'Er zit een hoop onzin in New Age'
Filmheld Belmondo woest op Amerikaanse cinema
Tijdschrift Bres loopt al dertig jaar voorop met4andere' kijk op spiritualiteit
DE STEM
GROTE GIDS
Meest recente van film van Bebel, Désiré, in slechts enkele bioscopen te zien
DONDERDAG 11 APRIL 1996 D4
MODIEUZE geestelijke
stromingen met de verza
melnaam New Age ge
dijen bijna nergens zo
goed als in Nederland.
Weinigen weten van de
grote invloed van het
blad Bres. Dat loopt al
dertig jaar lang voorop
als eigenzinnig baken
met een andere kijk op
spiritualiteit, wetenschap
en cultuur. Een trendset
ter.
Door Bavo Hofstee
NAAR DE kerk gaan verreweg de
meesten van ons al jarenlang niet
meer. Ook de wetenschap geeft
geen bevredigend antwoord meer
op alle vragen. Toch hebben we
zo'n behoefte aan houvast. Aan
nieuwe geestelijke inspiratie
bronnen om ons leven zinvol in te
richten.
Die zoeken we dan in een circuit
dat vroeger alternatief heette.
Die naam mag het niet meer heb
ben, omdat we er ons inmiddels
zo massaal aan hebben overgele
verd.
Je bent geen vreemde snoeshaan
meer, als je 'eigentijdse' spiritue
le paden bewandelt bij het wer
ken aan jezelf, daarbij ook gevoe
lig bent voor mystieke ervaringen
en andere paranormale ver
schijnselen.
Een bont gezelschap van onder
anderen managers, leraren, boek
houders, loodgieters en platte
landsvrouwen veroorzaakt een
run op cursussen als reïncarna
tietherapie, sjamanisme, raja yo
ga, reiki, klankschaal-therapie,
helend tekenen, esoterische psy
chologie, voetreflexologie en po
sitief denken.
Nieuw houvast biedt ons De Ce-
lestijnse Belofte, het toegankelij
ke 'jongensboek' van de Ameri
kaan James Redfield, met alleen
al in de VS een miljoenenoplage.
Het prijkt alweer bijna een half
jaar in de hoogste regionen van
onze eigen nationale top vijftig
van best verkochte boeken,
maandenlang op de eerste plaats,
nu nog steeds op een eervolle der
de (deze week werd het verkoop
cijfer van 200.000 verkochte
exemplaren gepasseerd). De po
pulariteit van het boek in Neder
land is minder verbazingwek
kend dan het lijkt, omdat in wei
nig landen nieuwe modieuze
geestelijke stromingen met de
verzamelnaam New Age zo goed
gedijen als hier.
Aan de hand van Redfield onder
nemen drommen lezers met be
hulp van diens 'negen inzichten'
een spirituele ontdekkingsreis,
die hen leert op de juiste wijze
gebruik te maken van universele
energie. Het succes bracht de
schrijver tot de productie van een
werkboek dat zich ook al in de
Nederlandse top-vijftig heeft ge
nesteld (meer dan 50.000 ver
kocht). Dat werkboek is de lei
draad voor het groeiende aantal
studiegroepjes van 'leerlingen' op
allerlei plaatsen in het land.
Buitenbeentje
Spiritualiteit, esoterie en positief
denken zijn, te pas en te onpas
gebruikt, gemeengoed geworden.
In woordenboeken zoek je ver
geefs naar de juiste uitleg van die
begrippen.
Geen wonder dat handige jon
gens ontdekten dat er in deze wat
mistige wereld flink te verdienen
valt. Vooral als het om therapieën
gaat. Je hebt er geen wettelijk er
kende opleiding voor nodig. En
het het nuttige effect is zeer sub
jectief en valt vaak niet te meten.
Dat er op dat gebied veel kaf tus
sen het koren zit, beaamt Dries
Langeveld, een jeugdig ogende
vijftiger, hoofdredacteur van het
tweemaandelijkse tijdschrift
Bres.
Het blad - bezig aan zijn dertig
ste jaargang - is zijn tijd altijd
ver vooruit geweest. Het biedt
ruimte aan mensen met zeer ei
genzinnige opvattingen over reli
gie, wetenschap, cultuur en het
aftasten van de mysteries die ons
omringen. Bres is verre van een
publieksblad. Toch is zijn invloed
op het denken in ons land groot.
Een echte trendsetter dus.
Het heeft een Bres willen slaan in
de muren van gevestigde, vastge
roeste ideeën. Bres -oplage
16.000 stuks- speelt het klaar als
onafhankelijk blad zichzelf te be
druipen. Een fraai en rijk geïllus
treerd boekwerkje eigenlijk, dat
in de tijdschriftenhandel ook
vanwege zijn afwijkende vier
kante formaat een bescheiden
buitenbeentje is.
Grabbelton
Een vast baken in de golven van
komende en verdwijnende bladen
die inspelen op nieuwe geeste
lijke modeverschijnselen. De
Bres-hoofdredacteur ergert zich
flink aan de uitwassen bij de spi
rituele consumptie. Het 'roddel
blaadje' Paravisie, bij voorbeeld,
weggelopen uit Veronica's Het
Zwarte Gat.
„Spiritualiteit wordt hier gere
duceerd tot volksvermaak. Se
rieuze beoefenaars van mystieke,
magische of religieuze disciplines
schrikken zich rot, als ze in Para
visie lezen, wat zij allemaal ge
zegd zouden hebben. Bres wil
niet meedoen aan de rage van ge
makkelijke oplossingen, aan pa
ranormale recepten die inspelen
op de amusementswaarde van al
lerlei occulte eendagsvliegen."
Toch zou je veel Bres-onderwer
pen kunnen onderbrengen onder
de noemer New Age. Dries Lan
geveld kan met die term niet uit
de voeten. „New Age is een grab
belton, een verzamelnaam voor
zoveel ongelijksoortige ideeën.
Als hoofdredacteur moet je de in
tuïtie hebben om zin en onzin te
kunnen onderscheiden. In New
Age leeft een berg pretenties die
nergens op slaan. Er komt uit die
hoek ontzettend veel waardeloos
materiaal.
Religieuze bewegingen gaan met
New Age op de loop als een ander
geloof. Het uitstralen van geloof
is het laatste dat Bres wil. Lezers
die dat zo opvatten, kunnen in
een volgend nummer artikelen
tegenkomen, waar ze dan weer de
deksel op de neus krijgen."
Die fout -het willen uitdragen
van dat ene ware geloof- beging
Bres een jaar of tien geleden, vlak
voor de komst van Dries Lange
veld. Het werd het blad bijna fa
taal. De redactie gaf er de brui
aan omdat Langevelds voorgan
ger J. P. Klautz, oprichter van
Bres, een steeds sterkere drang
vertoonde van het blad een nieu
we religie te maken.
Wachttoren
„Dan kunnen we net zo goed bij
de Wachttoren gaan werken", zo
redeneerden de afvalligen. Ex-
Elsevier-directeur Klautz be
dacht de naam en legde op 60-ja-
rige leeftijd de Bres-basis, die
nog steeds overeind staat. Met de
80 jaar in zicht dacht hij echter
het definitieve antwoord op alle
vragen te hebben gevonden en
liet hij zich inpakken door de Ro-
zekruisersbeweging.
Langeveld: „Klautz had destijds
Bres nota bene opgericht omdat
er in het van spruitjeslucht door
drenkte Europa te veel definitie
ve antwoorden waren."
Klautz ging, Langeveld die een
"goed betaalde baan als strate
gisch staffunctionaris bij Else
vier opgaf om zich in een beschei
den betaald avontuur te storten,
kwam.
„Ik heb het blad opengebroken.
Misschien keken de lezers aan
vankelijk wel met kromme tenen
toe. Wat gaat-ie nou doen? Bres
lezers zijn overigens niet onder
een noemer te vangen. Je komt ze
zowel onder hoogopgeleiden te
gen als onder autodidacten. Onze
benadering noem ik het liefst ei-
Bres-hoofdredacteur Dries
Langeveld: 'eigenwijs anders'
bij het aftasten van de myste
ries die ons omringen.
foto jacques peeters.
genwijs anders. We zetten de tel
ler op nul. Je laat nieuwe opvat
tingen onbevangen op je afkomen
en ziet wel waar je uit komt. We
hebben een zesde zintuig voor het
prikkelende, voor wat voorop
loopt."
Bres holt niet klakkeloos achter
stromingen aan. Neem de Getui
gen van Jehovah en Scientologie
('een puur agressieve sekte').
Langeveld heeft wel degelijk be
hoefte aan kritische stukken over
sekten. „Ik ruik ze al op een kilo
meter afstand."
Voor radio- en tv-programma's
fungeert de Bres-redactie bijna
dagelijks als vraagbaak. Lange
velds naaste redactionele mede
werker Simon Vinkenoog is de
enige die vanaf het begin met het
bijltje heeft gehakt. De inmiddels
67-jarige schrijver/dichter/schil
der belandde bij Bres in een pe
riode, waarin hij nog psychedeli
sche middelen gebruikte om ho
gere sferen te bereiken. Het blad
zetelt op enkele verdiepingen van
een sfeervol Amsterdams grach
tenpandje. Bres is verder een uit
geverij met zo'n twintig boekti
tels, waaronder het standaard
werk over reïncarnatietherapie.
Het blad Panforum (pan staat
voor psycho actief netwerk)
wordt er ook gemaakt.
Gekte
Wie de meters Bres-jaargangen
doorploegt, krijgt bevestigd dat
het blad zijn tijd vaak een jaar of
tien vooruit was. Zo kom je al in
de jaren zeventig artikelen tegen
over bijna-dood-ervaringen en
Bach-remedies (bloemen-energie
als medicijn tegen psychische
problemen). Bres introduceerde
bij het grotere publiek de begrip
pen reïncarnatie (zielsverhui
zing), en het sjamanisme (nieuwe
therapietechnieken, waarbij ri
tuelen zoals de medicijnman die
hanteerde, een rol spelen).
Aan het magische jaar 2000 hecht
Bres weinig waarde. Dries Lan
geveld: „Wij doen niet mee aan de
voorspellingen-hausse. Het is een
collectieve gekte. Wij kijken veel
over verre grenzen heen. Dan
kom je ook uit bij islamieten en
joden, voor wie het jaar 2000 vol
komen imaginair is. En Christus'
geboortejaar staat niet precies
vast. Het is natuurlijk wel goed
dat mensen nadenken over de
lange golfslag in de historie. Dat
ze zich met inventariserende blik
afvragen: wat stellen we eigenlijk
voor als beschaving?"
Bres, Leidsegracht 8, 1016 CK Am
sterdam, telefoon 020-6243442
De cover van de jongste uitgave van Bres, een fraai en rijk geïllustreerd boekwerkje dat in de tijd
schriftenhandel ook vanwege zijn afwijkende vierkante formaat een bescheiden buitenbeentje is.
Doof Wilko Voordouw
Parijs - Bebel is boos. Nee,
Bebel is woedend. De 63-jari-
ge Franse acteur Jean-Paul
Belmondo is verbitterd over
het feit dat zijn jongste film,
Désiré, maar in twintig bio
scopen in Frankrijk wordt ge
draaid. Hij meent dat 'nie
mand deze film zal zien'.
„Want door het filmbeleid in
Frankrijk wordt deze film af
gemaakt. We buigen voor de
wetten die ons door de Ameri
kanen worden opgelegd."
Zijn 77e film had een van de
hoogtepunten moeten worden in
het veertigjarige artiestenjubi
leum van Jean-Paul Belmondo.
In het verfilmde toneelstuk Dé
siré van woordkunstenaar Sacha
Guitry speelt hij de rol van een
majordome, die een bourgeois-
familie op wel heel bijzondere
wijze dient. Maar de film -met
acteurs als Fanny Ardant, Jean
Yanne, Béatrice Dalle en Claude
Rich -komt in maar twintig zalen
in heel Frankrijk uit. Slechts zes
Parijse filmzalen hebben Désiré
op het programma gezet.
„Zo dood je de Franse cultuur,"
aldus de man, die schitterde in
films als 'Le Professionel', 'l'As
des As' en 'Le marginal'. In die
rolprenten speelde hij ofwel een
gangster met een gouden hart of
wel een solitaire en spectaculaire
politieman. Belmondo stond ja
renlang bekend als een wat flau
we Franse versie van James
Bond. Hij dwong bewondering af
omdat hij al zijn stuntwerk zelf
deed. Films met Belmondo wer
den nooit echt beschouwd als
hoogstandjes van de Franse cul
tuur. De laatste jaren kwam hij
alleen maar in de openbaarheid
tijdens het tennistoernooi van
Roland Garros. Dan kon heel
Frankrijk hem zien in zijn privé-
loge, zonder colts, maar in gezel
schap van zijn twee yorkshire-
terriërs.
Verpletterd
Belmondo voelt zich nu verplet
terd door de Amerikaanse super
producties. Dat is voor hem een
nieuwe sensatie. Want in de jaren
zeventig en tachtig werden films
met Bebel in honderden zalen te
gelijkertijd uitgebracht. Toen
was hij degene, die de kleine en
ambachtelijke producties ver
pletterde. Toch worden zijn
woorden uitermate serieus geno
men.
Want Belmondo is in Frankrijk
nog altijd een mega-ster. Zijn ar
gumentatie is nu net zo gespierd
als de politie-acties die hij eer
tijds ondernam.
Hij beschuldigt een klein groepje
Franse producenten en bioscoop
exploitanten (de gebroeders Sey-
doux van Gaumont en Guy Ve-
recchia van UGC) er van dat zij
de Franse films maken en breken.
„Pakweg vier mensen die een
film niet eens uitkijken, besluiten
of een film een succes wordt of
niet," aldus Bebel.
De acteur liet zich bij alle televi
siejournaals en op de meeste
kunstpagina's uitnodigen om zijn
woede van de daken te schreeu
wen. „We worden het slachtoffer
van de Amerikaanse werkwijze.
Een bioscoop krijgt een Ameri
kaanse publiekstrekker als-ie
ook tien Amerikaanse flops in
koopt. Die moeten ook worden
vertoond. Daardoor krijgt de am
bachtelijke Franse film geen
kans."
Gepikeerd
Maar Belmondo schijnt vooral
gepikeerd te zijn omdat zijn film
niet sinds gisteren (films komen
in Frankrijk op woensdag uit) op
de Champs Elysées wordt ge
draaid. De mega-ster zou enkele
dagen geleden uit zijn vel zijn ge
sprongen, toen hij ontdekte dat
geen enkele bioscoop op 'de
mooiste avenue van de wereld'
Désiré had geprogrammeerd. Hij
zou dat als een vernedering heb
ben ervaren.
De acteur kreeg last van een
tweede woede-aanval toen hij
ontdekte dat op de openlucht
tentoonstelling van beeldhouw
werken op de Champs Elysées
geen werk van zijn vader was ge
selecteerd. Jean-Paul Belmondo
is de zoon van kunstenaar Paul
Belmondo.
Pas na druk van de zoon-acteur
werd de vader-beeldhouwer her
dacht doordat de toenmalige Pa
rijs burgemeester Jacques Chirac
een Paul Belmondo-straat inhul
digde. „Maar de huidige burge
meester Jean Tibéri is een niets
nut, hij is niet voor zijn taak be
rekend. Hij had er op toe moeten
zien dat een werk van mijn vader
op de expositie te zien is. Niet
omdat het mijn vader is, maar
omdat hij een groot kunstenaar
was," aldus de acteur.
Belmondo -die vlak voor de paas
dagen aan het Ministerie van
Cultuur had laten weten dat hij
zich publiekelijk kwaad ging ma-
ken- werd bijgevallen door mi
nister Philippe Douste-Blazy.
Belmondo mag dan geen zware
colts meer dragen, maar op de
huidige bewindsman maakte hij
in ieder geval grote indruk.
De laatste jaren kwam Belmondo alleen maar in de openbaarheid tijdens het tennistoernooi van Ro
land Garros, zoals hier tijdens de editie van afgelopen jaar. foto reuter
