L
.l/nc
A
y
Bij Europrice kun je titels
en documenten kopen
- -
PR-mensen hebben weinig verstand van communicatie'
ECONOMIE
V'f
NS en BritiscH Telecom-
willen op tijd tiaar zijn
Hollandse handelsgeest
ontdekt de Nederwiet
INTEURS
Van juridische
maatregelen is
nog geen sj
PTT verliest alleenrecht vaste telefonie
tor Jan Ligthart
illerdam - Rijbewijzen, tweede
[spoorten, green cards, acade-
titels: alles is te koop bij
Lt Rotterdamse bedrijfje Euro-
Ece. Vrij ondernemerschap,
Lat directeur H. de Wilt zijn
„del. En allemaal legaal. Bij
§t openbaar ministerie denken
daar iets anders over. Maar
ji enige juridische of strafrech
te maatregelen is tot nu toe
es sprake.
augustus vorig jaar werden
or het CDA Kamervragen
jteld over Europrice, met name
er de rijbewijzen die het
irijf aanbiedt. Minister Sorg-
>er beloofde toen een onder-
J Het enige dat Justitie daar
dover'kwijt wil, is dat het
Jderzoek nog steeds loopt,
recteur H. de Wilt van Euro
pee wacht de stappen van Jus-
lie rustig af, zo zegt hij. Maar
1 dekt zich al gedeeltelijk in
fcn juridische gevolgen: „Een
total zaken keert in de nieuwe
fcchure niet terug. Omdat mijn
iyocaat me dat geadviseerd
lelt. En in een aantal gevallen
dat het geen goede handel
prof."
I Wilt is een vrije jongen met
fc onbeteugelde ondernemings-
jÜt. Zat vroeger in de detail
ed zag vervolgens meer
Ijl' in de Duitse loterijen, maar
■bekt tegenwoordig een kamer-
I in een prestigieuze kantoor-
los in hartje Rotterdam. Al
lar vandaan hij kostbare stuk-
Ipapier aan de man brengt,
fn greep uit de koopwaar: rij
k-ijzen 5.000 tot 13.000),
Iskaarten 575 tot 2750),
tooullage-paspoorten
Jl350), academische titels (van
■000 tot 80.000), vaarbewij-
1 (ƒ2500), een adellijke titel
paf 20.000) of zelfs een
(erikaanse 'greencard'
__j materialen en componenten
dlngsmlddelen-, farmaceutische
r onze bewuste keuze voor
liteltsprodukt te leveren tegen
I leidingsystemen bij procesinstallaties,
tietechniek en TiG-iassen volgens de
;chap te belonen!
Ierdere inlichtingen.
ILLATION SERVICES
lure
Xie je interesseert,
vóór 31 maart een brief met
ulum vitae aan:
olfkarton, Afd. Personeelszaken
eer Reinder Wijmenga,
14900 AA Oosterhout.
jk van het aantal kandidaten kun je
itgenodigd voor een of meerdere
en. Een psychologisch onderzoek
iel uit van de sollicitatie-procedure.
;htingen kun je contact opnemen met
n Hartog (hoofd Technische Dienst),
2) 47 51 47, 's avonds: (013) 468 09 v-
:.l
Golfkarton bv
lOUt
Directeur H. de Wilt met een deel van zijn papieren handel: 'Ik ben gewoon een vrije ondernemer'.
FOTO FRED ERNST
betrek mijn handel van
(tgelijke bedrijvèn in het bui-
land Bonafide bedrijven
ir.dat trek ik meestal wel na."
namen van die zakenrelaties
De Wilt niet kwijt. Voor het
rige zegt hij geen bezwaar te
pben tegen publiciteit. „In het
n kreeg ik nogal eens crimi-
|er, aan de deur die een smak
I boden voor een 'tweede'
spoort. Dat wilde ik niet.
arom ben ik bewust in de
lliciteit getreden. Sindsdien
Ippen die jongens hier geluk-
niet meer aan."
ii is er volgens justitie het
lige aan te merken op de arti-
en die De Wilt verkoopt.
)ls rijbewijzen. Via buiten
spoedcursussen is de
Int, weliswaar tegen betaling
peen flinke som geld, in wei-
1 een rijbewijs rijker. Dat
Edt ook voor de klant die bij
rteeld zijn rijbewijs kwijt-
kte na het veroorzaken van
i ongeval wegens dronken-
ffe
et staat nog wel in mijn bro-
chures, ja. Omdat die al waren
gedrukt voordat mijn advocaten
zeiden dat ik daar problemen
mee kon krijgen. En ik kreeg
inderdaad figuren met alcohol
problemen binnen. Toen heb ik
maar gezegd: sorry, hier doe ik
niet meer aan."
Exit rijbewijzen dus. Maar ook
met de 'camouflage'-paspoorten
is justitie niet blij. Vooral omdat
deze nep-documenten van niet
(meer) bestaande landen als
'Nederlands Guinea', 'Brits
Honduras' of 'Rhodesië' er zo
echt uitzien. De Wilt: „In mijn
brochure staat duidelijk: 'Deze
paspoorten worden niet verkocht
als reisdocumenten'. Dus de
klanten weten dat. En een doua
ne-beambte behoort het te
weten. Dus wat wil je nou nog
meer?"
Maar wat is dan het nut van zo'n
paspoort? „Nou, het kan je extra
veiligheid geven. Zo kun je bij
voorbeeld je identiteit verbergen
als je slachtoffer bent van een
vliegtuigkaping." En zijn er nu
veel mensen die slachtoffer van
een kaping worden? „Nee, dat
niet... Ach, het is gewoon een
leuk hebbedingetje."
Met overigens één handige bij
komstigheid, zo voegt De Wilt
eraan toe. „Ik heb van horen zeg
gen dat sommige buitenlandse
banken dit document als identi
ficatiebewijs accepterën. Wat
enkele Nederlanders dia zd af en
toe eens 'iets weg breh|fert' han
dig uit kan komen..."
Op één vlak zit De Wilt Vólgens
een woordvoerder van het open
baar ministerie in -ieder geval
fout: de academische titels.
„Universitaire titels zijn
beschermd. Je mag je dus geen
f l i't'lhn
doctorandus in de plakstiften
nöemen. Dat is bij wet geregeld.
De titel professor daarentegen is
Weer niet beschermd. Die kan
inderdaad 'verkocht' worden. En
dan is het maar wat de gek
ervoor geeft."
En de gek heeft er kennelijk veel
voor over. Zo kost een prinsenti-
tel volgens De Wilt al snel zo'n
half tot heel miljoen. „Omdat
daar vrijwel altijd de aankoop
van landgoed aan vastzit. Maar
kijk eens naarizo'n prins de Lig-
nac. Dat soort mensen barsten
van het geld en geilen op een
titel. Met name in Duitsland zijn
ze er verzot op en hebben ze er
flink wat geld voor over. Illegaal?
Welnee, de meeste titels zijn ere
doctoralen die bij buitenlandse
universiteiten zijn aangekocht.
En dat mag. Kijk maar naar
Charles Schwietert."
Dat ook verzonnen en dus letter
lijk waardeloze titels voor min
stens 7.500 gulden over de toon
bank gaan, is inderdaad gekken
werk, zo beaamt De Wilt. „Die
zijn inderdaad veel te duur. Bij
de cadeaushop op de hoek koop
je dat soort 'documenten' voor
een tientje. Los van de juridische
achtergrond stop ik met die han
del. Daarvoor in de plaats komen
niet-bestaande 'lollige' titels die
voor een paar tientjes de deur
uitgaan."
ote bedrijven geven miljoénen guldens uit aan j jaarverslagen. Die worden moe
blic relations Slim nf sdpcht hpstppri srplrl? "Rptt.pke er en mooier. Maar is er iemai
rote bedrijven geven miljoénen guldens uit aan
'blic relations. Slim of slecht besteed geld? Betteke
i Ruler onderzocht het en komt tot de slotsom dat
lindepr vaak maar wat aangemodderd wordt. Ze
Tmoveerde onlangs op het resultaat van haar studie
de Katholieke Universiteit Nijmegen.
pMick Salet
I'werken weinig professionals
lie public relations. De meer-
lheid bestaat uit amateurs."
J oordeel van Betteke van
K 47 jaar, is bikkelhard. De
%ste mensen in de pr weten
kchien wel een lekker ver-
Bpraatje te houden, maar van
JBunicatie hebben ze niet
■veel verstand.
van Ruler komt tot die
ftisie na een onderzoek
F zo'n honderd managers en
Bewerkers die verantwoorde-
Izijn voor de public relations
■bedrijven met meer dan vijf-
Ited werknemers. Op de
Blaten van die studie is ze
komoveerd aan de universi
ty Nijmegen. Titel van haar
leischrift. Communicatie-
Nement in Nederland,
f hakker bakt brood, een
iFJWft les, maar wat doet
communicatiemanager nou
lies?
is dus de grote vraag. De
®fflücatiemanagers weten
zelf ook niet precies. Het is
een vrij nieuw begrip. Tot
'hort noemde iedereen het
relations, voorlichting of
uciteit. Maar nu heet het
nnmicatiemanagement."
onderzocht, in de litera-
en in de praktijk, wat er
paal onder communicatie-
JPSement wordt verstaan. En
1® ®ie visies gevonden. In de
Be visie is het een ambacht.
vak bestaat dan uit het ver-
I® van persberichten en het
F® van folders voor het
ïn?' "at er met die informa-
■®surt, doet er niet toe. De
■^er is niet in beeld."
i"ee^e b <de ontvan-
L e'18 beeld, maar uitslui-
Ut|)a®cf. Het gaat dan bij-
I,8 om de vraag: hoe
le bet publiek als je het
je bedrijf wilt verbe-
I ln de berde visie is
er
sprake van tweerichtingsver
keer. In deze visie gaat het niet
alleen om het naar buiten bren
gen van een zo mooi mogelijke
boodschap, maar ook om de opi
nie van de buitenwereld. Hierbij
is het dus praten èn luisteren. En
alleen dat vind ik echte commu
nicatie."
U vindt dat de meeste communi
catiemanagers niet echt commu
niceren. Ze schrijven misschien
perfecte persberichten en weten
hun bedrijf aardig te verkopen,
maar ze luisteren nauwelijks wat
pers en publiek er nou van vin
den. Maar waarom noemt u ze
amateurs
„Omdat hun werk niet weten
schappelijk te verantwoorden is.
Ze zien communicatie als een
richtingsverkeer. Als het alleen
gaat om het publiceren, dan zijn
het vaak wel professionals. Maar
communicatiemanagement is
meer dan publiceren en praten
alléén. Publiceren alléén is als
het schieten met een schot hagel
in het wilde weg. Effectieve com
municatie vereist dat je vóóraf
onderzoekt hoe het publiek
denkt en achteraf nagaat was het
effect van je publicatie was. Dat
gebeurt nu nauwelijks. En dat
vind ik dus niet professioneel.
Publiceren zonder analyse voor
af en evaluatie achteraf is weten
schappelijk niet te verantwoor
den."
Is intuïtie en ervaring niet vol
doende?
„Dat denken de meeste commu
nicatiemanagers. Ze zeggen dat
het voldoende is als je het
ambacht in de vingers hebt, een
goede algemene ontwikkeling èn
de juiste persoonlijkheid hebt.
De meeste communicatie
managers gaan vooral op hun
intuïtie en ervaring af. Ze heb
ben geen notie van communica
tiewetenschap."
Moet dat danOm een goede
opvoeder te zijn, hoef je geen
pedagogische wetenschappen
gestudeerd te hebben. Om een
goed politicus te zijn, hoef je
entad.
Dr. Betteke van Ruler: 'Luwe jaarverslagen zijn hi
t niet effectief
V
FOTO ERIK VAN 'T HULLENAAR
geen politieke wetenschappen
gestudeerd te hebben. Moetje om
een goed communicatiemanager
te zijn wel communicatieweten
schappen gestudeerd hebben?
„Ik vergelijk het met de manier
waarop een moeder en een dok
ter een ziek kind behandelen.
Een moeder doet wat haar op
basis van ervaring en intuïtie het
beste lijkt. Een arts baseert zich
op wetenschappelijk verworven
inzichten. Als het om een een
voudig euvel gaat, een beetje
buikpijn, dan lukt het die moe
der wel om haar kind te helpen.
Maar als het kind echt ziek is,
dan lukt dat niet meer. Dan is de
wetenschappelijke werkwijze
van de arts nodig. Zo is het in de
communicatie ook. Wie weten
schappelijk gefundeerd te werk
gaat heeft meer kans op regelma
tig succes en op succes in gecom
pliceerde situaties."
Kunt u een voorbeeld geven?
„Nou, kijk naar alle commotie
rond het olieplatform Brent Spar
dat Shell in zee wilde dumpen.
Shell heeft toen totaal geen feke-
ning gehouden met de emotione
le reactie van het publifek. Een
béétje onderzoek vootaf haö dui
delijk gemaakt dat <ie publieke
opinie het daar méeilijfc meeiou
hebben. Dat vraagt niet zo vrése
lijk veel analyse. Daal- hoef je
alleen maar de krant vbof te
lezen... Dat lijkt mij een duide
lijk voorbeeld vdll hoe hét Biet
moet."
En een voorbeeld V9fi hoe het wel
moet?
„Ik denk dat bedrijvèn als Aftold
en Heineken zeef zofgvuldig
analyseren hoe tót publiek
denkt. Daarom lukt het' die
bedrijven ook zo goed in te spe
len op wat er onder de Nederlan
ders leeft."
Maar zijn ze bij bt die andere
bedrijven nou echt z(i don? Vóór
een bedrijf een nieüw zoutje op
de markt brengt, wordt er van
ülles onderzocht. Of,de mensen
het lekker vinden, tbétke kleur
verpakking het best vérkoopt,
wat het effect van de reclame is
y
en ga zo maar door. Gebeurt dat
allemaal niét als het om public
relations gaat?
„Nee. In zekere zin vind ik dat
ook vreemd, maar het is toch
echt zo. Het gebeurt nauwelijks.
Dat is wel te verklaren. Commu
nicatiemanagement is nog maar
een jong vak. Het bevindt zich
nog in de pioniersfase. Het is pas
na de Tweede Wereldoorlog ont
staan en is in no time gegroeid
tot een vakgebied waarin nu al
bijna vijfentwintigduizend men
sen in Nederland werken.
De eerste mensen in het vak
kwamen uit de journalistiek. En
in de journalistiek waren ze niet
gëwend om doelgericht bezig te
zijn. Het gaat journalisten alleen
om de publicatie. Het moet goed
in de krant. Het moet mooi op tv.
Hoe de lezer o£ de televisiekijker
reageert? Daar wordt nauwelijks
naar geluisterd. Die journalistie
ke houding zie je nu nog steeds
terug in het communicatie
management.
Dat zie je bijvoorbeeld aan de
jaarverslagen. Die worden mooi
er en mooier. Maar is er iemand
die onderzocht heeft of het zin
heeft? Nee. Eén bedrijf is een
paar jaar geleden begonnen er
iets moois en creatiefs van te
maken. Dat viel op. Andere
bedrijven dachten toen: dat wil
len wij ook. Dus werd er hon
derdduizend gulden op de begro
ting uitgetrokken voor een mooi
jaarverslag. Zonder na te gaan of
het functioneel zou zijn. En is het
functioneel? Nee. Het kost de
lezer juist steeds meer moeite om
de noodzakelijke informatie te
vinden. Wat de beleggingsdes
kundigen betreft kan het alle
maal op twee A4-tjes. Die lezen
hooguit een kwartier in een jaar
verslag. Dan is het toch zonde
van het geld om er een glossy van
te maken? Toch wordt dat
gedaan. Door communicatie
managers die niet nagaan hoe
zo'n jaarverslag ontvangen
wordt."
Wat moet de directeur van een
groot bedrijf nou doen met uw
kritiek?
„Dat hangt er van af wat direc
teuren willen. Als ze het genoeg
vinden dat er een mooi jaarver
slag verschijnt en hun afdeling
public relations af en toe weet te
bereiken dat het hoofd van de
directeur in de krant komt, dan
hoeven ze niets te doen. Maar als
ze willen dat er echt sprake is
van effectief communicatie
management, dan moeten ze hun
communicatiemanagers maar
eens iets laten lezen over de
wetenschap van de communica
tie."
Dan moeten ze volgens u wel
goed zoeken, want u vindt de les
boekjes over communicatie
management niet al te best?
„Het is vaak brandhout. En hoe
komt dat? Omdat veel van die
lesboeken zijn geschreven door
mensen die een ambachtelijke
visie op het vak hebben. Ze leg
gen wèl goed uit hoe je een pers
bericht moet opstellen, maar niét
hoe je vooraf moet analyseren en
achteraf moet evalueren. En als
de lesboekjes zo primitief zijn,
hoe kun je dan verwachten dat
het vak gesofisticeerd wordt?"
Betteke van Ruler, 'Communi
catiemanagement in Neder
land', Bohn, Stafleu, Van Log-
hum, Houten, 1996, 72,50
ZATERDAG 1 MAART 1996 C
n i il rmVfilyi 11
Van onze redactie economie
Utrecht - Telecom 2 tyil op 1 juli
1997 helemaal klaar zijn om de
op dat moment geliberaliseerde
markt voor telefonie via vaste
verbindingen op te gaan. Tot die
datum heeft PTT Telecom nog het
alleenrecht. Telecom 2 is een
gezamenlijke onderneming van
de Nederlandse Spoorwegen en
British Telecom.
Enertel, waarin de grote energie
bedrijven met hun kabelonderne-
mingen in deelnemen, wil van de
minister eveneens een vergun
ning voor vaste telefonie. Volgens
de Enertel-woordvoerder staan
de bij het consortium aangesloten
ondernemingen op het punt over
het oprichten van eigen telefonie
bedrijven te beslissen. Enertel
zelf exploiteert de verbindingen
tussen de regionale netwerken,
de zogeheten 'lange lijnen'.
Alternatieven
De Tweede Kamer heeft door de
goedkeuring van de interimwet
telecommunicatievoorzieningen
de weg voor vervroegde concur
rentie met het vaste net van PTT
Telecom vrijgemaakt. De concur
rentie kan nu vanaf 1 juli 1997
aantreden, in plaats van per 1
januari 1998 de datum die doof
de Europese Unie is vastgesteld.
Voor de zomer wil Telecom 2 zijn
businessplan op tafel leggen
waarin ook duidelijkheid over de
tarieven wordt verschaft.
Momenteel spreken de NS en Bri
tish Telecom met kandidaten die
als derde aandeelhouder binnen
Telecom 2 kunnen fungerén.
„Voorwaarde is dat zij expertise
van de Nederlandse markt
inbrengen en als eerste gróte
externe klant kunnen fungeren",
aldus Leering.
Telecom 2, beschikt in tegenstel
ling tot de in Enertel verenigde
bedrijven, niet over huisaanslui
tingen via de kabel. Dat is vol
gens de woordvoerder geen
bezwaar, omdat er voldoende
alternatieven zijn. Genoemd
worden het huidige vaste llêt van
PTT Telecom, het derive mobiele
telefonienet (DCS), waarvoor de
minister volgend jaar de vergun
ning bij veiling verkoopt,.micro-
i'.v
golfzenders, het Europese digita
le glasvezelnet DECT en ook .de
kabelaansluitingen.
Telecóm 2 praat momenteel met
kabelexploitanten over gebruik
èhö hifn hiiisaansluitingen, maar
tfjtiafcBtaken heeft dat nog niet
getèid. Het oV'erlég is opmerkelijk
olttdtf NS als aanvankelijke
partnerbinhén Enertel ruzie
'kreeg met de kabelexploitanten,
dtffvoorZagen dat de Spóörwegen
de luStén efl zij de lasten zouden
krijgen.
NS en British Telecom zeggen
niéts te fcien in "twintig regionale
telefoonbedrijfjes in Nederland'.
Léering: „Wij hebben de stellige
overtuiging dat we over betere
'[lapieren beschikken, juist ook
omdat' We' British Telecom als
troefkaéh hebbên. Het speelveld
is Stampvol- concurrenten en
Ënertel is nóg onze mhiste zorg."
Telecom 2 praat ook met onder
meer Caséma, eén dochter van
KPN Kabel, cTat' circa een kwart
van de Nederlands kabel in han-
del heeft. Ettértel praat eveneens
mét CaSeffia en A2000
(Philips/US West), de exploitant
van het Amsterdamse kabelnet
over deelnamé in het consortium.
Decode* ,-a n
VoorMèfonSSïvlii dé (cai)kabel is
eeh deedder vèféist. Over de stan
daardisatie dühfvan moeten de
kabelexploitanten nog overeen
stemming Bereiketi. Uniformiteit
is nodig vrije toegang tot de net-
werkèn te krijgén. Enertel vreest
dat A2Ó00 (400.000 aansluitin
gen) haar netwerk zelf zoveel
mogelijk commercieel wil uitba
ten.
Be decoders moeten straks in
grotè' aantallen in de huishou
dens worden geplaatst. „Dat
kunhèn We heel snel"Zégt Berin
gen tevens woordvoerder van de
Rotterdamse kabelexploitant
Ëneco. „Maar de vraag is of wij
als kabelbedrijf bereid zijn
zoveel haast te maken voor telef-
dfeie. Jtf zult prioriteiten moeten
stellen."- s
felecó
,Öéfni
antenne aan dé deur Van de klant,
tnhar wij gaan ervoor."
in f- i
fele: cóm 2 hééft wel haast.
(iBélnoods spijkeren we een
Door Paul Baeten
Nijmegen - De onvervalste HollaadSe handelsgeest, nooit te
beroerd om de grenzen van de Wet té verkennen, heeft definitief
de (thuis)kweek van Nederwiet ontdèkt als nieuw afzetgebied.
Waar de klad zit in de tomatenteelt, vinden gerenommeerde
leveranciers van kweekbakkèn, stbónWolmatten, groeilampen,
irrigatiesystemen, fluisterstille aggregaten, filters en meststof
fen een dankbare en groeiende' afzetmarkt in de kweek van
geestverruimende grassen.
Vooral sinds minister Sorgdrager
van Justitie vorig najaar zich liet
ontvallen dat ze geen groot pro
bleem zag in een tiental Wiet-
planten op het balkon, is de vhart
erin gekomen.
„Na die uitspraak van Winnie
lijkt het wel of iedereen een
groeilampje wil hebben", zegt
een medewerker van het Nij
meegse Plantarium, een winkel
'met voor elk budget een comple-
die
problemen te hebben met
jtmgens die dat wel doen',
„ik. had er ook nooit mee te
mémfeti gehad, maar op een gege
ven rtioment staan hier een paar
jÖH|ehs in de zaak die een diese
laggregaat van me wilden kopen.
Die leveren we al jaren aan de
scfeéèpsbóuw en vooral voor de
luxe jachten is het van belang dat
dië, dingen stil zijn. Nou, dat
bleék die kwekers ook uitstekend
te inrichting voor de binnen- 'Mail pas te komen. Toen ben ik
eens"(n keer in zo'n hasjzaakje
bihfiengestapt en gevraagd waar
dié jongens nou zelf in adverte-
rérw>Ze w'ezen me op dit blaadje
en ii moet u zeggen dat het de
hééfft zet is geweest die ik in jaren
heb'igedaan. Ik verkoop nu meer
aah de kwekers dan aan de
édheepsbpuw."
kweek'.
Wildgroei
Zaken als Plantarium richten
zich doelbewust op de liefheb
bers van op Hollandse bodem -
vaker steenwol - gekweekte
marihuana. Dit soort growshops
schiet momenteel als paddestoe
len uit de grond. Er wordt al
gesproken over wildgroei en
moordende concurrentie, in de
Randstad en ver daarbuiten.
Maar ook 'gewone' handelson
dernemingen en kweekspecialis-
Niêt iedere adverteerder in High-
ffj& en .ehkele aanverwante bla-
deri'ikömt er even open voor uit
dat èr in de wietcultuur goede
ten zien brood in alsmaar groei- handel zit. Sommige handelaren
ende markt van thuiskweek en -
iets aarzelender - in de wiet-
teelt op grotere schaal.
Op levering aan wietkwékers
bestaat geen duidelijk verbod.
„Leven en laten leven, zeg ik
daarom altijd maar", meent de
Amsterdamse handelaar van
'Huboma lm- en Export, Alles óp
het Gebied van de Binnenkweek',
die 'toch maar' liever anoniem
wil blijven. Hij is de derde gene
ratie van een geslacht van specia
listen op het gebied van kweken
onder glas.
„Kijk, in de reguliere tuinbouw
zit behoorlijk de klad, maar dat
wietgebeuren, daar is nog lekkere
handel te halen. Ik schat dat er
hier in Amsterdam alleen al een
paar hectare van dat spul op zol
derkamertjes te vinden is. En dié-,
gasten zijn allemaal hobbyisten,
die blijven maar experimenteren
met een lampje zus en een slib-
straatje zó. En wij kunnen er
mooi al onze kennis over tomaten
kwijt."
Scheepsbouw
Net als Huboma adverteert het
Groningse familiebedrijf Jelmèr
Valk Aggregaten sinds enige tijd
in hèt blad voor de kwekehde
blower Highlife. En net als èijn
Amsterdamse collega zegt
bedrijfsleider F. Jelmer zélf nooit
te roken, maar absoluut geeft
bediènen zich van autotelefoon
nummers en piepers, anderen
weten zich plots niet meer te her-
infteren dat ze in het blad gead-
verSéetÖ hebben. 'Zal de baas wel
geflSaïi' hebben.'
M&tar steeds vaker ook komen
re^iliete toeleveranciers van de
traditionele glasteelt er openlijk
ygor uit, dat de wietèxplosie een
'ciaïfebfire aanvulling op de
inkomsten is. Zeker nu de glas
tuinbouw aan belang heeft inge-
bo«t: „Het is leuke hahdel waar
we verttand vaft hebben, al heb
ik liever met de kleine thuiskwe-
kef dan met de grote jóngens te
maken", zegt een verkoopleider
van Blo Nova Meststoffen uit
Wxif.een gfjëdé duizend gulden
koopt Üe enthousiaste thuiskwe-
ker'iéïfll éeij basisset met bakken
nT Waarmee ruim-
èigen. wiet-behoef te
porzien.
;n vierkante meter
hoeft de thuisplantage niet in
bijlag te nemeh om verzekerd te
éijh VEin 'bevredigende aanvoer.
„Eén leuke ftieuv.% hobby voor
iedereen die weleéns een stickie
rookt. Waarom zou je nog naar
zo'n koffieshóp gaaft als je het
vSb eigéta bëdem kunt halen?",
zegt eeh gröwShophouder uit
Rotterdam."'„Dit Was nog echt
ééns een gbealdee van Winnie."
f tl
en groeilè
éfcHoÓte in i
tan Wórden 1
Meer dan
