IdE stem
'Hef lichaam
moet goed
te zien
Russen
in Antwerpen:
van Peter
tot Catharina
Choreograaf Ted Brandsen brengt nieuw ballet met Introdans
jllEUWS kort
•zande
koi
Terneuzen
Magrette
Vlissingen
1GV in Axel
lorres
>e Honte
1 STANDEN
KNAU toegenomen
22 MAART 1996 C2
kaan zaterdag 23 maart de
1 kan worden gekozen uit een
op een rondje met een leng.
en 13.800 meter. Alle afstan-
j bar 'De Klaroen' waar men
as- en kleedaccommodatie is
inisse. Na afloop is er een ver-
tie is in handen van de Bleiiko
r van SV Aloy.
lf houdt zaterdag 11 mei voor
overbekende zaalvoetbaltoer-
Ihal 't Zwaantje te Terneuzen.
Tie toernooi begint die dag om
J afgelopen.
iipke, Gemeente, 't Keldertje,
irunchtime, Bliek, Qutility, De
■uitenlust. Tussen de wedstrij-
Jd geleverd om de Gerrie Müh-
ingst met de bal kan jongleren
dtrofee mee naar huis nemen,
rofee wordt om 16.15 uur die
iioren die geïnteresseerd zijn in
jch opgeven bij Jan de Wolf.
Terneuzen houdt donderdag 2
ng in sportkantine Tacq van
Deze vergadering begint om
f Axel worden zondag 24 maart
paarden gehouden,
iianege Magrette: „Tijdens deze
iepunten worden gereden. Het
■strijden van de Federatie. Dit
■ng Zeeuws-Vlaanderen, zowel
nog aanmelden voor zondag."
laterdag 23 maart met de Boule-
van de KNAU afgesloten. Vorig
lonzales deze wegwedstrijd over
Vrdt de Zeeuwse top weer in het
vard langs de kust richting Dis-
ïwaarts via de Boulevard weer
in handen van Kim Reynierse
j. Eerstgenoemde is al een aantal
at. Heeren doet zaterdag wellicht
:srecord waarvoor een extra pre-
1 staat er naast de 20 ook een 10
^ide wedstrijden, die open staan
gaan om 15.30 uur van start. De
Ichtingswedstrijden. Hun eerste
in worden ingeschreven bij Tren-
irk waar ook de start- en finishs-
|ica als organisator.
Axel worden zaterdag 23 maart
Idstrijden gehouden voor meisjes I
ien vanaf 14 jaar van het gewest
:derlands Christelijk Gymnastiek
bekend worden welke vereniging
j geëindigd is en de wisselbeker in
itrijd in Axel begint om 11.15 uur
lopen zijn. Er nemen zo'n 90 turn-
In zevental verenigingen.
derby in het Zeeuws-Vlaamse lei-
rovinciale zaalvoetbal. De mannen
ist met 3-4 van ZVH Morres. Deze
opende de score via Michel d'Olie-
eer op rij scoorde. Harry Riemens
r voor twee treffers. In de slotfase
1 Arno Z wegers maakte er 2-4 van
j Uden wordt zaterdag 23 maart de
finale gehouden. Voor deze finale
Inde in de twaalf zwemkringen van
leven snelste ploegen uitgenodigd
en De Stormvogel, de winnaar van
start alsmede de ploeg van Schel-
ïelste vier overgebleven ploegen is
ogramma is totaal anders dan in de
kkelijk verrassingen kunnen voor-
De Honte in het zwembad te Hulst
:wemploegen die uitkomen in de
:t Zuid.
Grot 5 Gids
3
ïal
VRIJDAG 22 MAART 1996 DEEL
r De Vlaanderen Sas van Gent.aa"'
vang 18.15 uur. Savok-De Sten
(promotieklasse mannen), sp i
g hal De Vlaanderen Sas van Ge»
d aanvang 18.15 uur. Savok 2-
:- waarts (eerste klasse mannenf
ie sporthal De Vlaanderen Sas
■- Gent, aanvang 16.15 uur. I
-
TENNIS
Zondag 24 maart,
Zeeuwse indoorcompetitie-
Hulster Ambacht 1-ML
(mixed eerste klasse), uur
ert Hulst, aanvang 14-üu ste
Goes 1-MLTC 3 («"«LpeUe,
klasse), Racketcentrum F
aanvang 09.00 uur. /mixed
De Schelde 1-MLTC 1 «Jg»
eerste klasse), jacket Ani.
Kapelle, aanvang 15.00 u
mo 1-Hulster Ambacht lt"n.
nen eerste klasse), Kaca
trum Temeuzen, aanvang^,
uur. SJEF 1-Sluiskil 2 (ma
tweede klasse), Bacl^®£
Terneuzen, aanvang H uu
Door Camiel Hamans
j get is Peter de Grote-tijd. Niet
jlleen in Rusland, waar elke
I presidentskandidaat zich een
allure,van vergelijkbaar staats
manschap, nationalisme en nij
verheidsgezindheid tracht aan
I ie meten, maar vooral daarbui-
I 'ten.
Moest Nederland het tot nu toe
doen met een te Rotterdam ge-
L presenteerd historisch Rus-
Isisch beeld van de Tsaar aller
Tsaren, nu de archieven en de
pots voor vreemde ogen open-
ian zijn, konden een aantal
__j Peter de Grote en zijn
I Pruisische schoonkleindochter
I Catharina de Grote géïmpor-
en verloren gewaande
Hollandse collecties bijna let-
boven water gebracht
I worden. Een gouden koets,
l. schilderijen, juwelen, meubels,
tekeningen, rariteiten, servie
zen, anatomische preparaten,
n, meubels en serviezen
l'worden komende winter in
twee massale exposities te Am-
sterdam vertoond. Rembrandt,
I Lievens, Hals, Rubens, Maria
Sybilla Merian en Steen komen
I ervoor naar Nederland.
I Maar daar blijft het niet bij. Er
l is meer interessants voor een
I Nederlands publiek te melden
fover Rusland dan het bezoek
tsaar Peter de Grote aan
Zaandam waar hij de scheeps-
I timmerkunst spioneerde, het
[huwelijk van tsarendochter
t Paulowna met de latere
Willem II of de angst-
galoppade van be
schonken Don-Kozakken die
i het zoveelste bevrijdings-
I avondje elkaar op kerstavond
11813 met ontblote sabel over de
I Amsterdamse grachten achter-
I na zaten.
J Daartoe is een Stichting Inte-
Cultuur in het leven ge
lroepen die zich bezig houdt
[met uitwisseling van kennis en
I ervaring op cultureel gebied
[tassen Rusland en de Benelux.
I De stichting treedt nu voor het
[voetlicht met een expositie in
I het Antwerpse Hessenhuis, Het
I Kabinet van de Tsaar, waarop
Ivoor het eerst sedert de Parijse
wereldtentoonstelling van 1867
[een overzicht geboden wordt
[van de Russische wereldlijke
f schilderkunst van Peter de
1 Grote tot 1870, de periode van
lie eerste voorzichtige demo-
I cratiseringen onder Alexander
Het is meteen de laatste
ter. Een groot deel van de col-
I lectie komt uit de onlangs her-
Tretjakov Galerij te
i, die de werken in haar
I vaste opstelling wil opnemen.
[Momenten
1 en eindpunt van de ten-
zijn natuurlijke
Imomenten. Peter de Grote
111672—172 5) wilde zijn indo-
I rate, van de wereld afgekeerde
omvormen tot een moder-
I®, machtige natie. Daarvoor
1 hij op zijn manier de
grenzen open. Hij ging, incog
nito, op expeditie, nam op de
terugtocht handwerkslieden en
kunstenaars mee, benoemde
West-Europese gevolmachtig
den die kunst- en wetenschaps
collecties voor hem moesten
opkopen en zond jonge getal
enteerden naar de cultuur- en
machtcentra van zijn tijd om
daar op de bijdetijdse wijze op
geleid te worden.
Zo kwamen de Nederlandse
graveurs-tekenaars Adriaan
Schoonebeek en Pieter Pickae-
rt te Moskou. De jonge schilder
Ivan Nikitin werd met een
streng gereglementeerde op
dracht naar Italië gestuurd en
zijn collega Andrej Matvejev
kreeg een beurs voor Amster
dam en Antwerpen. Ze keken
daar de kunst af en introdu
ceerden die vervolgens in hun
.eigen land. Matvejev kreeg bij
voorbeeld na terugkeer de lei
ding over de decoraties in de
nieuwe paleizen en kerken.
Machtsbelust
Catharina de Grote (1729-
1796) heeft niet alleen haar bij
naam met haar schoöngrootva-
der gemeen. Ze was even
machtsbelust, wreed en ver
nieuwingsgezind. Ze zette de
opkooppraktijken van haar
grote voorganger voort, corres
pondeerde met elke Franse
schrijver-filosoof van naam en
probeerde hen tot een verblijf
aan haar hof over te halen. Vol
taire is er voor een Petersburgs
wintertje op ingegaan. Diderot
strandde op weg naar het oos
ten te Berlijn.
Catharina beperkte zich in
haar moderniseringsstreven
niet tot politiek en wijsbegeer
te. De door haar voorgangster
Elisabeth in 1757 opgerichte
Academie voor Schone Kun
sten werd gereorganiseerd. Een
opleidingsinternaat werd toe
gevoegd en de nieuwe doelstel
ling werd het 'vermeerderen
van het heldhaftig vuur en de
liefde voor het vaderland'. In
Anton Losenko, leider van de
afdeling historieschilders en
voormalig beursaal te Parijs en
Rome vond zij het ideale voor
beeld.
Zijn classistische nadruk op
staat, vaderland, geschiedenis
en deugdzaamheid heeft de
Russische schilderkunst decen
nia lang beïnvloed. Weliswaar
ontstond er in de jaren van de
Dekabristenopstand (1825)
enige romantische ruimte, het
primaat van de Academie bleef
in feite onaangetast tot in de
periode van tsaar-bevrijder
Alexander H, die in 1861 bij
voorbeeld het lijfeigenschap
afschafte, de moderne tijd weer
toegang kreeg tot Rusland.
'Het Kabinet van de Tsaar', tot
26 mei in het Hessenhuis,
Falconrui 53 Antwerpen. Ope
ningstijden 10.00—16.45 uur.
Gesloten op maandag en 1 en
16 mei. Toegangsprijs: BF 100.
Catalogus BF 980
h
van de KNAU Zeeland houdt
jkse algemene vergadering-
1915 uur
sson' in Kapelle waar men om
t een lichte groei zien. Overig®?*"
kkee met 72 leden zich bij watI
it jaar met 1941 leden afge»cThen voriê I
de jaar. Slechts twee clubs he gj
ten en wel De Wielingen (P czag'
ie clubs bleef op hetzelfde pe>
dubs f16' I
mbestand bij de tien Zeeuws 13),
i winst en verlies): AV'56 43 .^„291
port 321 (min 9), Dynamo W' ^21
139 (plus 17), Scheldesport 43v i (J2
Wielingen 202 (plus 35), Avtl
de Grote's onechte dochter Elizabeth Grigorjevna
geportretteerd door Vladimir Loekitsj Borovikovs-
Catherina had een dozijn minnaars en een aantal
zelfs toen ze de verweduwde tsarenkroon al jaren
droeg, waren het gevolg.
Door Ido Broersma
In zijn jongere jaren had hij
nooit gedacht dat hij dan
ser zou worden. En het leek
er helemaal niet op dat die
carrière door een free-lance
baan als choreograaf zou
worden gevolgd. Ted
Brandsen, nu midden der
tig, kreeg na de middelbare
school een beurs om in de
Verenigde Staten te stude
ren. Een vriendin sleepte
hem daar mee naar een
dansvoorstelling. „Toen
kwam ik voor het eerst met
dans in aanraking", zegt de
choreograaf, die met zeven
dansers van Introdans zijn
nieuwe ballet in Nederland
op de planken brengt.
Bij zijn studiepakket in Amerika
hoorde ook acteren. Een docent
zag wel wat in hem en tipte hem
dat hij er een dansopleiding kon
gaan volgen. Ted Brandsen ging
liever terug naar Nederland en
deed auditie bij de Scapino
Dansacademie in Amsterdam.
Hij doorliep de opleiding.
In 1981 begon hij - achteraf tot
zijn verbazing - direct maar bij
Het Nationale Ballet. Hij was op
auditie geweest bij Rudi van
Dantzig en bleef bij de laatste
twee over. Maar Van Dantzig
wist nog niet wie van de twee het
zou worden. Intussen had Brand
sen al contacten met het Israël
Ballet, maar hij had niet zo veel
zin om naar Israël te gaan. Twee
dagen na de eindvoorstelling van
de dansacademie kwam er een te
lefoontje dat hij naar Het Natio
nale Ballet kon gaan.
,,'t Was direct ratsj boem, er in",
herinnert Ted Brandsen zich. „In
de klas had Rudi het niet zo zien
zitten met mij. Maar hij had me
gezien in Subtarrians van Ed
Wubbe, een ballet op muziek van
David Bowie. Daar vond hij me
wel goed in. The sleeping beauty
was het eerste stuk waar ik bij
Het Nationale Ballet in danste."
Klassiek
Het bepaalde tien jaar lang
Brandsens keuze voor het klas
sieke werk, terwijl hij eerder veel
meer interesse had voor modern
werk. Hij dacht ook dat hij geen
man was yoor klassiek ballet.
Maar toen hij eenmaal bij Het
Nationale Ballet zat vond hij het
leuk om balletten van Rudi van
Dantzig en Toer van Schaijk te
dansen. „Het was een erg leuke
groep om mee te werken. En
voordat je het wist was je tien
jaar verder."
In 1991 verliet Ted Brandsen Het
Nationale Ballet en werd hij free-
lancechoreograaf. Hij ging weer
in de Verenigde Staten rondkij
ken. Voor Het Nationale Ballet
maakte hij gelijk Four sections en
er volgden er meer. Zijn laatste
choreografie voor Het Nationale
Ballet was Bach moves, een stuk
voor tien dansers op een klavier-
concert van Bach, dat eind vorig
jaar in première ging. Het was
een klassiek stuk, met meisjes op
spitzen. Met zijn modernere
werk, zoals Triumvirate op mu
ziek van John Cage, dat hij voor
dansgroep Reflex maakte, vestig
de hij eveneens de ogen op zich.
Buitenland
In de tussentijd was Ted Brand
sen ook nog in het buitenland in
de weer. Hij maakte balletten
voor gezelschappen in Kroatië,
Turkije, Frankrijk en Israël. Hij
kan niet zeggen welk van zijn
balletten hij het beste vindt. „Elk
stuk kan wat goeds hebben, of
iets minder goeds. Maar elk stuk
is voor mij een stap verder ge
weest in mijn ontwikkeling als
choreograaf", zegt hij beschei
den. De choreografie van de ope
ra Symposion van Peter Schat en
Gerrit Komrij kwam ook uit
Brandsens koker.
Zijn balletten leidden er toe dat
hij een steeds meer gevraagd cho
reograaf werd. Brandsen viel in
de prijzen. In 1992 werd hem de
Perspectiefprijs toegekend als
jong scheppend theaterkunste
naar. Die prijs bracht hem op
nieuw in de Verenigde Staten.
Dat uitstapje leidde niet direct
tot nieuwe dingen. „Het staat
leuk op je c.v. en de mensen zijn
eerder geneigd naar werk van je
te kijken. De prijs geeft een bete
re naamsbekendheid", merkt Ted
Brandsen op.
Ballanchine
Zijn ballet Crossing the border,
dat hij voor Het Nationale Ballet
maakte, bracht hem volgens een
dagblad-recensent op hetzelfde
niveau als Martha Graham en
George Balanchine. En van zijn
Shoulder to shoulder, voor Na
tionaal Fonds, werd gezegd dat
hij een heldere, mathematisch sa
mengestelde, bijna klassieke cho
reografie had gemaakt.
Ted Brandsen was met collega-
balletmakers in de weer om te
komen tot de oprichting van een
fonds voor de choreografie. Met
behulp van dat fonds zouden ge
talenteerde choreografen de mo
gelijkheid moeten krijgen om een
bepaalde periode hun danskunst
verder te ontwikkelen, zonder de
dwang dat dit tot een voorstelling
moet leiden. Brandsen denkt dat
het fonds, in ongeveer dezelfde
opzet als bijvoorbeeld het fonds
voor de scheppende toonkunst, er
komt. „Die mensen moeten altijd
maar door en hebben nooit een
adempauze", zegt hij wat afstan
delijk.
Suggestief
Bij het horen van de muziek van
de Engelse Gavin Bryars in zijn
String quartet no. 2 uit 1990 zie je
de dansfiguren en. het partner-
werk van de zeven dansers van
het Arnhemse dansgezelschap In
trodans al voor je. Een ontroe
rend ballet?
Het is suggestieve, hedendaagse
muziek van de in 1943 geboren
componist. Het luistert heel an
ders dan een strijkkwartet van
bijvoorbeeld Bartök. In het begin
worden verwachtingen gewekt.
De strijkers van het Balanescu
Quartet - waarvan de bezetting
bestaat uit eerste, tweede en alt
viool en cello - bepalen de hoge
tonen. Het tempo is langzaam.
Opeens gaat het wat zwaarder en
sneller. De muziek wordt een
beetje treurig.
Dan zijn er weer opwekkende,
hoopvolle tonen en op de achter
grond zijn een soort aanhouden
de new age-klanken te horen.
Prachtige muziek voor de roman
ticus.
„Ik wilde hier wat mee", zegt Ted
Brandsen. „Ik kende werk van
deze componist en ik kwam dit
stuk vrij toevallig tegen. Ik had er
een idee over welke richting ik
hier mee op wilde. Ik houd ervan
om hedendaagse muziek voor
mijn balletten te gebruiken, maar
er is ook veel waar ik niets mee
kan, waar ik geen dans bij kan
bedenken. Dat kon ik hierbij wel,
iets extra's. Dit is lyrische mu
ziek, met een beetje een melan
cholieke ondertoon."
Het nieuwe ballet van Brandsen
is dan ook lyrisch. „Het is niet
verhalend in de zin van een anek
dote" vindt hij er zelf van. Over
de inhoud wil hij verder niet veel
kwijt.
„Ik vind dat je dans moet onder
gaan. En ik vind ook dat ik van
tevoren niet moet zeggen wat het
is, dat het publiek dat naar het
stuk kijkt niet zegt: 'vind ik het
nu wel zo?'. Het is moeilijk in
woorden uit te leggen waar het
om gaat". Ted Brandsen laat lie
ver de danstaal voor zich spre
ken. „Hoe meer je hebt gezien en
kennis hebt opgedaan, des te
meer kun je je er voor openstel
len. Dat is bij muziek ook zo."
Naamloos
Een titel voor zijn nieuwe werk
had Ted Brandsen nog niet. En
kele dagen voor de première in
Schouwburg Arnhem was zijn
ballet, dat hij voor het nieuwe
programma 3 van Introdans heeft
gemaakt en ingestudeerd, nog
naamloos.
Hij had er eerst wel één, Transit,
maar zo heette het ballet al dat
Graham Lustig voor het Intro-
dans-repertoire had gemaakt.
Een ballet zonder titel, of zoiets
als Untitled, leek Brandsen ook
niet handig. Hij verwachtte dat
hij voor de première nog wel een
naam kon bedenken.
„Ach", zegt Brandsen, „bij een
eerdere choreografie wist ik ge
lijk de titel. Vaak groeit zoiets
pas als je een stuk maakt, 't Is net
als met de geboorte van een kind
je. Eerst heb je dan ook geen
naam."
Verwantschap
Ted Brandsen, wiens choreogra
fisch werk verwantschap ver
toont met de grote vernieuwers
van de klassieke ballettechniek
als George Balanchine, Hans van
Manen en William Forsythe, koos
zeven dansers van Introdans voor
zijn ballet uit. Hij heeft zijn bal
let speciaal op Introdans en hen
afgestemd. Tijdens de repetities
is het volgens hem sterk gegroeid.
Ted Brandsen heeft de indruk dat
zijn tien jaar bij Het Nationale
Ballet zeker bij het nieuwe dans
stuk meespeelt. „Maar dit is min-
Ted Brandsen: „Elke keer als
je als choreograaf weer met een
groep dansers bent, ga je met je
billen bloot. Met vertrouwen
van beide kanten kun je iets
nieuws creëren.
FOTO JOHN VOERMAN
der klassiek dan bij Het Nationa
le Ballet. Het is ook niet neo
klassiek. Het is vrijer in bewegin
gen, aardser, met dingen uit de
Graham-techniek, met een mo
derne achtergrond."
Drie vrouwen, Shirley Raben-
berg, Diane Matla en Annemarie
van der Meulen, en vier mannen,
Mike van Loon, Detlev Alexan
der, Lauro Marcenaro en Robin
van Zutphen, dansen het stuk.
„Ik wilde de kwaliteiten van deze
mensen gebruiken en ik denk dat
ik daarin ben geslaagd. Ik ben er
heel tevreden over zoals we héb
ben gewerkt. Er was een goede
communicatie tijdens het creatie
ve proces. Dat stelt je ook in staat
andere, nieuwe dingen te probe
ren. Elke keer als je als choreo
graaf weer met een groep dansers
bent, ga je met je billen bloot.
Met vertrouwen van beide kanten
kun je iets nieuws creëren",
merkt Ted Brandsen op.
Pittig
De choreograaf vindt dat het stuk
in het midden erg pittig voor de
dansers is. „Het is zwaar om te
doen. Juist omdat er veel oyer-
gangen van krachtig en dyna
misch naar heel zacht in voorko
men."
Zoals vaak bij modern ballet
moet de belichting het belang
rijkste decor-effect geven.
Brandsen heeft gekozen voor een
simpel, open toneelbeeld. De kos
tuums zijn van zijn vaste ontwer
per, Franfois-Noël Cherpien, die
danser is bij Het Nationale Bal
let. Elke danser heeft vooor de
verscheidenheid zijn eigen kleur
kostuum, met nauwsluitende
vormen, want, vindt Brandsen,
'het lichaam moet goed te zien
zijn.' De dansers treden echt op
als groep. „Iedereen vertelt z'n
deel van 't verhaal. In principe is
iedereen hierin belangrijk. Het
kan ook niet met één minder wor
den uitgevoerd. Iedereen moet er
zijn."
Programma 3 van Introdans be
staat uit 'De onzichtbare steden'
van Gian Franco Paoluzzi, het
nieuwe ballet van Ted Brandsen
en 'Reguiem' van Ton Wiggers.
Tijdens de tournee wordt 'Re
guiem' af en toe omgewisseld
door 'Scheidslijn', eveneens een
ballet van Ton Wiggers. Op 28
maart in De Nobelaer in Etten-
Leur en op 6 mei in het Chassé
Theater in Breda Chassé.
