'Tijd dat vrouwen hun flinkheid tonen'
Vitamine-chips en mineralen-jam
Vijf v(
twaal
de vli
Lesmethode moet kinderen aan het bewegen krijgen in de klas
Ook dokter moet aanraken leren
Malou van Hintum, de vrouw die het 'zeurfeminisme' ten grave droeg
Ziekenhuizen pleiten voo
protocol over reanimeren
Blauw stuk rl
blijkt een ni<
DE STEM
LIJF LEVEN
De Harde Kern
Intimidatie
Relatie
Mannen
PRODUCT INFORMATIE
Trombosebeen thuis behandelen
Ouders scheutig met drugs
AESTEM
Asfaltwegen
Luchtmacht VS
informatie
gSïSÏ"'001-
WOENSDAG 20 MAART 1996
Amsterdam (anp) - Je zo ver mogelijk uitrek
ken naast je stoel en daarna slap over je tafel
tje hangen. De tafel van acht opzeggen en bij
oneven nummers op je rechterknie en bij even
.nummers op je linkerknie slaan.
Met de hele klas doen alsof je naar een tennis
wedstrijd kijkt en je hoofd heen en weer
bewegen.
Dat zijn enkele van de 'bewegingstussendoortjes' op
de zogenoemde fysio-kalender voor kinderen op de
basisschool. De kalender, bedoeld om in de klas op te
hangen, bevat tientallen van dergelijke opdrachtjes.
Een onderwijzer kan zijn leerlingen daarmee even in
beweging brengen als de concentratie dreigt te ver
slappen. De opdrachtjes zijn bedoeld voor tussen de
schoolbanken, niet zozeer voor in de gymzaal.
Volgens het Fysiotherapeutisch Centrum Amster
dam, dat de lesmethode heeft samengesteld, is de
aanpak om leerlingen op de basisschool wat meer te
laten bewegen in Scandinavië al langer een succes.
Voor de Nederlandse scholen ontwikkelde men een
lesmethode voor de Nederlandse basisschoolleerlin
gen.
De samenstellers, Elise Sijthoff en Lot Kooyman,
wijzen erop dat bewegen in de klas veel voordelen
heeft. Niet alleen worden sfeer en concentratie in de
klas gestimuleerd, ook raken kinderen wat meer ver
trouwd met hun eigen lichaam. Volgens Sijthoff richt
de methode zich op 'een positief lichaamsbewustzijn
als basis voor een blijvend veelzijdig bewegingspa
troon.'
De kalender biedt elke maand tien opdrachtjes, die
slechts enkele minuten in beslag hoeven te nemen.
Met de bijbehorende handleiding kan het aantal 'be
wegingstussendoortjes' fors worden uitgebreid.
Door Marianne Schoone
;In haar boek Macha Macha
rekent Malou van Hintum af
met het klaagfeminisme. Het
feminisme als ideologie is
achterhaald, schreef ze. Kin
deropvang en deeltijdarbeid
zijn niet langer exclusieve
vrouwenproblemen. 'Niet
zeuren, maar flink zijn', luidt
de opgewekte boodschap. De
geschokte vrouwenbeweging
verweet Van Hintum de dolk
in de rug van het feminisme te
hebben gedreven. Tegelijker
tijd wekte haar boek feminis
tisch Nederland uit een lange
winterslaap.
„Het zou zo aardig zijn als ie
mand eens onderzoek zou doen
naar de kwaliteit van de liefde.
Dorien Pessers bijvoorbeeld, die
,is daar goed in. Een onderzoek
naar waarom het zo vaak mis
loopt. Waarom de man die sa
men met zijn vrouw voor kinde
ren kiest, toch uiteindelijk zijn
baan voorop stelt. En haar uit
eindelijk voor de zorg op laat
draaien. Wat is dat voor een
vent?"
„Kinderen zijn toch nog altijd de
iachilleshiel van de vrouw," con
stateert Malou van Hintum (34),
schrijfster van Macha Macha.
„Als een vrouw een kind wil, zal
zij een keuze moeten maken. Als
beiden kiezen voor een carrière,
dan moet ook hij een keuze ma
ken. Zich laten steriliseren. Punt
uit. Waarom eigenlijk niet? Je
neemt die beslissing toch sa
men?"
In haar boek Macha Macha zet
Malou van Hintum zich af tegen
.de 'zeurfeministen'. De oude
garde die zich manifesteert als
de gedoodverfde verliezer. „De
vrouwen van de tweede feminis
tische golf hebben de basis ge
legd voor de emancipatie, maar
.'zij maken er onvoldoende ge
bruik van. Ze wentelen zich nog
steeds in de rol van slachtoffer."
JHet is tijd dat vrouwen hun
flinkheid gaan tonen. „Keuzes
maken. Zich niet laten intimide
ren." Van Hintum kiest voor de
'macha': ze heeft een hekel aan
vrouwen die klagen hoe moeilijk
,het is om kinderen en werk te
combineren. „Kinderen zijn een
keuze. Maar zij doen alsof het je
overkomt. Kinderopvang of
'deeltijdarbeid zijn geen exclu
sieve vrouwenproblemen. Zorg
staat op de politieke agenda. De
kranten staan er vol van. Maar
Malou van Hintum: 'We hebben nu het tij mee, het klimaat is gunstig.'
als je hoort hoe zij er over pra
ten, is het een molensteen om je
nek. Kinderen, dat zijn in hun
ogen een opvangprobleem, een
obstakel voor je carrière. Als je
het aantrekkelijk wilt maken
voor mannen, moet je het anders
aanpakken. Zo maak je nooit
bondgenoten."
Malou van Hintum.' een stoere
meid die op haar toekomst is
voorbereid. De werkelijkheid is
wel even anders, vindt De Harde
Kern. Dit groepje vrouwen, der
tigers met een universitaire
baan, kwam in het geweer nadat
Van Hintum vorig jaar het dood
vonnis over het feminisme had
uitgesproken.
De Harde Kern heeft eerder deze
maand het boek Wel feminis
tisch, niet geëmancipeerd gepre
senteerd. Exact een jaar nadat
Malou van Hintum het eerste
exemplaar van Macha Macha
uitreikte aan Paul Rosenmöller,
fractievoorzitter van Groen-
Links.
Waar Van Hintum het overdre
ven pessimisme van de 'oude
garde' hekelt - „we hebben nu
immers het tij mee, het klimaat
is gunstig" - stelt De Harde
Kern dat het feminisme nog lang
niet failliet is: „Feminisme is te
gen de stroom in zwemmen. Als
je niets doet, dan drijf je terug."
Feminisme is als het huishou
den, je moet het bijhouden.
Naar aanleiding van Macha
Macha maakt De Harde Kern de
balans op. Nog lang niet alle
doelen zijn bereikt. Als je de te
gel oplicht, komen de 'torren' te
voorschijn: 'Want 42 procent van
de mannen geeft weliswaar te
kennen dat zij de zorg voor kin
deren wil delen. Maar slechts
twee procent blijkt het ook
daadwerkelijk te doen', staat te
lezen in het boek. Bovendien
constateert De Harde Kern nieu
we problemen: de 'bytes'.
Het stijgend aantal operaties die
vrouwen ondergaan om zich op
cosmetische wijze te verfraaien,
is zo'n byte. Van Hintum: „De
Harde Kern doet alsof tegen
woordig vrijwel elke vrouw naar
de plastische chirurg gaat om
haar borsten te vergroten. Dat is
gewoon niet waar. Buiten dat
zijn de vrouwen die niet op me
dische indicatie gaan, getikt
vind ik. Ik heb geen zin om te
horen dat zij het slachtoffer zijn
van het schoonheidsideaal. Dan
zeg ik: kies voor jezelf. En stop
met het lezen van die damesbla
den. Want die houden het
schoonheidsideaal in stand. Die
bladen worden wel door vrou
wen geschreven."
In het boek Wel feministisch,
niet geëmancipeerd zet De Har
de Kern zich op haar beurt af te
gen de 'nieuw geëmancipeerden':
FOTO JURRIAAN BALKE
'Vrouwen zoals Lydia Rood, die
vinden dat seksuele intimidatie
niet zoveel voorkomt. Of Sarah
Verroen, die alleen leuke
macho's kent, die het haar in bed
toch volkomen naar de zin ma
ken. Of Malou van Hintum die
alleen maar mannen kent die
zonder mokken de helft van het
huishouden en de kinderverzor
ging op zich nemen'.
Met stomme verbazing heeft Van
Hintum gelezen dat zij blijkbaar
ook in deze groep 'zorgeloze uit
zonderingen' wordt gecatalogi
seerd. „Bij het lezen zakte ik bij
na van woede door de bodem van
de trein. Wat ze je allemaal in de
mond leggen!"
De Harde Kern zet keurig op een
rijtje wat we eigenlijk al weten,
vindt Van Hintum. Maar geeft
vervolgens geen nieuwe strate
gie. „Daar word je zo depressief
van. Ze tonen aan dat we onze
oude doelen nog niet hebben be
reikt. Dat slaat zo dood. Je kunt
wel blijven zeggen dat allochto
ne meisjes het zo moeilijk heb
ben. Maar je kunt ook benadruk
ken dat er steeds meer allochto
ne meisjes een universitaire stu
die volgen. Je wilt mensen toch
ook het gevoel geven, dat er iets
kan veranderen!"
Het praatgroepfeminisme heeft
de tweede emancipatiegolf uit
eindelijk de das omgedaan, vindt
Van Hintum. „De eerste golf, die
van Aletta Jacobs en het vrou
wenkiesrecht eindigde in 1922
toen alle Nederlandse vrouwen
kiesrecht kregen. De tweede
hield op te bestaan toen het per
soonlijke niet langer meer poli
tiek was. En Anja Meulenbelt
begon aan een tot mislukken ge
doemde relatie met - ze had hem
dan toch nog gevonden - Neer-
lands enige leuke man", schrijft
ze in Macha Macha.
Van Hintum: „Vrouwen hebben
veel bereikt. Zij verwijten mijn
generatie dat we het laten vers
loffen. Ik vind het jammer dat
vrouwen denken dat ik helemaal
niks met het feminisme te maken
wil hebben. Het is onzin. Want
als ik het allemaal niks zou vin
den, had ik zo'n boekje toch niet
geschreven?"
„Misschien was de toonzetting
niet goed," bedenkt ze dan. Maar
meteen wordt elk spoor van
twijfel van tafel geveegd: „Je
moet eerst afrekenen om dan
verder te kunnen. Waar het mij
om gaat is dat je meer kunt dan
je denkt. Je moet alleen niet den
ken dat je alles kunt. Maar vrou
wen willen niet kiezen. Sinds
een jaar staat Macha Macha op
de feministische agenda. In die
zin is het wel geslaagd."
Naast de storm van kritiek die
haar gedachtengoed heeft doen
opwaaien, zijn er ook positieve
reacties. „Die mensen komen
vaak na afloop naar me toe. Ook
mannen. Maar die herkennen
zich vooral in het hoofdstuk over
'de echte man'. Ik heb zelfs mee
gemaakt dat een man mij be
dankte; omdat ik de'man weer
zijn plekje had gegeven. Zo
schattig!"
Want 'de echte man' zweeft nu
ergens tussen macho en softie.
„Het emancipatieproces heeft
voor mannen niet veel in petto
gehad. Ja, strijken. Maar welke
man zit daar nu op te wachten?"
Van Hintum broedt dan ook al
op een boek over de 'verschraal
de mannelijkheid'.
Door nieuwe stollingsremmers kunnen patiënten met af„
bloedstolsels in beenaderen zich in veel gevallen voortaan,]
thuis behandelen. Een ziekenhuisopname van een week is
niet meer nodig. Dit blijkt uit een door het Academisch Media
Centrum in Amsterdam gecoördineerd onderzoek, waarvanJk
sultaten deze week worden gepubliceerd in het
schrift The New England Journal of Medicine. Jaarlijks ko»
ongeveer twintigduizend mensen met een trombosebeen
ziekenhuis terecht. Daar ondergaan ze een behandeling met,'
tistollingsmiddelen. Zo voorkomen artsen dat de stollingen jj
uitbreiden. De behandeling is vrij ingrijpend, omdat een1 5
dosis heparine bloedingen veroorzaakt, terwijl een te
de trombosevorming niet voldoende afremt. De dosis n
opnieuw worden ingesteld en gecontroleerd. Als trombose niet ii
doende wordt behandeld, kan in het ergste geval -
embolie optreden.
Amerikaanse ouders zijn al te scheutig met drugs voor hun kinjf
ren. Dat stelt de Internationale Narcotica Controle Com:
van de VN in een vorige week verschenen rapport. Met na®
'temperamentvolle' en 'hyperactieve' kinderen zouden op n*
schaal onder de duim worden gehouden met kalmeringsmiddel®
De drug Ritalin is het meest gewild, aldus het VN-rapport
gebruik eran in de VS is volgens de rapporteurs sinds 19!
vijftig procent toegenomen. Dit jaar zullen er in Amerika waar-
schijnlijk 350 miljoen doses van de drug over de toonbank g;
Verontrustend vindt het rapport dat daardoor inmiddels
zwarte markt voor het medicijn is gecreëerd. Kinderen die jj
drug op doktersvoorschrift krijgen, verkopen het vaak aan meda-
scholieren die denken dat het hun concentratie bij examens ka
bevorderen.
Van onze verslaggever
Nijmegen - Wel of niet reanimeren? Deze vraag krijgt ieJj
ernstig zieke patiënt met bijvoorbeeld een risico op een hart-
ademstilstand binnenkort in tal van ziekenhuizen in Nederla
standaard voorgelegd. Met een uniforme richtlijn over reai
matie willen de ziekenhuizen duidelijkheid scheppen voori
patiënt én behandelaars als artsen en verpleegkundigen.
De Nederlandse ziekenhuizen to
nen, aldus dr. J. van Delden van
het Centrum voor Bio-ethiek en
Gezondheidsrecht van de Rijks
universiteit Utrecht, steeds meer
belangstelling voor het officieel
vastleggen van een niet-reani-
meerbeleid. In veel ziekenhuizen
zijn volgens Van Delden me-
disch-ethische commissies al vol
op bezig met de vraag in welke si
tuaties en wanneer de kwestie
'wel of niet reanimeren' aan de
patiënt moet worden voorgelegd.
Hiermee willen de ziekenhuizen
voorkomen dat een patiënt in een
stervensfase tegen zijn zin wordt
gereanimeerd, omdat zijn wens
niet schriftelijk is vastgelegd.
Ook is in zijn algemeenheid het
doel het aantal reanimaties, dat
bij voorbaat vrijwel zinloos is,
drastisch te verminderen.
Tot op heden is de gangbare op
vatting in de ziekenhuizen: altijd
reanimeren, tenzij de patiënt dan
wel zijn familie anders hebbben
aangegeven. Dat is en blijft ook
altijd het geval, wanneer een pa
tiënt met spoed wordt opgeno
men.
Bij een besluit om wel of niet te
reanimeren, door hartmassage of
beademing, wordt van alles be
trokken. De wens van de patiënt,
de leeftijd, de levensverwachting,
het lijden en de kans op succes
van een reanimatie. De wens van
de patiënt komt op de eerste
plaats, de levensverwachting op
de tweede plaats en de kwaliteit
van het leven van
derde plaats.
De komst van richtlijnen own
animatie in de ziekenhui!
hangt samen met de Wet Gen#
kundige Behandelings Overa
komst die op 1 april 1995
kracht is geworden,
krijgen de ziekenhuizen
kort te maken met de Kwahteit
wet Zorginstellingen, waarin
der andere de kwaliteit vana#
sche handelingen is gewaa
borgd. In de gezondheids
staat de laatste jaren steeds mt
de vraag centraal of aan zieke
huispatiënten zou moeten
den gevraagd wat hun w
zijn met betrekking tot reai
ren of dat ze in het bezit zijn
een levenstestament. Daarom
er binnen de ziekenhuizen
krachtig pleidooi voor ei
dragscode overreanimatie.
Het besluit om niet te reanimti
wordt in Nederlandse zieteé
zen meer dan
keer per jaar genomen. Dat is
zes procent van de anderhalf n
joen opnamen per jaar.
De kans op een geslaa
matie is klein, namelijk één
zeven gevallen. In een
veertig procent van de g
slagen de artsen erin door nan
matie de ademhaling en
omloop te herstellen, n
minder dan veertien procent i
de gevallen kan de patiënt uit:
delijk het ziekenhuis levend w
laten.
Door drs. Jan Paalman
In het buitenland stoppen ze
graag extra vitamine in bier,
chips en jam of wat extra mine
ralen in melk, kaas en yoghurt.
Dat adverteert lekkerder, want
met wat toegevoegde vitamine
maak je van een pakje kledder
toch iets speciaals. In Nederland
mocht dat niet van de Warenwet.
Maar in april verandert die wet
en mag het voedsel worden ver
rijkt en 'gerestaureerd' met en
kele vitamines en mineralen.
Kan dat kwaad? En zo niet, wat
is dan het nut?
Een tekort aan vitamines kan in
ieder geval kwaad. Dat hebben
wrede experimenten van de na
tuur ons wel duidelijk gemaakt.
Neem scheurbuik. Voor de
komst van de aardappel was de
ze ziekte in Europa heel normaal
en vooral het zeevarende volk
had ervan te lijden. Zo verloor
Vasco da Gama in 1498 bij het
ronden van Kaap de Goede Hoop
de helft van zijn manschappen
aan scheurbuik. Niets tegen te
doen. De toenmalige remedie te
gen die ziekte was even cynisch
als praktisch: men zeilde een
voudigweg met twee keer zoveel
manschappen uit als strikt nodig
was.
Pas in 1747 vond de Schotse
scheepsarts James Lind de echte
remedie: citroenen, sinaasappe
len, dus vitamine C. Vitamines
zijn onmisbaar voor het lichaam
en een tekort eraan uit zich in
een gebreksziekte: een tekort
aan vitamine D veroorzaakt En
gelse ziekte, te weinig vitamine
BI veroorzaakt Beriberi en een
tekort aan vitamine A is in de
Derde Wereld nog steeds een be
langrijke oorzaak voor blind
heid.
In Nederland komen deze ge-
breksziekten niet voor. De over
heid, de Voedingsraad en bijna
de hele medische gemeente is er
van overtuigd dat als je redelijk
verstandig eet je voldoende vita
mines binnenkrijgt. En meer vi
tamines slikken dan de 'aanbe
volen dagelijkse dosis' heeft
geen zin.
Aan die wijsheid werd vijfen
twintig jaar geleden getornd
door iemand die door de medi
sche gemeente niet te negeren
viel. Linus Pauling, het knapste
jongetje van de klas, tot nu toe
de enige sterveling die de Nobel
prijs twee keer heeft gewonnen,
verkondigde rond 1970 dat vita
mine C in zeer grote hoeveelhe
den, tot liefst 300 keer de aanbe
volen dagelijkse dosis, een effec
tief middel is tegen kanker. Zijn
wetenschappelijk gewicht ver
leende prestige aan de voorstan
ders van het slikken van hele
grote, megadoses vitamines. In
de jaren tachtig raakte het slik
ken van zogeheten voedingssu-
plementen zeer in de mode: mi
neralen, sporenelementen, es
sentiële vetzuren en vitamines.
Vooral de vitamines worden in
alle soorten en in alle doseringen
aangeprezen tegen bijna alle
kwalen. Tegen rimpels, broze
botten, duffe hoofden, moeheid,
ziekten van hart en vaat, kanker,
vergeetachtigheid, stress, on
vruchtbaarheid, bloedarmoede,
ontijdig overlijden - noem maar
op. Dat vitamine C bij herhaling
niets bleek uil te halen tegen
kanker maakte niets uit. Ook
Paulings andere stokpaardje -
vitamine C tegen verkoudheid -
bleek niet bestand tegen weten
schappelijk onderzoek.
Maar helemaal onzinnig waren
Paulings opvattingen ook weer
niet. In ons lichaam komen als
bijproduct van normale chemi
sche reacties voortdurend vrije
zuurstofradicalen vrij. Dit zijn
chemisch zeer actieve stoffen die
alles wat ze tegen komen zouden
vernielen als ze niet op tijd door
zogeheten radicalenvangers
worden geëlimineerd. Vanwege
hun allesverwoestende werking
worden ze onder meer in ver
band gebracht met veroudering,
het ontstaan van kanker en van
ziekten van hart en vaat. Welnu.
De vitamines A, C en E zijn anti-
oxydanten, ze vangen extra
zuurstof weg en zijn daarom in
principe buitengewoon geschikt
als radicalenvanger. Bovendien
zijn er theoretische gronden om
aan te nemen dat vitamine A een
extra gunstige werking op kan
ker zou kunnen hebben, en dat
vitamine E de vorming van het
'slechte' oxy-LDL-cholesterol
voorkomt. Maar helaas, helaas -
uit onderzoek bleek daar heel
weinig van. Nog het beste komt
vitamine E er van af. Er zijn in
directe aanwijzingen dat er een
omgekeerde relatie is tussen vi
tamine E en hartdood: dus hoe
meer vitamine E hoe minder
kans om aan een hartinfarct te
overlijden. Maar die relatie is
nog veel te onzeker om daar een
aanbeveling aan te verbinden.
Een echt bewijs ontbreekt. En
niemand weet of langdurig slik
ken van vitamine E kwaad kan.
Met de carrière van vitamine A
als middel tegen kanker liep het
slechter af. Roken verhoogt sterk
het aantal radicalen in de longen
die zich vervolgens kankerver
wekkend op het longweefsel
storten. Je zou dus theoretisch
mogen verwachten dat vitamine
A bij rokers een beschermende
werking heeft tegen longkanker.
Dat zocht men in Finland uit.
Men liet 30.000 Finse rokers ja
renlang of een neppil slikken of
een vitaminepreparaat met
meerdere malen de gebruikelijke
dosis vitamine A en E. Tot ver
bazing, zo niet ontzetting van de
onderzoekers bleek het vitamine
E geen enkel effect te hebben en
liet vitamine A de kans op kan
ker zelfs met 18 procent stijgen!
Onlangs is dit Finse onderzoek
in Amerika bevestigd: daar vie
len bij de slikkers van vitamine
A 17 procent meer doden en
kwam longkanker 28 procent
meer voor!
Dit alles maakt dat de Voedings
raad uiterst sceptisch is over het
nut van extra vitamines. Er is
nog een reden. In Nederland
komt men gemiddeld niets te
kort, maar (zo bleek onlangs uit
onderzoek) bij bepaalde groepen
als pubers, bejaarden, zwangere
en zogende vrouwen kunnen
soms tekorten ontstaan aan ij
zer, seleen, koper en in mindere
mate zink en calcium. Vitamine
A en wellicht E krijgen veel
mensen te weinig binnen. Maar
omdat juist deze stoffen (en dan
vooral vitamine A en D alsmede
seleen, koper en zink) makkelijk
worden overgedoseerd mogen ze
van de nieuwe Warenwet niet
zomaar in de voeding worden
gestopt. Wel mogen producten
worden 'gerestaureerd': vitami
nes die bij de bewerking van het
voedsel zijn verdwenen mogen
tot het normale niveau worden
aangevuld. Het echte verrijken
van voeding mag alleen met de
vitamines B, C en E en een aan
tal mineralen. Vanaf 1 april mag
er vitamine C in de chips en als
voeding vermomde kledder. Dat
zal een hoop reclamegetetter ge
ven, „want", zo schreef Good
man al jaren geleden, „geen en
kel medicijn heeft voor zoveel
kwakzalverij, onbegrip, verwar
ring en misbruik gezorgd als
juist vitamines."
Doordr. Paul van Dijk
Ongewenst lichamelijk contact in de sport en
in het onderwijs is dagelijks nieuws. Hoe zit
het met lichamelijk contact bij de dokter?
Er bestaan grote verschillen tussen culturen
in de wijze waarop lichamelijk contact wordt
beoordeeld. In Nederland behoort het aanra
ken van elkaar tot de privé-sfeer. De tedere
aanraking tussen ouder en kind of tussen ge
liefden is bij uitstek het kenmerk van de inti
miteit en gebeurt in het algemeen niet in het
openbaar.
In onze cultuur is er een taboe op de publieke
aanraking. We gaan uit van de gedachte dat
elke mens een bepaald territorium heeft waar
anderen geen toegang toe hebben. Een aanra
king kan gemakkelijk worden ervaren als het
ongeoorloofd binnendringen in dat territo
rium. Het wordt beschouwd als een bedrei
ging van de autonomie, een aantasting van de
privacy. De aanraking wordt een aanran
ding. Huisartsen (en andere beroepsgroepen
in de gezondheidszorg) maken dagelijks be
roepsmatig lichamelijk contact met hun pa
tiënten zonder dat dit als ongewenst of niet
passend wordt ervaren. Toch gebeurt dit me
dische contact niet zonder meer probleem
loos. De dokter en patiënt zoeken voortdu
rend naar passend gedrag. Een daarvan is het
afstandelijk taalgebruik.
Door formeel medisch te spreken bij het li
chamelijk onderzoek wordt de aanraking als
het ware ontdaan van zijn persoonlijk karak
ter. De medische taal is heel geschikt om het
aanraken als een professioneel contact te la
ten verlopen. Onpersoonlijke en orgaange-
richte uitspraken maken duidelijk dat het li
chamelijke contact niet van doen heeft met
hem of haar, maar dat het gaat om de pro
staat, de vergrote baarmoeder of de ontsto
ken lever.
Een ander middel om de aanraking van de
dokter te veranderen in medisch handelen, is
het vermijden van oogcontact. Als dokter
kijk je dan nadenkend in de verte of profes
sioneel geïnteresserd naar een bepaald li
chaamsdeel. Direct oogcontact wordt ontwe
ken. Dokter en patiënt suggereren daarmee
niets intiems met elkaar te hebben.
Directe middelen om de aanraking van de
dokter te ontdoen van intimiteit is het dragen
van handschoenen, een witte jas, een mond-
masker. Er wordt letterlijk iets geplaatst tus
sen het lichaam van de dokter en dat van de
patiënt. Dit effect is nog sterker bij het ge-
De tedere aanraking tussen geliefden is het kenmerk
van intimiteit.
bruik van instrumenten: een stethoscoop, een
speculum, de bloeddrukmeter enzovooort.
Dat het goed kunnen omgaan met het aanra
ken van de ander minder eenvoudig is voor
de dokter dan het vaak lijkt, komt vooral in
de medische opleiding tot uiting. Er zijn ver
scheidene situaties tijdens de studie die aan
leiding geven tot heftige gevoelens en emo
ties. Een van de eerste emotionele gebeurte
nissen in de medische opleiding is de snijzaal.
Als eerstejaars student word je op een zaal
geplaatst die vol ligt met geconserveerde lij
ken. Het aanraken van en vervolgens leren
snijden in een lichaam dat eens een mens
was, wordt als een louter technische aangele
genheid gepresenteerd.
Dat er bij een eerste ontmoeting met een lijk
veel emoties los komen, wordt als betrekke
lijk irrelevant beschouwd. Omdat er geen
plaats is voor gevoelens wordt de student ge
dwongen te doen alsof hij er niet mee zit. De
onzekerheid wordt vaak gecamoufleerd door
onverschilligheid en een houding van 'mij
raakt het niet'. Een houding die naarmate de
opleiding vordert wordt uil-
gebouwd en gecultiveerd.
Dat het aanraken van M
men en mensen een sterk
pel doet op je emoties w(
onder meer duidelijk
Amerikaanse gegevens. St
cidecijfers onder
studenten blijken
vertonen in de oplf
waarin men voor het
met lijken wordt
teerd, wanneer men
eerst ontblote lichamen o
aanraken en wanneer
geconfronteerd wordt
ongeneeslijk zieke patien
De student zou in dit soort»
tuaties de gelegenheid
ten hebben om gevoelens vau
afkeer, angst, o]
dergelijke uit te
Daarvoor is in het algemeen weinig p®
aandacht. Het aanraken van de patiënt1
iets dat de dokter zelf moet leren. Hij
zelf een vorm zien te vinden voor Pas®en„o,
drag. Zijn opleiding is in deze zeer gebre
Wel zijn er hier en daar verbetering'
zijn er de laatste jaren onderwijspui
ma's die aandacht besteden aan de gei
van de student bij het emotioneel belaa
derzoek van de vagina. Dit gebeurt "1^
hulp van instructiepatiënten. Dit zl'n
wen die fungeren als docent eni 9» -
zochte. De vrouwen zijn niet medici -
training hebben gehad en voor deze vo
onderwijs betaald worden. De 'pan®
de deskundige en de 'dokter' de leen fr
Het blijkt een goede manier te zijn °m
dent feedback te geven om hem m
stellen om vorm te geven aan zijn ot
voelens en evenwichtig om te gaan j
aanraken van de medemens. Pas wa
emotionele lading van de aam a j
plaats heeft gekregen, kan de aanra
strikt medisch worden uitgevoerd.
Toledo (rtr)- Wetenschapp
„enen dat zij binneni 25 ]t
even kunnen ontdekken b
ten het zonnestelsel. „Ja, i
«oluuit, er is daar leven," v<
klaarde Mike Kaplan, diri
tour van het Origins-pi
aramma van Nasa, tijdens e
conferentie in Toledo, Span
Ik denk niet dat wij alleen zi
Het zal enige tijd duren om c(
tact met hen te leggen, maar
een dag zullen we ze ontmoel
n we zullen verrast zijn om<
ze heel anders zijn dan wij,"
Kaplan.
Door John van Oppen
Van de zeventig soorten dagi
nog te zien waren in Nedei
goed. Zeventien families zi
dertig ernstig bedreigd. Ho
plan. Deze maand is daar i
gloort hoop voor het pimpei
koninginnepage, het dwerg
vogelvlinder, het geaderd
De namen van sommige vlindd
zijn zo beeldend dat je met gesl!
ten ogen kunt genieten van hi
pracht. Het klaverblauwtje. H.
dambordje. De vuurvlindi
Jammer genoeg zijn ze alleen n
in collecties te bewonderen, ac
ter glas, tussen rouwrandjes.
het veld zijn ze uitgestorven. E
gens tussen 1980 en 1995 strek
de laatste exemplaren hun vle
gels.
Als maatregelen uitblijven, vd
gen spoedig meer soorten. Voi
jaar werd een rode lijst van b
dreigde vlinders gepresenteei
Dat was even slikken. Het lani
schap dreigde flets, schraal
saai te worden omdat steel
minder soorten zich ontpoppi
in de lente.
„De rode lijst maakte duidelij
hoe ernstig de situatie is. Sind
dien hebben we ons suf gepi
kerd over de vraag wat er mol
gebeuren om een ommekeer
bewerkstelligen," aldus voorzi
ter Jan van der Made van i
Vlinderstichting, een vrijwil]
gersorganisatie die kan bogen
vierduizend leden. Voor
'thuispubliek' ontvouwde hij oJ
langs in congrescentrum De Re
horst in Ede de eerste contouri
van het vlinderherstelplan, d
begin juni klaar moet zijn.
Een van de belangrijkste redem
voor de sterke achteruitgang v<
diersoorten - niet alleen vlinde
s - is biotoopvernietiging. I
zijn geen 'braakliggende gro!
den' meer in Nederland. H
bouwen gaat maar door
groenstroken die bewaard zi
gebleven, raken omsingeld do,
brede asfaltwegen. Zo zijn er a
lemaal afzonderlijke reservaatj
De Amerikaanse luchtmachl
waagd plan, meldt het tijdsei
De luchtridders hebben be:
chemicaliën meer te gebruike
van intercontinentale ballisti
Scientific American vindt het
dig initiatief. Het is allemaaj
luchtmacht er alles aan doet
milieu zo weinig mogelijk aal
tegenspraak met het doel vai
Londen (anp/rtr) - Een blau I
0 werd gekocht, is volgens
tomeraal. De kwaliteiten eri
erbazen de wetenschappers j
Het.museum voor natuurlijke t
e.,i nis m Londen heeft 1
rots' ^at met twee hand
0lnvat, een jaar c|
rzocht. Medewerkers zeiden c
week dat het om een gehil
toeuw mineraal gaat. Het ond<
,i„„. naar de chemische same
telling wordt voortgezet.
nioJaar w.orden ongeveer veer
onM ïl mmeralen in de werfl
ziin en ^schreven. „Maar
1 meestal zo gering in aan
ooi nauwelijks met het bl(
g kunnen worden gezien,"
mino i Werker van de afdeli
totoerabg!6 van het museum. „I
°mdat wneraal ls 20 ongewd
[ju, exemplaar zeer groot
en het het meest opvallend blau'
artikoforf^6 '"formatie wil omtrerr
tijden! i?ln e bijlage, kan
07t53i «jM°iUren be||en naar:
5312344 of 076-53i2272.
J^ct,e: René van der Velden
