mm. y Wanhoopsdaden van vaders Blinden g 'Mens zz Bijna helft vrouwen reageert laat op oproep nieuw uitstrijkje Theo Broekman wil manische depressiviteit bespreekbaar maken 044 u$ÉÉ|f Arts moet patiënt bij prednison op risico botontkalking wijzen ëSSBKSr" Van mandarijntjes krijg je ook al kanker Amerikaanse natu DE STEM LIJF LEVEN Door de ziekte ontstaan extreme stemmingen 'Alsof je God bent en de hele wereld aankunt' PRODUKT INFORMATIE Kinderen dikker door tv kijken Longontsteking doodsoorzaak 1 in China Hepatitis B bij een op vijf Indonesiërs 'Darmstoornissen niet behandelen' PESTEM Opening van nieuw wandelpad op 9 mei WOENSDAG 17 APRIL 1996 Rotterdam (anp) - Vier van de tien vrou wen die na een uitstrijkje een herhaling- soproep voor onderzoek naar baarmoe derhalskanker krijgen, hebben daar na vier maanden nog geen gehoor aan gege ven. Volgens advies moet dat bij een mo gelijk ongunstige uitslag (Pap-IIIa) na drie maanden al gebeuren. Twaalf pro cent komt zelfs helemaal niet terug. Huisartsen, die verantwoordelijk zijn voor het informeren, onderzoeken en doorverwijzen zien er onvoldoende op toe dat dat advies wordt opgevolgd. De GGD in Rotterdam komt tot die con clusies na bestudering van het vervolg traject bij 452 vrouwen bij wie Pap-klas se lila in het uitstrijkje is geconstateerd. De resultaten van het onderzoek zijn ge publiceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Klasse Pap-IIIa betekent dat de cellen een onrustig beeld vertonen, wat kan duiden op een vroeg voorstadium van kanker. Dat is medisch goed te behande len. Een onrustig beeld in de cellen kan echter ook eenmalig zijn. Een nieuw uit strijkje na drie maanden moet daarover duidelijkheid geven. Komt er dan weer een Pap-IIIa-uitslag uit, dan verwijst de huisarts de vrouw door naar de gynaeco loog. Dat gebeurt overigens ook als bij het eerste of tweede uitstrijkje Pap-IIIb, IV of V als uitslag naar voren komt. Bij Pap-V zijn er kankercellen aangetroffen. Uit het GGD-onderzoek blijkt dat na vier maanden slechts 61 procent van de vrouwen zich bij de huisarts voor een nieuw uitstrijkje heeft gemeld. Volgens de onderzoekers komt dat voor een be langrijk deel doordat in veel huisarts praktijken vrouwen zelf naar de uitslag van. het uitstrijkje moeten vragen. Doen ze dat niet, dan kan een ongunstige uit slag onopgemerkt blijven. Ook sluiten de onderzoekers niet uit dat artsen sceptisch zijn over de vele herha- lingsuitstrijkjes. Jaarlijks wordt bij ze venhonderd vrouwen baarmoederhals kanker geconstateerd. Daartegenover staan 800.000 uitstrijkjes. Bij een kwart tot de helft van de vrouwen die in eerste instantie met de uitslag klasse lila te maken krijgen (1 procent van alle uit strijkjes), blijkt later toch geen sprake van een voorstadium van kanker. Leven tussen pieken en dalen Veel mensen met extreme stemmingen weten niet of willen niet weten dat ze lijden aan Manisch De pressieve Stoornis (MDS). Maar ongeveer 150.000 mensen in Ne derland zijn manisch de pressief. De bijna tien jaar geleden opgerichte Nederlandse Stichting voor Manisch Depressie ven (NSMD) telt 1800 le den. Theo Broekman, ex- gemeentesecretaris van Udenhout en zelf MDS- patiënt, is contactper soon van de afdeling Bra bant. „Gewoon er over praten," is zijn motto. „Dat is voor je omgeving en jezelf het makkelijk ste." Door Rob Oostelbos Niemand in het Udenhoutse ge meentehuis die ooit een flauw vermoeden heeft gehad dat Theo Broekman manisch depressief was. Maar hij was het wel. En goed ook. „Ik wilde per se dat geen enkele collega iets merkte," zegt de voormalige gemeentesecretaris, die momenteel werkt bij het Sa- menwerkinsgverband Regio Eindhoven (SRE). „Op de een of andere manier kon ik op mijn werk in Udenhout de energie op brengen, maar thuis niet. Mijn vrouw en twee dochters kregen het dubbel te verduren. Irritant en onhanteerbaar was ik, zonder dat daarvoor een reden was aan te wijzen. Ik snap nog niet goed dat ze het met mij hebben uitge houden." Broekman is de schaamte voor bij. Het taboe dat aan de Ma nisch Depressieve Stoornis (MDS) kleeft, heeft hij doorbro ken. „Gewoon over praten," luidt zijn huidige motto. „Dat is voor je omgeving en jezelf het makke lijkste." Mensen die de ziekte hebben kennen extreme stemmingen. In een manische periode voelen ze zich overgelukkig. „Alsof je God bent en de hele wereld aankunt," vertelt Broek man uit eigen ervaring. „In de depressieve periode die ik heb gehad, dacht ik dat de wereld beter af was zonder mij. De zin van het bestaan was weg. Het is niet voor niets dat 25 procent van MDS-patiënten door zelfdo ding om het leven komt." »l"5 W^iliil 'il Theo Broekman: 'Een MDS-patiënt die in behandeling is, kan normaal functioneren.' De depressieve en manische pe rioden bij Broekman zijn voor bij. Of die terugkeren, weet nie mand. Sommige patiënten ma ken maar één of een paar keer een cyclus mee, anderen veel va ker. De exacte oorzaak van MDS is niet bekend. Wel is zeker dat het door meer factoren tegelijk ver oorzaakt wordt. Dat zijn aanleg en persoonlijkheid (psychogeen), psychosociale omstandigheden (reactief) en een verstoorde her senfunctie (biologisch). Vast staat ook dat aanleg voor MDS erfelijk is, maar dat wil niet zeg gen dat iemand daadwerkelijk manisch-depressief wordt. Probleem is dat huisartsen MDS vaak niet of pas in een laat sta dium herkennen. De patiënt weet zelf niet wat er aan de hand is en de omgeving ook niet, met alle onbegrip als reactie van dien. Iedereen wisselt immers zo zijn buien. „Daardoor worden veel patiën ten niet behandeld," weet Broekman, „en dat is zonde. Een simpel medicijn als Lithium laat 70 procent van de behandelde patiënten een normaal leven lei den. Het voorkomt bij hen dat ze in een manische of depressieve periode glijden. In combinatie met Lithium, dat een afvlakkend effect heeft op emoties, kan een arts ook nog andere medicijnen voorschrijven." Een vruchtbaar effect heeft vol gens Broekman vooral het vol gen van een cursus psycho-edu- catie. „Die leert je je ziekte ac cepteren en je schuld- en schaamtegevoelens wegnemen," aldus Broekman. „Je herstelt nooit van MDS. Maar je leert er mee omgaan. Je krijgt inzicht in het ziekteverloop." Een MDS-patiënt in behande ling kan tussen manische en de pressieve perioden normaal functioneren. Broekman zelf is het levende bewijs ervan. In '91 is hij vanuit Udenhout vertrok ken naar de gemeente Asten om daar de functie van gemeentese cretaris te vervullen. In juni '94 zat hij tegen het pla fond en stopte met werken. „Om de meest simpele dingen raakte ik in paniek. Ik was bijvoorbeeld doodsbang om een kopje vast te pakken uit angst het te laten vallen. Ik was enige maanden uit de roulatie, kwam weer terug en het ging weer verkeerd. Er sta ken geruchten de kop op in het gemeentehuis, zoals bijvoor beeld dat het tussen mijn vrouw en mij niet boterde. Om dat de kop in te drukken, heb ik alle ambtenaren per brief op de hoogte gesteld van mijn ziekte." Broekman liet zich vervolgens afkeuren. Niet met het doel nooit meer te werken, maar om weer aan de slag te kunnen. Na Asten is Broekman in juni '95 gaan werken bij het Samenwerkings verband Regio Eindhoven (SRE). „Ik ben voor honderd procent arbeidsongeschikt verklaard als gemeentesecretaris, maar bij het SRE werk ik toch fulltime in een lagere functie. Ik heb nu geen stress en verantwoordelijkheid. Werken is belangrijk voor me. Ik móet werken." „Het SRE heeft me als MDS-pa tiënt die kans geboden en dat mag als voorbeeld fungeren voor andere instellingen en bedrijven. Het klinkt raar, maar ik heb het idee dat ik meer geniet van het leven dan anderen." „Ik weet van hoever ik kom. Ik heb in mijn leven sowieso veel geluk gehad, afgezien dan van MDS. Ik geniet nu weer van het leven, kan heel enthousiast rea- Bij ongeveer 60 procent van de kinderen die te dik zijn, is dit het volg van veel televisie kijken. Dit zeggen wetenschappers van de universiteit van Harvard in Boston in een gezaghebbend blad over kinder-geneeskunde. Kinderen die dagelijks meer dan vijf uurtï kijken hebben ruim vijf maal zoveel kans overgewicht te vertonen dan zij die minder dan twee uur voor het scherm zitten. Het onderzoek is uitgevoerd onder 746 jongeren tussen 10 en 15 jaar in de VS. De onderzoekers volgden vier jaar lang de ontwik^ ling van het gewicht van de kinderen en hielden onder meer bij hoe vaak zij naar de tv keken. Gemiddeld zaten Amerikaanse kinderen in 1990 4,8 uur per dag voor de tv, ofwel 34 uur per week. Ongeveer 33 procent keek meer dan 5 uur per dag, en 11 procent tussen Oen 2 uur. In China sterven meer kinderen door longontsteking dan door eni ge andere aandoening, zo blijkt uit een studie van een onderzoek, organisatie in centraal China. Longontsteking is de doodsoorzaak in 18,26 procent van de sterfgevallen voor kinderen onder de zes jaar. Ademhalingsstoornis bij borelingen scoort 14,77 procent, ver drinking 11,86 procent, vroeggeboorte 11,6 procent en wiege'dood 7,1 procent, aldus het onderzoek van het Gezondheidsinstituut voor Vrouwen en Kinderen in de stad Wuhan. De sterftecijfers zou den volgens de pediater Liu Xiaoxian sterk verlaagd kunnen w». den door meer inspanning van ouders en samenleving om het leven van kinderen veiliger te maken en betere voorlichting. Zo'n 20 procent van de Indonesische bevolking is besmet met hepa titis B. Dat is het hoogste percentage van alle landen in de wereld Volgens het Indonesische ministerie van gezondheid wordt een op de tien zuigelingen geboren uit een moeder met hepatitis B, waar door ze kans lopen op besmetting. In december opende president Suharto een fabriek waar vaccins tegen hepatitis B worden ge maakt. De fabriek kan momenteel 10 miljoen vaccins per jaar maken, maar de capaciteit zal volgens Antara worden uitgebreid tot 15 miljoen vaccins. Artsen kunnen beter geen krampstillende middelen tegen spasti sche darmen voorschrijven, omdat die vaak een teleurstellend re sultaat hebben. Een nepmiddel blijkt in 35 procent van de gevallen een gunstig ef fect te hebben en vaak doet de natuur ook zijn werk. Beste benade ring blijft informeren, geruststellen en ondersteunen van de pa tiënt, en eventueel specifieke symptomen bestrijden. Dit staat ij het Geneesmiddelenbulletin van april. Aanleiding voor de publica tie is de discussie die is ontstaan nadat minister Borst van Volksge zondheid had bepaald dat twee krampstillende middelen vanaf 1 april niet meer voor vergoeding in aanmerking komen omdat het effect ervan niet is bewezen. De Nederlandse Lever Darm Stichting meent dat de bewindsvrouw darmstoornissen niet als een serieus gezondheidsprobleem erkent. FOTO JURRIAAN BALKE geren. Dan zeggen mijn colle ga's: 'Hé Theo, heb jij je pillen wel op?' Het is zo heerlijk om niet moeilijk te hoeven doen over je ziekte." Hoe goed het ook gaat met Broekman; hij heeft zijn beper kingen. „Op vakantie gaan is er niet bij. Dat verstoort mijn rit me. Daar ben ik gevoelig voor. Alcohol is op een enkel glas na uit den boze en ik ga altijd op tijd naar bed. Met andere woor den: regelmatig leven en geen uitspattingen." Vrouw en tienerdochters weten dat. Ook de vrienden en vrien dinnen van de dochters. „We praten thuis open en bloot over mijn ziekte, al zijn veel dingen heel moeilijk uit te leggen. Cij fers leren dat 75 procent van MDS-patiënten geen partner meer hebben. 'Mijn' Dini is een lot uit de loterij, net zoals mijn dochters." P Voor meer informatie over MDS is Broekman bereikbaar via tel. 0493-695620. Het nummer van het landelijk secretariaat van de stichting is 020-6900710. Van onze verslaggever Utrecht - Artsen die prednison voorschrijven moeten hun pa tiënten erbij vertellen dat ze een risico lopen op botontkalking of osteoporose. Dat was de boodschap van ruim honderd me disch specialisten onlangs op een bijeenkomst in Utrecht. Jaarlijks worden in ons land 75.000 patiënten met astma, reu ma, een huidziekte of een chroni sche darmontsteking langdurig behandeld met corticosteroïden, een groep van geneesmiddelen die zijn afgeleid van het bijnier- schorshormoon. Prednison is daarvan het meest bekend en meest gebruikt. Voor mensen met bijvoorbeeld een chronische ge wrichtsontsteking of een ernstige ziekte van de luchtwegen is er geen vervangend middel voor handen. Door een ongewenste bijwerking treedt bij de helft van de patiën ten, die prednison krijgen voor geschreven, al na een jaar ernstig botverlies op, waardoor het risico op botbreuken verdubbelt. Oste oporose, algemeen bekend als een ouderdomskwaal van vrouwen na de overgang, kan op die ma nier al op betrekkelijk jeugdige leeftijd toeslaan. Niet alleen bij vrouwen maar ook bij mannen en zelfs bij kinderen. Volgens de Amsterdamse inter nist dr. C. Netelenbos heeft deze bijwerking tot nu toe weinig aan dacht gekregen. Gezien de ernst ervan en het grote aantal patiën ten ten onrechte, aldus Netelen bos. Hij vindt dat elke arts bij langdurig voorschrijven van dit soort geneesmiddelen deze pro blematiek met zijn patiënte moet bespreken. Er is een lichtpuntje. De Nij meegse reumatoloog dr. R. Laai haalt recentelijk behaalde be moedigende resultaten aan mei zogenaamde bisfosfonaten. Da' zijn middelen die de botafbrak- ende werking van de cellen ran men. Door het tegelijk toedien® van prednison en bisfosfonaai lijkt botontkalking voor een be langrijk deel te voorkomen. Toch blijft het, volgens deze woordvoerder van de Interdisci plinaire Werkgroep Osteoporose, hard nodig dat artsen zich actie ver gaan opstellen om deze verve lende complicatie te voorkom® en te behandelen. „Bij het ge bruik van prednison loopt eei patiënt het risico tien procent van de botmassa te verliezen Maar die afname met tien.pr» cent geeft wel twee keer^z kans op een heupfractuur. Laan. Door dr. Jan Verhulst Er zijn de laatste tijd opvallend veel berichten geweest over va ders die hun kinderen en vervol gens zichzelf om het leven heb ben gebracht. Dergelijke berich ten zijn altijd schokkend en roe pen bij mensen veel vragen op: 'Hoe kan zo'n man zoiets ver schrikkelijks doen? Kinderen zijn je toch het liefste op aarde?'. Inderdaad, kinderen zijn je het liefste op aarde en dat kan dan ook, paradoxaal genoeg, juist de oorzaak zijn van deze vreselijke gebeurtenissen. Ook andere fac toren kunnen een rol spelen, zo als we zullen zien. In nogal wat van de drama's die zich de afgelopen tijd hebben af gespeeld, was er sprake van een scheiding. Het zal duidelijk zijn dat een scheiding voor alle be trokken partijen zeer ingrijpende praktische en emotionele gevol gen heeft. Denken we alleen al aan de toewijzing van de kinde ren aan een van de ouders. In Nederland is het meestal zo dat de kinderen aan de moeder worden toegewezen. Je moet als vader al heel sterk in je schoenen staan, wil je van de rechter ge daan krijgen dat de kinderen aan jou worden toegewezen. Deze gang van zaken ervaren veel va ders als oneerlijk en frustrerend. De manier waarop ze met deze frustraties omgaan kan heel sterk variëren: de een klapt in el kaar (wordt depressief), de ander wordt woedend en een derde doet alsof het hem allemaal niet kan schelen. Bij sommige vaders gaat het he lemaal fout. Ze komen niet aan een acceptatie en verwerking van de scheiding toe, ze vinden het onverdraaglijk dat de kinderen niet meer bij hen wonen. Je ziet dergelijke toestanden vaak ver ergeren wanneer blijkt dat de moeder een nieuwe relatie is aangegaan. Sommige vaders kunnen er absoluut niet tegen als een 'vreemde' hun kinderen op voedt en de rol overneemt die zij altijd hebben vervuld. In dergelijke gevallen is er dan sprake van een meervoudige frustratie en dat kan altijd ge vaarlijk zijn: op zich is elke frus tratie in principe nog wel te ver dragen, maar bij elkaar opgeteld slaan de stoppen door. Veel zelf dodingen zijn het gevolg van een meervoudige (gelijktijdig optre dende) frustratie. Als ik de be richten in de kranten juist inter preteer, dan lijkt mij dat er in ie der geval in een aantal van de ge vallen sprake is geweest van een wanhoopsdaad, die voortkwam uit een meervoudige, gelijktijdig optredende, frustratie. Daarmee is de vraag waarom zo'n man ook zijn kinderen doodt nog niet beantwoord. Voor een mogelijk antwoord op die vraag keren we terug naar een uit spraak eerder in dit artikel: 'Kin deren zijn je het liefste op aarde.' Vanuit de optiek van de vader zou je je kunnen voorstellen dat hij zijn kinderen het liefst altijd bij zich zou hebben. Dat is in de meeste gevallen niet mogelijk. Soms gaat een vader zover dat hij zijn eigen kinderen ontvoert. In een heel enkel geval gaat een vader zover dat hij zijn kinderen voor altijd met zich meeneemt in de dood. Het is te gemakkelijk om zo'n daad af te doen als een daad van verstandsverbijstering, of als een criminele daad. Vaders die in de genoemde omstandig heden hun kinderen het leven be nemen, kunnen dat doen omdat ze als het ware 'te veel' van hun kinderen houden. Het kan zelfs voorkomen dat een vader uit be zorgdheid en liefde voor zijn kin deren tot een dergelijke wan hoopsdaad komt: 'ik bespaar ze op deze manier in ieder geval een hoop ellende.' Ik denk dat het niet eenvoudig is om bij dergelij ke zaken uit te maken wanneer we moeten spreken van 'krank zinnigheid' en wanneer van 'on draaglijk verdriet.' De uitdruk king 'gek worden van verdriet' is er ook niet voor niets. Heel anders is het wanneer de vader tot zijn daad komt uit wraakgevoelens: 'Als ik de kin deren niet mag hebben, dan jij ook niet.' Volgens mij spelen dat soort motieven meestal geen doorslaggevende rol. Doen ze dat wel, dan hebben we te maken met een vader die in principe al leen maar van zichzelf houdt en die anderen hun geluk niet kan gunnen. Een psychopaat dus. Bij dit alles mogen we de moge lijke rol van de media niet verge ten. Sommige vaders balanceren nog juist op het randje van de af grond. Het is denkbaar dat al die berichten in de kranten en op de tv juist dat ene tikje betekenen dat iemand nodig heeft om in de afgrond te springen. Enige terug houdendheid in de berichtgeving lijkt dus op zijn plaats: sommige wanhoopsdaden zijn besmette lijk. Het is dan ook altijd raad zaam om in een geval van een scheiding goed op te letten of, en zo ja, in welke mate het verwer kingsproces op gang komt. Een blokkade daarin kan in bepaalde gevallen fatale gevolgen hebben. Aandacht is heel belangrijk. Fa milie en bekenden kunnen daar in een zinvolle rol spelen en een vorm van hulpverlening inscha kelen als het proces niet goed verloopt. Door drs. Jan Paalman Eerst de pilpaniek, toen die gek ke koeien en nu weer de aidstest - waar hebben we ons eigenlijk druk over gemaakt? Want intus sen is de betreffende pil weer goedgekeurd door de Nederland se vereniging van huisartsen, is volgens deskundige schatting de kans om gekkemensenziekte op te lopen even groot als de kans om te verdrinken in bad en blijkt de gewraakte aidstest juist heel betrouwbaar te zijn. Op 2,5 mil joen testen slechts 4 missers (schrijve: vier) is, hoe je het ook bekijkt, een hele goede score. Men zou willen dat er zo'n be trouwbare test was voor baar moederhalskanker, of kanker aan de prostaat, of noem maar iets engs op. Waarom dan, nog maals, al die heisa? Omdat - reden een - we ons bij het inschatten van risico's meer laten leiden door onredelijke angst dan door koele overwe ging, en angst is, zoals bekend, een slechte raadgever. Voor beeld. De cijfers van verzeke ringsmaatschappijen vertellen ons dat we veiliger met een vlieg tuig naar Parijs of waar dan ook kunnen gaan dan met de auto. Maar je kunt tegen iemand met vliegangst argumenteren wat je wil, hij blijft zelfs tegen eigen be ter weten in toch als de dood voor vliegen. Psychologen verdienen een dikke boterham om mensen toch het vliegtuig in te krijgen maar met cursussen tegen autoangst zou den ze omkomen van de honger. Want voor de auto is niemand bang! En dat is echt raar. De Ne derlandse automobielen zullen volgens de ijzeren wet van de statistiek vandaag drie volwas senen en een kind doodrijden en dertig anderen zwaar beschadi gen. Daar hoor je nooit iemand over terwijl we ons een half jaar geleden wel wekenlang druk hebben gemaakt over het trom bosegevaar van een pil die min der trombose veroorzaakt dan een normale bevalling. Als er al cursussen gegeven zou den moeten worden, dan cursus sen waar je leert om heel bang te zijn voor de auto, en u en ik we ten dat daar nooit iets van zal ko men. De tweede reden voor rond- zingend flauwekulnieuws zit hem in het feit dat wetenschap pelijk nieuws niet altijd is wat het lijkt en dat zelfs nikkelstalen cijfers glashard kunnen liegen. U heeft dat vaak niet in de gaten, journalisten hebben dat vaak niet in de gaten, en zelfs weten schappers tuimelen regelmatig in de vele valkuilen van al te voor de hand liggende conclusies. De verraderlijkste staan bekend onder een Latijnse naam want ze zijn zo oud als de weg naar Ro me. Het argumentum ad homi nem bijvoorbeeld: iemand deugt niet, dus zijn argumenten deugen ook niet. Je voelt aan je klompen dat het niet klopt en toch is het in de praktijk misschien wel de moeilijkste valkuil om te vermij den. U dacht van niet? Haal uw ergste vijand voor de geest en geef hem in alles gelijk. Een heel belangrijke, veel mis bruikte en precies tegenoverge stelde valkuil (als je dat al kunt zeggen van valkuilen) staat van af de Middeleeuwen bekend als magister dixit'de meester heeft het gezegd': als een professor doctor ingenieur iets vindt dan moet het wel waar wezen. Dit is de valkuil waar vooral journalis ten in vallen. 'Nog steeds maakt de medische onderzoeker de journalist te makkelijk iets wijs,' schreef P. van der Eijk, een met alle wate ren gewassen medisch journalist, in de Reporter van juli 1990. 'Waar op menig gebied van mens en maatschappij de pers de ont wikkelingen kritisch volgt - be ginnend met de altijd noodzake lijke vraag: is dit wel zo? -, is dit gezonde wantrouwen maar al te vaak afwezig bij berichten over de voortgang, of de vooronder stelde voortgang der geneeskun de, toch een onderwerp dat geen dag uit de kranten en van het te levisiescherm af is. Artsen lijken, behalve voetballers, de enigen die in staat zijn de pers te dicte ren wat zij te zeggen hebben.' Het is nu zes jaar later, maar nie mand heeft hem weersprak®- Verwant aan dit beroep op ae®- toriteit is de krant waar net stond of de buis waar het op wa geweest. Snuffel zeer wantrouwig aan kleine berichtjes in de krant, zijn vaak wat journalisten stop peltjes' noemen, snipper!J nieuws, praatjes die de gaa9® de pagina moeten vullen, mandarijntjes eten krijg je00 kanker en dat soort flauweW- Wat de buis betreft: het aa kanalen vermenigvuldigt zicna» konijnen, en omdat er geen g koper te maken en lekker want menselijker nieuws medisch nieuws, vermenigvuj^ gen de medische nieuwtjes ook als konijnen. En als krant elke week twee Pa& s moet vullen met medisch n dan komen die pagin3.® prompt vol met medisch niet. Hoe meer pagina s en ho kanalen, hoe meer m nieuws en hoe meer medisc zin. The show must go on. «ew York (ap) - Blinden spreken br: u: het lezen van braille onder an- ne| Sire een deel van de hersenen aan gei It normaal dient voor het op- Dc «laan van visuele indrukken. Dat ge! kift een Amerikaans onderzoek in aangetoond. <>J „„halve dit deel wordt zoals voor Na de hand ligt bij het lezen van log Door Martijn Hover De Amerikaanse natuurkun dige Frank J. Tipler heeft een opvallend boek geschreven. ■De fysica van de onsterfelijk heid' heet het en de schrijver beweert erin dat hij op na tuurwetenschappelijke wijze niet alleen het bestaan heeft bewezen van God, maar ook van een eeuwigdurend hierna maals. Als Tipler gelijk heeft, is zijn boek waarschijnlijk na de bijbel het belangrijkste boek uit de menselijke ge schiedenis. Maar heeft deze bekeerde agnosticus wel ge- .lijk? Of is zijn boek het werk van een verwarde geest die een futiele poging doet zijn methodistische opvoeding te rechtvaardigen? Wetenschap en religie houden zich in principe bezig met dezelf de vragen: hoe zit de wereld in elkaar en waarom is zij zoals zij is? Toch hebben de twee wereldbe schouwingen door de eeuwen heen op zijn best een moeizame relatie onderhouden. Dat komt doordat ze het weliswaar vaak over dezelfde dingen hebben, maar vanuit een totaal verschil lend perspectief. De laatste jaren duikt de naam van God echter steeds meer op in natuurkundige publicaties. Fysi ci als de Brit Stephen Hawking en diens Amerikaanse collega Paul Davies willen het in hun op een breed publiek gerichte boe ken nogal eens over God hebben. Hun God lijkt echter vooral een ander woord voor de natuurwet ten. Dat kun je niet zeggen van de God van de Amerikaanse hoogle raar Frank J. Tipler. In zijn on langs in het Nederlands vertaal de boek The Physiscs of Immor tality beweert Tipler met veel aplomb een 'wiskundig bewijs' te hebben gevonden voor God. Sterker nog: Tipler zegt bewijzen te hebben voor een eeuwigdu rend hiernamaals waarin alle mensen die ooit zijn gestorven weer tot leven zullen worden ge wekt. Zijn hypothese draait om drie stellingen: Van onze verslaggeefster Den Bosch - Er komt een nieuw lange-afstandswandelpad dat dwars door Brabant loopt. Dit zogeheten Grenslandpad loopt van Valkenswaard tot het Zeeuwse plaatsje Sluis en wordt B mei officieel in Valkenswaard geopend. De nieuwe wandelroute, Lange- Afstands-Wandelpad II, is be- wegwijzerd met de bekende tood-witte tekens. Het Grens landpad loopt deels over een ode ANWB-route van de Noord zee naar Limburg, et pad is 294 kilometer lang. In Zeeland voert de tocht vooral r Dken en langs kreken. De en Nederland. jra'Dan^se deeE van de route gaat door bossen en velden, langs ennen en beken. Ten Zuiden van sohiif TilburS worden ver kruist ^anbS°ederen door- WanrMCllt,in§ Lange Afstands waarin a geeft een gids uit kant» i?e wandeling van twee boêhs beschreven wordt. In het klj, staat de route ook op ge- S? P°§rafische kaarten ^gegeven. Verder wordt infor- tinvsm gegeyen over overnach- Vetvoer 1 eden en °Penbaar LAW r1°1u!:eSids Grenslandpad- AMyn ls vanaf mei te koop bij en vvv of te besteiien bi JO Av ng LAW' Postbus 846, 465366o ln ersfoort! tel. 033- JNFORmatie PiabuT'37noa?ie Li' 81 Leven' Eindredarf d Brec|a. actle: 8ené van der Velden.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1996 | | pagina 20