'Als je veel moet klikken met een muis is dat erg belastend'
Uiterlijk
100 miljoen
Dump het matje
RSI-aandoeningen
Houding
VRIJDAG 19 APRIL 1996 DEEL E
■MS
estaat
|len per
inde uitvoeringen.
1 juli 100 Bonus
obiel bellen. Meer
454 45 55), debitel
De prehistorische 'muis' zag
er uit als een grauw stuk
crisiszeep aan een touwtje.
Nu zijn muizen er in de meest
excentrieke gedaanten èn nog
ergonomisch ook.
Door Johan vari Grinsven
Een amorf grauwgrijs vierkanten
doosje. Zo zag de eerste computermuis
er uit. Maar dat was in het stenen tijd
perk van de personal computer. Tegen
woordig zijn er muizen in vele varia
ties, van robuust namaakhout tot
blauw.luipaardvel. In de vorm van een
muis of een hamburger.
En, een nog belangrijkere ontwikke-
ling: de computergebruiker kan alle
functies van zijn pc aanzwengelen met
ergonomisch verantwoorde muizen.
Wie een goede (lees: duurdere) muis nu-
vastpakt, heeft het ding haast automa
tisch in de juiste houdgreep. Want een
beetje muis is tegenwoordig voorge
vormd.
En dan is daar ook nog de omgekeerde
muis: de trackball. De truc van deze
muisachtigen is dat de 'kogel' waarmee
de cursor naar de gewenste plaats
gerold kan worden, niet ónder maar óp
het apparaatje zit. Deze kogel wordt
met duim of middelvinger bediend.
Handig als je weinig ruimte hebt. Daar
naast zijn er ook al draadloze en 'vlie
gende' muizen. Het Amerikaanse
bedrijf Gyration heeft met de Gyra-
point een muis die niet op een bureau
blad hoeft te liggen om gebruikt te kun
nen worden, het ding werkt ook 'in de
lucht'. Niemand hoeft dus meer een
grijze muis te zijn.
Genoeg nieuws van het muizenfront, in
ieder gevél qua uiterlijk. „En er is nu
eenmaal- een heel leger consumenten
dat een muis gewoon koopt op uiter
lijk," zegt Country Manager Benelux
R. van Hilten van Logitech, het Zwit
serse bedrijf dat wereldwijd marktlei
der is in de verkoop van computermui
zen. „Onderzoek wijst uit dat veel con
sumenten in de winkel een muis niet
eens uit de verpakking halen. Daarom
zetten wij juist demo-modellen in de
winkels."
Enkele weken geleden verkocht Logi
tech de honderdmiljoenste muis, waar
mee het meer muizen produceerde dan
Walt Disney. Het bedrijf maakt niet
alleen muizen onder eigen haam, maar
ook voor een groot aantal computer-
merken.
In de jongste generatie Logiteeh-mui-
zen steekt niet alleen de kennis van
vijftien jaar eigen onderzoek, sinds
enkele jaren worden ook gegevens van
medische research verwerkt in de ont
werpen. Maar het bedrijf gaat niet zo
ver als enkele Amerikaanse firma's, die
ergonomen in dienst hebben genomen.
Van Hilten praat slechts voorzichtig
over de ergonomie van de muis, Logi
tech praat vooral over 'comfort'. „Onze
muizen zijn wel ergonomisch vormge
geven, maar een ergonomische werk
plek is van veel meer factoren afhanke
lijk en daar hebben wij geen invloed op.
Bovendien kan het begrip ergonomie
gemakkelijk worden geïnterpreteerd
als 'gezond', waardoor je als fabrikant
vooral in Amerika zwaar onder vuur
kunt komen te liggen vanwege onte
rechte claims."
Als mensen een computer kopen, krij-
gen ze er een goedkope huis-tuin-en-
keukenmuis bij. Van Hilten: „Maar ze
zitten wel acht uur per dag te werken
met zo'n ding. Pas als het na enige tijd
defect gaat of hapert, kiezen ze voor
een betere. Eentje die wel prettig in de
hand ligt. Met onder meer gebruiks-,
vriendelijke software, cursorvergroting
en dubbelklikfunctie onder één knop.
Want naast de technische verbeterin
gen van de muis, is de afgelopen jaren
de software nog veel meer verbeterd."
Maar de meest in het oog springende
nieuwe inzichten zijn toch vooral te
vinden op het gebied van de vorm. „Bij
het gebruik van een miiis ligt de hand
in een hoek," vertelt Van Hilten. „Hoe
hoger de muis, hoe scherper de hoek en
muis
M. Houtgraaf van muizenmarktleider Logitech komt met een -
voor vele computergebruikers ongetwijfeld - opzienbarend
advies: dump de muismatjes. Of ze nu afbeeldingen van het Ajax-
embleem, de Zwitserse Alpen of Bugs Bunny dragen. „Over het
algemeen zijn ze wat ruw van boven. Dat trekt alleen maar stof
aan en daardoor vervuilt een muis eerder. Een muis heeft al een
wat opgeruwde kogel. Die is ervoor gemaakt om gewoon op het
bureau- of tafelblad gebruikt te worden. Echt, een muismat is er
alleen voor het oog.
hoe groter het onprettige gevoel.
Daarom is het 'kontje' van onze muizen
de laatste jaren steeds lager geworden.
Een ander voorbeeld: bij onze laatste
generatie muizen is de inkeping aan de
zijkant, waar de meeste mensen hun
duim houden, weer wat dieper geworr
den. Het blijkt dat gebruikers dit soort
details in hoge mate op prijs stellen."
Omdat geen gebruiker hetzelfde is -
grote handen, kleine handen, rechts- of
linkshandig - kan het enig uitproberen
kosten om de juiste muis te vinden.
Want one size fits all gaat hier niet op.
Daarnaast verschijnen, naast dé
gestroomlijnde muizen, ook steeds
meer andere 'hulpmiddelen', vooral
voor het toetsenbord. Van polsbandep
tot rollen geyuld met gel. Ook zijn er in
tweeën gedeelde toetsenborden, ook
dat systeem zou helpen het zogenaamde
Carpaal Tunnel Syndroom te voorko
men. Dat is een vorm van Repetitive
Strain Injury (RSI), aandoeningen die
ontstaan door herhaling van overbelas
ting van spieren en pezen. Het is de
'schrijverskramp' van vroeger: pijn in
hand, pols en onderarm, pijnlijke
schouders en nek. Wie daar meer dan
anderhalf jaar mee doorloopt, heeft
kans op onherstelbare schade. De muis
is een muizenval geworden voor beeld-,
schermwerkers.
Dat blijkt bijvoorbeeld al in Amerika,
waar het aantal eisen tot schadevergoe
ding van werknemers met RSI-aandoe
ningen razendsnel groeit: alleen al in
1994 werden claims voor een totaal van
26,5 miljard dollar ingediend. Volgens
het Amerikaanse ministerie van Arbeid
worden er elk jaar 300.000 nieuwe RSI-
gevallen gemeld.
In Nederland bestaat al een RSI-
patiëntenvereniging en dat is niet voor
niets, want volgens het Nederlands
Instituut voor Arbeidsomstandigheden
(NIA) behoren zo'n twee miljoen
Nederlanders tot de risiscogroep. Vol
gens de Maastrichtse revalidatie-arts
M. van Eijsden hebben al enkele hon
derdduizenden landgenoten last van
RSI-aandoeningen. Van Eijsden is ver
bonden aan het Academisch Zieken
huis van Maastricht en geldt als een
vari de weinige Nederlandse RSI-spe-
cialisten.
Een verkeerde lichaamshouding is de
belangrijkste factor bij het ontstaan
van RSI, stelt Van Eijsden. Pas daarna
speelt de ergonomie van bijvoorbeeld
bureau, stoel en computerapparatuur
mee. „Je kunt nog zo'n ergonomisch
verantwoorde computermuis hebben,
maar als je houding verkeerd is, dan
heb je er helemaal niets aan." Een
derde knagende factor is stress. „Men
sen die zich laten opjutten hebben eer
der last van RSI dan degenen die de
werkdruk goed kunnen hanteren."
Op tijd rust nemen is heel belangrijk
volgens de Maastrichtse revalidatie
arts.
„Even met de armen wapperen, wat
vaker naar de wc lopen. En niet de hele
dag op kantoor doorjakkeren achter de
computer. Sommige mensen gaan dan
's avonds thuis ook nog eens uren Inter
netten of spelletjes spelen op de compu
ter."
De FNV Dienstenbond breekt zich
momenteel het hoofd over de vraag hoe
RSI-patiënten weer in het werkproces
opgenomen kunnen worden. Beleids
medewerker J. Waming: „Het RSI-
probleem wordt in de toekomst alleen
maar groter.. Vandaar ook dat wij in
november een keurmerk voor compu
terapparatuur introduceren."
De deskundigen zijn het er over eens
dat een 'muis een bescheiden bijdrage
kan leveren aan een verantwoorde
werkomgeving. Maar volgens RSI-pro-
jectleidster M. de Ridder van het NIA
ben je er ook met een goedé werkomge
ving én een goede muis nog niet. „Als je
veel moet Wikken, met een muis is dat
erg belastend. Vandaar dat ook de soft
ware nog moet verbeteren."
Het NIA vindt de muizenplaag wel zo
groot dat er onlangs onderzoek is
gestart naar de relatie tussen compu
termuizen en RSI. De resultaten daar
van moeten over drie maanden bekend
"Zijn.
Voor wie écht last van zijn of haar pol
sen heeft, is er al een bijzondere oplos
sing gesignaleerd: de voetmuis. Dat zijn
twee pedalen, met het ene pedaal kan
de positie van de muis worden bepaald,
het andere intrappen is de klikfunctie.
I Bij de RSI-patiëntenvereniging (Postbus
1222, 3800 BE Amersfoort, telefoon
0348-487804) is onder meer documen
tatie verkrijgbaar over de juiste
lichaamshouding voor beeldschermwer
kers. Het Nederlands Instituut voor
Arbeidsomstandigheden geeft ook
informatie (en is bezig met het opzet
ten van een 'RSI-oplossingenbank'j:
020-5498444.
HHBHH
De computermuis heeft sinds de uitvinding in 1963 - toen een houten muis aangedreven door een paar wieltjes - vele grote en kleine veranderingen ondergaan. foto's marc bolsius
Greep op de
