0.950,-
IoeStem
vunoni
Ls.
150%
TUD
De componist is een beetje eenzaam'
Ve*baINg Reiziger mag niets merken'
F
T MEE Ui
Veelzijdig musicus Louis
Toebosch wordt tachtig jaar
Godfried Romans compleet
in zeven kloeke delen
Unico Glorie (31) nieuwe
directeur van Veronica
Huishouden van Bloemaert
te zien in Utrechts museum
GROTE GIDS
D4
en een
jen in de
Medewerking van Schiphol aan 4Fasten Seatbelts' kent grenzen
mzet
ïditioning en dub-
iarde van f 3500,-
kilometen: Dit zijn
van de Hyundai
liddenklasser is jn
ire malen geroemd
3 styling. Maar ook
jenoeg te genieten,
arbeeld de 1.6i GL.S
ïmotor, standaard
ig, een verstelbare
arische ramen voor
ale deurvergrende-
Dit allemaal voor
waarbij u dus ook
airconditioning en
rijgt.
s uw passagiers zit-
en genieten dankzij
ophanging van een
ibel rijgedrag,
rgen de veiligheids
tieren, kreukelzones
en een stalen kooi-
lir de hoogst mogelij.
ke andere Hyundai-
i heeft ook de Lantra
lledige fabrieksgaran-
yundai durven nu al
ele zomer te voor-
lai Lantra Air.
VRIJDAG 15 MAART 1996
LLEEN VOOR DE HYUNDAI LAN-
\AR '96 EN NIET IN COMBINATIE
PRIJZEN INCLUSIEF BTW EN BPM,
RIJKLAAR MAKEN EN VERWIJDE-
ANTRA® IS EEN PRODUKT VAN
)MPANY.
si LANTRA VANAF F 769.-.
E WERELDMERK
iat 2
83865
InorJace van de Ven
hv grootste Brabantse compo-
li t Louis Toebosch, wordt
F.andag tachtig jaar. Dat feit
Ldt die dag gevierd met
kee concerten. Het eerste,
iet medewerking van Bram
tekman, Maurice Pirenne,
C|bert de Klerk en het
Kamerkoor van het Brabants
«Conservatorium, begint om
Ij 15 uur in de Goirkese Kerk
Tüburg.' Het tweede is om
uur in de aula van het
Brabants Conservatorium.
Lr treden onder anderen
tuis' dochter Moniek en de
toren Ad Parnassum en Can
nula op. Beide concerten zijn
Kratis.
„obben schrijvers het toch
Skelijk. Bijna iedereen kan
Bin wat ze op papier hebben
wet. Maar bijna niemand kan
Jrniek lezen, zelfs goeie ama-
leurmusici vaak niet. En een
kerk van een moderne componist
lordt meestal ook maar een paar
leertijdens een mensenleven uit
gevoerd. Dus is de componist een
fcetje eenzaam".
Louis Toebosch zegt het niet op
tonde wijze. Hij stelt vast. Hij
Jonstateert dat hij het jammer
|uidt dat de compositie voor koor
i orkest die hij voor de inwij-
Jng van Schouwburg Tilburg in
1(1 schreef, bij de oplevering
pa het gerenoveerde gebouw een
har jaar geleden, niet opnieuw
■tgevoerd is. Het weerhoudt
«em er niet van om door te gaan.
Ia bijna tachtigjarige werkt
iiomenteel aan zijn 160e opus-
liraner, een stuk voor de talent
volle alvioliste Edith van Moer-
jastel. Op Tweede Paasdag geeft
lij een orgelconcert in de Kerk
lan het Goirke in Tilburg.
gestimuleerd
118 maart 1916 werd Louis
oebosch geboren in Maastricht,
Mtvader was dirigent, vader
j groot muziekliefhebber. „Hij
«ft mij gestimuleerd, luisterde
jaak als ik aan de piano repeteer-
Maar hij was gelukkig niet
»'n vader van 'moet je nou eens
isteren hoe goed die Louis van
s is'. Liever gaf hij een opbou
wende maar pittige kritiek",
puis was wel een zeer talentvol-
ling. Hij mocht naar de
erkmuziekschool in Utrecht.
Maar ik pakte binnen anderhalf
lar mijn biezen. Het was daar
Kt een klooster, ik was bang dat
f me tegelijk met mijn diploma
gere wijdingen zouden
leven
a het Muzieklyceum in Maast-
fcht kwam hij daarna op het
pnservatoire Royal de Liège
recht. Daar studeerde hij in
|J39 af 'avec grand distinction en
Jicitations de jury'. In Luik had
|j via zijn leraar Charles Hens
mis gemaakt met de muziek
nMessiaen. Die was in Neder-
Louis Toebosch in zijn werkkamer: nog steeds gretig naar nieuw geluid
land toen nog volslagen onbe
kend. „Charles Hens en Henri
Hermans hebben het meest voor
mijn muzikale ontwikkeling
betekent. Hermans was geen
leraar van me, maar hij dirigeer
de het Maastichts Symfonie
Orkest. Hij programmeerde veel
eigentijdse muziek. Ik ging altijd
naar de repetities luisteren".
Afgestudeerd in Luik zou Louis
naar Parijs gaan, waar hij als
leerling was geaccepteerd door
de grote organist Marcel Duprez.
„Wegens de oorlogsdreiging von
den mijn ouders het beter om niet
naar Frankrijk te verhuizen. Ik
ben daar achteraf blij mee
geweest, want die Duprez was de
koning van het legato en dat is
nou net een manier waarop je
volgens mij niet met een orgel
moet omgaan".
Als organist staat Louis Toe
bosch juist bekend om zijn door
zichtige spel en vooral natuurlijk
om zijn improvisaties. „Dat is bij
mij altijd vanzelf gegaan, dat
'fantaseren' zoals ze dat vroeger
noemden".
Sacramentskoor
Omdat Parijs niet doorging, solli
citeerde Louis op een vacature
als organist van de Sacraments
kerk in Breda. Hij wist dat zijn
overleden voorganger, André
Vermeren, daar een prima koor
had achtergelaten. Dat bleek te
kloppen, maar verder was het
aanvankelijk geen rozegeur in
Breda. Louis verdiende niet meer
dan 600 gulden per jaar voor. Het
werd oorlog en toen waren er ook
geen optredens en opdrachten
meer.
„Ik ben daar vijfentwintig jaar
geweest. Met het koor ging het
goed, maar verder was het in het
begin een trieste tijd. Bij aan
komst bleek er niet eens een echt
orgel in de kerk. Je zult maar
organist zijn en je komt op een
hammondorgel terecht".
Met het koor in Breda voerde
Toebosch veel vijftiende en zes
tiende eeuwse muziek uit. „Zo
leerde ik de polyfonie niet uit
boekjes, maar uit de praktijk.
Dat heeft op mijn componeren
wel enige invloed gehad".
Dirigent
Onmiddellijk na de oorlog werd
Louis Toebosch ook docent theo
retische vakken aan wat nu het
Brabants Conservatorium heet.
Hij dirigeerde het Tilburgs Ste
delijk Orkest en speelde met die
professionals en amateurs al
werk van Ton de Leeuw, Hans
Henckemans en Henk Badings.
Misschien is dat grote aandeel
eigentijdse muziek er een van de
redenen van geweest dat Toe
bosch geen dirigent werd van Het
Brabants Orkest dat in die jaren
werd opgericht. Andere oorzaak
was een sterke Bossche kongsi
die het HBO om allerlei redenen
per se in Den Bosch wilde. Toe
bosch mocht tweede dirigent
worden onder Hein Jordans.
„Maar dat deed ik niet. De func
tie stelde niks voor, met de
romantische voorkeuren van Jor
dans zou ik zeker problemen krij
gen en daarbij had Jordans de
hele oorlog doorgewerkt".
Directeur
Een tweede negatieve ervaring in
Toebosch' muziekearrière was
zijn, weliswaar eervol, ontslag als
directeur van het Brabants Con
servatorium. Van 1965 tot 1973
vervulde hij die functie. Hij
introduceerde er de twintigste
eeuw in wat heette 'sonore por
tretten'. Het eerste jaar al ston
den Strawinsky, Messiaen en
Hindemith centraal, het tweede
Schönberg, Berg en Webern en
later onder anderen de Groupe de
Six.
„Ik vind dat muziekstudenten
kennis moeten maken met eigen
tijdse muziek, eerst leren en repe
teren, dan oordelen. Voor sommi
ge zijn de sonore portretten eye-
openers geweest".
Het directeurschap werd Toe
bosch door sommigen niet
gemakkelijk gemaakt en het ein
digde in een rechtszaak tussen
hem en het schoolbestuur. Toe
bosch werd in het gelijk gesteld,
maar aanvaardde eervol ontslag,
omdat er geen wederzijdse ver
trouwensrelatie meer was. Als
geboren kunstenaar vertaalde hij
de onverkwikkelijke affaire in
een compositie die hij opdroeg
aan zijn vrouw Mayke, Toccana,
met als motto mediis in tenebris
(temidden van de duisternis).
Het is een van de weinige compo
sities van Toebosch die te maken
hebben met gebeurtenissen in
zijn leven. Een ander is een stuk
voor viool en piano ter nagedach
tenis aan zijn overleden dochter
Lidwina, waarin in het midden
deel muzikale mijmeringen op
haar naam voorkomen.
Ook de andere drie kinderen van
Louis en Mayke Toebosch zijn
meisjes. Twee van hen manifes
teerden zich naast hun vader in
de kunst, Marleen als blokfluitis-
^Cam/e/Ha
'mans
pi boek moet. Al decennia-
PJ en voor iedereen. Daarom
V voor de zoveelste keer boe
tpreek. Zodat elke gealphabi-
weerde minstens een maal per
Feen kleine somme gelds
for een nieuw pakje drukwerk
melt.
(oefen zijn niet voor schrijvers of lezers. Ze zijn voor wandmeubel
L "'P-Pet kan de boekhandel niet schelen wat de consument
E wandelgids, een puzzelwoordenboek of een brevier, er
l i steeds 'Palmwijn' bij geschonken. Wat voor de producenten en
F ande/ telt is of er voldoende omzet gehaald wordt. Die moet
P'muleerd worden door de boekenweek. Voor de potentiële lezer is
imi met een voor n'els verkregen boekje van weer een stukje
JLi behang de voornaamste drijfveer.
rn v7f« waarheid verkoopt niet en dus worden de motie-
L kirt gaat, zegt de organiserende instelling die krachtens
Nederlandse boek dient te propageren, om literatuur.
ricidn°^Staan^e en op hetzelfde moment diepzinnige werken, waar
Ea j" de lezer 'egekjk mee gebaat zijn. Het ene jaar gedichten,
En> J> exotische sfeer van Zuid-Amerika of hel romantische
Vhrw7n'g onderweg zijn.
|L, etellemaal nieuw. Desnoods via een herdruk opgepoetst,
kers Vm 'n verPakking op de toonbank. En omdat de
w w de"U '°C'! me' bonnes tegelijk voor de kassa staan, verschijnt
|f, ,1.Wefk ook een behoorlijke massa nieuw spul dat niet onder
Ttlk" vdt- Neemt de kans op handel toe.
toen '{Tl l'eratllur °f eeuwige waarden heeft het in feite weinig van
(e inkt H' ki°,0k nauwelijks. Want lang niet alles wat nog nat van
Ion ,le l oekhandel binnenvalt, beklijft langer dan tot het droog is.
reel h ,enweek voor leesbevordering staan, dan was een leen-
Eorie en geWeef'In elke bibliotheek liggen duizenden zich door
Vin» „00r!durende waardering bewezen boeken te wachten op
peiii mfi: alles genieters. Kilometers cultuur, tonnen diepzinnig-
tjanken u"6" Urm leesPteZier staan klaar.
Perns vmeT' VerB'lius> Dante, verzamelde werken Multatuli,
kaltiidlwk6'bijzondere uitgaven Vondel, Goethe, Racine,
Wenst™ an Eeden< Claudel en Austin, al die meester-
hntl te ^moffen in de magazijnen.
Fr krijgen"n i"1" gestimuleerd. Het gaat om kopen. En daar-
fvttbLjZuZtr' Landvreugd en Palmen de reclame-roep dat ze
{folio/hek en dan Vestdijk, Streuvels en Du Perron.
hoPtZriden gehoond, alles uit het verleden dat niet dage-
Wmachine^w ""8eleend w°rdt, verdwijnt naar opkopers en de
F"1". fris en 7 moet ook daar plaals gemaakt worden voor
pi. InteeenrlLT!., naar de recensie- De boekhandel rouwt er niet
deel, het betekent nieuwe handel.
Door Marcel Frost
„Dynamisch, avontuurlijk en
informatief", zo typeert de
KRO het nieuwe spelpro-
gramma Fasten Seatbelts, dat
twee weken geleden van start
ging. Daarin loodst presenta
tor Frank Rigter de kandida
ten in sneltreinvaart langs een
boeiend spel van een redelijk
niveau.
Vanuit regionale vliegvelden
worden de kandidaten in elke
aflevering naar hoofdlocatie
Schiphol gevlogen. „Om op de
nationale luchthaven een pro
gramma te mogen opnemen, is
nogal wat werk nodig geweest",
vertelt producent John Wegink.
„Belangrijkste voorwaarde is dat
de reiziger niets, maar dan ook
niets mag merken van onze aan
wezigheid. Zo zijn we bijvoor
beeld druk in de weer geweest om
vijf a zes kilometer kabel in de
plafonds weg te werken. Met
licht moeten we heel zuinig zijn;
dit in tegenstelling tot de tiental
len lampen die we in de studio
gewend zijn. Op sommige plek
ken gebruiken we speciale kleine
camera's om niet op te vallen."
De KRO heeft ondanks de beper
kingen toch nog groot uitgepakt.
Zeven camera's, verdeeld over
twaalf punten, registreren het
verloop op het vliegveld. De
regiewagen is verplaatsbaar, om
op het laatste moment nog van
locatie te kunnen veranderen. De
kandidaten zijn ongeveer veertig
minuten in de weer op de lucht
haven. Via vertrekhal, incheck-
balie en douane, blijft uiteinde
lijk één koppel over dat meteen
Presentator Frank Rigter
het vliegtuig instapt.
„Ook weer zo'n punt, dit is in
strijd met alle wetten die gelden
voor de internationale lucht
vaart", aldus Wegink. „Volgens
de richtlijnen moeten alle passa
giers een bepaald aantal uren van
te voren bekend zijn. Bij ons pro
gramma worden de tickets pas
tien minuten voor het instappen
foto wilberto van den boogaard
ingevuld."
Niemandsland
Medewerking aan alle kanten,
zelfs van hogerhand. Na lang
onderhandelen met de Koninklij
ke Marechaussee is het de makers
gelukt om met het hele team (om
en nabij honderd man personeel)
vrijelijk te kunnen verkeren tus-
Van onze kunstredactie
Amsterdam - Niet alleen Erik en Pieter Bas of Pa Pinkelman en
Tante Pollewop maakten Godfried Bomans tot een veelgelezen
en geliefd schrijver. Toen hij op 22 december 1971 - dit jaar
alweer 25 jaar geleden - overleed, liet hij een omvangrijk en
ook heel gevarieerd oeuvre na. Heel dat werk zal vanaf augus
tus onder de simpele titel Werken in zeven kloeke delen ver
schijnen bij De Boekerij in Amsterdam.
De Werken van Godfried Bomans
werden bezorgd door Annemarie
Feilzer en dr. Peter van Zonne
veld. Annemarie Feilzer heeft
zich vijftien jaar lang bezig
gehouden met het bijeenbrengen
en ordenen van Bomans'
geschriften en ze geldt als een
kenner bij uitstek van diens
werk.
De neerlandicus Peter van Zon
neveld is docent aan de universi
teit van Leiden en hij zorgt voor
een wetenschappelijk verant
woorde tekstredactie. Waar
mogelijk wordt uitgegaan van
oorspronkelijke manuscripten.
Het eerste deel bestaat uit Pieter
Bas, aangevuld met twee tot nu
toe onbekende delen uit de
'memoires van deze minister'.
Verder staan in het ongeveer 800
pagina's dikke deel Erik, Een
halve eeuw Trappistenleven, de
aanzet van een Slavenroman, het
Dagboek van Rottumerplaat en
de nagelaten dagboeken van 'een
gymnasiast', van 'de laatste oor
logsjaren' en '1957'.
Het tweede deel omvat al of niet
gepubliceerde sprookjes, verha
len, kinderverhalen en toneel
werk. In het derde deel komen de
strips en feuilletons met daaron
der natuurlijk Pa Pinkelman in
oorspronkelijke versie. Het vier
de en vijfde deel worden gevuld
met een keuze uit de immense
hoeveelheid artikelen en schetsen
die verschenen in de Volkskrant
en Elsevier en waarvan er veel
nooit eerder in boekvorm werden
uitgebracht.
Deel zes besteedt aandacht aan
Bomans' radio- en televisiewerk
en de boeken die hij naar aanlei
ding daarvan schreef, zoals
Bomans in triplo, Een Hollander
ontdekt Vlaanderen en Van
dichtbij gezien. Het zevende en
laatste deel bevat naast veel
nagelaten reclamewerk en rede
voeringen en verspreide tijd
schriftartikelen. Ook komt in
deel zeven een bibliografie en een
persoonsregister.
De Werken van Bomans verschij
nen onder auspiciën van de
Maatschappij der Nederlandse
Letterkunde. Het hele project zal
drie jaar vergen. De delen kosten
99 per stuk en de hele serie
komt bij voorintekening op
643.
Ter gelegenheid van het verschij
nen van de eerste twee delen in
augustus wordt er in het onlangs
uitgebreide Teylersmuseum in
Haarlem een tentoonstelling over
leven en werk van Godfried
Bomans ingericht (24 augustus
t/m eind oktober).
foto jan stads
te en Moniek (stem). De laatste,
actief als beeldend kunstenaar,
heeft ongetwijfeld haar improvi
satietalent van haar vader geërfd.
Gretig
Louis Toebosch geniet terecht
algemene erkennning als uitvoe
rend musicus, componist en jury
lid op internationale concoursen.
Hij is kerkelijk en wereldlijk Rid
der, in het bezit van de provincie
Noord-Brabant en tal van steden.
Tot drie jaar geleden was hij lid
van de commissie voor de Neder
landse Muziekprijs. Een functie
die hem wel moet liggen, want als
hij enigzins kan zal hij altijd
gaan luisteren naar een begin
nend solist of naar een program
ma met muziek van een nieuwe
componist.
„Ik wil er altijd bij aanwezig zijn
als er muziek gemaakt wordt.
Luisteren naar een CD verveelt
me snel. Op die dingen wordt
nooit een fout gemaakt. Het is zo
steriel. Nee, ik moet het kunnen
zien. Achter een pilaar zitten is al
minder".
Toebosch heeft nooit compositie
willen onderwijzen, 'omdat ik
niet weet hoe dat zou moeten',
maar hij geeft graag en uitge
breid commentaar aan jonge
componisten die hem werk
opsturen. Louis Toebosch kan
dan tachtig worden, hij blijft
even gretig naar nieuw geluid.
sen Nederland en niemandsland.
De keuze voor Schiphol was snel
gemaakt. „Rotterdam-Zestienho
ven is ook wel groot, maar mist
toch de internationale allure",
vindt de producent.
Door een aantal onvoorspelbare
factoren dat een rol speelt, het
weer en de vluchtschema's, is
Fasten Seatbelts een risicovolle
onderneming. Regisseur Geert
Tomlow heeft tientallen alterna
tieven voor ais het mis dreigt te
gaan.
In een 52 jaar oude Dakota heeft
een eerste selectieronde plaats.
Dit vereiste eveneens aanpassin
gen. In de hoedenplanken is spe
ciale verlichting aangebracht; het
vliegtuigje is in een kleine studio
omgetoverd. Met als bijkomend
probleem dat alle apparatuur
opeens op twaalf volt moet wer
ken. „Allemaal zaken waar je
rekening mee dient te houden",
legt Tomlow uit. Voor de voorbe
reidingen van het nieuwe pro
gramma, door de makers
omschreven als realityshow, zijn
ongeveer drie kwart jaar nodig
geweest.
Fasten Seatbelts wordt opgeno
men op de dag van uitzending, de
montage heeft dus niet eindeloos
de tijd om oneffenheden weg te
werken. „Stel dat er een bommel
ding komt, dan kan dat het ver
loop van de opnamen nogal ver
storen. Op Schiphol gebeuren
bijna dagelijks dingen die maken
dat een bepaald gedeelte tijdelijk
wordt afgezet. „Die zaken komen
bijna nooit naar buiten via de
pers, maar ze gebeuren wel",
weet Wegink.
'Fasten Seatbelts', Nederland 1,
20.30 uur
Ünico Glorie foto kippa
Hilversum (anp) - Unico Glorie (31) is benoemd tot directeur
televisie van Veronica. Hij was al sinds 1 september 1995 bij het
station radio-directeur. Binnen de Holland Media Groep is hij
sindsdien ook directeur van KINK-FM. De omroep heeft dat
gisteren bekendgemaakt. Als televisie-directeur volgt hij Joop
Daalmeijer op die half februari overstapte naar Filmnet.
Glorie begon op zijn veertiende radioprogramma's te maken bij het
Amstelveense Radio Klasse in Amsterdam, dat later overging in Wave
Amsterdam Powersound (WAPS). Het illegale station zond dag en
nacht jongerenradio uit. Een aantal jaren later werd het inmiddels
legale station omgedoopt in EXTRA 108, waar Glorie programmalei
der werd.
In 1986 begon Glorie bij radio Veronica als producer van het pro
gramma Curry Van Inkel, later omgedoopt in Stenders Van Inkel.
In 1992 stapte hij over naar het commerciële radiostation Sky Radio,
maar keerde weer terug als Hoofd Produktie en Redactie van Radio
Veronica.
Glorie was ook nauw betrokken bij de overname van de commerciële
radiozender Holland FM, dat onder zijn leiding overging in HitRadio
Veronica.
Utrecht (anp) - Bij recente archeologische opgravingen in
Utrecht zijn de afwasborstels uit het huishouden van Abraham
Bloemaert gevonden. De 17e eeuwse schilder was in zijn tijd
minstens zo beroemd als Rembrandt en Vermeer. De voorwer
pen zijn te zien op de tentoonstelling Het huis van Bloemaert,
die morgen in het Centraal Museum in Utrecht opent.
Aanleiding voor de tentoonstel
ling is een recente opgraving van
het Archeologisch en Bouwhisto
risch Centrum (ABC) van de
gemeente Utrecht bij de Maria-
plaats. Daar werd onder andere
het huis van de 17e eeuwse kun
stenaar gevonden.
Tijdens de opgraving stuitten de
archeologen op de beerput van
het huis. Uit de put kwamen
gebroken pijpjes, maar ook
afwasborstels en een houten
etensbord (teloor). Ook doken een
blokfluit, een tol en een kegelspel
van de kinderen van Bloemaert
op-
Op de tentoonstelling zullen ook
alle veertien schilderijen van
Bloemaert uit het bezit van het
Centraal Museum te zien zijn.
Een aantal prenten en tekeningen
zal voor het eerst worden geëxpo
seerd. Ook is het werk te zien van
Bloemaerts zoons, inmiddels het
tol- en kegelspel ontgroeid.
Bloemaert was een goed betaald
schilder. In zijn grote huis ont
ving hij onder meer de koningin
van Bohemen. Zij gaf hem
opdracht haar hondje Babler te
schilderen. Ook had hij contacten
met het Zweedse hof en met
beroemde buitenlandse schilders.
Stadshouder Frederik Hendrik
liet hem de decoratie van zijn
paleis in Honselaarsdijk maken.
Het huis van Bloemaert in het
Centraal Museum is tot en met 28
april te bezoeken.
V
f
