DE STEM
Bedplassen voor kinderen én hun ouders uiterst vervelend probleem
GEURIGE
MOEDERDAG
GESCHENKEN
OPTIEK
HET ZIEKENHUIS
ihter in de zaak in/en
uitgang
's-Gravenhofpleln
Lijf&leven
WOENSDAG 1 MEI 1996 DEEL I
Bierkaaistraat 14
4561 bc Hulst
tel. 0114-311813
WO
.1ST
Nachtelijke
nattigheid
Dnor Will Gerritsen
De jongen van 10 jaar vertelde de
psychologe vol vuur over zijn Le
go-speelgoed. Over zijn talloze
bouwdozen waarvan hij de meest
spectaculaire bouwwerken kon
maken, een plek in Legoland
waardig. Opeens viel de spraak
waterval stil. Na een pauze kwam
het hoge woord eruit: „Als jij me
kunt helpen, mag jij mijn Lego
hebben."
Bedplassen is voor kinderen, als
deze enthousiaste Lego-bouwer,
én hun ouders een uiterst verve
lend probleem. Vaders of moe
ders moeten diep in de nacht op
staan om het natte bed van Jantje
te verschonen. De wasmachine
maakt tot slijtens toe overuren: er
zijn sociale diensten die om die
reden bijdragen in de aanschaf
van een nieuwe machine. Oudere
kinderen die aan enuresis noctur
ia lijden, zoals de medische
stand deze kwaal heeft gedoopt,
gaan er enorm onder gebukt.
Dit blijkt bijvoorbeeld uit een re
cent onderzoek van N. van Tijen,
de hierboven vermelde psycholo
gedie bij het Wilhelmina kinder
ziekenhuis in Utrecht werkt.
Bedplassende kinderen tussen 8
en 16 jaar zitten meer met hun
nachtelijke probleem dan met ve
le andere nare kwesties, zoals
pesterijen, zittenblijven op
school, buiten de groep staan,
verhuizen of een operatie onder
gaan. In hun beleving is alleen
een echtscheiding of een ruzie
tussen hun ouders nog erger dan
het piasprobleem. De last is voor
het kind nog het zwaarst wan
neer het een kampweekend voor
de boeg heeft met de school of
club.
Het komt bij zes procent van de
9-jarige jongens voor en bij 3,5
procent van de meisjes van. die
leeftijd, zo bleek uit eeii onder
zoek in 1992. Bij allochtone kin
deren zijn de nachten twee tot
vier keer vaker nat dan bij hun
Nederlandse leeftijdgenootjes.
Elf procent van de Marokkaanse
kinderen van 11 en 12 jaar plast
oog altijd regelmatig 's nachts in
bed. En de kwaal gaat niet altijd
over: in Nederland zijn 50.000
volwassenen tussen 18 en 64 jaar
chronisch bedplasser, waarvan
15.000 mensen het elke nacht in
hun broek doen.
Recent onderzoek in Zeeland
leert dat peuters tegenwoordig
later zindelijk zijn dan dertig
jaar geleden. Van de jongens rond
kun derde verjaardag was 28 pro
cent 's nachts droog, destijds was
kat 40 procent. -,En terwijl drie
decennia geleden 79 procent van
de Zeeuwse jongetjes van 3 op het
Potje kon poepen, is dat percen
tage nu naar 51 procent gezakt.
Naar de oorzaken kan arts M.
Bouvy die dit onderzoek deed al
leen maar gissen: „Strekt de Ne-
derlandse overlegcultuur zich nu
ook al uit tot kinderen van 2
jaar?," vraagt zij zich af. „Het
kind bepaalt blijkbaar wanneer
ket zindelijk wil worden." Ook
meent ze dat met de komst van de
"egwerpluier de prikkel voor de
ouders is verdwenen om vaart te
zetten achter de zindelijkheid-
«raining. Zij adviseert niettemin
daarmee te beginnen zodra de
dreumes achttien maanden is ge
worden.
Nieuwigheden als droog-bedtrainingen en
Pampers Trainers ten spijt, is bedplassen bij veel
kinderen nog altijd een probleem.
Een verhaal over het kinderleed, nieuwe
behandelmethodes, het bedplas-gen en de
'opmerkelijke bijwerking van een anti-bedplaspil
bij volwassenen, het gaaporgasme.
illustraties folder 'heb jij dat ook? NOU en'
Een andere oorzaak ligt volgens
Bouvy mogelijk in de hedendaag
se superabsorberende wegwerp-
luiers. Volgens de bekende recla-
me-blabla zorgen die weliswaar
voor droge én blije baby's, maar
volgens Bouvy ook voor onzinde
lijke koters: „Voor het eerst in de
geschiedenis krijgt de peuter de
boodschap: 'Ik plas en ik blijf
droog'."
De wetenschap geeft verschillen
de fundamentele oorzaken aan
voor het bedwateren. Zo is er een
aantal kinderen (en volwassenen)
dat een tekort aan het hormoon
Gespannen kijken neuroradioloog dr. W.J. van Rooij (rechts) en
zijn assistent in opleiding A. Madan naar de monitoren van de
röntgenapparatuur in het Sint Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg.
Samen zijn ze bij een patiënt bezig een uitstulping van een bloed
vat in de schedelbasis op te vullen. Via de lies wordt een spiraal
tje in een slagader gebracht. Dat wordt door het lichaam naar het
hoofd gestuurd. Daar moet het spiraaltje een hersenbloeding bij
de patiënt voorkomen.
SINT ELISABETH IN TILBURG
Foto Piet den Blanken
Het Sint Elisabeth ziekenhuis is als enige gespecialiseerd in dit
soort ingrepen. Het specialisme heeft er een lange historie. De Til-
burgse neurochirurgen zijn al tientallen jaren pioniers. „We zijn
een voorloper in Nederland," zegt Van Rooij. Het ziekenhuis heeft
de grootste neurochirurgische afdeling van ons land, groter dan
die van de academische ziekenhuizen. Het aantal van 1650 opera
ties per jaar, zoals schedellichtingen, onderstreept dit.
Op uitleenbasis verricht het Tilburgse team ook nog eenzelfde
aantal kleine ingrepen, zoals hernia-operaties, in andere zieken
huizen in Brabant, Zeeland en Limburg. Vanwege de aanwezige
kennis is het hospitaal aangewezen als traumacentrum voor Bra
bant. Daarom belanden de meeste verkeersslachtoffers met ern
stig hersenletsel uit het zuiden op een operatietafel in het Sint
Elisabeth.
ADH heeft. Dit stofje vermindert
de nachtelijke productie van uri
ne. Wie te weinig ADH heeft,
produceert in zijn slaap dus meer
plas, met alle gevolgen vandien.
Gelukkig is er de ADH-vervanger
Minrin die dit euvel bij een grote
groep gedeeltelijk of helemaal
verhelpt.
Het anti-depressiviteitsmiddel
Tofranil wordt ook voorgeschre
ven maar heeft bijwerkingen. Het
kan al in een kleine dosis zeer gif
tig zijn bij kinderen die uit het
potje snoepen. Het kan forse psy
chische stoornissen en slaappro
blemen tot gevolg hebben. Vol
gens de Maastrichtse hoogleraar
urologie Janknegt hebben Ameri
kaanse psychiatrische vakbladen
nog een andere bijwerking gerap
porteerd: een orgasme dat tijdens
een geeuwbui optreedt. Het won
derlijke gaaporgasme is bij drie
vrouwen en twee mannen gecon
stateerd. Manager Van Hattum
van producent Ciba-Geigy be
strijdt dat van Tofranil een der
gelijk effect is gerapporteerd.
Volgens hem gaat het om het
middel Anafranileen farmaceu
tisch 'broertje' van Tofranil.
Onderzoekers hebben vastgesteld
dat. bedwateren vaak in een en
dezelfde familie voorkomt. In ge
zinnen waarvan beide ouders
bedplassers waren, kampt 77
procent van de kinderen met het
zelfde euvel. Bleven beide ouders
in hun jeugd droog, dan leed
slechts vijftien procent van hun
kinderen aan enuresis nocturna.
Genetici zijn er van overtuigd dat
er een bedplas-gen in het spel is
en hebben hem al bijna gelokali
seerd. Wordt de genetische boos
doener uiteindelijk geïdentifi
ceerd, dan kunnen onderzoekers
mogelijk een eenvoudige therapie
vinden.
Adviezen aan ouders van bed
plassende kinderen variëren van
afwachten (elk jaar gaat bij een
op de zeven kinderen het pro
bleem vanzelf over) tot blaas-
training, waarbij het kind zijn
plas leert op te houden. Verder
wordt aangeraden om kinderen
te prijzen, wanneer ze 's nachts
droog zijn gebleven en niet te
straffen als het mis gaat.
De zogeheten kalendermethode is
een uitwerking van deze positie
ve begeleiding. Het systeem be
rust op het geven van een kleine
beloning die het kind krijgt wan
neer het een aantal nachten
droog blijft: een en ander wordt
Bedwateren is lang niet altijd een tijdelijk leeftijd-probleem waar kinderen van 6, 7 jaar vanzelf wel uit groeien. foto jacques peeters
-
op een leuke kalender aangete- te verhelpen, eventueel in combi- voor hulpverleners geven aan dat intensievedroog-bedtraining,
kend. Het kind uit bed halen om natie met Minrin: het apparaatje de training geschikt is voor kin- oorspronkelijk gericht óp zwak-
een plas te laten doen, werkt bij gaat af zodra het kind in zijn deren vanaf 8 jaar, maar er zijn zinnige kinderen. De methode
een aantal kinderen als hulpmid- broek doet. Jantje krijgt de reflex ook gunstige resultaten geboekt komt er op neer dat het kind de
del gunstig, maar is geen metho- aangeleerd bij aandrang zijn plas bij kinderen van 6. vereiste oefeningen met de pias-
de om droog te worden. op te houden en wakker te wor- In de loop der jaren hebben des- 'wekker eindeloos herhaalt en in
De piaswekker is al jaren de ge- den om vervolgens zelfstandig kundigen varianten ontwikkeld de aansluitende nacht elk uur
ijkte methode om het bedplassen naar de wc te gaan. De richtlijnen op de methodes. Zo is er de zeer wordt gewekt om het geleerde in
praktijk te brengen. De therapie
wordt daarna afgebouwd. Zie
kenhuisopname is vaak nodig,
maar de wachtlijsten zijn lang.
Dat is niet het geval bij de nieuw
ste variant: de droog-bedtraining
in groepsverband, waarbij ouders
in groepjes leren hoe ze deze trai
ning bij hun kind moeten toepas
sen. De succespercentages zijn
indrukwekkend: tachtig procent
van de kinderen was binnen twee
maanden droog. Bovendien ver
minderden de gedragsproblemen
bij deze kinderen aanzienlijk,
hetgeen de stelling bevestigt dat
gedragsmoeilijkheden vaker het
gevolg dan de oorzaak zijn van
het bedplassen.
Informatie over bedplassen: Stich
ting Bedplassen/Incontinentie,
Muntelbolwerk 1, 5213 SZ Den
Bosch, tel. 073-6122822.
