Ver muziektheater komt heel dichtbij Ruim 40 concerten op 15 locaties in West-Brabant Matthaus Passion blijft publiekstrekker 'Mystiek lichaam9: het groteske van het vlees D4 Berlioz Nationale Toneel speelt Frans Kellendonk Nederlandse Bachvereniging verwacht 13.000 bezoekers DESTEM GROTE GIDS festival brengt exotische voorstellingen met boventiteling Oud VRIJDAG 29 MAART 1996 Van onze verslaggever Breda - Het Muziekfestival West-Brabant, dat van 12 tot en met 29 juni 1996 voor de derde maal plaats vindt, weet zich gesteund door een grote draagkracht. Dat bleek gisteren bij de presentatie van het festival-programma. Het muziekfestival wordt van alle kanten financieel ge steund: door de gemeenten Breda, Bergen op Zoom, Oos terhout en Roosendaal, door de provincie Noord-Brabant en het Anjerfonds, en in ruime mate door het bedrijfsleven. Het Muziekfestival West-Bra bant mag dus ingeburgerd he ten. Dit jaar is het evenement goed voor 42 concerten in vier ste den (plus één uitstapje naar Eindhoven), op 15 podia en lo caties, waaronder het park Valkenberg en de open lucht van de Grote Markt in Breda. Het Muziekfestival West-Bra bant denkt zelf na het Holland Festival het grootste muziek festival van Nederland te zijn. Profileert het festival zich tus sen de andere festivals? Het Holland Festival is grotendeels eigentijds, verder is er het Fes tival Oude Muziek, het Festival Nieuwe Muziek, het Jazzfesti val Breda, etc. Structuur „Nee", zegt Alex Vermeulen, die samen met André Telder- man het festival organiseert. „We willen met het Muziekfes tival West-Brabant niet één richting uit, maar juist een zo groot mogelijke diversiteit be waren. We brengen wel struc tuur aan, we bemoeien ons met de programmering. Tijdens de twee vorige festivals contracteerden we muzikanten en lieten we de programmering bijna geheel aan hen over. Dat leidde tot een hoog Mozart- en Beethovengehalte. We hebben dat doorbroken door zelf te kiezen voor een aantal invul lingen. Bijvoorbeeld een Stra vinsky-concert, het Requiem van Berlioz en de concerten van Het Brabants Orkest." Een van de klappers van het muziekfestival moet de uitvoe ring worden van het Requiem (Grande Messe des Morts) van Hector Berlioz, een van de grootste werken aller tijden, wat betreft het aantal uitvoe renden. Het orkest bestaat uit 220 instrumenten (een normaal symfonie-orkest telt er onge veer 90), terwijl er een koor wordt voorbereid van 300 zan gers. Zangers en instrumentalisten worden uit de hele provincie opgetrommeld, en binnenkort beginnen de eerste repetities voor dit mega-project. Het Re quiem zal tijdens het Muziek festival West-Brabant vier maal worden uitgevoerd: in de St. Jansbasiliek te Oosterhout, in de Gertrudiskerk in Bergen op Zoom, in De Beurs in Eind hoven en in het Chassé Theater in Breda. Stravinsky Trots is het Festival ook op de Stravinsky-avond, die twee maal wordt gegeven. Achter eenvolgens klinken op één avond Les Noces, Le Sacre du Printemps, l'Histoire du soldat en het Ebony-concerto, alle maal met gebruikmaking van een kwartet van vier vleugels. Nieuw zijn twee concerten in de openlucht: pianist Ronald Brautigam verzorgt, uiteraard als het niet regent, het aller eerste concert van het festival in park Valkenberg te Breda, op woensdag 12 juni. Toegang gratis. En Het Brabants Orkest geeft, eveneens bij mooi weer, een concert op de Grote Markt, onder de toren. In toenemende mate organi seert het Muziekfestival West- Brabant ook niet-muzikale, maar wel culturele evenemen ten rond het festival. Zo is er in de Chassé Cinema een soort filmfestival over het thema 'film en muziek', com pleet met filmvertoningen en lezingen. In De Beyerd wordt een ten toonstelling van hedendaagse kunst georganiseerd. Dit en nog veel meer is te vin den in de speciale krant die de zer dagen huis aan huis in West-Brabant wordt bezorgd, in een oplage van 400.000 dui zend. Den Haag - Theater aan het Spui. Het Nationale Toneel speelt 'Mystiek lichaam'. Tekst: Frans Kellendonk (1951-1990). Bewerking: Johan Doesburg en Ariane Schluter. Regie: Johan Doesburg. Met Hans Croiset, Ariane Schluter, Jeroen Willems, Menno van Beekum, Hylke van Sprundel, Mijs Heesen en Esgo Heil. Op 2 en 3 april in het Chassé Thea ter in Breda. Door Ton Verbeeten Het staat buiten kijf dat het een hachelijke onderneming is een roman tot theater te be werken. Dat geldt temeer voor de grote moralistische roman vol paradoxen Mystiek lichaam van Frans Kellen donk (1951-1990). Huiverig ging ik naar de première, op gewonden en verheugd reed ik terug naar huis. De bewerkers hebben gekozen voor de tekst en voor een bescheiden ver beelding. Vooral hebben zij gekozen voor een verheviging van de tekst. Het spel wordt een groteske zonder ironie, een beklemmende tragikome die. Het eerste beeld is Prul, de bitte re koosnaam van A.W. Gijselhart voor zijn dochter Magda, gezeten op het reuzenhek voor de hoeve De Doornenhof. Prul is weer thuis en Broer, die Leendert heet, zal weldra volgen. Prul is zwan ger en dat verbindt Gijselhart, Leendert en Magda op ongelijke wijze met elkaar, zodat het ze uiteindelijk uit elkaar slaat. Bijna vormen zij het ideaal van de oude Gijselhart: 'Het gezin heb ik maar overgeslagen, zo goed en kwaad als het ging, en nu op mijn oude dag heb ik een fa milie gesticht, van ineens drie ge neraties Een heilige familie noem ik zoiets'. Gijselhart, de vrek en mensenhater, herstelt op eigen houtje oude waarden. Maar zijn dochter legt er zich niet bij neer. Tegen Liliane zegt ze: 'Welke man is ooit bij machte ge weest om iets zo absoluut en on weerlegbaars en boven alle kri tiek verhevens als een kind uit zichzelf te scheppen?' Ze weet zich met haar zoon Vic tor, een pop met een ouwelijk ge zicht die ze achteloos met zich meezeult, superieur en onkwets baar. Daar zit de crux voor Leendert. Waar mannen zich moeten behel pen met een surrogaat - kunst of geld en eigenlijk kunst die geld wordt -, kunnen vrouwen zich verlaten op de natuur. De ge schiedenis wordt voor Leendert gepersonifieerd in de geschiede nis van het vlees, het concrete ge-" boren worden van het vlees. En die geschiedenis verdraagt geen deviant gedrag. Leendert is homoseksueel en pro beert te ontsnappen aan de ter reur van de geschiedenis en het gezin in de liefde om de liefde. Dat brengt hem de confrontatie met aids - hij drinkt de pus van zijn ten dode opgeschreven vriend als was het de wijn tijdens de communie in de heilige mis - en met de dood. Jeroen Willems brengt de tirades van Leendert, ontleend aan het magistrale tweede deel van de ro man, De moederkerkop sublie me wijze. Neurotisch geaffec teerd, wanhopig gedreven. Zijn stem drijft weg, aarzelt, om dan weer met verhevigde kracht uit te schieten. Zijn lijf knikt en buigt, zijn benen draaien in elkaar, zijn schouders schokken, zonder dat het ooit een parodie van nichte righeid wordt. Fenomenaal. Hans Croiset speelt in het begin wat aarzelend de oude mensen hater Gijselhart, maar eenmaal op dreef groeit hij naar de hoogte van zijn tegenspeler. Ariane Schluter - waarom trekt ze toch steeds weer andere jurk jes aan? - buit de tegenstellingen tussen haar en haar vader en Broer, die uitgedrukt worden in vrolijke onbekommerdheid, ta melijk oppervlakkig uit. In haar taalgebruik heerst het 'randstad dialect'. De overige rollen zijn korte steunpunten in het spel en wor den heel adequaat vertolkt. Ik zit alleen met Menno van Beekum in de rol van Bruno Pechman, de joodse vader van Victor. Hij brengt wel ironie in het geding en dat maakt hem karikaturaal. Maar ja, het zou ook eens een keer allemaal heel goed zijn! ma staan, waaronder deze van twee jonge Nederlandse vocalis ten. Als men de curricula vitae van de solisten naleest is duide lijk dat de meesten ervaring hebben met het zingen van ba- rokopera's en dat ze hebben sa mengewerkt met bovengenoem de dirigenten. Passie Qerd Türk werkt al lang samen met René Jacobs. Hij nam deel aan belangrijke festivals Oude Muziek en doceert zang in Hei delberg. Als evangelist in pas sionen heeft hij een reputatie opgebouwd. De Christuspartij wordt ver tolkt door de Amerikaanse bas Gregory Reinhart. Naast opera-- rollen (van Monteverdi tot én met Wagner) vertolkt hij soli in hedendaagse werken. Sopraan Maria Christina Kiehr en alt Bernarda Fink zijn afkomstig uit Argentinië. Beiden werden gedreven door hun passie voor oude muziek, op verantwoorde wijze uitgevoerd, en zij kwamen daarom naar Europa om bij de authentiekelingen verder te stu deren. Een carrière met speciale opnames bleef dan ook niet uit. Tenor Marcel Reijans studeerde aan het Sweelinck conservato rium in Amsterdam en maakte deel uit van het Amsterdam Ba roque Choir van Ton Koopman en het Collegium Vocale van Herreweghe. De jonge tenor heeft nu resoluut gekozen voor een solo-carrière. Dat geldt ook voor bas Geert Smits die van het Brabants Conservatorium overschakelde naar het Sweelinckconservato- rium en zich vooral toelegt op de opera, het lied en het oratori um. De uitvoeringen van de Mat thaus Passion in Naarden zijn volledig uitverkocht, in de Singel Antwerpen zijn er nog enkele plaatsen en in Aardenburg zijn er nog in rang II beperkt en rang III ruim plaatsen beschikbaar. Leerlingen van de muziekscho len krijgen een fikse reductie. De toegangskaarten (60 en 35 gul den) kunnen besteld worden bij D. de Pooter, telefoon 0117- 492574. Door Jeanette Vergouwen Aardenburg/Naarden - Voor de Nederlandse Bachvereni ging is woensdag de drukste periode van het jaar begon nen. Binnen twee weken wordt een negental uitvoe ringen verzorgd van Bachs Matthaus Passion. In totaal worden op de concerten in Nederland en Antwerpen 13.000 bezoekers verwacht. De Nederlandse Bachvereniging geeft al sinds 1922 elk jaar vier uitvoeringen in de Grote Kerk van Naarden. Later zijn daar de concerten buiten Naarden bij gekomen, maar het evenement houdt het etiket De Bachpassie van Naarden. Begin jaren tach tig werd de première bijna jaar lijks verzorgd in Aardenburg. In 1996 vond deze te Rotterdam in De Doelen plaats en is er ook een buitenlands optreden in de Singel in Antwerpen (vrijdag 29/3 om 20.00 uur). De bijna traditionele uitvoeringen in Naarden, Utrecht en Enschede worden tussen 31 maart en 6 april afgewerkt. In Aardenburg treden solisten, koor en barok- orkest van de Nederlandse Bachvereniging en de jongens van de Koorschool St. Bavo Haarlem zaterdag 30 maart om 14.00 uur op onder leiding van René Jacobs. De uitvoeringen van de Neder landse Bachvereniging, die elk jaar worden voorbereid door Jos van Veldhoven, hebben de afge lopen jaren wisselende leiding gekend. Vele beroemde dirigen ten verleenden hun medewer king: Gustav Leonhardt, Ton Koopman, Philippe Herreweg he, Ivan Fisher, Jos van Immer- seel en René Jacobs. Deze wisse lende leiding, elke dirigent heeft immers zijn eigen interpretatie, heeft ertoe bijgedragen dat de traditie levendig en vernieu wend bleef. De ene dirigent heeft veel aandacht voor de tekst en kiest voor een gedragen interpretatie, de ander bena drukt meer de dramatiek van de compositie. Ivan Fisher experi- De Naardense uitvoering van de Matthaus Passion in 1995, o.l.v. Gustav Leonhardt foto pauljoosten menteerde met het theatrale aspect en Jos van Veldhoven on derstreepte op bijzondere wijze de dubbelkorigheid in het werk. Contratenor René Jacobs was al vele malen te gast bij de Nederlandse Bach vereniging, meestal als dirigent (1990 de Matthaus), maar ook als contratenor. Hij kwam al op jonge leeftijd in contact met de oude muziek en de authentieke uitvoeringspractijken. Hij is een specialist in het uitvoeren van muziek uit de renaissance en de barok. Hij zorgde de afgelopen jaren voor enkele spraakmaken de barok-operaproducties. Ja cobs is de musicus die de dra matiek extra onderstreept en een Matthaus onder zijn leiding kan op zijn zachtst uitgedrukt boeiend genoemd worden. Het wereldje van de oude mu ziek is klein. Als men namen noemt als Harnoncourt, Leon hardt, Kuijken, Herreweghe en Jacobs komen vanzelf de namen van de orkesten en koren waar zij mee samenwerken: Concen- tus Musicus, La Petite Bande, Collegium Vocale, Scola Canto rum en de Nederlandse Bach vereniging. Typisch is dat elke dirigent ook put uit een betrekkelijk kleine groep solisten. Begrijpelijk want er zijn geen massa's gespe cialiseerde solisten. Des te op vallender is dat dit jaar vele nieuwe namen op het program- poor Wiel Beijer Nooit in TalPeh een Sezixi gezien, e lyrische Taiwanese opera? Of in het Indiase toeristenoord Madras bij oeroe Vempati Chinna Satyam ge- Ln van een modern gespeeld klas- rek stuk uit Kuchipudi? Ooit in Se- (U] geweest om p'ansori-zangeres Yun-Cho Park de 'Chun Hyang Ga o'ansori', het aangrijpende Koreaan- volksverhaal over twee geliefden, te horen zingen? Of op Java bij vorst paku Buwono XII in Surakarta in jijn paleis genoten van de hofdansen van de Kraton, begeleid door de om floerste klanken van een gamelanor- kest? Kwam het er nog niet van? Geen nood, u kunt deze spannende en exotische voor stellingen binnenkort allemaal beleven tijdens het Wereld Muziektheater Festi val Dat brengt het verre héél dichtbij. Ook de eigenaardige maar boeiende mu ziek en de minimale Bugaku-tempeldan- senuit Japan. Of het heel expressieve en humoristische volkstheater van de Tibe taanse opera. En opwindende opera uit ie West-Afrikaanse Mandingo-cultuur, waarmee regisseur Souleymane Koly morrelt aan de grenzen van 'de traditie wan zijn volk. 'Afgezien van incidentele voorstellingen gebeurt er in de grote zalen in Nederland ieinig op het gebied van niet-westerse podiumkunsten. Dat moest maar eens veranderen, vonden Huib Haringhuizen 'en Louis Helmer. „Er was weieens iets op het Holland Festival. Maar daar bleef het meestal bij. Terwijl er toch elders op deze wereld zoveel prachtigs te zien is", vertelt Haringhuizen. Samen met Hel mer richtte hij de stichting Muziekthea ter Festival. Ze zochten contact met het Tropeninsti tuut in Amsterdam en grote Nederlandse theaters, zoals het Chassé Theater in Breda. Toen die enthousiast bleken over het plan om een festival op te zetten voor een breed publiek én - minstens zo be langrijk - bereid waren vooraf geld te in vesteren, begonnen beiden in hun idee te geloven. En toen eerste contacten met loodsen en sponsors recht gaven tot nog meer optimisme, besloten ze de stoute schoenen aan te trekken en een Wereld Muziektheater Festival te organiseren. Vandaag gaat het in De Doelen in Rot terdam van start met de wereldpremière van de opera Het Epos van Segou door theatergroep Koteba d'Abidjan uit Ivoorkust. Deze voorstelling is dinsdag 2 april te zien in Breda. „Het verre gaat er steeds meer vanaf. Door het maken van verre reizen en door de moderne communicatiemiddelen. De wereld wordt snel kleiner en er is zoveel prachtigs te zien, waarin steeds meer mensen geïnteresseerd raken", vertelt de Verzamelen is een vak. Of het jomflippo'sbiervieltjes of old ti mers gaat, het is niet alleen de Ioeveelheid die telt. De kwaliteit, ie zeldzaamheid is zeker zo be langrijk. Liever drie nergens an jers te vinden nummers in een ollectie dan honderd doorsnee. ter een kleine vitrine van hoogwaardigheid dan een huis als een volgestouwde uitdragerij, roorzo'n verzameling is kennis nodig. En wie niet zoveel bezit dat hij zijn dagen in ledigheid kan slijten en dus al zijn vrije tijd met stu ik en speurwerk vullen kan, heeft deskundige aanbrengers nodig. In hit boekenvak zijn dat de antiquaren; kenners spreken het uit als an- hkwaren en weten dat er een wereld van niveauverschil bestaat tussen fntiquaren, tweede hands boekhandelaren en ramsjverkopers. Antiquaren zijn georganiseerd. Hun vereniging, een select gezelschap On wetenschappelijk, commercieel en financieel kaliber, bestaat zes- Hiaat en heeft haar geschiedenis laten vastleggen door Nop Maas en W. Kuyper in een kloek boek 'Offeren aan Mercurius en Minerva' De Buitenkant, Amsterdam), daarmee de geldzak en de veron- «irstelde hogere waarden in een titel vangend, gerenommeerde namen als Vaikema Blouw, Schumacher, Nico en ju Israël, Knuf De Graaf, Emmering, Hagen en Ans van Pagé-Se- van Antiquariaat Brabant zijn geïnterviewd. Sterke verhalen over Iotdkope vondsten, inkoopreizen langs vergane glorie van kastelen r kloosters, veilinghandigheidjes, vooroorlogse onuitputtelijke voor dien, Fingerspitzengefuhl, collegialiteit en armoede, pot een aanbieder zich rot schrok van de hoge prijs die de antiquaar 'oor zijn stapeltje drukwerk over had en daarom besloot ook nog 'tn ander te raadplegen. Die het natuurlijk vervolgens kocht. Hoe 'en volgende klant, toen de taxatie wederom boven verwachting uit- ,le'. van mening veranderde. Want zoveel waardevols kon hij toch par beter bewaren. jhoe een beroemde Londense collega hemel en aarde bewoog om 'tn b,oek dat door een te laag gequalificeerde medewerker foutief ge- p™ was weer opnieuw in handen te krijgen. De winst die het tripje onaen alleen al door deze snelle koop en verkoop opleverde werd eschreven met drie nullen. Over verliezen van eenzelfde omvang fort men minder. ver klanten die zich strategisch bij het raam opstelden om de wer kteksten van de belendende hoeren niet te hoeven missen. Over m!ne winkeldiefstallen, de boekenvoorkeuren en koersen van °f over hoe zaken te doen met oosterlingen. «ar nog veel boeiender dan de petite histoire zijn de impliciet be- teven veranderingen in het vak. Bestond het antiquariaat tot voor ntiental jaren in hoofdzaak bij de gratie van institutionele kopers - ten-maar vooral buitenlandse bibliotheken die niet alleen zeldza- werken uit vroegere eeuwen zochten, maar soms zonder veel mis- ar een hele aanbiedingscatalogus of zelfs een hele collectie of bibli- 'MCCIC C"*— overnamen - nu hebben die instellingen nauwelijks nog bud- v en' Antiquaren moeten het nu van particuliere verzamelaars heb- Ookh u Z'in m°dcgevoelig. ae handelaar blijkt veranderd. Was het antiquariaat in de voor- h °Sse jaren in hoofdzaak een joodse nering, na de oorlog werd het fa jfpfeen, toevl"cht voor door de bezetting of anderszins in hun stu- tet e r ^"V-intellectuelen. Daarna werden het mislukte leraren klam' voor en PaP'er die een tweede carrière zochten in tlaPP„lf'a,r'aat' van dat s00rt Z'in er nu veelte veel, de spoeling tietm me en ^eren wordt daardoor dun. jUur °"le °f zeldzame oude boek is door al deze ontwikkelingen O'iT'/Z Jon8eren lezen nauwelijks nog, dus de klantenkring 'oble kleiner. En vrouwen die het vanwege het schone geen UtT:'Zen °m een weelc gehakt te moeten voorzetten vanwege den '"«"dgelopen liefhebberij van vader, zijn zeldzaam gewor pen en d an"^uariaat waar studenten met een uurtje over binnenlie ten kouiiZ i eveneens vriie hoogleraar troffen die een kopje en misrnJ met ziin vriend de speurneus, haalt geen volgende ie velaar dag. enthousiaste Haringhuizen bij de pre sentatie van het programma in het Tro peninstituut in Amsterdam. Dramatiek De stichting wilde een festival dat niet alleen fraaie dans, fascinerende muziek en prachtige kostuums biedt. Haringhui zen en Helmer wilden ook dat het pu bliek de inhoud van het verhaal, de emo ties, de humor, de dramatiek en de sym bolen van dichtbij kunnen meemaken en begrijpen. Een festival dat een mooi beeld geeft van de verscheidenheid én de overeenkomsten in het wereld muziek theater. „Goed en kwaad, lief en leed, macht en onmacht, het zijn universele thema's, die je overal ter wereld terug vindt", zegt Haringhuizen in het uitvoe rige programmablad. Om alle voorstellingen voor het publiek begrijpelijk te maken is behalve voor toelichtingen op papier ook gezorgd voor boventiteling in de zalen tijdens de voor stellingen. Traditie Het festival heeft niet de pretentie een compleet overzicht te geven van het we reldmuziektheater. Voor het eerste festi val hebben de organisatoren zich uitslui tend gericht op Azië en Afrika. In die werelddelen is het authentieke op tradi tie gebaseerde muziektheater diep ver ankerd én rijk geschakeerd. Met name Aziatische landen hebben op het gebied van traditionele podiumkunsten een naam. „We hebben ons ook georiënteerd op de Arabische wereld en Latijns-Ame- rika, maar hebben daar geen echt mu ziektheater gevonden. Misschien een volgende keer wel", zegt Haringhuizen. De organisatoren spreken van 'buitenge woon rijke, levendige voorstellingen, met sterke wortels in de eigen cultuur'. Bekend is dat Aziatische theatertradities er vaak eeuwen over deden om de perfec tie van nu te bereiken. Enkele produkties lieten bewust moderne invloeden los op traditioneel muziektheater. Trots zijn Haringhuizen en Helmer op de wereld première van de voorstelling uit Ivoor kust. Ségou, de toorn van de wildernis. Eigentijds muziektheater speciaal voor dit festival gemaakt, met muziek, dans, thema en verhaal die hun roots hebben in de West-Afrikaanse Mandingo-cul- tuur.Haringhuizen en Helmer kochten geen kat in de zak, maar zagen de mees te produkties vooraf zelf. Zij spreken van enthousiaste reacties in het buiten land op het initiatief. Op Taiwan moes ten zij een speciale persconferentie hou den over het Wereld Muziektheater Fes tival. De ministeries van cultuur en bui tenlandse zaken sponsoren zelfs de reis kosten en de honoraria van de Ho Lo Taiwanese Opera Troupe. Alle kosten van al de andere gezelschappen betaalt de Nederlandse organisatie. Dankzij sponsors en fondsen. Het Chassé Theater in Breda brengt de volgende voorstellingen in het kader van het Wereld Muziektheater Festival: Het Epos van Segou door het ensemble Kote ba op 2 april, Hofdansen van de Kraton door het Indonesische Ensemble van de Kraton Surakarta Hadiningrat op 18 april, Chun Hyang Ga p'ansori door de Zuidko- reaanse Yun-Cho Park op 24 april en Het Valse Vonnis door de Ho Lo Taiwanese Opera Troupe op 1 juni. Acteurs maken zich op voor opera op straat in Taiwan. De Ho Lo Taiwanese Opera Troupe komt op 1 juni naar Breda. foto wereld muziektheater

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1996 | | pagina 19