een adviseur en een con
troleur. Hij neemt niet het initia
tief."
Er zijn de afgelopen jaren voor
vallen geweest waarbij de com
missarissen fors bekritiseerd
werden, onder andere bij Daf,
Fokker en Text Lite. In dat laat
ste geval is er sprake van dat de
commissarissen mede-aanspra-
Van der Stee: „Met de wetenschap van nu zou ik nooit ingestemd hebben met een fusie tussen Bols
en Wessanen.foto hendriksen
kelijk gesteld worden voor de
ondergang van het bedrijf. Heeft
dat de commissarissen aan het
denken gezet
„Laten we de zaken niet over
drijven. Ik ken maar één geval
waarbij de commissarissen ooit
bij een faillissement aangespro
ken zijn en verantwoordelijk ge
steld. Dat is de Tilburgse Hypo
theekbank. De zaken die u op
noemt, hebben nog niet geleid
tot aansprakelijk stellen van
commissarissen. Desalniettemin
hebben een hoop commissaris
sen zich daardoor toch wel ach
ter hun oren gekrabt. Men is
scherper gaan kijken naar hun
eigen positie. 'Wat voor risico lo
pen we eigenlijk', vraagt menig
een zich af. Maar als u bedoelt
dat we daardoor de Raden van
Bestuur kritischer zijn gaan vol
gen, zeg ik 'nee'. Dat hebben we
altijd al gedaan."
Is het moeilijk om als opperste
toezichthouder een bestuurder
aan te pakken? U heeft het vaak
genoeg meegemaakt, bijvoor
beeld bij BolsWessanen.
„Het is niet prettig. Je gooit zo'n
vent toch op de keien. Maar dat
zijn de risico's van het vak. En
als het niet gebeurt, zijn de risi
co's groter. Als een directeur
slecht presteert en daardoor het
hele bedrijf tenonder dreigt te
gaan, dan is de sociale ellende
veel groter dan als die ene man
eruit wordt gezet."
U controleert dus de bestuur
ders, maar zelf wordt U nauwe
lijks gecontroleerd. Maakt dat
niet lui?
„Dat laatste is onzin. In elk ge
val houdt de publieke opinie je
alert. Maar dat er geen echte
controle op de commissarissen
is, is natuurlijk zo. Dat is een
probleem. Aan wie legt de com
missaris verantwoording af?
Niet echt aan de vergadering van
aandeelhouders, want dat is
vooral een folkloristisch gebeu
ren. Ik zou graag zien dat groot
aandeelhouders, zoals de insti
tutionele beleggers, hun stem
meer zouden laten horen. Maar
op de aandeelhoudersvergade
ring zie je hen niet. Daar komen
massa's mensen, die allemaal
een aandeeltje hebben. Het zijn
de noisy few die het dan voor het
zeggen hebben."
Die grootaandeelhouders, die
komen dus niet op de aandeel
houdersvergadering. Maar ze
zullen dan wel op een andere
manier hun stem laten horen?
„Daar merk ik in de praktijk
heel weinig van. Soms vinden er
wel eens wat gesprekken plaats.
Ik zou het logisch vinden dat
grote aandeelhouders gerepre
senteerd worden in Raad van
Commissarissen. Dat gebeurt
nog veel te weinig. In het huidige
systeem is de aandeelhouder te
veel teruggedrongen tegenover
management en commissaris."
Buiten dat de grootaandeelhou
ders een commissaris zouden
moeten leveren, vindt U dan dat
Raden van Commissarissen
evenwichtig genoeg zijn samen
gesteld?
Door de bank genomen wel. Het
zou eigenlijk ideaal zijn als de
raad voor de helft uit actieve za
kenmensen zou bestaan. Maar
dat krijg je niet voor elkaar. Die
mensen mogen meestal niet van
hun bedrijf."
„In de raad moet je bij voorkeur
wat meer generalisten hebben.
Specialisten hebben te snel de
neiging op de stoel van de direc
tie te gaan zitten als hun vakge
bied ter sprake komt. Je kan dus
beter een generalist hebben, die
ook ervaring heeft op dat ter
rein. Die kan het beleid kritisch,
maar vrijblijvender volgen. Zo
moet je een huisbankier nooit
commissaris maken, want die zit
op twee stoelen. Dat geldt ook
voor de huisadvocaat."
In een interview in 1993 met het
blad Management Team onder
scheidt Pieter Lakeman van de
Stichting Onderzoek Bedrijfsin
formatie diverse types commis
sarissen. Onder hen ook de com
missaris die vanwege zijn beken
de naam als uithangbordvoor
de onderneming dient. Daar is
echt helemaal geen functie voor,
zegt hij. U bent één van de men
sen die in dat artikel als 'uit
hangbord' genoemd worden.
„Het is inderdaad zo dat een
hoop bedrijven op een bekende
naam afkomen. Dat is bij mij
ook zeker zo gebeurd. Maar ver
volgens is het de vraag of het
daar bij blijft.
Als het alleen maar uithangbord
is en er geen inhoud bij komt,
dan is het volstrekt waardeloos.
Maar in mijn geval was ik al ge
pokt en gemazeld als commissa
ris voor ik in de politiek ging.
Ik ben in mijn oude vak terug.
Die kritiek trek ik me dus niet
Amsterdam (anp) - Bij het
noodlijdende Amsterdamse
vervoerbedrijf GVB stapt di
recteur A. van Hulst van het
trambedrijf met onmiddellij
ke ingang op. Hij heeft dat
gisteren meegedeeld. Hij vindt
zijn positie niet sterk genoeg
om leiding te kunnen geven
aan de ingrijpende maatrege
len die de komende periode
nodig zijn.
In een brief aan het tramperso
neel schrijft Van Hulst dat hij
van de GVB-directie, het ge
meentebestuur en de Onderne
mingsraad niet genoeg steun
krijgt om effectief leiding te kun
nen geven aan het veranderings
proces bij het bedrijf.
Het Amsterdamse GVB verkeert
in grote moeilijkheden. Onlangs
deed gedelegeerd bestuurder M.
de Jong voorstellen om het be
drijf te laten overleven. Er zou
den vierhonderd van de 4100 ar
beidsplaatsen moeten verdwijnen
en tweehonderd mensen zouden
van baan moeten veranderen bin
nen het bedrijf. Daarmee is het
mogelijk jaarlijks 45 tot 55 mil
joen gulden te besparen. Het to
tale tekort van het GVB bedraagt
100 miljoen gulden en loopt jaar
lijks met enkele tientallen miljoe
nen op. Van Hulst is niet de enige
leidinggevende die de laatste tijd
is vertrokken. Het bedrijf zit nog
steeds zonder algemeen direc
teur. In februari stapte interim
directeur G. Faber op. Aanlei
ding daarvoor waren eerdere
conclusies van De Jong dat het
GVB onbeheersbaar is.
De Algemene Bond van Gemeen-
tepersoneel heeft geschokt gerea
geerd op het terugtreden van Van
Hulst. Het GVB zal daardoor nog
stuurlozer worden, is de vrees.
Een woordvoerder van de direc
tie van het GVB wil niet inhoude
lijk reageren op het aftreden van
Van Hulst.
Londen/Utrecht (krf/anp) - De Britse verze
keringsmaatschappijen Royal Insurance en
Sun Alliance, die ook in Nederland actief
zijn, gaan fuseren. Er ontstaat een concern
met een premie-inkomen van 9,4 miljard
pond (24 miljard gulden) per jaar. De nieuwe
onderneming gaat Royal Sun Alliance heten.
De fusie moet begin augustus zijn afgerond en zal
vanaf 1998 een jaarlijkse besparing opleveren van
ten minste 175 miljoen pond (450 miljoen gulden).
Van de 45.500 arbeidsplaatsen zullen er 4000 a
5000 verdwijnen, deels door gedwongen ontsla
gen. Voor de activiteiten van de twee maatschap
pijen in Nederland zullen er vrijwel zeker geen
gevolgen zijn.
Royal Insurance was tot eind 1992 volledig eige
naar van verzekeraar Royal Nederland. Die werd
toen ondergebracht in een gezamenlijke onderne
ming met het Duitse Aachener und Münchener en
het Italiaanse La Fondiaria. Deze onderneming,
European Partners for Insurance Cooperation
(EPIC), bundelde de activiteiten van de drie bui
ten eigen land. De Italianen hebben hun belang
inmiddels overgedaan aan de Duitsers, waardoor
die voor twee derde eigenaar van EPIC werden.
Directeur F. Rosenmuller van Royal Nederland
kan zich voorstellen dat zijn bedrijf niets van de
fusie zal merken. „Het lijkt me een puur Britse
zaak. De ontslagen zullen in Groot-Brittannië
vallen. De Britse markt staat er door allerlei oor
zaken slecht voor. Het was afwachten welke
maatschappijen het eerst zouden fuseren en wel
ke het eerst zouden omvallen," aldus Rosenmul
ler. Royal Nederland heeft ruim 900 werknemers.
De omzet kwam uit op 1,3 miljard gulden.
Hl
ZATERDAG 4 MEI 1996 j!\fl
Vlissingen (anp) - De lasten voor de reorganisaties hebben
het resultaat van scheepswerf Koninklijke Schelde Groet
flink in de min gedrukt.
In 1995 noteerde de Schelde
dan ook een nettoverlies van
6,8 miljoen gulden. In het
boekjaar ervoor behaalde de
onderneming nog een netto
winst van 18,9 miljoen. De
Schelde moest in 1995 liefst
27,6 miljoen gulden aan reor
ganisatie-lasten nemen.
Zonder de hoge reorganisatie-
lasten zag het resultaat er posi
tiever uit. De nettowinst uit ge
wone bedrijfsvoering (resultaat
zonder bijzondere baten of las
ten) ging in het afgelopen
boekjaar zelfs omhoog naar
20,8 miljoen, tegenover een
plus van 19 miljoen gulden in
1994.
De Schelde heeft flink het mes
in zijn organisatie gezet. Begin
dit jaar werd bekend dat er 555
arbeidsplaatsen verdwijnen.
Eind 1994 werkten er bij Zee-
lands grootste werkgever 3214
personen. Een groot gedeelte
maakt gebruik van het plaat-
sings- en begeleidingsburea»
Start Diensten.
De omzet steeg van 710 miljoen
naar 744 miljoen gulden. De
orderportefeuille kwam eind
1995 uit op 1547 miljoen (1994;
1527 miljoen).
Ex-bestuursvoorzitter van de
ING, W. Scherpenhuijsen Rom,
wordt op voordracht van mi
nister Wijers (Economische Za
ken) de staatscommissaris bij
de scheepswerf. De staat heeft
haar wettelijk recht op de be
noeming van twee commissa
rissen door een statutenwijzi
ging vastgelegd. Wel ziet de
overheid er vanaf een tweede
staatstoezichthouder naast
Scherpenhuijsen Rom te be
noemen.
Scherpenhuijsen Rom stapte
enkele jaren geleden plotseling
bij de ING op wegens vermen
ging van belangen.
Uniforme regels voor consumentenkrediet
Brussel - De Europese Commissie wil een duidelijker kostenver-
gelijking voor consumentenkrediet mogelijk maken. De commis
sie werkt aan regels om één en dezelfde berekening te hanteren
voor het jaarlijkse rentebedrag.
Er bestaat al een uniforme Europese regel, de Annual Percentage
Rate of Charge (APR). Deze APR geldt echter niet in Duitsland,
Frankrijk en Finland. APR geeft de totale kosten van een lening
voor de consument weer. Zowel de rente als administratiekosten
zijn er in opgenomen.
De commissie stelt nu voor een uniforme formule voor de bereke
ning van APR in te voeren en deze in alle lidstaten te laten gelden.
Verder moet de APR berekend worden op jaarbasis.
Sterke stijging aantal vacatures
Den Haag - Het aantal vacatures in het bedrijfsleven heeft in het
vierde kwartaal van vorig jaar een sterke stijging te zien gegeven,
Eind december waren er 62.000 vacatures, een stijging met
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) noemt de stijging
verrassend, omdat sedert het begin van de kwartaalmetingen in
1988 een dergelijke forse toename zich niet eerder heeft voorge
daan.
Het CBS wil echter nog niet spreken van een trendbreuk. Pas
het niveau van eind maart bekend is, zal blijken of er sprake ii
van meer dan een incident.
TNO oriënteert zich meer op buitenland
Den Haag - Het onderzoeksinstituut TNO gaat zich sterker oriën
teren op het buitenland bij het aantrekken van onderzoeksprojec
ten.
Vorig jaar opende TNO een kantoor in Japan. Begin dit jaar
kwam er één in Praag en in de loop van dit jaar gaan er nog TN0-
kantoren van start in de Verenigde Staten en Zuidoost-Azië
Vorig jaar kwam van de omzet van 444 miljoen gulden in con
tractonderzoek (opdrachten van klanten) 109 miljoen uit het bui
tenland.
De totale omzet van TNO was vorig jaar 743 miljoen gulden. Het
onderzoeksinstituut realiseerde vorig jaar een winst van 10 mil
joen, zo blijkt uit het jaarverslag 1995. De winst is een verdubbe
ling ten opzichte van 1994. TNO had vorig jaar gemiddeld
mensen in dienst.
Steeds meer 'oudere' uitzendkrachten
Badhoevedorp - Uitzendkrachten worden niet alleen steeds tal
rijker, maar ook ouder. Was in 1991 nog 70 procent van de losse
werknemers jonger dan 25 jaar, vorig jaar was dat gedaald tot 56
procent. Het percentage uitzendkrachten in de categorie 25 tot 41
jaar nam in dezelfde periode toe van 28 naar 40. Dat blijkt uit een
onderzoek van het Nederlands Economisch Instituut.
In 1995 werkten 648.000 mensen als uitzendkracht, tegen 422.000
vier jaar eerder.
Een tiende deel van de uitzendkrachten vindt een vaste baan bi]
het bedrijf waar hij was ingeleend. Ongeveer 18 procent van
tijdelijke werknemers behoort tot de 'bijzondere doelgroepen
zoals etnische minderheden, ouderen, langdurig werklozen en
arbeidsongeschikten.
GWK boekt 5 procent hogere winst
Diemen - GWK, de voormalige Grenswisselkantoren, heeft vorig
jaar zijn nettowinst met 4,6 procent vergroot tot 18,1 miljoen gul-
In 1994 steeg de winst met 6,1 procent. Voor dit jaar verwacht
GWK globaal eenzelfde resultaat als in 1995.
GWK verwacht veel van het streven van de Nederlandse Spoor
wegen, voor 13 procent eigenaar van GWK, om de NS-stationsoffl
te bouwen tot aantrekkelijke en praktische shopping centers. Da
zal leiden tot een breder dienstenpakket.
NVM gaat consument beter informeren
Nieuwegein - De Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM)
heeft gisteren in Nieuwegein het vernieuwde NVM-net gePres®°*
teerd. Hiermee is het automatiseringssysteem Masterplan 2D/M11
werking gezet. Dit nieuwe systeem garandeert de woningzoeken
de een snellere en volledige informatie.
Door het nieuwe systeem kunnen de NVM-makelaars het actue
regionale en lokale aanbod aan huizen projecteren op een zogen -
ten multi-mediazuil.
Zo kan de woningzoekende op het makelaarskantoor zelf in
woningaanbod kijken. In de multi-mediazuil zijn foto's van de
selecteerde woningen afgebeeld.
Union dit jaar uit de rode cijfers
Nieuwleusen - Fietsenfabrikant Union, onderdeel van Ha
meyers ARM-Stokvis, komt dit jaar uit de rode cijfers. Dat ine
de het bedrijf gisteren in een persbericht. Vorig jaar kwam un
uit op een negatief bedrijfsresultaat van 1,5 miljoen gulden,
bedrijf hield zich toen muisstil. j(
Kennelijk vonden Hagemeyer, ARM-Stokvis en Union he
moeite waard het herstel te melden. Union ligt immers in dee
lage. Hagemeyer wil van Union af. Bij de roemruchte °verna.
van branchegenoot Borsumij Wehry in de zomer van 1995 ma
te Hagemeyer-topman A. Land bekend de spaarzame industr
productiebedrijven binnen Borsumij te willen verkopen.
nen Haag (anp) - Shell is ontevrei
ver de gang van zaken rond de
"statie van een belangrijke me
-rkster in China, maar de kwe
een miljarden-investering nie
Je weg staan.
Pe oliemaatschappij heeft haar me
erkster Xu Yichun, die drie maan
lieden werd opgepakt, nog steeds
Luien bezoeken. Ook is Shell niet 0[
-f-1-1 van de reden van de
"naris onbevredigend," aldus bestui
Negen jaar geleden
schreef Tón Geurtsen
zijn afstudeerscriptie
politicologie 'Nacht
merries op een duivels
oorkussen', een kritiek
op het Westerse ar
beidsethos. De jaren
daarna verstomde de
kritiek die sommigen in
de linkse hoek, zoals
zijn leermeester Hans
Achterhuis, uitten op
de manier waarop wij
met arbeid omgaan. Te
gen de stroom in bleef
Geurtsen echter vol
houden dat zijn onder
werp nog steeds actueel
was. Hij werkte zijn
scriptie van toen om tot
een boek dat onlangs is
verschenen met als on
dertitel: 'Opkomst, ont
wikkeling en mogelijke
ondergang van het wes
terse arbeidsethos'.
■#t<'
Zoeken naar een baan op
het Arbeidsbureau. Wie bui
ten de boot valt, dient zo snel
mogelijk weer aan boord te
klimmen.
FOTO PERSBURO DIJKSTRA
Door Joep Trommelen
Tegeltjes op het toilet bi;
oom: 'Werken is het mooistf
er is; ik kan er uren naar kij
en 'Werk is de vijand der
kende klasse'. De Bijbel da,
tegen: 'In het zweet des
schijns zult gij uw brood ve
nen'. 'Ledigheid is des di
oorkussen'. 'Wie niet werk
niet eten'. Over weinig zake
staan zoveel tegenstrijdige
heden als over arbeid.
Stress, rugklachten, een overvlof
wao'ers, burn-out syndromen,
spannenheid (niet voor niets vaal
werktheid genoemd); ze geven al
aan dat iedereen weet dat werkt
zaligmakend, maar helaas noodz;
is. Toch staat het fenomeen werl
1996 op het allerhoogste voetstuk
ze maatschappij.
Rat is weleens anders gewées
schrijft Geurtsen. De Westerse
mieën van vóór de Middeleeuwe
oen als spil de familie als woon-
verband. De familie kon zichzelf
al bedruipen - via losse baantje
oachtswerk aan huis, het verb
van voedsel. Zelfs bij de bepaald
benijden horigen en lijfeigenen
net zo. Er was voor de grote mass
verschil tussen werk en vrije tijd.
Iqq m°tt° van het paarse kabine
U96 luidt: werk, werk en noj
"Wc. Socialisten en liberalen i
elkaar nu ook op dit vlak gevondt
JUet werkt, wordt - als hij de
™ekt ook niet echt te willen -
nek aangekeken.
Werk is volgens de heersende
™et alleen de bron van ons alle
n welvaart, het is in veler ogen o
ens het medicijn voor alle kwab
nmmaliteit tot psychische dep
s er ergens geen geld voor is,
e z'n allen maar meer en
erken om het bij elkaar te ver-
vooruitgangsgeloof in optir
Ikheid is zo de m0t0r van de
nappij. En die moet om d
aaiende te houden alsmaar do
en naar een steeds hogere
jv niemand die zich afvraa
w! i Volledig doldraait.
klozen zijn in die optiek z
^treuren als te benijden. Be)
v werkloosheid is zowel in het
m.„ werklozen (niet werken
(Was zielig) als van de maats
werklozen kosten geld).
Senoeg werk voorhanden is of ni
