Werknemers
murw, triest
èn opgelucht
DE STEM
Kok: alles uit de
kast gehaald om
Fokker te redden
Jje koest Bij toeleveranciers Fokker
verdwijnen duizenden banen
•ankrijk
Ier hard
De KUB. Je beste kennis in Brabant.
A6
HHIHHflHHflH
Op woensdag 10 en donderdag 11 april 1996 openen wij onze deuren.
Voor iedereen die een oogje op ons heeft. Of denkt, de KUB is een optie.
Een kijkje nemen kan nooit kwaad. Met eigen ogen zien waar anderen over praten.
Kiezen is kijken. Eens kijken of we elkaar vinden.
Katholieke Universiteit Brabant
F okker-aandeel
sluit op 45 cent
■H
16 MAART 1996
■anse bevolking tegen te I
mans met een groter ver
i. Dat heeft de Assembléè
Ig te laten drukken. Het is
boodschap die vergeleken
worden met die op alcohol
sen en pakjes sigaretten"
ngdurig en op hard volume
Iteren kan gehoorklachten
oorzaken'.
meeste Franse jongeren -
t walkman - moesten giste"
i om de nieuwe regel lachen
Waanzin. Op mijn walkman
feter ik naar harde muziek
I als ik een nieuwe nodig heb
h koop ik hem wel in het bui
Wand."
Economie
1
ZATERDAG 16 MAART 1996
INLAND KOrtI
ten door
Iers weigeren aan het werkte
ecialiseerde bedrijven staken
/leer dan 300 geldautomaten
derneming die de automaten
•Ie honderden geldlopers. Zij
en en willen dat met onmid-
erde koerier meerijdt. In een
uit staat dat zo'n derde bege-
:ht wordt.
tot grote problemen geleid, al'
por een lege automaat en zijn
|lagen. Ook supermarkten on-
j de geldlopers. Ze hebben een
Ierlands drugsbeleid
tse deelstaat, eist een radicale
spolitiek. De liberale houding1
edeverantwoordelijk voor de
fegio, zegt de Beierse minister
Beckstein.
lervatieve bewindsman zich in
bewindslieden over het Neder-
lek vergadert de Nederlandse
het zijn christen-democratische
Blijk regeringscommissaris voor
Tderlandse beleid bekritiseert,
plf miljoen inwoners) vorig jaar
i van XTC-pillen. Volgens hem
lijn staat in beslag genomen ver-
De politiek van Den Haag met]
ugs is mislukt, vindt Beckstein.
bps krijg je hasj, aan de achter-1
iseum Belgrado
de vrouw' van de impressionist
uit het Nationale Museum in
c uit de lijst en was al uit het ge
liets merkte. De museumdirectie
llerij uit 1915 waard is. Volgens
Je waking van het Nationale Mu
it zich over
padia, een van de leiders van het
Tch gisteren overgegeven aan de
Lollipop, gaf zich in Cali over
Jombiaanse drugsbestrijding. De
herbergt een van de gt
Iereld. De 32-jarige Ramirez was I
ding van het machtige drugskar-1
es van de zeven leiders werden
it Estonia bergen
I gezonken veerboot Estonia wor-|
.chtoffers geborgen. Een spec
an duikers aangeboden, om naar I
en van ongeveer 900 omgekomen 1
i. De veerboot ligt voor de zuid-f
ran 80 meter.
in Europa sinds het eind van d
t 1994 912 mensen om het leven, j
J>oot onderweg was van Tallinn in I
ongeluk gebeurde bij zware
itair gewond
xlandse korporaal van de vredes-
;middag gewond geraakt door een
oordwapen. Hij kreeg een kogel in
sntladen van het kanon van
Dg onbekende oorzaak vier patro-
els raakte de korporaal, die op een
riij is overgebracht naar de ver-1
Ie militair maakt deel uit van he
1 dat werkt vanuit Skender Vaku
pnderzoekt het incident.
Door Rinze Brandsma
Schiphol-Oost- Nauwelijks emoties. Een vreemd soort opge
luchte vrolijkheid. Een eind aan een maandenlange, voor som
migen jarenlange onzekerheid. „En nu solliciteren. Vanmiddag
heb ik mijn eerste afspraak al," roept iemand.
Tegen tienen druppelen de eer
sten van de meer dan vijfduizend
ontslagen Fokker-werknemers de
poort van de hoofdvestiging op
Schiphol-Oost uit. Naar huis, om
te verwerken wat ze zojuist in een
paar woorden gehoord hebben,
de boodschap die ze stuk voor
stuk al verwacht hadden: 'Fokker
is failliet, het is afgelopen'. Een
g - vooral bij de ouderen -
staan de tranen in de ogen.
Daar gaan ze, voor het laatst de
poort uit. Murw, gelaten, maar
toch blij dat ze eindelijk zeker
heid hebben. De meesten met in
a tasje de plant, die ze op him
ikplek hadden. Of hun werk-
Ischoenen, de ingelijste foto van
het gezin, hun radiootje, de pos
ters die naast hun bureau hingen,
m viertalig technisch woorden-
...ek.
Fokker heeft een extra grote
j portiers laten aanrukken,
Ien dranghekken. Iedereen moet
de inhoud van zijn of haar tas of
tonen voor hij voorgoed
caar huis mag. Een aangrijpend
i van een onttakeld bedrijf:
|geen snipper bedrijfseigendom
i de poort uit, ook niet als
souvenir, ook niet als je eraan ge
hecht bent na een lang dienstver
hand.
Opvallend
Want verknocht zijn ze allemaal
aan Fokker. De trouw en liefde
loor de oudste vliegtuigbouwer
ter wereld is opvallend. En nog
kunnen of willen veel 'Fokkeria-
het niet geloven.
[Elektrotechnicus L.Bos (42), die
meer dan twintig jaar gewerkt
keft bij Fokker, vertelt dat hij en
a's op de afdeling 'ser
vices' elkaar 'tot maandag' ge
wenst hebben. Tot maandag?
Maar iedereen krijgt toch zater
dag de ontslagbrief thuis be
zorgd?
„Je hebt allemaal een beetje hoop
dat je bij de ploeg technici zit die
terug mag komen. Onze afdeling
zal door blijven draaien voor de
afbouw van de laatste kisten en
het onderhoud van de bestaande
vloot. Het rare is dat de situatie
er voor onze afdeling juist heel
gunstig uit ziet; we waren winst
gevend."
Bos zegt dat hij niet eens emotio
neel wordt over zijn eigen lot.
„Het meest aangrijpend vind ik
dat hier straks geen vliegtuigen
meer uit de hal komen rollen, na
76 jaar bouwen van fantastische
kisten. Het zegt toch genoeg dat
er tot gisteravond aan toe, tot het
laatste moment keihard is door
gewerkt. Er is werk genoeg, de
Fokkers blijven gevraagd."
Familie
Ook zijn vrouw werkt bij Fokker,
ze staan nu beiden op straat. Hij
gaat eerst bij zijn vader langs, om
te praten over het verwachte
maar nauwelijks te vatten fail
liet. „Voor hem is het haast nog
moeilijker dan voor mij. Ik kom
uit een echte Fokker-familie.
Mijn vader heeft er 40 jaar ge
werkt, mijn zus werkte er. Mijn
vader deed de motoren. Hij heeft
meegewerkt aan de straaljagers,
vanaf de Gloster Meteor, de Star-
fighter, de F16, de grote Fokkers.
Hij heeft in zijn tijd ook regelma
tig slechte periodes meegemaakt.
Dan zaten ze boutjes te tellen.
Maar altijd weer leefde het weer
op en ging Fokker verder. Daar-
Van onze Haagse redactie
Den Haag - „Een sociaal drama van ongekende schaal. Een
enorme tragedie voor de mensen en hun gezinnen. Het is wrang
en droevig dat het doek valt voor de Nederlandse vliegtuigin
dustrie. Je weet dat dat niet meer terugkomt en dat is een blij
vend verlies," aldus premier Kok gisteren over het faillissement
van Fokker.
Voor het laatst de poort uit. Fokker is kapot.
om is het voor ons zo ongelooflijk
dat het nu is afgelopen."
Veel Fokker-werknemers zijn
verbitterd over 'Den Haag', over
wat zij de falende industrie-poli
tiek noemen. F.Janssen (31 en
twaalf jaar bij Fokker) van de af
deling verspaning: „De regering
dringt sommige landen als het
ware ontwikkelingshulp op. Je
mag het misschien niet zeggen,
maar één huilend kind in de Sa
hara en daar stromen de miljoe
nen. In elk ander land helpt de
overheid de vliegtuigindustrie.
En hier? Hier mocht Fokker zelf
zijn boontjes doppen."
Beter
Collega Bos is het niet helemaal
met hem eens. „Minister Wijers is
vanaf het begin heel open en eer-
MASSA-ONTSLAGEN EN REORGANISATIES IN NEDERLAND
Bij de teloorgang van Fokker verliezen duizenden
werknemers hun baan.
Een overzicht van geruchtmakende
j aankondigingen van massa-ontslagen en
j reorganisaties in Nederland vanaf 1983.
Philips schrapte in
1989 bij de operatie
Centurion wereld
wijd meer dan
40.000 banen.
In Nederland werd
in de loop van 1990
bekend dat zeker
6800 banen zouden
verdwijnen. Dit
gebeurde echter
niet via een massa
ontslag in één keer.
1985 1986 I '87 I 1988 "89 I 1990
lijk geweest over de kansen. Hij
heeft het beter gespeeld dan des
tijds zijn voorganger Andriessen,
die heeft ons weggegeven." Geen
zwarte-pieten-spel voor hem.
„Dasa heeft er ook heel veel geld
ingestoken. Ons eigen manage
ment heeft er de afgelopen tijd
heel hard aan getrokken. Alles
loopt intern op rolletjes. Het is
een optelsom van problemen. Bij
voorbeeld dat Fokker te lang
vliegtuigen voor dollars is blijven
verkopen. Nu pas hoor je: we
moeten in andere valuta afreke
nen. Dat besef is veel te laat ge
komen."
Er zijn collega's die al een visje
hebben uitgeworpen richting
Boeing, in het Amerikaanse
Seattle. Met die mega-vliegtuig
bouwer gaat het zo goed, dat de
ervaren Fokker-technici er zö
aan de slag zouden kunnen.
„Maar laten ze zich goed realise
ren dat het daar nog veel harder
is dan hier. Gaat het daar wat
slechter, dan sta je gelijk op
straat. Zonder hulp of uitkering."
Veel ontslagen Fokker-mensen
zijn optimistisch over hun kans
op nieuw werk, zolang ze tenmin
ste nog niet te oud zijn. Kantoor
medewerker Van de Wees trekt
alle camera's als hij zich voor de
poort posteert met een groot pa
pier van het Jobcentre van Fok
ker met 'Ondernemers van Ne
derland, heeft u vacatures?' Bij
Fokker gaat het om kundige,
goed opgeleide vaklui: onge
schoolde krachten werken er
niet. Dat zegt ook F.Janssen. Hij
denkt als vaardig allround draai-
er/vrezer op korte termijn wel
weer nieuw werk te vinden.
Mazzel
Hij realiseert zich dat hij de poort
van Fokker voor het laatst de rug
toe moet keren. Hij heeft de por
tier een hand gegeven en wenst
zijn collega's 'de mazzel en sterk
te'. Hij heeft sleutels, pasje en z'n
stofjas met embleem van Fokker
moeten Opleveren, zijn werk
schoenen 'kreeg hij mee. „Die gooi
je toch niet weg, dat is me te emo
tioneel." De stemming na de aan
zegging van het massa-ontslag
was gelaten, stil; 'we zagen het
toch allang aankomen, hier heb
ben we maanden naar toege-
leefd'.
De mensen van Fokker hebben de
afgelopen jaren al zo vaak slecht
nieuws van inkrimpingen, sane
ringen, dreigend failliet moeten
verwerken. „Nee, Fokker-perso
neel wordt niet kwaad meer. We
hebben elkaar de hand geschud,
elkaar het beste gewenst. Ik heb
mijn ploegbaas gezegd dat hij een
prima kerel was. Ik heb best een
brok in m'n keel, hoor. Ik denk
dat als ik straks in m'n auto zit,
verdwaasd zit te denken van: is
het nou écht gedaan? Ik kan het
me niet voorstellen, zo'n gewel
dig bedrijf, nu afgelopen."
Een figuur in het zwart begint de
grote lichtbak met het logo van
Fokker op het dak af te plakken
met een lap zwart plastic waarop
staat 'Fokker rouwt'. De kille
wind blaast het bijna direct weer
weg.
Er rijden nog grote trucks de
poort uit, naar Fokker-Elmo in
Woensdrecht, dat nog levensvat
baar is en mag doordraaien.
Leeg
Toeterend naar elkaar rijden ze
weg, het grote parkeerterrein
loopt voor het laatst leeg. Het
maatschappelijk werk in Amstel
veen is begonnen met een telefo
nische hulpdienst voor Fokker
medewerkers en hun familiele
den. Om hen niet in het zwarte
gat te laten vallen dat na de eer
ste schrik en tranen dit weekein
de dreigt. Voor de hele regio
rondom Schiphol is het een zwar
te dag: zoveel werknemers op
straat, het grootste massa-ont
slag na de oorlog.
Kok zei tot donderdagnacht nog
de hoop te hebben gehad dat er
'een deal was te maken met de
Koreanen'.
Maar toen een duidelijk signaal
van die kant uitbleef, was deze
afloop onvermijdelijk.
Volgens hem heeft het kabinet,
met minister Wijers voorop, alles
uit de kast gehaald om andere
partijen te interesseren voor een
overname.
„Dat is mislukt. En dan kun je als
overheid niet kunstmatig een in
dustrie in stand houden waar
geen toekomst voor blijkt te be
staan." Hij wees erop dat de
overheid al vele keren geld in
Fokker heeft gepompt. „Het
houdt een keer op."
Vaag briefje
Minister Wijers en zijn adviseurs
zaten donderdag de hele nacht op
het ministerie van Economische
Zaken in een laatste poging
Samsung telefonisch over de
streep te trekken.
Wijers probeerde vrijdagochtend
om vier uur nog om Samsungs
topman te pakken te krijgen. Dat
mislukte. Om zes uur verloor
Wijers alle hoop toen er uit Zuid-
Korea 'een rijkelijk vaag briefje'
arriveerde. Het bood volgens
Wijers nog minder hoop dan eer
dere faxen.
„Ik zou bij God niet weten wat ik
meer had kunnen doen," zei de
uitgeputte bewindsman gister
ochtend nadat hij de Tweede Ka
mer had ingelicht.
„De bewindvoerders zeiden ook
niet meer te weten wat ze van de
overheid moesten vragen, Er was
nog steeds geen zicht op een op
lossing. De desintegratie binnen
Fokker ging steeds verder. Het
bedrijf was al zeven weken in
surseance en de bewindvoerders
hebben ook rekening te houden
met de schuldeisers."
Grens trekken
Daarom gelooft Wijers niet dat
een week extra Fokker had kun
nen redden.
Er ontstond gaandeweg steeds
meer twijfel of Samsung ooit nog
wel een serieus bod zou overwe
gen.
Volgens de minister was het ka
binet bereid zowel geld te steken
in de ontwikkeling van nieuwe
(ADVERTENTIE)
1993 1994
niet mee bemoeien. „Die twee
enorme vliegdekschepen kunfl®
alleen maar zorgen voor een es
calatie," aldus Chou Li-t'ing,J"
Taiwanese zakenman.
„Dit blijft een Chinees-Chinese
aangelegenheid. Als we oorlog
willen, dan zullen we dat ze"
wel bepalen. Waarom moet®
buitenlanders zich altijd met ons f
bemoeien? Willen jullie soms c
er oorlog komt? Zijn jullie so^l
bang dat een verenigd China e® I
bedreiging kan vormen voor fl«|
Westen?" vraagt hij zich af.
Liang Wenjing, de zakenman ui
Xiamen, is nog bozer. „Dit is
pure binnenlandse aangelegen
heid. Als die Amerikaanse scne-
pen binnen onze territoriale wa
teren komen, dan zullen we on
middellijk terugslaan."
Beide mannen spreken de no p
uit dat er na de presidentsver
kiezingen weer normaal gePr
zal worden tussen Beking
Taipei. „En als er de ene dag
politieke oplossing komt,
ben wij de volgende dag oir
communicatie," zegt Chou.
orlze verslaggevers
«erdam - Het faillisse-
M van Fokker betekent
'«dat alleen dat 5000 werk-
>ethl!an de vlie§tuigbou-
e ®n baan verliezen; bij de
leveranciers van Fokker
'kwijnen.duizenden ba*en
1 Nederland zal de schade ech-
p meevallen, menen deskundi-
IS®. Fokker-topman Van Schaik
TOmde gisteren een aantal van
pW arbeidsplaatsen, dat bij de
platies van de vliegtuigbouwer
*1 verdwijnen.
getal wordt ook genoemd
por ir. j Kooijman van het Ne-
Wands Instituut voor Vlieg-
®6Mtw\kkeling en Ruimtevaart
Ij® andere deskundige beaamt
|Mier tond de 5000 banen zullen
Jpdwijnen bij toeleveranciers.
1 schat zelfs in dat Fokker in
binnen- en buitenland goed is
voor zo'n 15.000 banen.
Het bedrijf Driessen in Wiering-
erwerf, dat keukensystemen aan
Fokker levert, is een van de gro
tere Nederlandse zakenrelaties
van Fokker.
„Fokker is goed voor 1 procent
van onze omzet. Wel zijn er rela
tief veel mensen van ons bij be
trokken, ongeveer 30. Maar die
kunnen we waarschijnlijk her
plaatsen binnen het bedrijf." Bij
Driessen werken wereldwijd
1200 mensen.
Valt het in het Nederlandse be
drijfsleven mee met de afhanke
lijkheid van Fokker, bij enkele
onderzoekscentra zijn de gevol
gen veel groter. Zo zal het Natio
naal Lucht- en Ruimtevaartlabo
ratorium (NLR) zwaar getroffen
worden door het wegvallen van
Fokker.
Een groot deel van het onderzoek
dat men daar doet, gebeurt in op-
dracht van Fokker. Bij het NLR
werken bijna duizend mensen.
Het instituut was gisteren niet
voor een reactie bereikbaar.
Bij het NIVR van Kooijman
werkt eenderde van de mensen
voor Fokker. In aantallen valt het
echter mee; bij het NIVR werken
slechts 24 mensen.
De grootste klappen vallen bij de
toeleveranciers in het buitenland.
Zo verklaarde eerder al het
Noord-Ierse Short's, dat de vleu
gels voor Fokker maakt, dat er
1500 banen zullen vervallen als
Fokker failliet gaat.
Ook Dasa-dochter Deutsche Air
bus (rompenfabrikant) is erg af
hankelijk van Fokker. Schattin
gen aan banenverlies variëren
van 600 tot 1200.
Andere buitenlandse bedrijven
die aan Fokker een belangrijke
klant hebben zijn onder meer het
Engelse Rolls Royce (motoren) en
Singapore Aerospace (deuren).
Vul deze bon in en kom woensdag 10 of donderdag 11 april naar de voorlichtingsdagen van de KUB in TILBURG.
I
Voorlichtingsdag 10 april 1996
algemene economie
bedrijfseconomie
fiscale economie
econometrie
international business
bestuurlijke informatiekunde
Voorlichtingsdag 11 april 1996
psychologie
sociologie
wijsbegeerte
taal- en cultuurstudies
taal, informatie en
communicatie
nederlands recht
europees recht
fiscaal recht
juridische bestuurswetenschap
theologie
personeelwetenschappen
vrijetijdwetenschappen
arbeid en sociale zekerheid
beleids- en organisatie
wetenschappen
Mijn belangstelling gaat in de eeiste plaats uit naar de opleiding:
Ik wil ook graag informatie over de opleiding:
Ik kom naar de voorlichtingsdag op:
woensdag 10 april. O donderdag 11 april.
Ik neempersonen extra mee.
Ik kom niet naar de voorlichtingsdagen.
Naam:
m/v
Adres:
PC woonpl.: _r.
Ik zit in 4 VWO/5 VWO/6 VWO/anders:
Stuur deze bon in een open envelop zonder postzegel naar:
Katholieke Universiteit Brabant, Antwoordnummer 60569
5000 WB Tilburg. Of bel: <fj>013-4662211
vliegtuigen als in de nieuw op te
richten lease-maatschappij voor
Fokker-toestellen.
Bedragen wilde hij gisteren niet
noemen. „Maar het ging om een
substantiële hoeveelheid geld.
We hadden natuurlijk ergens een
grens moeten trekken, maar
daartoe ben ik niet in staat ge
steld, want de onderhandelingen
zijn nooit begonnen."
Wijers toonde zich teleurgesteld
dat Nederlandse banken en pen
sioenfondsen niet warm liepen
voor een Nederlandse oplossing.
Maar van verwijten wil hij niet
weten.
„Ze hadden goede argumenten.
Pensioenfondsen willen geen gro
te risico's nemen bij hun beleg
gingen. Dat kun je ze nauwelijks
kwalijk nemen. En bij banken,
zekerde Nederlandse, geldt altijd
dat ze eerst een duidelijke onder
nemersfiguur willen zien, voor
dat ze ergens geld in steken. Wat
steeds weer ontbrak, was die par
tij waar je je bij wijze van spre
ken aan op kunt hangen."
Stork kon die partij niet zijn,
want het bedrijf is te klein.
Tussen hoop en vrees
Wijers zei dat hij altijd goede
hoop heeft gehad dat er leven
voor Fokker was nadat Daimler
Benz op 22 januari de geldkraan
dichtdraaide. „Je leeft in dit
soort processen altijd tussen
hoop en vrees. Maar ik heb nooit
gedacht dat wordt niks."
Zowel kandidaten Bombardier,
het Chinese Avic en Samsung
hadden ofwel kennis, een grote
afzetmarkt of geld te bieden. „Dit
is dan ook een hele vervelende
trieste en zware dag voor me," zei
de bewindsman, die het zijn
noodlot noemde dat Fokker nu
juist onder zijn ministerschap
moet vallen.
„Maar misschien kan als ver
zachtende omstandigheid gelden
dat anders de getallen geleidelijk
in de enkele miljarden terecht
waren gekomen."
De bewindsman riep Nederland
se ondernemers gisteren op Fok
ker-personeel aan werk te hei
pen. De meer dan vijfduizend
personeelsleden die ontslag
wacht, moeten het doen zonder
sociaal plan.
Kroonjuweel
De overheid gaat de ex-Fokker
werknemers wel helpen met
scholing en bemiddeling op de
arbeidsmarkt. Er komen drie
'job-centres' in de buurt van Fok
ker-vestigingen. Daarnaast
wordt er 30 miljoen gulden be
schikbaar gesteld om zoveel mo
gelijk kennis te behouden en on
der te brengen bij andere bedrij
ven.
De fractiespecialisten van PvdA,
WD en D66 noemden de afloop
'zeer triest', maar delen Wijers'
mening dat Fokker niet meer te
redden viel.
Alleen de oppositie is zeer kri
tisch. CDA-Kamerlid Mateman
sprak van een van de zwartste
dagen in zijn leven als parlemen
tariër.
„Het vlaggeschip van de BV Ne
derland, ons kroonjuweel, is ons
ontstolen."
Amsterdam (anp) - Op een prijs
houdende aandelenmarkt is gis
teren na een korte onderbreking
toch weer in het aandeel Fokker
gehandeld.
Na de aankondiging van het fail
lissement eerder op de ochtend
kwam er rond half elf weer een
koers tot stand. Het aandeel sloot
op 45 cent. Dinsdag eindigde
Fokker op 1,30 gulden.
Handelaren stonden perplex van
de koersen. „Het verbaast mij dat
ze er nog iets voor geven," aldus
één van hen.
Het aanbod aan Fokker-stukken
was overstelpend en de vraag be
perkt. Rond het middaguur gin
gen er slechts een kleine 400.000
Fokkers om. Uiteindelijk bleken
er aan het einde van de dag toch 2
miljoen stuks van eigenaar te zijn
gewisseld.
De handel in aandelen Fokker
blijft doorgaan totdat de bewind
voerders/curatoren een aanvraag
indienen om de notering te beëin
digen.
wÈmBÊw
f
