meert
Unesco hekelt seksediscriminatie in wetenschap
Natuur zit vol geurentaal
Blindheid als verlossing
1
7
1
Karakter
Afbreekbaar plastic
uit aardappelzetmeel
makkelijker te maken
i fashjókdept
tLKUSSENS
EIKIEDEV
Zindelijke vis legt uitwerpselen op stil plekje
WETENSCHAP kort
ag open.
t/5 jaar garantie
jjESTEM
LIJF LEVEN
Caravans/Kamp. 1
55 cm MEDION
Poloshirt
korte mouw
ïn-
:koop
if 8 mei
MARKT
Baviaan
Verleiden
Landbouw
E3
BUITENDIJK
Meeroken heeft effect op foetus
Wetenschappers ontrafelen genen gist
Apeldoorn is 'zonneboilerstad'
996
X 52
T.k. CHATEAU LA CAR 430
en Gerjak voortent Bj.'89
11.000,- tel. 0115-608553
T.K. VOUWWAGEN Alpw
Kreuzer 6-8 pers. g st
vr.pr. 950,- 0114-345636
ALPËNKRBJZER Prestige
bj.'91 kl. mint gr+grijs div
acc. tel. 0168-483796
ig
mderzoeksysteem
on-screen display j
intie - handmatige
iner
liening
-100% katoen
I- kraag van stof,
corduroy of jeans
- maten M t/m XXL
- diverse kleuren
en
nddoe
per doek
uke dessins
an 300Aldi-markten in Nederland
parijs (ap) - Vrouwen worden buiten het
laboratorium gehouden en veel landen
besteden onvoldoende geld aan de ont-
iiikkeling van de wetenschap en techno
logie. Dat zijn de conclusies van het We-
Jfldwetenschapsrapport, dat door de
Unesco is uitgegeven.
pe Unesco, de organisatie voor onder
is, wetenschap en cultuur van de Ver
enigde Naties, heeft berekend dat vrou-
(telijke wetenschappers bijna in alle ge
vallen minder verdienen dan hun man
nelijke collega's. In veel landen hebben
ze geen enkele invloed op het weten
schapsbeleid.
„Waar zijn de vrouwen in wetenschap en
technologie in 1996? Iedereen kan zien
dat er nauwelijks vrouwen in de natuur
wetenschappen werkzaam zijn," aldus
Sandra Harding en Elizabeth McGregor,
twee van de auteurs van het rapport.
Minder dan een op de drie Amerikanen
met een doctorstitel is een vrouw. Bo
vendien maken de vrouwen eerder een
einde aan hun carrière dan mannen.
„In natuurwetenschappelijke en techno
logische kringen stuiten vrouwen op al
lerlei openlijke en verborgen obstakels.
Al met al is het een vrouwonvriendelijk
klimaat," staat in het rapport.
Verder is de Unesco van mening dat in
het jaar 2000 alle landen minstens 0,4
procent van hun bruto nationaal pro
duct (BNP) aan onderzoek en ontwikke
ling van de wetenschap moeten beste
den.
Rijke landen zoals de Verenigde Staten,
Japan en de EU-landen overschrijden
die norm met gemak, maar ontwikke
lingslanden blijven er ver onder. Juist
daar is het hard nodig meer geld in we
tenschappelijk onderzoek te stoppen
omdat dit op langere termijn leidt tot
meer banen en tot verbetering van de le
vensstandaard, aldus het rapport.
Rusland en de andere GOS-staten heb
ben drastisch gekort op hun weten
schapsbudget. Deze landen lopen hier
door het gevaar hun overstap naar de
vrijemarkteconomie te missen, waar
schuwt het Unesco-rapport. Rusland
was vanouds een van de belangrijkste
wetenschapslanden, maar nu wordt er
nog maar 0,8 procent van het BNP aan
onderzoek uitgegeven, en in de andere
GOS-staten is het nog minder. De Vere
nigde Staten en Japan houden maar
liefst 2,8 procent van hun BNP apart
voor natuurwetenschappelijk onder
zoek.
poor Pieter Lomans
Geuren als vorm van commu
nicatie, of het nu om vlinders,
vissen of zoogdieren gaat.
Mensen hebben alleen hun
taal, maar dieren zijn heel wat
gevarieerder in hun mogelijk
heden, zegt de schrijver Wi-
liam Agosta.
Een snoek is een zindelijke vis,
die als een welopgevoede burger
naar het toilet gaat. Voelt hij
aandrang, dan zwemt hij keurig
naar een waterig plekje ergens
achteraf waar hij zijn uitwerpse
len achterlaat. Daarna zwemt hij
weer terug naar zijn dagelijkse
woonomgeving.
Canadese onderzoekers vroegen
zich af waarom de snoek zich zo
gedraagt want in de dierenwereld
is dat uitzonderlijk. Sinds kort
denken ze echter het antwoord op
die vraag te weten. Het toiletge
drag van de snoek is waarschijn
lijk terug te voeren op de witvis-
sen die hij als prooi naar binnen-
werkt.
Een witvis die door een snoek
wordt aangevallen scheidt een
chemisch geurstofje uit, dat
werkt als een alarmsignaal voor
de andere witvissen. Dankzij dat
stofje, ook wel feromoon ge
noemd, weten ze dat ze op de
hoede moeten zijn voor een rond
zwemmende, vraatzuchtige
snoek.
De snoek zelf eet met de witvis
ook het alarmferomoon en het is
zeer waarschijnlijk dat juist daar
zijn opmerkelijke toiletgedrag op
berust. De onderzoekers ontdek
ten namelijk dat de darmen van
de snoek niet in staat zijn om de
alarmstof af te breken.
Elke snoek die een witvis heeft
verschalkt, lanceert al toilet
erend dus een alarmerende walm.
Bellen beginnen luid te rinkelen,
lelie knipperlichten springen aan
en elke verstandige witvis maakt
zich meteen uit de voeten. Om
zijn prooi niet te verjagen, gaat
de snoek dus ergens achteraf
naar het toilet.
De natuur zit vol van dergelijke
sterke staaltjes geurentaal. Van
gist tot geit, van bacterie tot ba
viaan en van mier tot mens; ze
zenden allemaal chemische bood
schappen uit. In het rijk geïllus-
teerde boek Geurentaal heeft de
'Amerikaanse organisch-chemi-
cus William Agosta een mooie se-
De snoek gaat als een welopgevoede burger naar het toilet.
lectie uit de wereld van de chemi
sche communicatie op een rijtje
gezet.
Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat
de snoek er nog helemaal niet zo
slecht van af komt. Door een aan
passing van zijn toiletgedrag kan
hij tenminste nog voorkomen dat
hij zijn eigen alarmbel blijft. Ver
geleken met de snoek heeft de
zeenaaktslak Aeolidia papillosa,
die graag knabbelt van de zeea
nemoon Anthopleura elegantissi-
ma, het duidelijk een stuk moei
lijker.
Het lichaam van de zeeanemoon
bevat namelijk het alarm-fero
moon anthopleurine. De zeeslak
die van de zeeanemoon eet krijgt
dus ook die alarmstof binnen. Tot
overmaat van ramp slaat de slak
die alarmstof op in haar eigen
lichaamsweefsel. Gedurende vijf
dagen lekt die stof vanuit de slak
weer langzaam in het zeewater,
waardoor ze haar komst al ruim
van tevoren aankondigt. Zo krij
gen de anemonen voldoende tijd
om hun verdediging in stelling te
brengen voordat de slak toeslaat.
Na elk lekker anemonehapje
wordt een zeeslak dus veroor
deeld tot een soort vijfdaagse
vastenactie.
Agosta schrijft niet alleen over
alarmstoffen, maar ook over geu
rige stoffen die verleiden en aan
trekken, stoffen die oproepen tot
seks of oorlog, stoffen die een ter
ritorium afbakenen en stoffen die
veranderingen oproepen in het
lichaam.
Een van de mooiste voorbeelden
van geurige communicatie komt
naar voren in de manier waarop
de danaïden, een bepaalde groep
vlinders, elkaar het hof maken.
Agosta: „De mannetjes hebben
twee borstelachtige structuren,
haarpenseeltjes, die normaal in
getrokken liggen, achteraan het
onderlijf. Bij de hofmakerij ko
men ze naar buiten, en het man
netje borstelt ermee over het
wijfje. Als zij dit niet als een on
gewenste intimiteit beschouwt,
betekent het dat ze paringsbereid
is."
foto de stem/ben steffen
Onderzoek toonde aan dat er
feromoon op de borstelharen van
de mannetjes zat. Tijdens de hof
makerij werd dat overgebracht
op de antennes van de wijfjes,
waardoor de wijfjes opgewonden
raakten.
Vlindermannetjes die hetzelfde
gedrag vertoonden maar in een
laboratorium waren opgekweekt,
konden de wijfjes echter niet op
winden. Waar kwam het verschil
vandaan? Waarom waren de la
boratoriummannetjes seksueel
gehandicapt en hun 'wilde' broe
ders niet? Omdat het sekse-fero
moon van de mannetjes gemaakt
werd van plantengif waar alleen
de wilde exemplaren toegang toe
hadden.
De vlinders gebruiken het plan
tengif niet alleen als een seks-
parfum dat noodzakelijk is voor
de voortplanting, maar ze gebrui
ken het ook nog om hun nage
slacht te beschermen. Wanneer
het mannetje met het vrouwtje
paart, geeft hij het plantengif aan
haar door. Het vrouwtje stopt het
plantengif vervolgens in haar eie
ren, waardoor roofdieren er min
der happig op zijn.
Waar wordt gegeurd wordt ge
sproken, zo maakt Agosta duide
lijk. De natuur behelpt zich niet
zozeer met het gesproken woord,
zoals de mens bij voorkeur doet,
maar met geurentaal. Menig dier
communiceert vooral via pias
praat, okselspreuk of een andere
geurtje.
Een beter inzicht in de chemische
communicatie kan met name in
de land- en tuinbouw van groot
belang zijn. Alarmstoffen kunnen
bijvoorbeeld worden ingezet om
schadelijke dieren te verjagen.
Andersom kunnen insecten en
andere boosdoeners ook met lok-
stoffen in kooitjes worden gevan
gen en onschadelijk worden ge
maakt.
Om deze vorm van biologische
bestrijding uit te voeren zullen
we de chemische codes moeten
kraken en de betekenis van tallo
ze luchtjes moeten achterhalen.
Pas dan kunnen we de dieren met
hun eigen taal verjagen of in de
val lokken.
Die aanpak is overigens niet ty
pisch menselijk. In de dierenwe
reld wordt al veel langer met val
se tong, of beter nog, met ver
momde geur gesproken. Agosta
noemt de Zuid-Amerikaanse bo-
la-spin als voorbeeld. Deze spin
bouwt geen nest, maar maakt van
het spinrag een kleverige bol. Als
een volleerde lassowerper mikt
de spin de bol tegen voorbijvlie
gende motten, die eraan blijven
kleven en daarna door de spin
worden opgegeten.
Om de motten ook daadwerkelijk
voorbij te laten vliegen, bootst de
spin de seksuele lokstof van een
wijfjesmot na. In de veronder
stelling dat er een aantrekkelijke
partner zit te wachten, fladdert
de mot recht in de klauwen van
de hongerige spin. Ten prooi ge
vallen aan geurige leugens.
William C. Agosta - 'Geurentaal',
Uitgeverij Natuur Techniek,
Prijs: 76,50
Door Bavo Hofstee
Zien lijkt zo simpel. Als je 's mor
gens wakker wordt, sla je je ogen
op en ligt de wereld om je heen
aanschouwelijk voor je open.
Toch is het niet zo eenvoudig. We
binnen alleen maar zien, omdat
we dat hebben geleerd. Ogen zijn
niet voldoende. De hersenschors
die zorgt voor de verwerking van
visuele prikkels, moet ook mee
werken.
Als je ogen na jarenlange blind
heid weer functioneren, ben je
riet in staat om het zichtbare op
'e pakken zoals anderen dat zien.
loanna Tutu, een Roemeens meis
je dat de eerste zes jaar van haar
even blind was geweest en on
langs met succes in Rotterdam
werd geopereerd, is daar een
voorbeeld van.
«We hebben bij haar het gordijn
opengetrokken," aldus oogarts
Tjerk de Faber, gespecialeerd in
het behandelen van lensvertroe-
beling (staar). Hij voegt er direct
aan toe dat er meer moet gebeu
ren. De hersenschors die tot taak
heeft visuele prikkels te verwer
ken, heeft tijd nodig om dat te le
ren, Evenals andere onderdelen
van het lichaam die geruime tijd
weinig of niet zijn gebruikt,
wordt het visuele hersencentrum
•ui.' Alleen door flinke training
kan de hersenschors weer func
tioneren zoals het moet.
Een sprekend geval van de voor
INFORMATIE
Wie nadere informatie wil omtrent
artikelen in deze bijlage, kan
tijdens kantooruren bellen naar:
076-5312344 of 076-5312272.
Schriftelijk reageren kan ook.
Het adres daarvoor is:
De Stem, redactie Lijf Leven,
postbus 3229,4800 MB Breda.
Eindredactie: René van der Velden.
zienden onvoorstelbare proble
men die zich voordoen, als je na
vele jaren blindheid het licht in je
ogen terugkrijgt, beschrijft de
Amerikaanse psycholoog Oliver
Sacks in zijn boekje 'Wel en niet
zien.'
Virgil is vanaf zijn zesde blind als
gevolg van grauwe staar. De art
sen houden vol dat hij geen
bruikbare netvliesfunctie meer
heeft. Vrigil raakt gewend aan
zijn situatie, wordt masseur en
leidt tot voorbij zijn vijftigste een
rustig en stabiel vrijgezellenbe
staan. Dan kruist een vrouw zijn
pad. Die vriendin, Amy, dringt
aan op nieuw onderzoek. Nu
blijkt een operatie wel degelijk
een kans van slagen te hebben.
Virgil gaat onder het mes. Als het
verband van zijn ogen is gehaald,
begint voor hem de grote verwar
ring. Hij weet niet wat hij ziet.
Licht, vormen, bewegingen,
vooral ondefinieerbare kleuren,
allemaal door elkaar heen, zon
der enige betekenis. Een groot
wazig geheel. Het bezorgt hem
een emotionele schok. Alsof hij
een geweldige klap op zijn hoofd
heeft gekregen.
Na thuiskomst moet hij voorzich
tig kennismaken met elke kamer,
elk meubel, elk voorwerp. Met de
hulp van Amy worden lijnen uit
gezet, van waaruit hij stapje voor
stapje de kamers verder kan ont
dekken om niet totaal gedeso
riënteerd te raken. Het lopen gaat
nog onzekerder dan kort na de
operatie.
Virgil raakt van slag door allerlei
niet thuis te brengen gewaarwor
dingen. Alleen al zijn eigen scha
duw brengt hem in verwarring.
Trappen ziet hij als een kluwen
van door elkaar lopende lijnen,
zonder diepte en afstand. Als hij
zijn poes bekijkt, ziet hij kop,
oren, staart en poten, maar het
lukt hem niet om het allemaal
aan elkaar te plakken en als een
afgerond geheel te zien.
Terwijl Virgil visueel als een
stuurloos scheepje ronddrijft,
komt Oliver Sacks in contact met
de man die zich nog steeds ge
draagt als een blinde.
Sacks: „Wij leven in ruimte en
tijd. Een blinde leeft alleen in
tijd. Ruimte is onbegrijpelijk
voor een blinde." Hij citeert de
schrijver John Huil: 'Voor blin
den zijn mensen er niet, tenzij ze
spreken. Ze komen uit het niet en
verdwijnen weer in het niet.'
Virgil herkent personen en din
gen op foto's niet. Hij raakt in
verwarring als het geluid van de
televisie uitgaat en hij alleen
moet afgaan op zijn gezichtsver
mogen. Hij ziet kleuren, lichtst
repen en bewegingen zonder enig
verband. Hij raakt ook de kluts
kwijt bij snelle veranderingen op
iemands gezicht. Als hem ge
vraagd wordt wat te tekenen,
stuurt hij de hand waarmee hij
het potlood vasthoudt, met zijn
vrije hand.
Na weken heeft hij nog steeds de
behoefte om voorwerpen waarop
hij zijn aandacht richt, te betas
ten. In een dierentuin beseft hij
niet hoe een gorilla waar hij
voorstaat, er uitziet, totdat hij
uitkomt bij een bronzen beeld
van een gorilla, dat hij kan be
voelen.
Eten met mes en vork kost hem
moeite. Hij geeft er de voorkeur
aan met zijn handen te eten, zoals
hij als blinde gewend was. Het
lukt hem niet zich met behulp
van een spiegel te scheren. Ten
slotte keert hij zich af van de
spiegel, doet het licht uit en
maakt het karweitje soepel op
zijn gevoel af.
Sacks: „Al die buitensporige
prikkels die je niet gewend bent,
maken je steeds vermoeider. Je
kunt er zelfs enige tijd psychisch
Als je ogen na jarenlange blindheid weer functioneren, ben je niet in staat om het zichtbare op te
pakken zoals anderen dat zien. foto jacques peeters
blind door raken. Als je na jaren
van blindheid je ogen ineens weer
moet gebruiken, breekt er een
verschrikkelijke overgangsperio
de aan. Een blinde moet een beet
je sterven om te worden herboren
als ziende."
Een gevaarlijke longontsteking
velt Virgil. Zijn labiele geestesge
steldheid van dat moment draagt
in combinatie met zijn zwaarlij
vigheid bij tot zijn totale uitput
ting. Hij zweeft op de rand van
dood. Hij haalt het, maar zijn ge
zichtsvermogen holt achteruit.
Uiteindelijk glijdt hij terug in een
toestand van vrijwel volslagen
blindheid. Virgil ziet zijn nieuwe
blindheid als een ontsnapping
aan de verwarrende wereld van
schel licht en duizelingwekkende
ruimte, waarin hij diep ongeluk
kig was. Hij keert terug naar de
beschutte overzichtelijke wereld,
waarin andere zintuigen een be
langrijke rol spelen. Een veilig
wereldje, waarin hij zich al bijna
vijftig jaar thuis heeft gevoeld.
Blindheid als verlossing.
Oliver Sacks: 'Wel en niet zien';
uitgeverij J. M. Meulenhoff,
Amsterdam.
WOENSDAG 1 MEI 1996
Door Mariëtte Mulkens
'Niet doen!,' roept onze bijna twee-jarige dochter momenteel te
pas en te onpas.' De peuterpuberteit (zo heet dat tegenwoordig)
woedt hevig bij haar. 'Nee' is haar andere stopwoordje.
Haar oudere zus was en is een tamelijk gelijkmatig en voorzichtig
typetje en rolde, achteraf bekeken, vrij simpel door die periode
heen. Haar jongere zusje is echter gezegend met een uitbundig en
temperamentvol karakter. Bij haar zijn de pieken hoog en de da
len diep. In alles.
Ze is een voortdurende wervelwind in ons huis. Kan hartver
scheurend huilen, maar ook schaterlachen. Ze krijgt bij het in el
kaar zetten van een puzzel drie woede-aanvallen omdat het niet
meteen lukt, maar houdt desondanks koppig vol totdat alle stuk
jes op zijn plaats zitten.
Ze klimt overal op en valt er net zo snel weer af. Ze is nergens
bang voor, wil alles doen, maar kijkt nooit uit en zit daarom
voortdurend onder de blauwe plekken, builen, schrammen en
snijwonden. Wij schamen ons vaak dood om met haar ergens naar
toe te gaan. Het lijkt wel of het kind mishandeld wordt.
Laatst had ze een blauwe plek onder haar ene oog (de punt van
een schommel in gekregen), een groengele buil op haar voorhoofd
(gestruikeld en tegen de tafelrand gevallen), een grote korst op
haar andere ooglid (tak in haar oog) en drie lelijke opengekrabde
bulten in haar gezicht (iets verkeerds gegeten?). Ze liep vervol
gens de tuin in, klom de trap op naar de glijbaan en sodemieterde
van de bovenste tree naar beneden. Even niet goed opgelet. De
schade viel gelukkig mee: een scheur in haar broek en een kras op
haar been. Diezelfde middag stopte ze nog een vinger tussen een
deur en een hand onder de hete kraan.
Toen ze nog in mijn buik zat, voelde ik het al: dit kind is veel
drukker dan mijn eerste. Niet dat onze oudste zo'n watje is, maar
die doet het vooral met woorden. Die is zeer zelfbewust en eigen
wijs. Dat kan ook behoorlijk op je zenuwen werken, maar het is
wel minder gevaarlijk. De tweede zegt amper iets, maar doet des
te meer. Met alle gevolgen vandien.
Het is zo verbazingwekkend om het verschil tussen die twee te
zien. Ze hebben allebei dezelfde vader en moeder en we gaan met
allebei hetzelfde om. Nou ja, met een tweede ben je wat makkelij
ker, maar in principe maakt het niet veel uit.
Bij onze eerste had ik nog het idee dat ik invloed zou kunnen heb
ben op haar karakter. Bij haar heb ik nog een voorzichtige poging
gewaagd om haar op te voeden. Nu steeds duidelijker wordt dat
onze tweede dochter, ondanks vergelijkbare omstandigheden, een
totaal ander kind is, begin ik me steeds minder illusies te maken
over de resultaten van mijn werk. Ik heb nu het gevoel dat ik blij
mag zijn als ik hier en daar de scherpe kantjes eraf kan schaven
en af en toe een duwtje in de goede richting mag geven. Kortom,
ik kom er steeds meer achter dat mijn taak vooral bestaat uit heel
veel liefde en aandacht geven en dan maar hopen dat het goed
gaat.
Amerikaanse onderzoekers hebben de effecten van passief meero
ken opgespoord bij ongeboren kinderen. Volgens wetenschappers
van de universiteit van Louisville heeft niet alleen het roken van
sigaretten door de aanstaande moeder, maar ook door mensen in
haar omgeving gevolgen voor de foetus, zo liet de universiteit in
de Amerikaanse deelstaat Kansas weten. Uit het onderzoek, dat
onlangs openbaar is gemaakt, blijkt dat de belasting voor het na
geslacht toeneemt met het aantal gerookte sigaretten. De foetus
neemt de schadelijke chemische stoffen van tabaksrook ook op als
de moeder zelf niet rookt.
Een aantal laboratoria in de hele wereld is erin geslaagd het erfe
lijk materiaal van gist volledig te ontrafelen. Volgens weten
schappers gaat het om 'een doorbraak' die het onderzoek naar
menselijke ziekten een heel eind vooruit kan helpen. Europese on
derzoekers spraken in Brussel over een wetenschappelijke we
reldpremière. Voor de eerste keer is de totaliteit van het erfelijk
materiaal van een complex levend organisme blootgelegd. De me
dische wereld is enthousiast. Een groot deel van het erfelijk mate
riaal van gist - volgens de onderzoekers zo'n 20 tot 30 procent -
vertoont immers veel gelijkenissen met de menselijke genen. De
ontdekking van de precieze functie van elk van de genen van gist,
zou licht kunnen werpen op het ontstaan en het verloop van een
veertigtal ziekten bij de mens, waaronder een groot aantal vor
men van kanker.
Het ministerie van Economische Zaken heeft Apeldoorn uitgeroe
pen tot zonneboilerstad. De Veluwse gemeente krijgt die eretitel
voor haar voortvarende aanpak bij het stimuleren van zonne-
energie. Apeldoorn timmert al jaren aan de weg bij het grootscha
lig toepassen van deze vorm van energie in de woningbouw. Begin
jaren negentig startte de gemeente samen met het energiebedrijf
Nuon met de plaatsing van duizend zonneboilers in de nieuw
bouwwijk Woudhuis, Het plaatsen van zoveel apparaten leidde
ertoe dat de aanschafprijs omlaag kon. De aanpak van Apeldoorn
heeft inmiddels navolging gekregen in nieuwbouwhuizen in on
der meer Amersfoort, Vleuten-De Meern en IJsselstein.
Groningen (anp) - Afbreekbaar
plastic uit aardappelzetmeel is
nu gemakkelijker te maken. De
Groningse onderzoeker drs. R. de
Graaf heeft een nieuwe methode
ontwikkeld. Deze is veel minder
tijdrovend dan de nu gangbare
bewerkingen; er zijn bovendien
minder water en andere reactie-
stoffen voor nodig. Vrijdag pro
moveert De Graaf aan de Gro
ningse universiteit op zijn onder
zoek.
In principe is het al wel mogelijk
een soort plastic uit aardappel
zetmeel te maken. Deze plastic
soort lijkt sterk op het polystyr
een waarvan koffiebekertjes ge
maakt worden. Het grote verschil
is echter dat zetmeelplastic af
breekbaar is en dus veel minder
milieuvervuiling oplevert. Bo
vendien kan door het gebruik van
dit plastic de uitstoot van kooldi
oxide worden teruggedrongen.
De modificatie die noodzakelijk
is om plastic uit zetmeel te kun
nen maken, was echter tot nu toe
een moeizaam proces.' Dat komt
doordat zetmeel nogal stroperig
is, waardoor het maar moeilijk
mengt met de benodigde chemi
caliën. Tot nu toe worden deze
problemen opgelost door veel
water toe te voegen. Het nadeel is
dus een grote waterverspilling en
een traag verloop van het proces.
Bovendien komen er bijproduc
ten vrij die weer verwijderd moe
ten worden.
De methode die De Graaf heeft
onderzocht, maakt gebruik van
een zogenoemde 'extruder'. Dat
is een schroef met een omhulsel.
De werking is vergelijkbaar met
een worstmachine. De 'extruder'
kan het zetmeel transporteren.
Tijdens dit transport wordt het
zetmeel opgewarmd, onder druk
gezet en gemengd met de voor het
modificeren noodzakelijke stof
fen. Hierbij vindt de reactie
plaats tussen de stoffen en het
zetmeel.
Er is nu veel minder water nodig
dan bij de gangbare methode en
er zijn minder chemische stoffen
nodig om de modificatie tot stand
te brengen. Het proces duurt nu
soms wel dertig uur, maar met de
nieuwe methode is de klus soms
in drie minuten gepiept.
Volgens De Graaf is het nu moge
lijk aardappelzetmeelplastic te
produceren als bio-afbreekbaar
verpakkingsmateriaal. De pro
movendus verwacht dat de be
langstelling voor zetmeelplastic
vanzelf toeneemt wanneer de
olieprijs gaat stijgen.