[BREKENDE
'Niet alles
ot relativeren'
Je bent er nooit mee klaar
t
Conny Janssen en het
dierlijke in de mens
Hoofdrol voor Steven van Watermeulen in Caligula' van Zuidelijk Toneel Brussels kunstenfestival
MS®»S'
voortaan om de twee jaar
Frans Liszt Concours:
recordaantal deelnemers
OESTEM
GROTE GIDS
D4
1
:hts f 390,--
ïchts f 990,--
voordeel tot
3.500,-.
jergte
TOSCANE
I Door Peter van Vlerken
Lieven van Watermeulen is laat
I »or zijn interview-afspraak
Lit regisseur Ivo van Hove wil
I en scène uit Caligula nog eens
I «tra doornemen. Het is het laat-
I te stuk van Het Zuidelijk To-
I lel van dit seizoen dat volgende
Leekvrijdag in première gaat in
I je Stadsschouwburg in Eindho-
I Hij spreekt met de snelheid van
nand die druk is, bladert in
„,n tekstboek dat vol staat met
I geschreven aantekeningen, pro-
I beert zijn gedachten en gevoe-
I lens rondom Caligula in woorden
lie vatten, gebaart met zijn han-
den. „Theater is niet gemakkeT
lijk uit te leggen."
Muziek blijft meestercellist Anner Bijlsma (62) boeien
Deelname aan
Songfestival
vanavond bekend
>96
VRIJDAG 22 MAART 1996
i\
,jpI
•IH
-wil
•^1
?9dl
•wij
■lil
A
M
tcort fcèated Edition W&goö, %maf f $990-,
fety Pack tijdelijk
;sagier en hoofdsteunen* achter.
'oordeel f 1.390,-.
esta", Escort en Mondeo
agons voor de
s van 4-/5-deurs.
.'1971
iM
ngingen voorbehouden. Acties gelden tot
ir de exacte voorwaarden bij de Ford Dealer
TERNEUZEN
Axelsestraat 165
Tel. 0115-613857
ST. JANSTEEN
Hemelstraat 20
Tel. 0114-313041
MOLENWATER
4510 AA BresKens
0117-383230
Cebucof,
!/-
VP incl.
869,-.
(SZ 118)
ities/KRAS
s 073-
i naar ons
dijk 12a
nar I
10-daagse re sP*lf.
touringcar. H°4®' ursies:
pension mei. e* sie„a.
O.a. Florence, P'fi
1 'ik wist het even niet meer. Het
Lis alsof ik zelf depressief werd
Ivan die rol. Ik durfde me niets
Leer te permitteren." Toneel-
I spelen gaat niet van leien dakje.
I Er zijn altijd van die kleine cri-
I is," Dit keer zeker: Caligula is
I 'stevens eerste echte hoofdrol bij
Let Zuidelijk Toneel.
IAlles lijkt dezer dagen in elkaar
ie grijpen: de filosofie van het
absurdisme die schrijver Albert
Camus legde in zijn stuk over de
Bomeinse keizer; de invulling die
Steven aan zijn rol wil geven; het
chaotische leven dat hij leidt als
I acteur en - al zou hij niet zonder
bet theater kunnen - zijn verlan-
a naar een ankerplaats in dit
Landen verbreken
Ifaj vertelt van de warmte en de
charme van zijn geordende jeugd
liiSint-Laureins, een klein dorp
[in Oost-Vlaanderen. Van het
zwemmen in de kreken, iedere
j in bad, 's avonds samen
film kijken. Van de slag die het
[voor zijn ouders was toen hij zei
[dat hij naar de toneelschool in
Antwerpen wilde. Hij herkent er
iets in van Caligula die rigoureus
banden verbrak. „Ik word
1 erg aangetrokken door ie-
mand die het aandurft voor één
t te kiezen, met alle conse-
quenties vandien."
„In iedereen zit wel iets van Ca-
Toen ik het stuk voor het
I eerst las, dacht ik dat hij een ge-
luie was en dat Camus via hem
[zijnfilosofie wilde verkondigen.
J Maar later wist ik dat de schrij-
|ver juist op de gevaren daarvan
I wilde wijzen.
J,Caligula wordt plotseling ge-
I confronteerd met de dood van
[zijn geliefde. Hij spreekt dan
mooie woorden in zijn eerste mo-
og: 'Wie, die vroeger alle
van de wereld in zijn han-
|to hield, kan nu met lege han
den leven.' Hij hakt met een bijl
[heel zijn verleden aan stukken,
t in een roes het leven bloot-
i tot op het bot en blijkt
aan het eind zelf een lege huls."
De acteur kent in zijn omgeving
mensen die seropositief bleken te
zijn. „Dat was voor hen een
enorme schok, maar de andere
kant van de medaille was een re
lativerende houding ten opzichte
van het leven. Het heeft allemaal
niet zoveel belang. Mensen wor
den veel eerlijker. Ze hebben
geen angst meer. Caligula zegt:
'De enige die vrij is in dit leven is
de terdoodveroordeelde, omdat
alles hem onverschillig laat, be
halve de slag die zijn bloed in het
rond Iaat spatten."'
Nutteloos
Caligula breekt met de illusies,
wil absolute eenzaamheid. Alles
komt hem even nutteloos voor.
Het maakt niet uit of je haat of
liefhebt. Er is geen verschil tus
sen goed en kwaad. „Op de
plaats van zijn hart gaan alleen
nog maar schaduwen van harts
tocht tekeer." Steven kan zich
goed voorstellen hoe iemand zich
na een verloren liefde in een au-
todestructief mechanisme stort.
„Waar Caligula in de fout gaat,
is als hij vanuit zijn machtsposi
tie zijn hele omgeving zijn visie
wil opleggen. Hij gaat alleen
maar uit van zijn eigen ego. Dan
wordt hij een monster." Hij ver
telt dat hij zich heeft verdiept in
de levenswijze van het boeddhis
me. „Wat Caligula niet wist en
de boeddhisten wel, is dat een
mens maar een blaadje is aan een
boom, en dat die boom in een bos
staat en het bos in de wereld. Dat
de mens, kortom, maar een on
derdeeltje van het leven."
Een van de bijfiguren zegt: 'Cali
gula dwingt tot nadenken'.
„Dat doet het stuk absoluut. Ik
denk dat we allemaal haten in de
ander, waar we niet in het reine
zijn met onzelf. Maar Caligula
vroeg zich dat soort dingen niet
af, omdat hij alleen met zijn ei
gen ego bezig was. Hij wist niet
dat je geen geluk in het leven
kunt ontwikkelen als je alleen
maar aan jezelf denkt.
„Er is een hele mooie scène
waarin ik samenspeel met Che-
rea en als een worm in een appel
in hem wil kruipen, omdat hij
een stukje van mijzelf heeft.
Cherea zegt dat dat klopt, maar
ook dat je niet gelukkig kunt zijn
zoals Caligula leeft. Hier worden
twee levensopvattingen met el
kaar geconfronteerd die het voor
de toeschouwer zeer boeiend ma
ken."
Caligula pleegt een moord in het
stuk. En aan het eind sleurt hij
zijn vrouw mee in zijn vernieti
gingsdrift. Volgens Steven van
Watermeulen draait het bij Ca
mus niet om de gruweldaden van
tleeg schrikt af. Een pagina met
winig letters, omkaderd door
wit, blijft liggen in de
boekhandel. Of er moet de naam
|Jbvieof Min op staan. Gedich-
tingaan niet, hoewel ieder ooit
wl eens een versje heeft geschre-
|wi.
'.ie is moeilijk, niet toegankelijk, een uiting van de diepste emotie en
I mrdoor beter niet voor vreemde ogen bestemd. Een inkijk in de ziel
j Mu eenmaal beschamend, want de kijker voelt zich een voyeur. En
I «i de geboden blik dan nog verhuld is in jargon van fraai en ontoe-
l'tkelijk, filtert de markt zich automatisch tot een handjevol van ken-
■ners.
I '""Ijzingwekkend is dat leeg en lyrisch het elders beter doet. In opera
I Voorbeeld. Generaties lang was opera vol, druk en dramatisch. Een
Podium, onbeloopbaar door decors en requisieten. Koren die zich ver-
"ongen om zichtbaar te blijven binnen de lijst. En een volume om een
"piterrane marktplaats te overschreeuwen. De operapodia werden
<"w" steeds groter. Onafzienbaar ver gesitueerde achterdoeken, zij-
™enm de kassa en een hoogte als voor een eredienst. Elk ruim-
«'Ik concept, ieder denkbare omvang werd mogelijk.
■"nu staan die podia leeg. Een zetstuk, een streepje slimme belichting
een enkele zanger die niet meer dan een stipje is tegen een ver weg-
jnabstract aangeduide horizon.
I reusachtige Amsterdamse muziektheater is er de profeet
I Hij kiest zijn repertoire bijbehorend. Vroege opera's zonder veel
1 """He en met een introvert drama. Geen massascènes of van uitzin-
1 Sc emoties overlopende duetten. Woede, teleurstelling, wrok en
in een enkele persoon en die vecht in hoofdzaak met zich-
Kje uitingsvorm is lyrisch.
L2?) zit!en vo' b'i Monteverdi's L'Incoronazione di Poppea
I ét m met omdat het werk nieuw is. Leonhardt is al decennia gele-
I fl" V00rSeSuan met het herontdekken van het vroege, kale operawerk.
1 rt.[0ors.'?hing nu is zelfs een reprise van die van een paar jaar her.
- a -omt van een dik dozijn barokspeciatisten, het volume
jfJ"1 een doorzonkamer met op de buren berekend cd-geluid. De
L'15 eerder die van een met spanning opgesierd recital in een Ton
Pmanskerk dan die van de Scala. Toch zit er in het gemiddelde
tien kie en b'i de doorsnee lyrische liederenavonden nog geen
^Procent van de rijen belangstellenden voor de operakassa,
war e'ST"blse opera ma8 poëzie ineens. De Nationale Reisopera is
balt T zLelfde weS opgegaan. Ook daar geen echt orkest meer in de
"oj'iw' het kleine clubje Amsterdamse Bachsolisten. Het toneel is
de ah V°ller' wan'hel modc,ie provinciepubliek waar de Reisopera
Hokïï,"nemten,en aan moet sliJten 's n°S niet Scheel toe aart een Pieter
tonn 'i'Jeroen Henneman-beeld als decor. Christoph Wilibald
ouder J ,?rfeo ed Euridice ('7Ö2>, minder dan een kwart eeuw
tan Mozarts Figaro, is echter een volledig gezongen gedichten-
Steven van Watermeulen: „Je ontdekt steeds weer verschillende facetten in jezelf, omdat je verschil
lende rollen moet spelen.foto jurriaan balke
de keizer. Om zijn filosofie uit te
leggen koos hij de figuur van Ca
ligula vanwege de theatrale mo
gelijkheden. „Maar het stuk ont
leent toch zijn drama aan de
tekst. Ondanks al het moorden
laat Camus Caligula zeggen dat
er te veel doden om hem heen
zijn, dat de wereld leegloopt.
Aan het eind blijkt hij toch een
mens, geen machine." De les die
Camus wil leren, blijkt voor Ste
ven van Watermeulen nog het
best uit een essay dat de Frans-
Algerijnse schrijver gelijktijdig
met Caligula schreef. In De My
the van Sisyphus analyseert hij
de bekende figuur die een steen
een berg ops jouwt die steeds
weer naar beneden rolt. „Je mag
niet alles kapot relativeren, je
moet aanvaarden dat het leven
onverklaarbaar is en tegelijker
tijd mag je de revolte tegen het
leven niet verliezen." De schrij
ver vindt het, de acteur vindt het
met hem.
Camus zei ook dat een acteur een
absurde mens is. „Toen ik dat
las, kon ik me ook daarin terug
vinden. Je ontdekt steeds weer
verschillende facetten in jezelf,
omdat je verschillende rollen
moet spelen."
Steven speelde zijn eerste rol op
zijn twaalfde: die van Jezus in
het passiespel dat elk jaar in zijn
dorp werd opgevoerd. „Ik voelde
instinctmatig dat toneelspelen
iets voor mij was. Mensen ont
roeren of laten lachen, en de er
kenning die je daarvoor kreeg."
Later op de toneelschool kreeg
hij les van Dora van der Groen.
Hij moest het métier onder de
knie krijgen, want theater is niet
alleen maar gevoelens laten op
borrelen. „Je moet het vijftig
keer opnieuw kunnen laten ge
beuren. Ik wist op een gegeven
moment van geen hout planken
meer te maken. Het was in die
vier jaar een enorme strijd om
weer boven te komen."
Van de rol van Jezus naar die
van Caligula, dat is nogal een
verschil.
„Fantastisch toch? Het is totaal
het tegenovergestelde."
Ivo van Hove maakt heftig, fy
siek toneel. Zijn er grenzen aan
wat je wilt spelen?
„Het geweld is soms echt, zoals
in Splendid's. En ik hoor mijn
moeder wel zeggen: dat naakt,
zou je dat wel doen? Maar voor
mij is het geen punt. Ik heb ver
trouwen in de regisseur en hij
heeft vertrouwen in mij."
Op de vraag waar, op zijn 28e
jaar, zijn ambities liggen, komt
een dubbelantwoord. Grote rol
len wil hij, want als hij maar een
enkele keer het toneel op mag om
een paar zinnen te zeggen, gaat
hij zich vervelen en begint hij de
totale machinerie van het thea
ter te zien, waarin een carrière
van belang is en zaken spelen als
jaloezie.
„Maar ik moet daarbuiten ook
iets vinden dat het leven de
moeite waard maakt. Ik loop nu
al wat jaren mee in het theater
en zweef niet meer total loss
rond, zoals toen ik op school zat.
Maar soms vraag ik me af: Waar
om doe ik dit? Waarom geen job
nemen waarbij je om vijf uur
thuiskomt? Tegelijkertijd weet
ik dat ik zo niet zou kunnen le-
I 'Caligula' door Het Zuidelijk To
neel. Met Steven van Watermeu
len, Katelijne Damen, Mark Riet
man, Bart Siegers, Ramsey Nasr
en Henk van Ulsen. Te zien in de
Stadsschouwburg in Eindhoven
op 27 en 28 maart (try-outs) en 29
maart (première). Op 2 april in De
Kring in Roosendaal, op 21 mei in
De Maagd in Bergen op Zoom en
op 8 juni in het Cnassé Theater in
Breda.
U j O"' O
P"so vasthoudendheid en desillusie. Alles slechts voor een
ndwkwekkend gepresenteerd door Linda Maguireeen mez-
lite mT a!s 0rfeLlsdie anderhalfuur vrijwel in haar eentje de span-
0pet ae schoonheid van haar emoties vasthoudt.
v«" Czin het niet meer. Het is een getoonzette bundel
éé'neen T erg' Gemoedsbewe8in8en> wanhoop en verlangen
bopJ', u"ende ziel. In gedrukte vorm hooguit goed voor duizend
de"elim s °Pera,on<!el Plots populair. Misschien een bewijs voor
'zo v0, Is,f"' he< avant garde-gevoel opera ontdekt heeft, want dat zit
K'"luperk dat het zich in een ander ik herkent.
Door Max Steenberghe
De overwinning is groter dan de musicus.
„Het concert is niet geslaagd als ze zeggen:
'wat heeft u prachtig gespeeld'. Nee, het is
pas geslaagd als ze mij vergeten, als alleen de
muziek overblijft. Als ze zeggen: 'wat een
machtige muziekstukken waren dat'. Dan
ben ik tevreden, dan is mijn kunstje gedaan."
Anner Bijlsma (62) is musicus in hart en nie
ren. De cellist moet onderhand tegen de
tweehonderd platen hebben uitgebracht. En
speelt nemen maanden per jaar, veelal in het
buitenland. Een interview-afspraak kan met
moeite worden gemaakt, want de ene week is
het New York, de andere Mexico, de derde
Milaan en het weekeinde zit hij weer in Brus
sel. Noodgedwongen wordt het een telefo
nisch gesprek, wat erg jammer is omdat
Bijlsma's markante hoofd zich laat lezen als
een boeiend boek, en omdat hij gewoon is zijn
instrument ter hand te nemen om zijn woor
den te verklanken en interviews zo uitlopen
in privé-concerten.
Een ontmoeting zit er niet in. Maar goed ook
misschien, want als we bellen blijkt hij de af
spraak glad vergeten. Maar hij schikt zich
even makkelijk in zijn lot, trekt een stoel bij
het praatijzer en babbelt er meteen lustig op
los. De kinderen zijn op vakantie of winkelen
met vrouw Vera (Beths), dus het kan even.
Rustige momenten kan hij koesteren. Nee,
die gebruikt hij niet om te spelen, maar om te
luisteren, zo verbetert hij, al blijkt hij er het
zelfde mee te bedoelen. „Een echt musicus
speelt niet. Spelen is bezig zijn met jezelf.
Muziek maken is luisteren naar hetgeen uit je
handen, uit je instrument komt. Als je een
concert geeft, ben je voor-luisteraar. Je gaat
voor in het luisteren."
„Muziek is een taal, een wereld apart. Vele
soorten muziek, zoals klassiek, modern, pop
of inheems, zijn niet anders dan verschillen
de dialecten van die ene taal. Het een is niet
minder dan het ander. Allen spreken ze de
taal van de muziek. Een taal waarnaar
hoofdzakelijk geluisterd moet worden om
hem te kunnen spreken, te kunnen verstaan."
„Muziek blijft boeien. Nooit ben je ermee
klaar. Nooit zul je het instrument beheersen,
behalve wanneer je zo onzeker van jezelf
bent dat je een ander wordt. Ik bedoel de
leerling-musici, die hun studie afsluiten als
ze net zo klinken als hun meester. De toon, de
vingerzetting, alles is een kopie van het grote
voorbeeld, maar iets eigen zit er niet in. En
Anner Bijlsma
dat is zonde. De ware leermeester laat zich
zelf vergeten."
Hij zucht: „Waar ik me ook zo aan erger is
dat mannetje dat laatst op de radio riep: ik
ben altijd honderd procent. Soms ben ik ach
tennegentig, maar dat hoort het publiek niet,
dat merkt alleen ikzelf. Onzin, niemand is al
tijd honderd procent. En dat hoeft ook niet.
Het zou van concerten maar saaie vertonin
gen maken. Een concert moet een avontuur
blijven, mag geen imitatie zijn van een plaat.
Het mooiste is als zich tijdens het concert iets
nieuws openbaart, als je opeens een inval
krijgt om iets anders aan te pakken. Dat is
het grote avontuur."
„Nee, ook stukken zul je nooit helemaal be
heersen. Sommige bijna, sommige stukken
worden hele goede vrienden die je door en
door kent, je komt langs passages waarbij je
je herinnert: goh, hier had ik vroeger zo'n
problemen mee. Maar nooit zal het helemaal
af zijn. Ze zijn ook zo verdomd knap ge
maakt, er kan zo ontzettend veel in een stuk
zitten dat op papier nog geen velletje lang is.
Neem nou de Bach-suites, ik speel ze al jaren
en jaren en jaren. Dat gaat me inmiddels re
delijk goed af. Maar toch... laatst deed zich
eindelijk een gelegenheid voor: tussen Kerst
en nieuwjaar waren Vera en de kinderen lan
gere tijd weg en kon ik eindelijk het manu
script van die suites eens pakken en er gede
gen naar kijken. En prompt vond ik een paar
dingen vwaarvan ik me achteraf afvraag
waarom ik ze nooit heb gezien: zo moet dat
gespeeld worden. Ik wilde dat ik je het kon
laten horen. Prachtig."
„Ja, je blijft altijd aan een stuk sleutelen.
Nee, dat is geen kommaneuken, dat gaat niet
om details. Want als ik deze ene noot hier nu
meer nadruk geef, dan moet dat straks als hij
terugkomt weer, waardoor het accent opeens
anders valt, het tempo verandert en voor je
het weet, weet je niet eens meer waar je ein
digt. Dat kan enorm spannend zijn. Daarom
wacht ik met het aanpakken van die Bach-
suites totdat ik meerdere dagen de tijd zal
hebben. Want als je zo'n stuk de middag voor
een uitvoering uit elkaar zou rukken, dan zou
je diezelfde avond weieens met je mond vol
tanden kunnen staan."
Brussel (anp) - Het Brussels kun-
stenFESTIVALdesArts veran
dert van ritme. Na de derde edi
tie, die van 9 mei tot 1 juni
plaatsheeft en in omvang weer
vergelijkbaar is met de eerste af
levering van 1994, wordt het fes
tival tweejaarlijks. Wel is de toe
komst van het festival in ieder
geval tot en met 2000 veiligge
steld.
De directie van het kunstenfes
tijn, Frie Leysen en Guido Min
ne, wilde vanaf het begin een
jaarlijkse frequentie om de doel
stelling van het festival te berei
ken: bruggen bouwen tussen de
Vlaamse en Waalse Gemeen
schappen en de nieuwsgierigheid
prikkelen voor wat uit het bui
tenland komt. Vorig jaar al moest
echter hard worden gevochten
om het festival op de been te hou-
Hilversum (anp) - Maxine en
Franklin Brown krijgen van
avond te horen of zij mogen deel
nemen aan het Eurovisie Song
festival. In Genève zullen zeven
aspirant-deelnemers worden uit
geloot.
Aan het Eurovisie Songfestival,
dat op 18 mei in Oslo wordt ge
houden, kunnen 23 landen mee
doen. Alleen Noorwegen, dat het
festival vorig jaar won, is zeker
van een plaats. Vöor de overige
22 plaatsen hebben zich 29 lan
den gemeld.
De winnaars van het nationale
songfestival (met het liedje The
First Time) kijken vanavond in
de TV show van Ivo Niehe (Ne
derland 2, 21.20 uur) naar de be
kendmaking. Omdat de laatste
jaren een groot aantal 'nieuwe'
Europese landen wil meedoen en
de uitzending niet langer dan
drie uur mag duren, voelt de EBU
(European Broadcasting Union)
zich gedwongen tot een vorm van
selectie.
den. Nu kwamen de organisato
ren voor de keuze óf jaarlijks een
klein festival óf tweejaarlijks een
festival dat vergelijkbaar is met
de eerste editie.
Het derde kunstenFESTIVAL-
desArts werkt met een budget
van omgerekend 4,8 miljoen gul
den, waarvan er 2,8 miljoen wor
den besteed aan de voorstellin
gen en evenementen. Het pro
gramma vermeldt zeventien pro-
dukties, waarvan negen premiè
res, die in veertien verschillende
theaterzalen en andere locaties
in Brussel worden uitgevoerd.
Leysen en Minne hebben dit jaar
meer nog dan in de twee vorige
afleveringen in het programma
'een koppige klemtoon op het in
dividuele' willen leggen. De Ne
derlandse bijdrage bestaat uit
een solo-dansvoorstelling van re
gisseur Jan Ritsema en de pre
mière van de opera A king, riding
van Klaas de Vries. Ritsema's
voorstelling gaat onder de titel
Quatuor pour le Fin du Temps,
naar het gelijknamige kwartet
van Olivier Messiaen.
Zoals eerder is gebeurd komt het
Faust-thema weer aan de orde,
nu in de theater- en poppenvoor-
stelling Faustus in Africa van de
Zuid-Afrikaanse Handspring
Puppet Company. Christoph
Marthaler regisseert niet alleen
A king, riding, maar ook de voor
stelling Stunde Null oder die
Kunst des Servierens van het
Schauspielhaus Hamburg. De
Belgische Marianne Pousseur
maakt zoals de componist voor
schreef een keuze uit de Song
Books van John Cage. Uit China
maakt Zhang Yuan een theater
voorstelling onder de titel Dong
Gong, Xi Gong.
De Belgische bijdrage bestaat
naast die van Pousseur uit een
theaterbewerking door Guy Cas-
siers van Hiroshima mon Amour
van Marguérite Duras, een con
cert en installatie onder de titel
randomJimy door Trudo Engels
George van Dam en de theater
voorstelling Venus Mars door
La Dea.
Utrecht (anp) - Voor het vierde
Internationaal Frans Liszt Pia
noconcours, dat zich van 27 april
tot en met 11 mei afspeelt in het
Utrechtse muziekcentrum Vre-
denburg, hebben zich het record
aantal van 59 kandidaten uit 20
landen aangemeld. Opvallend is
dat de Nederlandse deelname be
perkt is tot twee jonge pianisten.
Tijdens de vorige editie in 1992
waren er nog 29 deelnemers.
Aan het concours kunnen pianis
ten tot en met 30 jaar meedoen.
De gemiddelde leeftijd ligt dit
jaar op ruim 25 jaar. De Neder
landse deelnemers zijn Jeroen
Bal (23) en Freek Haverkate (30).
Het concours wordt eens in de
drie jaar gehouden. Dit jaar is het
vier jaar geleden, omdat de wed
strijd vorig jaar zou zijn samen
gevallen met het Koningin Eliza
beth Concours voor piano in
Brussel.
De competitie bestaat uit twee
voorrondes, een halve finale en
een finale. De laatste is dit jaar
voor het eerst beperkt tot drie
kandidaten. Bij vorige edities
waren er zes finalisten, maar vol
gens de organisatie kunnen de
nummers 4, 5 en 6 niet echt als
winnaars worden beschouwd en
bleken zij dat zelf niet als zoda
nig te voelen.
Dans 'Frames per second' maakt indruk
Helmond - 't Speelhuis. Conny
Janssen Danst... met 'Frames
per second'. Choreografie:
Conny Janssen, muziek: J.S.
Bach, Pierre Akendengué en
Yens Yens. Nog te zien: mor
gen in het Chassé Theater in
Breda.
Door Rinus van der Heijden
De Rotterdamse choreografe
Conny Janssen heeft in korte
tijd opgang gemaakt in de we
reld van de moderne dans. Tot
nu toe maakte zij drie seizoe
nen lang een dansproduktie
en die werden zo goed ontvan
gen, dat zij zich definitief nes
telde tussen de top van voor
aanstaande Nederlandse cho
reografen.
Nu brengt ze haar vierde produk-
tie Frames per second. De cho
reografie bestaat uit twee delen,
Portraits en Landscape, die zo
wel afzonderlijk als samen kun
nen worden bekeken. Hiermee
breekt Conny Janssen met haar
traditie om elk programma uit
drie choreografieën te laten be
staan.
Portraits maakte zij voor vier
dansers, die al vanaf het begin
aan haar gezelschap Conny Jans
sen Danst zijn verbonden. Na
overleg met ieder van hen afzon
derlijk en daarbij rekening hou
dend met hun wensen en capaci
teiten, ging de choreografe aan de
slag. Als resultaat kwamen er
vier soli uit de bus, die Conny
Janssen vervolgens verwerkte in
een reeks duetten en kwartetten,
met daartussendoor geweven de
bewuste soli.
Kan Portraits worden gezien als
een huldeblijk aan haar vier dan
sers, in Landscape laat Conny
Janssen haar emoties los en
neemt zij afstand. Acht dansers
zijn er nodig om sferen en beel
den neer te zetten, die soms her
halingen zijn uit Portraits. Daar
mee toont Conny Janssen haar
grote klasse: zij is als een textiel-
kunstenares, die haar stof zelf
weeft, dezelfde lappen meerma
len gebruikt en die eigenzinnig
aan elkaar naait.
Het zijn echter niet alleen de
danselementen die in Landscape
opnieuw opduiken. Ook de mu
ziek van Bach, de Cellosuites 1
t/m 5 komen terug. Waar in Por
traits al een begin werd gemaakt
met bijzonder lichamelijke bewe
gingspatronen, waarin de gebo
gen rug van een danser het
lichaam van een ander torst,
waarin een danser een danseres
bijna dierlijk besnuffelt, waarin
een lichaam de zwaartekracht
kennelijk niet meer kan verdra
gen en telkens ter aarde stort,
waarin een danser zoiets natuur
lijks als lopen onder de loep
neemt, daar breken al deze facet
ten in Landscape met kracht aan
de oppervlakte.
Conny Janssen haalt in dit twee
de deel het dierlijke in de mens
nadrukkelijk naar boven. Lig
gende dansers die zich oprichten
als oplettende luipaarden, op de
borst trommelende mensapen,
mannen als lastdieren, het krijgt
allemaal nadruk in een choreo
grafie, waarin de sfeer niet meer
uitsluitend wordt bepaald door
Bach, maar ook door elektronisch
gevormde en vervormde 'oer
woudgeluiden'.
Wie ooit kennis maakte met de
muziek van Bach, kent de ge
laagdheid van zijn niet aflatende
notenstromen. Zet die maar eens
om in dans. Conny Janssen heeft
zich dat kennelijk als opdracht
gesteld in Frames per second.
Harmonie en vloeiende bewegin
gen zet zij af tegen bijna tegenna
tuurlijke complexiteit, die de
danserslichamen echter prachtig
weten te ondervangen.
Frames per second is daarmee
weer een typisch Conny Janssen-
produkt geworden, dat als een
eenzame boom staat op de prairie
van de Nederlandse moderne
dans.
r
