DE STEM
6Net of er niks op mijn visitekaartje staat'
Een wereld van vuistbijlen en pijlpunten
Siciliaanse barok dooi
verwaarlozing in puin
Nederlandse kunstenaars
gaan Duitse grens over
DE STEM
Thom Hoffman laat de hoop op een Europese filmcarrière varen
Fantasy auteur Peter Schaap gefascineerd door de prehistorie
Ontwerpers
sluiten
de rijen
nederland 1
nederland 2
nederland 3
belgië frans 1
belgië frans 2
duitsland 1
i '5.30 Morgenmagazin 09.00 Heute
Duitsland
„Sommige heel mooie violen hebben al
zo'n uitgesproken persoonlijkheid dat
ie de jouwe overdondert.
Daniel Rowland, violist
Gids
WBÊk
Door Maarten van de Rakt
Het is een mooi plaatje. Het Filipijn-
se riviertje de Rapids kabbelt aan
zijn voeten voort. De bedachtzame
stem van Thom Hoffman komt er net
bovenuit. Een kettingzaag of opflad-
derende kraai verstoort zijn gedach-
tengang soms. Achter hem de kam
pong die nog een keer in vlammen
opgaat, aan de overkant het lege
kampement Lengkoedjoe. Een pontje
dat in het ongerede is geraakt en spe
lende kinderen completeren het tro
pische decor.
„Tien jaar geleden had Bram van Erkel,
met wie ik de tv-serie Het Wassende Wa
ter heb gedaan, het al met mij over dit
project", steekt Hoffman van wal. „Toen
zei ik al dat ik graag mee wilde doen.
Niet omdat ik in elke tv-serie wil stap
pen, maar omdat mijn grootvader in de
olie werkzaam was in Indonesië. Hij
werkte bij de BPM op Sumatra. Mijn va
der is er ook geboren, dus ik heb de Indi
sche sfeer van huis uit meegekregen. Af
finiteit ermee kreeg ik alleen al door het
interieur van mijn grootmoeder. En ook
door de verhalen die we hoorden en door
de tv-serie De Stille Kracht."
Op de Filipijnen vertoeft Hoffman
maandenlang voor opnames van de
NCRV-reeks In Naam der Koningin. De
ze serie, die de Atjeh-oorlog als bron
neemt, vertelt het verhaal van twee man
nen. Rik Vierkens, de luitenant die is
overgeplaatst naar een Indische uithoek
en Moree, de geoloog op zoek naar olie.
Frappant is de overeenkomst met Hoff-
mans opa. „Ik zou oorspronkelijk Vier
kens spelen. Maar zo is het iets spannen
der. Vierkens worstelt enorm met zich
zelf. In Het Wassende Water was ik ook
zo'n binnenvetter. Iemand die moeilijk
met zijn emoties naar buiten komt. Dat
zou dan een beetje een herhaling zijn.
Moree daarentegen gaat totaal zijn eigen
gang. Dolt iedereen met grapjes, mani
pulaties en snijdende opmerkingen. De
rol heeft me heel veel plezier gegeven."
Klaarstomen
In de aanloop naar zijn rol verslond Hof
fman een hoop boeken en films. Zo
kleurde hij 'de blinde vlek in de geschie
denis' in. „Als je begint over de politio
nele acties, krijg je alle veteranen over je
heen. Dus laten we dan ook maar niks
zeggen over de Atjeh-oorlog. En die is
toch behoorlijk smerig geweest", ver
klaart de acteur de onbekendheid met de
historie.
„Ik heb een boek met foto's van uitge
moorde kampen. Dan zie je 531 doden,
opgestapeld. Het lijkt wel een Duits ver
nietigingskamp. De Nederlandse be
schaving heeft zich daar van haar aller
slechtste kant laten zien. Het statement
is duidelijk. Dat mag nooit meer voorko
men. Maar daar maak je nog geen dra
maserie mee. Wel met de individuele le
vens van vijf, zes karakters en hoe de
oorlog en de beslissingen in Den Haag
invloed hebben op hen."
„Ook zag ik een indrukwekkende film
over een plantage. Dan zie je de inlan
ders als makke schapen naar het werk
geleid. Hoe een man in een wit pak een
Thom Hoffman op de Filipijnen: „Ik zal toch ooit eens aan een gezin moeten beginnen.
redevoering houdt voor 250 zeg maar
slaven of plantage-arbeiders. Die hele
attitude van zo'n man, die arrogantie,
die kennen wij niet meer in 1996."
„Je probeert altijd reëel de emoties laten
overkomen. Dat kan alleen maar door
zonder leugen en zonder bedrog de scène
echt te ondergaan alsof het de realiteit is.
En dat bereik je door jezelf klaar te sto
men, door er echt alles over te weten. Het
kan nooit genoeg zijn. Waardoor het niet
meer een spelletje is ergens op de Filipij
nen. Maar je hebt echt het gevoel in de
rimboe van Noord-Sumatra te staan."
Even is hij afgeleid, als hij naar de over
kant wijst: „Kijk, een grote kraai." Hof
fman zegt zichzelf meer te beschouwen
als een harde werker dan een talentvolle
acteur. „Ik ben geen ras-acteur. Maar
daar zit ik niet zo mee. Dat heeft het ef
fect dat ik niet lui ben en altijd goed mijn
huiswerk maak."
In 1984 liet hij zich in een interview ont
vallen de Europese acteurstop binnen
tien jaar te willen bereiken. Hij kijkt
verrast op en steekt zijn hand uit. „Op
dat citaat heb ik heel lang gewacht. Ik
moet je feliciteren, je bent de eerste."
„Maar inderdaad, het is niet echt gelukt.
Hoewel ik nu op een lijstje sta bij een
grote goede bekende Engelse regisseur
voor een film in Marokko. Op die lijstjes
heb ik al zo vaak gestaan. Die illusie heb
ik een beetje laten varen. Het is erg
moeilijk om in de top door te dringen als
je geen film hebt die in Europa of in de
VS een grote hit is. Het is mijn pech dat
ik de hoge golf van mijn loopbaan heb
bereikt, terwijl de Nederlandse film op
een absoluut dieptepunt lag. Ik was ze
ven jaar te laat. Nu is het net of er niks
op je visitekaartje staat."
De moed opgeven, daar wil Hoffman
niks van weten. Hij stort zich op andere
dingen, zoals regisseren en fotograferen.
Schreef het script voor Noord, een film
over de opkomst en ondergang van een
Amsterdamse jeugdbende. Als de finan
ciën rondkomen, hoopt Hoffman in de
zomer te gaan draaien.
Voor enkele bladen maakt de acteur fo
to-portretten. Van bekende mensen,
schrijvers of voetballers. Zo belandt
Hoffman met zijn prenten elke maand in
Webber. Ook verscheen zijn zwart-witte
werk al eens in HP/De Tijd, Humo,
Trouw en NRC. Terwijl hij de titels op
somt, tuurt hij in het water: „Hé, daar
drijft een schoentje voorbij."
Vulkaan
Hoffman speelde mee in een stuk of 25
films. Daaronder De Vierde Man, Zoe
ken naar Eileen, De Kassière, De Avon
den en Eline Vere. Op verzoek overziet
hij zijn filmloopbaan. Pikt er de rode
draad uit.
„De ambitie is minder geworden. Ik
denk dat ik een steeds betere smaak heb
gekregen. Gevolg is dat je minder ge
vraagd wordt. Die prijs wil ik er best
voor betalen. Eigenlijk doe ik alleen
maar dingen waar ik veel zin in heb. En
ik hoef me niet in te laten met mensen
waar ik weinig in zie. Ik kan lekker kri
tisch blijven, ook op mijn eigen werk.
Soms bega je een blunder. Mijn rol in
Wildgroei was een totale mislukking. Je
mikt nu eenmaal soms mis. Niemand kan
alles spelen. Robert de Niro laat in een
rol ook weieens zien dat hij hem beter
niet had kunnen aannemen."
„Naarmate je ouder wordt, leer je jezelf
en het leven steeds meer kennen. En je
leert emoties te onderscheiden. Als je
jong bent, zo'n vulkaan van ambities,
ken je vrij weinig nuances. Maar je kijkt
om je heen, leest, en al die informatie
stapelt zich op. Dat maakt je als acteur
beter."
„Je hoeft een bepaalde emotie niet per se
zelf ervaren te hebben. Zoeken naar Ei-
leen is een goed voorbeeld. De vrouw van
wie ik erg veel hield, overleed. Toen een
paar jaar later in mijn directe omgeving
iemand stierf, merkte ik dat ik op dezelf
de manier reageerde als ik in de film ge
speeld had. Tijdens het rouwen dacht ik:
goh, helemaal niet zo slecht gespeeld."
Acteren is in de ogen van Hoffman een
beetje zelfhypnose, niet eenvoudigweg
en knopje omdraaien. „Je kunt het niet
zomaar ophoesten. Ik heb voor een moei
lijke scène een aanloop nodig van twee,
drie dagen. Tweeduizend keer de tekst
FOTO NCRV
doornemen, 's avonds erover nadenken,
een wandelingetje maken. Een scène
moet als een wortel naar binnen groeien
en en als-ie ook wortel kan schieten, dan
wordt de scène als het ware een bloem.
Dan komt het vanzelf uit je mond, je
ogen, uit je handen."
De vogels kwetteren onverstoorbaar ver
der, de kettingzaag verstomt, het water
stroomt. „Als je maar niet moet plassen,
als je die cassette terughoort", grapt
Hoffman.
Kindjes
„Mijn leven is de laatste tien jaar heel
constant. Ik denk dat het zo zal blijven.
Met verre reizen. Een of twee keer per
jaar een film, of zo'n tv-serie", voorziet
de 38-jarige acteur.
„Vroeger moest je, als je veertig was, een
auto hebben en een huis. En moest je je
kindjes naar school brengen en dat soort
dingen. Tegenwoordig ligt dat allemaal
veel anders. Maar ik zal toch ooit eens
aan een gezin moeten beginnen, eigen
lijk", zegt-ie met een sombere blik. „An
ders krijg je kinderen op de vijftigste.
Ben je zeventig, dan zijn die jongens en
meisjes twintig. Dat is wel een erg groot
gat."
„Ik heb veel plezier in wat ik doe. Dat is
het belangrijkste. Daardoor kun je kwa
liteit blijven brengen. Zodra je met te
genzin dingen gaat doen in dit soort in
tuïtieve beroepen, houdt het op."
Door Jürgen Snoeren
Samen met de in 1990 overle
den Wim Gij sen werd Peter
Schaap gezien als de enige Ne
derlandse auteur die fantasy
van hoog niveau schreef. Met
zijn vorige roman Ogen van
Ivoor leek de in 1946 in Gro
ningen geboren auteur de weg
van de prehistorie te hebben
ingeslagen. Het onlangs ver
schenen Het teken van het
Steppepaard sluit hier naad
loos op aan. Het lijkt erop als
of Neerlands enige fantasys-
chrijver van niveau definitief
van stijl is veranderd.
Peter Schaap is een man met een
duidelijk zichtbare fascinatie voor
de prehistorie. Een pijlpunt hangt
aan een kettinkje om zijn hals en
voor hem op het salontafeltje ligt
een kleine steen, vrijwel ovaal van
vorm, die duidelijk de sporen van
bewerking draagt. Hij toont een
zelfgemaakte pijlpunt, die zeer
klein is en bijzonder fijn van
structuur. Zijn ogen gaan schitte
ren. "Dit doet niemand in Neder
land mij na", zegt hij niet zonder
trots. "Het scheppen van dergelij
ke fijne werktuigen moet iets van
magie gehad hebben".
De prehistorie en de stenen werk
tuigen uit die periode. Hij praat
erover met een gedrevenheid die
kenmerkend lijkt voor alles wat
hij doet. In een grijs verleden
stapte hij over van het beroep van
onderwijzer naar dat van muzi
kant en zong vier LP's vol. Even
veel succes had hij als schrijver
van kinderboeken. In 1987 debu
teerde hij als fantasyschrijver met
De Schrijvenaar van Thyll en ont
ving er al een jaar later een inter
nationale prijs voor. Daarna kwa
men er met de regelmaat van de
klok fantasyromans uit en zijn be
kendheid in Nederland bleef
groeien. Totdat in 1994 Ogen van
Ivoor, een prehistorische roman
die geheel in tegenstelling leek
met zijn eerder werk. Schaap zelf
ziet het niet als een breuk in zijn
werk. „Ogen van Ivoor is geen be
wuste stijlverandering. Het kwam
gewoon voort uit mijn eigen be
hoefte. Het moet wel leven voor
me, anders kan ik niet schrijven.
Als ik lees wil ik tempo, wens ik
meegesleept te worden. Ik had
veel interesse in die tijd en het was
in die periode dat ik De stam van
de holebeer van Jean Auel las. Ik
was vooral geïnteresseerd in het
zo plotseling verdwijnen van de
Neanderthaler, die plaats maakte
voor de moderne mens. Dit was de
periode van de geboorte van de
kunst. Bij mijn weten was daar
nog nooit over geschreven. In Het
teken van het Steppepaard gaat
het om het ontdekken van de ab
stractie van de kunst.
Mythologie
Centraal in de belevingswereld
van de prehistorische mens staat
de geest van de overledene, die tij
delijk verblijft in een geestenwe
reld waar een sjamaan hen nog
kan waarnemen, verder gaan naar
de droomwereld, van waaruit ze
weer op de wereld geboren kun
nen worden. De sjamanen spelen
een cruciale rol in de bemiddeling
tussen geesten en mensen. De
angst voor deze vrije en ongebon
den geesten beheerst het hele da
gelijkse leven.
De overeenkomst met de indianen
is meer dan toevallig. „Logisch.
De indianen stammen af van de
eerste mens. Ze hebben zich alleen
anders ontwikkeld dan wij, maar
er zijn zeker overeenkomsten. Je
kunt dan niet om die clichés van
grottekeningen en dansen heen.
Dat was nu eenmaal zo. Dat moet
een functie gehad hebben. Ik heb
wel een beetje geprobeerd van de
overeenkomsten met de indianen
af te komen. De droomwereld heb
ik van de Australische Aborigi
nals, maar heb die wel aange
past."
Schaap is er uitstekend in ge
slaagd de verschillende mytholo
gieën en de op de geestenwereld
gebaseerde magie van de sjama
nen te integreren in de belevings
wereld van zijn personages. Daar
mee creëert Schaap een natuurlijk
verloop van het verhaal, waarbij
het gebrek aan echte actie goedge
maakt wordt door op intrigerende
wijze in het verhaal verweven
scheppingsverhalen. Deze verha
len worden voortdurend in allerlei
variaties herhaald en zijn aange
bracht om de oerherinneringen
aan de ijstijd levend te houden.
"In die tijd is de mens bijna uitge
storven. Daar moet iets van zijn
blijven hangen. De scheppings
verhalen zijn erop gemaakt om te
verklaren dat sommige werktui
gen die in onze tijd zijn gevonden
gewoon te groot waren om ge
bruikt te worden. Die moeten wel
een rituele functie gehad hebben
en dat alleen al impliceert een ab
stract denken. De verhalen zijn zo
geschreven dat in ieder verhaal
iets zit wat niet zo is. Iets wat niet
is dat het lijkt. De verhalen zijn
ook bewust zo geplaatst. Het is te
vergelijken met liedjes schrijven.
Er zit een zekere ritmiek in, vol
herhalingen."
Soberheid
Schaaps weergave van de pre
historie blijft echter toch een
prehistorische wereld van de
fantasyschrijver. De dagelijkse
strijd om het bestaan is gebed in
een epische strijd tegen het
kwaad, in de vorm van de Geest
van de Winter. Iedereen, goed
of kwaad, is onderworpen aan
de wil van de hogere machten,
terwijl de hoofdpersoon krach
ten blijkt te bezitten die het
goede uiteindelijk laat over
winnen. „Voor mij blijft het
fantasy", beaamt Schaap. „Er
zijn tovenaars, die gewoon
magie gebruiken. Alleen kun
je wat de sjamanen doen niet
vergelijken met de tovenaars
in mijn eerder werk. Daarnaast is
de gebruikelijke Middeleeuwse
setting vervangen door een pre
historische." Maar er is wel dege
lijk een verschil in stijl te bespeu
ren tussen Het teken van het Step
pepaard en zijn eerdere fantas
tische werk. In vergelijking met
bijvoorbeeld Jean Auels rijke stijl,
vol uitweidingen en details over
dieren- en plantenwereld, is
Schaaps stijl opvallend sober.
„Het leven wat ze leiden is sober
der, dus is ook hun belevingswe
reld soberder. Er zijn minder
mensen en de enige bebouwing
bestaat uit af en toe een groepje
hutten. Je wordt dus vanzelf ge
dwongen het decor sober te hou-
Peter Schaap
den, om het een integraal deel van
de karakters uit te laten maken.
Daarom heb ik ook niet teveel
aandacht besteed aan de planten
en kruidenwereld, maar meer de
nadruk gelegd op de steenbewer
king."
Deze soberheid is juist het ele
ment dat Het teken van het Step
pepaard onderscheidt van zowel
gewone fantasy als romans die
zich afspelen in de prehistorie,
waarbij de rijkdom aan verhalen
ervoor zorgt dat het niet gaat ver
velen. Het is een soberheid die zo
wel voorkomt uit Schaap's per-
FOTO DIJKSTRA
soonlijke interesse voor de wereld
van vuistbijlen en pijlpunten als
zijn afkeer van de bombast die bij
auteurs die over de prehistorie
vaak terugkeert, zoals bij Jean'
Auel, die haar boeken steevast
vergezeld laat gaan van een uitge
breide bibliografie. „Ik hoef toch
ook niet al mijn bronnen te ver
melden. Dat je je goed inleest is
toch logisch? Om dat dan allemaal
te vermelden is alleen maar dik
doenerij."
Peter Schaap: 'Het teken van het
Steppepaard'. Uitg. Meulenhoff,
prijs 39,90.
MAANDAG 25 MAART 1996
Düsseldorf (anp) - Noordrijn-Westfalen zet van april tot jufl I
de Nederlandse cultuur centraal. Tijdens een manifestatie I
onder de titel Dialoog cultuur - NL in NRW, die zich in ne. I
gentien steden in de Duitse deelstaat afspeelt, staan Neder
lands theater, dans, pop/rock-, jazz- en klassieke muziek,
film, literatuur en beeldende kunst in de schijnwerpers.
Het Noordrijn-Westfaalse mi
nisterie voor Cultuur en het Ne
derlandse ministerie van OCW
zijn de initiatiefnemers. Vol
gend jaar of in 1998 presenteert
Noordrijn-Westfalen zich cul
tureel in Nederland. Nederlan
ders kennen de Noordrijn-
Westfaalse cultuur niet of nau
welijks. De geografische nabij
heid leidde juist tot een grote
afstand omdat het zo dichtbij is
dat het niet interessant genoeg
lijkt, zo wordt bij OCW opge
merkt.
De steden die dit voorjaar mee
doen zijn Aken, Bochum, Bonn,
Dortmund, Düsseldorf, Duis
burg, Gelsenkirchen, Hagen,
Hamm, Keulen, Krefeld, Mön-
chengladbach, Mülheim, Mün-
ster, Neuss, Recklingshausen,
Unna en de Kreis Siegen-Witt-
genstein. Een aantal van deze
plaatsen past de manifestatie in
in culturele activiteiten die zij
elk jaar hebben, zoals de Bon
ner Sommer. Niet alleen zullen
Nederlandse kunstenaars daar
optreden, maar er zijn ook ver
scheidene projecten waarbij
Nederlandse en Duitse kunste
naars samenwerken.
Aan Dialoog cultuur werkt een
reeks van gezelschappen mee,
zoals het Grif Theater, Vikto-
ria, Warner Consorten, Het
Nationale Ballet, het Neder
lands Dans Theater 2 en Scapi-
no. In een danscompetitie zul
len zeven jonge Nederlandseen I
Noodrijn-Westfaalse choreo
grafen zich in Gelsenkirchen
met een ballet van twaalf minu-
ten met elkaar meten.
In Dortmund wordt van 12 mei
tot 21 juli een overzichtsten
toonstelling gewijd aan archi-1
tect en ontwerper Gerrit Riet-
veld. In dezelfde stad wordt on
der de titel hARTware een ex-1
positie en een tweedaags sym.
posium (8-9 juni) gewijd aar.
Nederlandse mediakunst. Hei
filmprogramma van de mani-1
festatie overspant de boog v
1958 (Dorp aan de Rivier ran
Fons Rademakers) tot nu. De
nadruk ligt op de recente Ne
derlandse productie met iilm
als Antonia van Marleen Ga
ris, Zusje van Robert Jan West-1
dijk en Tot Ziens van He
Honigmann. Andere regisseurc I
van wie films worden vertoond
zijn onder anderen Dick Maa,
Jos Stelling en Ben Verbong.
Op het gebied van literatuur I
houden acht Nederlande schrij
vers lezingen en voordrachten.
Niet alleen de in Duitsland be
kende auteurs als Harry Mn-
lisch en Margriet de Moor, ook I
de als jonge schrijvers omschre
ven A.F.Th, van der Heijden,
Tessa de Loo, Anna Enquist,
Anja Meulenbelt, Joke van
Leeuwen, Leon de Winter en
Marion Bloem verlenen mede-1|
werking.
Door Aart Heering
Rome - Een van de mooiste barokke kerken van Italië, defc
thedraal van het Zuidsiciliaanse stadje Noto, is vrijwel totaal)
vernietigd als gevolg van jarenlange verwaarlozing. "Vongej
week stortte het koepelgewelf van het wereldberoemde boni-
werk in, nadat de structuur door weken van regenval was om
dermijnd. Al jarenlang hadden deskundigen gewezen op de)
gevaren die het monument liep, vooral nadat Noto in II
door een zware aardbeving was getroffen. Het gewestelijk be-I
stuur van Sicilië heeft echter nooit gebruik gemaakt van®
fondsen die voor het herstel beschikbaar waren.
Het ruim 20.000 inwoners tellende
Noto is in 1990 door de Unesco
uitgeroepen tot 'Europese hoofd
stad van de Barok'. Nadat in 1693
een aardbeving het hele stadje had
verwoest, werd het in korte tijd
weer opgebouwd door een groep
van de meest vermaarde architec
ten van dat moment, onder wie de
Nederlander in Spaanse dienst
Carlos de Grunenbergh. Op last
van het zeer katholieke Spaanse
bestuur kreeg het nieuwe Noto
maar liefst 32 kerken waarvan de
nu verwoeste Dom het meest in
drukwekkend was.
Alles werd opgetrokken in de
plaatselijk gedolven witte tuf
steen, die het stadje in de helle zo
merzon een magnifiek aanzien
gaf. Dit zachte gesteente laat zich
gemakkelijk vormen, maar is te
vens poreus, zodat het gemakke
lijk dreigt te verkruimelen. Daar
om hebben de monumenten van
Noto regelmatig onderhoud no
dig, maar dat heeft vrijwel nooit
plaatsgevonden. In de afgelopen
eeuw is het oude pronkjuweel
daarom steeds verder verfletst,
verlaten en verloederd.
In december 1990 werd Zuidoost-
Sicilië weer getroffen door een
aardbeving die ook in Noto zware
schade aanrichtte. De kathedraal
bleef staan, maar er vormden zich
scheuren in de wanden en de koe
pel, waardoor regenwater naar
binnen gutste. Om de dom voor
instorting te behoeden, stelde de
Italiaanse regering in 1991 vijf
miljoen gulden ter beschikking,
waar tot op de huidige dag niets
mee is gedaan.
In totaal werd door Rome ruim
vier miljard gulden vrijgemaakt
voor de wederopbouw van het ge
troffen gebied. Als gevolg van bu
reaucratische procedures, compe
tentietwisten en ruzies over de
verdeling is daarvan nu nog maar
honderd miljoen gebruikt, terwijl
honderden monumenten met in
storting worden bedreigd en dui
zenden mensen nog altijd in ba
rakken wonen.
De centrale regering kan daar
niets aan doen omdat Sicilië als
autonoom gewest een eigen parle
ment heeft, dat onafhankelijk van
Rome beslist over het financieel
en cultureel beleid.
Het Siciliaanse parlement, waar
van meer dan de helft van de leden
onder proces staat wegens corrup
tie en banden met de mafia, is ech
ter niet direct een schoolvoorbeeld
van slagvaardig en doorziekt!
bestuur. De ondergang van de kaf
thedraal van Noto is daarvoorhel|
zoveelste bewijs. De leider van
linkse oppositie op het eiland, S|
no Consiglio, heeft daarom i'
landsregering verzocht om de Si
ciliaanse volksvertegenwoorigi""
onder curatele te stellen en zelf
wederopbouw te leiden. De dca|
kan daarmee echter niet
worden gered.
Volgens de Italiaanse minister^
cultuur Antonio Paoiucci is
vernieling zo radicaal -1
facade van de kerk staat nogowf
eind - dat van herstel geenspri
kan zijn. Kort na het Venetian
theater La Fenice, dat eind jan»
ri door brand werd ver
heeft Italië daarmee weer eend
tureel juweel verloren. En
mee wordt een cynisch advies
de Londense Times van enkel"
ren geleden weer actueel: Be:
Italië voordat de Italianen het t
gronde richten.
Amsterdam (anp) - D®|
beroepsverenigingen
ontwerpers fus<
Daardoor ontstaat de Be-1
roepsorganisatie Ned®-
landse Ontwerpers (BW
waarin grafisch, industri
eel en ruimtelijk ontwe'-
pers en ontwerpt"®'®)
zijn verenigd.
Prof. dir. Wim Crou*M
vormgever en voormalig I
recteur van Museum Ml
mans Van Beuningen,w®I
voorzitter van de BN0-
Huisman wordt direc!
van het bureau, dat in
sterdam zetelt.
De nieuwe organisatie
2500 leden en is daarmee'-
van de grootste ontwerp
verenigingen binnen Eur r
DeBNO zorgt voor pW»
van het Nederlands ont® t
belangenbehartigingen
vice. Ook dient de ken
vereniging als platfon"
het uitwisselen van idees
kennis.
(dl
16.00 Journaal
,606 Goeienuddag!
653 De week van, gesprekken
718 (ZW) Charlie Chaplin, slapst
i737 The Cosby Show
,8.03 Boggle, spelletje
,8 31 (ZW) laurel Hardy, slapst
,900 Spreekkamer, medisch mag,
,930 WakuWaku, spelletje
2000 Journaal
2030 Blik op de weg, verkeersma
met de verborgen camera
20 58 Zo vader zo zoon, spelletje
Judith Bosch
21.26 Hier en nu
2,59 Tussen kunst en kitsch
22 52 Dokument: Steunpunt, doe
taire over ANWB-steunp
Innsbruck (2)
2332 Cheers, comedy
23.57 Miniatuur: Herman Vei
priester, parlementariër en
(tot 00.03)
09.30 Verhalen uit de bijbel (tot l
1000 Huisje boompje beestje
10.20)
1030 Duurzame ontwikkeling
10.50) 1
11.30 in the Picture (tot 12.00)
16.02 Little Women, tekenfilm
1631 White Fang, jeugdserie
17.00 De troon van Koning Kuns
17.29 2 Vandaag, actualiteiten mei
en 18.00 Journaal, 18.43 Spo
naai en 18.51 Hoofdpunten i
nieuws
19.03 Hoe is het mogelijk, magazjl
19.32 Dr. Quinn: Medicine Worn,
rie
20.20 Streekziekenhuis Dokkum,|
mentaire
20.50 Studio Sport
21.30 De rivier, 8-delige documd
over het leven langs de IJsse|
1
21.58 Het elfde uur, talkshow
22.56 Kites Kings of Hong Kon|
tuurdocumentaire
23.25 (PP): WD
23.30 Journaal
23.36 Fitariek: Zohra uit Algerijd
00.06)
107.00 Journaal
I 07.07 Klokhuis
07.24 Verhalenverteller
07.29 Ontbijt-tv met elk half uur|
naal en 8.10 NOS-Sportjo
09.00 Journaal
I 09.05 (PP): AOV
Kooktv
1 09.29 Studio Sport
11.05 De week van
11.31 Boggle
11.59 MiddagEditie met Jou
12.15 Den Haag en 12.30
Sportjournaal
113.00 Journaal
13.08 Kassa
113.40 Kookgek. Aansl.: Passie vo
nen
114.05 Studio Sport
114.50 Karel
115.31 Jules Unlimited
16.00 Journaal
15.35 Le non-conformiste, portret L
Liebman 16.40 Neighbours, serie 17.
bande a Carlos, magazine 17.35
Schwarzwaldklinik, serie 18.30 Régior
18.50 Cartes sur table, magazine 19.
quotidien des sports 19.30 Nieuws
Jersey Girls, Amerikaanse film-komeo-
1392 van David Burton Morris met
Gertz, Dylan McDermott en Sheryl Lee.
pi discussie. Thema: Italian en in f1
23.15 Laatste nieuws 23.40 Javas, cub
agenda 23.50 Le coeur et I'esprit, katl
magazine (tot 24.00)
iI'P Top motos, motorsportmag
18.00 lei Bla-bla, kindermagazine
'Neighbours, soap 19.30 Nieuws 20.C
pes, culturele agenda 20.10 Jersey
Amerikaanse film-komedie uit 1992 v;
Burton Morris met Jami Gertz, Dyla
Jermott en Sheryl Lee 21.45 La crist,
oevallerysthal, documentaire 22.00 N
Javas 22.35 L'hebdo, actual*
magazine 23.00 Reflets du libéralisme
«eke uitzending (tot 23.30)
■pnen-Fieber met Die Bambus.Bijrer
K Senfilm: The e°y and ^e Pi
T I"1,11'00 Heute Sport
11) n unstr'iden: showrijden wir;
I mot u sseschau 1300 Mittagsma
I mL rte 1345 Wirtschafts-Teleg-
IC',Larchau 1403 Rehmsen,
I AnH Tagesschau 15.03 Julia
Zre?lIalkshow 15'55 Jürgen Flieg
lleI6-00 Tagesschau 16.03 Fliege
I qazL «°2 Jagesschau 17'10 Brisan'
I film Verbotene Liebe, serie
I oil t 0f'serie 18-M Wildbach,
I San rv 9esschau 20.15 Abenteuer
I Part nn^00 en San D'ego Wild t
1 brürt Report' maga2ine 21.40 F
tort Dnlit"6 22,30 Ta9esthemen 23.C
W'^eneO^ONachtmagazin!
„^ab|e-cyclus: Too Hot to Hi
rafilm 02.35 Nachtmagazin
I |if™e,cUi?land 1 ".45 Dalli DalliJ
Them r u an Gid' jeugdserie
hndemr! agsecke 14'40 Löwem
iaalicic1amrna 13-®3 Logo, jeugr
Penfflm is«ie und die starken Ma
genberu Heute 15'50 Umer<
serip n'nn"6 30-33 Jede Menge I
l17-50 De'r AltpAb8njmaJ9azin met
119.25 t! misdaadserie 19.00 I
121°° AusLÜerben Niemals Aus'
I 'otter's w f- 2145 Heute
124.00 H^.t rUtter and Bone' sPe
lNaehtexDrp!e^acht' Met filmtiPs
1 press: Mttelalter'in Manhatt
