Zelfs in het ziekenhuis eet je er als een vorst
De bikini sloeg
in als een bom
Pai
vert
Erotiek-gids moet gat
in de markt dichten
Tweed
Vrijgezel
heeft haast
DE STEM
SURPLUS
Ongeëvenaard
Paplepel
Geen hamburgers
Meubel per post
Vijftigste verjaardag tweedelig badpak
INFORMATIE SURPLUS
Onzedelijk
Bloot
ONDER DE KURK
DËSTEM
Nieuw type is
VRIJDAG 3 MEI 1996 D
België is Luilekkerland
In een doodgewone supermarkt
kun je kiezen uit tien soorten
gerookte zalm. In hun zieken
huizen krijg je een bijkans
gastronomisch diner voorge
schoteld. Ter promotie van
snijbietentaart richten ze een
broederschap op. Hoe bezeten
zijn Belgen van lekker eten?
Door Will Gerritsen
Als voorafje een 'festival' van gemari
neerde haring. Gevolgd door een ziltige
zeebrasemfilet, vergezeld door andijvie
bereid 'op de wijze van de molenaars
vrouw'. Gisteren gerookte forel a la Rus-
se als voorgerecht, en daarna een hart
verwarmende ragout van lamsvlees.
Eergisteren konijn met een verrassende
citroensaus. En elke dag kun je als aan
vulling op je warme maal kiezen uit filet
Américain, tomaten gevuld met naar
keuze Noorse of Hollandse garnalen,
vleeswaren, rauwkost, gegrilde kip of
andere geroosterde vleessoorten.
Als je van een culinaire vakantie als deze
wil genieten, verdient het aanbeveling
om al je botten te breken in België. Bij
voorkeur in de omgeving van het zieken
huis Centre Hospitalier du Bois de L'Ab-
baye, waar dergelijke gerechten dage
lijks op het menu staan. In de keuken
van deze instelling zwaait chef de cuisine
Gérard Filhot de pollepel, met alle aan
gename gastronomische gevolgen voor
de patiënten vandien. Monsieur Filhot,
voorzitter van de kring van instelling
koks in Wallonië, schept er een eer in om
de zieken en gekwetsten dagelijks van
spijzen te voorzien.
Het is trouwens niet alleen in het Centre
Hospitalier smikkelen geblazen voor de
patiënten. In alle Belgische ziekenhuizen
en soortgelijke instellingen is het zo on
geveer een walhalla voor fijnproevers.
De leveranciers van de instellingskeu
kens spelen daar op in. Een hele grote op
dat gebied, de firma Distrirest, voert bij
voorbeeld het exquise culi-assortiment
van ISPC, de koningin der horecaleve
ranciers.
Trouwens, de ongelukkige Belg die niet
in het ziekenhuis ligt, kan thuis de maal
tijd bereiden op basis van het on
geëvenaarde fijnproeversassortiment in
de supermarkt. In een doorsnee food-
zaak om de hoek liggen bijvoorbeeld tien
verschillende soorten gerookte zalm,
tientallen terrines met vis en ganzelever-
paté in de vitrines.
België is een waar paradijs voor smulpa
pen en lekkerbekken, vindt culinair spe
cialist Henri Wynants. Hij is commissa
ris van de Euro-Toques in Wallonië en
Duits-sprekend België. Euro-Toques is
een Europese organisatie van koks die
het gebruik van kwalitatief hoogstaan
de, eerlijke en smakelijke grondstoffen
in de keuken propageert. Sterrencuisi
niers als Paul Bocuse en Cas Spijkers be
horen tot de grondleggers van deze vere
niging.
In het dagelijkse leven is Wynants keu
kenmanager van een besloten club in
Luik, waar functionarissen uit kringen
van justitie, politie en leger komen tafe
len. In de lunchpauze is het bij hem volle
bak.
Wynants: „In Nederlandse bedrijven
wordt in een werkbespreking rond het
middaguur al gauw gezegd: 'Laten we
maar om broodjes bellen'. In België
België is een waar paradijs voor smulpapen en lekkerbekken. Nergens worden bijvoorbeeld mosselen zo lekker klaargemaakt als bij onze zuiderburen.
FOTO ARCHIEF DE STEM
wordt ook gebeld, maar dan om een tafel
in een restaurant. Dan wordt daar ge
woon verder gewerkt. Lunchen in een
restaurant doet geen afbreuk aan de ef-
fiency. De Belg is de meest produktieve
werknemer van Europa."
Restaurants in België zjjn vaak in de na
bije omgeving van kantoren en dergelij
ke gesitueerd. Ze bieden de schafters van
deze bedrijven een tongstrelend alterna
tief voor wie geen trek heeft in het toch
alleszins acceptabele kantinevoer.
De Belg is voorgeprogrammeerd als lek
kerbek. Bestaat er een nog onontdekt
gen dat iemand tot smulpaap voorbe
schikt? Snij een willekeurige Belg open,
zoom met de elektronenmicrocoop in op
de maagstreek of op de smaakpapillen en
je vindt het ongetwijfeld. Welke vraag
stelt de Belg het eerst als hij zijn vakan
tie boekt in het reisbureau? Niet of het
strand dichtbij het hotel ligt, niet hoe
veel frankskes een plezant verblijf kost
en ook niet hoe comfortabel de kamers
zijn. Wynants: „De belangrijkste vraag is
of het eten daar wel lekker is."
Valt het eten in den vreemde niet in de
smaak, dan worden maatregelen geno
men. In de koloniale tijd telden de mili
tairen die in toenmalig Belgisch Kongo
waren gelegerd, astronomische bedragen
neer om piloten van Sabena mosselen
over te laten vliegen. Zo konden ze in de
bush-bush zich te goed doen aan frites
met mosselen, het nationale gerecht van
onze Zuiderburen.
Lekker eten wordt met de paplepel inge
goten. Het is de normaalste zaak van de
wereld dat kinderen veelvuldig door hun
ouders worden meegetroond naar de res
taurants. Op 29 juni aanstaande bezoe
ken de Belgische schoolkinderen mas
saal bedrijven in de voedingssector. Dan
is het de Dag van het kind, ingesteld
door de eerbiedwaardige Koning Boude-
wijnstichtingdie zaken als natuurbe
houd en bescherming van het culturele
erfgoed behartigt. Zelfs een Brussels su
perrestaurant met drie Michelin-sterren
verwaardigt zich om de deur wijd open
te zetten voor de kids.
Waar een volk zo bezeten is van smullen,
daar kan de overheid natuurlijk niet
achterblijven. De Belgische overheid
subsidieert lezingen voor verenigingen,
zoals de Organisatie van Arbeidsvrou-
wen en de Bond van Gezinnen, die voe
ding als onderwerp hebben. Komt een
meesterbakker een gezelschap arbei
dersvrouwen uitleggen hoe ze Brusselse
kramik, Hasseltse knibbelkensvlaai of
mattentaart uit Geraardsbergen moeten
bakken, dan trekt vadertje staat zonder
morren de portemonnee om de voor
dracht te bekostigen.
Het behoeft geen betoog dat Belgische
vrouwen zeer vaardig zijn in het kokke
rellen, welke kwaliteit de jongedames tot
geliefde huwelijkskandidaten maakt bij
hun noorderburen. Wynants: „Ik ken
Nederlanders die alleen op Belgische
meisjes uit zijn. Onder meer omdat ze
beter kunnen koken dan de Nederlandse
dames."
Uiteraard is ook het Belgische vereni
gingsleven doordesemd van de smulpa-
pencultuur. Terwijl in Nederland clubs
moeizaam hun centjes bijeensprokkelen
door oud papier op te halen, spekken
Belgische clubs hun spaarvarken door
culinaire massa-evenementen te organi
seren. In de woonplaats van Wynants,
het dorpje Zonhoven, werden vorig jaar
in één weekend op drie verschillende
plaatsen 2000 couverts uitgeserveerd
door drie verenigingen, waaronder het
zangkoor van zijn vrouw. Er zijn daar
naast talloze culinaire verenigingen. Ge
nootschappen van wijnproevers die zich
met grote plichtbetrachting en ernst van
hun taak kwijten. Of clubs die een
streekgerecht uitdragen, bijvoorbeeld de
Confrérie de Töurte Al'd'Jotte, de broe
derschap van de snijbietentaart. Of de
Orde van de Ceuleman, een appelras.
Hoewel België het land van de frieten is,
krijgen de op Amerikaanse leest ge
schoeide fast-foodketens als McDonald's
de burgers niet warm voor hun snelle
hap. Frankrijk, toch het thuisland van de
ware gourmet, telt naar verhouding twee
keer zoveel hamburgerzaken dan België.
Wynants: „Die fast-foodzaken willen
hun smaak aan ons opdringen. Een Belg
accepteert dat echter niet. Neem nou hun
mayonaise: die is voor ons te zoet. Bij ons
is mayonaise ongesuikerd, niet zoet. De
Belg is qua voeding een individualist.
Ach, hoe wil je in een land dat 300 ver
schillende bieren kent de mensen een
maaltijd opdringen die overal dezelfde
is?"
Steeds meer consumenten
plaatsen een bestelling bij
een postorderbedrijf. Ook
meubelen worden in toene
mende mate op deze manier
gekocht. Niet alleen parkeer
problemen in drukke win
kelgebieden en tijdgebrek
zijn ervan de oorzaak, maar
ook de opkomst van nieuwe
media, zoals fax, videotex en
het Internet.
Door het gebruik van nieuwe
media verandert het orderen
per post in kopen op afstand.
Dit blijkt uit gegevens die de
branche op een rijtje heeft
gezet. De omzet van postor
derbedrijven bedroeg in 1994
ruim twee miljard gulden.
Populaire producten naast
textiel, zijn meubelen en
huishoudelijke gebruiksarti
kelen. Zelfs verzekeringen
worden via een postorderbe
drijf afgesloten. Het postor-
deren is overigens al lang
niet meer alleen voorbehou
den aan speciale postorder
bedrijven. Zo experimente
ren meubelgiganten Ikea eh
Goossens ook met dit sys
teem. Daarnaast ontstaan
steeds vaker specifieke post
orderbedrijven die zich op
een produkt toeleggen.
Wie nadere informatie wil omtrent
artikelen in deze bijlage, kan
tijdens kantooruren bellen naar
076-5312344 of 076-5312272.
Schriftelijk reageren kan ook.
Het adres daarvoor is:
De Stem, redactie Surplus,
postbus 3229,4800 MB Breda.
Eindredactie: Wim van Leest.
Door Jetty Ferwerda
Vijftig jaar geleden móchten ze
niet. Vijf jaar geleden kónden ze
niet. En komende zomer zijn ze
terug van weggeweest: bikini's.
Op 5 juli 1996 viert de bikini haar
vijftigste verjaardag.
Velen voorspelden de bikini des
tijds (1946) een korte levensduur,
toen de Franse ingenieur Louis
Réard zijn uitvinding presenteer
de. Maar niets is minder waar. De
bikini maakt nog steeds deel uit
van de hedendaagse badmode,
waarin ze gezelschap krijgt van
bijpassende pareo's, blouses, tops
en shorts.
De bikini's van de jaargang 1996
zijn uitgevoerd in glanzende stof
fen, opvallende prints en combi
naties met transparante materia
len. Kleuren zijn uiteenlopend,
van fel tot pastel. Ook aan de gro
te maten is gedacht. Grote trend
deze zomer zijn de push-up biki
ni's en de badpakken met voorge
vormde cups. De modellen heb
ben een nostalgisch karakter,
vooral de jaren vijftig inspireer
den de ontwerpers.
In 1946 slaat de bikini in als een
bom. Het eerste model is gemaakt
van katoen, bedrukt met krante
nieuwtjes en een miniscull tanga
broekje. Een onzedelijk kleding
stuk zeggen de tegenstanders met
overtuiging. Niets voor 'fatsoen
lijke vrouwen'. Veel badgelegen-
heden verbieden het frivole kle
dingstuk. Vrouwen die het uit
eindelijk toch aantrekken, kiezen
voor een aangepast model: een
broek die de navel en het boven
ste deel van de benen bedekt en
een groot bovenstukje.
In de jaren zestig breekt de bikini
echt door. Het broekje wordt
kleiner en sportiever. Het boven
stuk is nog steeds aan de grote
kant. Pas in de jaren zeventig ko
men de mini-bikini's. Met slipjes
die aan de zijkanten bijeen wor
den gehouden met dunne koord
jes en bovenstukjes die slechts uit
twee driehoekjes bestaan.
De jaren tachtig staan voor bloot,
bloter, blootst. De tailleband van
het bikinislipje gaat omhoog en
de broekspijpjes zijn hoger opge
sneden: voila de tanga. En als ie
dereen hier aan gewend is, waait
de string over uit Brazilië: kleiner
dan zo'n 'veter' kan niet meer.
Ook het bovenstukje gaat uit,
topless zonnen is immers de
trend.
Nadat in het begin van de jaren
negentig het badpak meer terrein
wint, zonder dat de badmode in
eens minder bloot wordt, is de bi
kini anno 1996 bezig met een co-
me-back. Mede onder invloed
van het modebeeld, dat zich laat
inspireren door de jaren vijftig en
zeventig; de hoogtijdagen van de
bikini.
De bikini in de zomer van
1960.
FOTO TRIUMPH INTERNATIONAL
Je moet er even tegen aan
lopen. En zo kwam ik uit
op Slovenië. Wijn uit Slo
venië zie je niet zo vaak en
daarom was de geïmproviseer
de proeverij in de Sloveense
stand een verrassing. Binnen
de 1000 exposanten op de in
ternationale professionele
wijnbeurs 'Mondial' in Brussel
nam Slovenië maar een nietige
plaats in, maar hoe waren zijn
wijnen een openbaring.
De 'Mondial van Wijn en Ge
distilleerd' is, op de Vinexpo
in Bordeaux na, de grootste
wijnbeurs van de wereld en
trekt elk jaar meer deelne
mers. Natuurlijk had Frankrijk
de grootste ruimte afgehuurd.
Tal van Franse producenten
namen veertig procent van de
expositie-oppervlakte in be
slag. Maar er waren deson
danks in totaal 36 landen ver
tegenwoordigd. Zeg maar
bijna alle wijnproducende lan
den. En Argentinië, Australië
en Zuid-Afrika waren er voor
het eerst.
De Brusselse beurs richt zich
gedurende vier dagen steeds
heel duidelijk op de Europese
markt en dan vooral op de
noordelijke landen waar geen
of nauwelijks wijn wordt ge
produceerd. Het gaat hier om
handel. Al proevend kunnen
importeurs en wijnkopers hier
zaken doen. Maar het leuke
voor mensen zoals ik is, dat je
hier letterlijk vrijwel de gehele
wijnwereld ontmoet.
Als je in zo'n veelheid maar
wat rond gaat lopen, van de
ene stand naar de andere, raak
je diep verloren. Daarom had
ik tevoren een klein plannetje
gemaakt. Ik had maar een dag
de tijd. Op het lijstje dat ik
vooraf in mijn bezit had, kwa
men aardig wat minder beken
de landen voor. Dus leek het
interessant om juist daar, in
die regionen, wat rond te gaan
neuzen. En om kolossen als
Frankrijk, Spanje of Italië
voor deze keer maar eens
voorbij te lopen. Wat een
rechtgeaarde wijnliefhebber
uiteraard niet helemaal lukt.
Maar goed. De onbekenden
tegemoet. Dat pakte in eerste
instantie anders uit dan ik ver
wacht had.
Eerst maar eens even naar de
stand van Armenië. Zo onge
veer in dat land moeten in een
ver verleden ooit de eerste
wijngaarden zijn aangelegd.
Noach strandde er na de zond
vloed op de berg Ararat en
plantte er even later een wijn
gaard in de onmiddellijke na
bijheid. Helaas, het ging in die
stand niet om wijn, maar uit
sluitend om gedistilleerd. Ove
rigens met een te verwachten
merknaam: Ararat. Dan maar
naar Peru.
Hetzelfde laken een pak. En
Uruguay? Helemaal niet ver
schenen. Rusland dan. Een le
ge stand. Was niet op komen
dagen. Zo gezien was de aan-
Door Hein Sluijter
wezigheid van Slovenië op zich
al goed om bij een zoekend
mens alvast enige opgetogen,
heid los te weken. Zo van: hè
hè, we hebben een onbekende
te pakken.
Er gaat nog maar vijf- tot tien
duizend liter uit dat land naar
Nederland. Maar Janez Vre-
eer, die directeur is van de
grootste nationale wijnbouw-
organisatie in Slovenië, zegt
dat zijn landgenoten best meet
wijn kwijt willen in de bestaan
de afzetgebieden en dat ze ook
nieuwe landen voor de export
zoeken. Hij vermeldt er wel
bij, dat maar tien procent van
de totale wijnproductie be
schikbaar is voor export. Dat
komt, zegt hij er wat lacherig
bij, omdat de Sloveniërs erg
aan hun eigen wijn verknocht
zijn. Het verbruik daar per
jaar en per hoofd van de be
volking is dan ook zeer hoog:
50 liter. Alleen Frankrijk,
Luxemburg en Italië doen nog
beter hun best. Slovenië staat
wat dat betreft op de wereld
ranglijst op de vierde plaats.
Ter vergelijking: Nederland
vind je bij nummertje 21 met
net geen 16 liter.
Onbekend
Nu is Slovenië maar een klein
land, dat ingeklemd ligt tussen
Kroatië, Oostenrijk, Italië en
Hongarije. Het telt twee mil
joen inwoners waarvan er
270.000 wonen in de hoofdstad
Ljubljana. Alles bij elkaar ma
ken ze per jaar gemiddeld 87
miljoen liter wijn. Wat best
veel is voor zo'n landje.
De belangrijkste druivensoor-
ten zijn voor driekwart Frans:
merlot, cabernet sauvignon en
cabernet franc. De derde is in
heems, de refosk. Wat ik daar
van bij Janez proefde, was veel
te zuur voor de Nederlandse
markt. De verbazingwekken
de kwaliteiten moet je, als ik
terugkijk in mijn proefnotities,
vinden bij merlot en cabernet
sauvignon.
De prijs voor de consument
ligt bij deze wijnen volgens Ja
nez tussen de vijf en zeven gul
den. Althans voor de jongere
wijnen. Groots vond ik een ca-
barnet sauvignon 1983 uit de
streek Vipavski. Maar ja,
daar maar drie tientjes voor
neer. Ze zijn daar in Slovenië
ook al van alle markten thuis.
Door Lout Donders
Het wordt druk en vol in het
handschoenenkastje van de mo
biele medemens. Naast de verse
editie van de Michelin gids, met
alle informatie over goed eten en
slapen en het niet te overtreffen
en inmiddels gecopieerde Stra-
tenboek, kan daar nu The BeNe-
Lux Erotic Guide to sexual servi
ces bij.
Vierhonderdnegentig pagina's
die de weg wijzen in de wereld
van seks en erotiek in België, Ne
derland en Luxemburg. Vorige
week werd het glossy boekwerk
gepresenteerd in een disco onder
de rook van Antwerpen.
Ines van Mele is hoofdredactrice
van de gids. Vreemd project voor
iemand met een studie economie
en die een jaar geleden nog kan
toorbediende was. Hoe het zo
kwam? Met een vriendin was zij
op zoek naar een mannelijke
stripper en ontdekte dat je die in
België niet kunt vinden in tele
foonboeken of Gouden Gids. En
'ploink', daar openbaarde zich
een nieuw gat in de markt. Een
grondige studie naar alles wat
leeft en beweegt in de Beneluxi-
aanse wereld van seks en erotiek
volgde. Die leidde tot een reeks
van 3500 adresssen.
Een greep: Hulp Praatgroepen,
Hotels Kamers, Huwelijks
Relatiebureaus, Relax Ont
vangst, Sauna's, Telefoonerotiek.
Maar ook cd-rom, Internet en
Kunst. Als het maar met erotiek
te maken heeft. Alles met tele
foonnummer en adres.
„Je kunt het zien als de Gouden
Gids op het gebied van erotiek,"
zegt medewerker Ronny Libon.
Zijn hoofdredactrice gaat wat
hoger in de boom zitten: „Het is
als het bekende Snoecks jaar
boek, maar dan op een beperkt
gebied: erotiek, zonder taboes,
maar mét stijl."
En inderdaad, behalve adresssen
bevat The Guide veel fraai ge
maakt fotowerk. Maar ook een
aantal verhalen/reportages met
een hoog gehalte aan niets. Zoals
bij voorbeeld over de Amster
damse Wallen: 'Ondanks de vele
historische bezienswaardigheden
komen de meesten toch omwille
van de raambordelen.' Met
aantal tips over tarieven het
bruik van 'rubbertjes' die je nie
zelf hoeft mee te brengen V
elke postituée een stevige voor
raad op de kast heeft liggen.'
Of een wel heel erg basic verhaal
tje over het verschil tussen de
wone sauna, de gay-sauna en df
ontmoetingssauna - tegenwooi
dig in hardnekkige afleidingsma
neuvre Business Club genoemd
'Het lijkt ons nuttig uw partner#
informeren over de toegevoegd
waarde van deze sauna's, zodatjl
op dezelfde golflengte zit
blijft!)'.
The Guide is een eerste editie vai
een lange reeks, zo zeggen de ma
kers met een ontwapenende zeil
verzekerheid. „Elk jaar een up
date, want je weet hoe dat gaa»
deze sector, vandaag beginnen#
een escort-service en morgen zjf
ze weer gewoon huisvrouw. J1
moeten actueel blijven," zegtLi-
bon. Maar eens even afwacht»
hoe dat loopt.
The BeNeLux Guide kost 39 g»
den en is in Nederland verkrijg
baar bij de tijdschriften winkel»
seksshop.
Vrijgezellen hebben in de su
permarkt vooral haast. He
moet sneller en sneller, zo we
het bezoek aan de super
markt als het bereiden van
de maaltijd. Menu's die n
binnen vijf minuten op taxa
staan moeten binnen afzien
bare tijd in drie minuten
klaar zijn. k
Dit blijkt uit een onderzo
van het Britse bureau Mint»
Alleenstaanden ergeren zi
meer dan anderen aan ff
onoverzichtelijke winkels
hebben een bloedhekel aan
het wachten voor de kas
Liefst doen ze hun bei
schappen bij een middels*
te winkel die heel dichtmi
hun woning zijn gevestig
is
L,
L<
bo
in
tot i
bek
ied a
196!
alleen het beste
genoeg voor kinde
®ond timmerman
Kirk Christiansen
lelijk vader van T
Zijn eenvoudig 1
steentje groeide
zestig jaar uit
schien wel het
stukje speelgoed
den. AI sedert 19
bij het moederbed:
bet Deense Billunc
Lego-pretpark dal
lijks meer dan een
joen bezoekers tre
langs opende Lego
Windsor in Engela
poorten.
Door Nico Snels
Een beetje jaloers zijn z
Nederland wel. Heerier
in de race als kandidaa
eerste Lego-themapar
Denemarken. Totdat
goedfabrikant het voori
faripark van Windsor
Een ideale locatie: op
afstand van metropool
schitterend gelegen in
van de Thames en al voi
infrastructuur zoals
parkeergelegenheid,
miljoen gulden inves'
onderneming in het n
creatiepark.
Twee jaar na de offic
van de bouw geniet hui
president Kjeld Kirk
sen, kleinzoon van de
met volle teugen van zi
van de openingsshow.
beltoespraken door hoi
maar dansende en zing
deren van de plaatselijï
En de kleinste van het
aan het eind met een f
de voorstelling vorstel
nen. Want kinderen zi
in Legoland.
Aan het familiepark li;
gekiende concept van i
dige kwaliteit, veilighc
vice ten grondslag. He'
losofie die Lego groo
kinderen spelenderwiji
De Paseo ziet er sne
Door Rien van der Stee
Het ontwerp is bedac
Amerika, maar de Pasf
b in Japan. En bij Tc
sportieve, dynamische
hes, een uitstekende v
hjke uitrusting.
Hat van die prestaties
ziet het ding er nogal
helemaal weinig om
Achterin is de auto e
hoofd tegen achterru
klein en matig toeganl
jmto's als de Opel T
Coupé, Honda's Civic
troeven. Het lijkt een
hef is de auto echt w<
aankleding scoren onv
oorin kunnen twee
Het dashboard heeft1
houdt hetook op metl
Noch stuurkolom no<
hoogte verstelbaar. E
wel. Twee airbags zijn
Hoofdbrekens
He Paseo rijdt goed. I
enminste. Oppassen,
Tuchtig en ook windg
e vering is nogal s'
Weinig comfortabele
Uiteit is onder de ma
je doorlopend corrige
Poor te houden.