Vorstenverblijf voor een Kunstenaar
Het einde van een oude trouwe hond
Haus Koekkoek in Kleef wordt aan B.C. en zijn familie teruggegeven
P°iM4DUisland 1 13'45 Dalli Dalli<
DE STEM
GIDS
In een heel groot hok zat daar plots die mooie boerenfox
DINSDAG 12 MAART 1996
DE STEM
NEDERLAND
Door Koos Tuitjer
Niet alleen het vorstelijke
huis imponeert. Bovenop de
helling in de uitgestrekte
achtertuin staat ook nog een
toren, de Belvedère, die de
kunstenaar tot atelier dien
de. Die toren kan op grond
van zijn hoge ligging de con
currentie aan met de geres
taureerde Schwanenburg,
het kasteel van Kleef. Want
bovenop het atelier troonde
ook nog een imposant beeld.
De voorstelling van Minerva,
als godin der kunsten. Koek
koeks compagnon in de hemel
zogezegd.
Huis en toren zijn al heel lang in
verschillende handen. Het
onroerend goed werd omnmid-
dellijk na de dood van Koekkoek
(in 1862) van de hand gedaan.
Het beeld is verdwenen. Wat rest
zijn de brokstukken van een mal,
die als museumstukken worden
gekoesterd. Net voor de Tweede
Wereldoorlog werd het plan
opgevat om het zwaar aangetas
te honderd jaar oude beeld te
vervangen door een aluminium
kopie. De opzet werd met aller
financiële inspanning ook tot
een goed einde gebracht.
Maar Kleef moest zonder pardon
bijdragen aan de oorlogsinspan
ningen. De aluminium Minerva
werd versmolten. Wat maakte
het ook uit. Vijf jaar laten lag de
stad in puin. Het enige wat
bewaard bleef uit de Kleefse cul
tuurgeschiedenis waren zes por
tretten van hertogen. De rest
was door een voltreffer van de
aardbodem verdwenen.
Gunstig
Het gerestaureerde Haus Koek
koek werd eerst in de jaren
zestig een museum. Vanaf dat
moment spelen ook de inspan
ningen om de naamgever zich
weer thuis te laten voelen. Er
was geen Koekkoek meer in de
stad. Dus allereerst diende werk
aangekocht te worden. Eén
geluk: het tij was gunstig. Want
Koekkoek en zijn schilderende
familieleden waren al een eeuw
Haus Koekkoek in het
Duitse Kleef is vanaf het
komend najaar geen
museum meer. Maar het
voorname pand blijft
geopend als pelgrimsoord
voor de bewonderaars
van de allereerste bewo
ner. Deze was de ver
maarde 19e eeuwse schil
der B.C. Koekkoek. Alle
'moderniteiten' uit de tijd
na Koekkoek verhuizen
binnenkort naar het
nieuwe Kleefs Museum.
Daartoe werd het voor
malig Kurhaus grondig
gerestaureerd. De aller
laatste tentoonstelling
van het Museum Haus
Koekkoek is opgedragen
aan de oorspronkelijke
bewoner, zijn familie en
zijn leerlingen.
uit de gratie. Recent bracht een
werk van B.C. weer een miljoen
gulden op. Maar dertig jaar gele
den ging het om spotprijzen.
Goede contacten met de laatste
Koekkoeks, toen nog in leven,
brachten ook het tekeningenbe-
zit op peil. Met name wat die
laatste deelcollectie betreft, is
het museum op unieke wijze
voorzien. Zoals je nu ook kunt
zien op deze laatste tentoonstel
ling van het Museum Haus
Koekkoek.
Nazaten
Haus Koekkoek wordt straks
weer in ere hersteld. Als kunste
naarshuis. Dan is het alleen nog
maar Koekkoek wat in dat huis
de klok slaat. Maar hóe komt een
schilder, die weer een zoon van
een schilder was aan zo'n huis?
Trouwens: Koekkoek klinkt
Nederlands: hoe komt de Neder
landse Koekkoek in het Pruisi
sche Kleef terecht? Was hij fout
in de kunstgeschiedenis?
De tentoonstelling geeft gedeel
telijk antwoord op deze vragen.
Dankzij de nazaten zijn er de
nodige documenten en familie
stukken (realia) bewaard geble
ven. Ook deze worden getoond.
Koekkoek (B.C.) spreekt zelf ook
een woordje mee. Hij publiceer
de tijdens zijn leven een gedenk
waardig boek, waarvan de titel
luidt: 'Herinneringen en Mede-
deelingen van eenen Landschap
schilder' (in 1841 te Amsterdam
uitgegeven). Een kostelijk maar
tegelijkertijd ook slaapverwek
kend geschrift, waarin de
meester het zeer goed met
zichzelf getroffen heeft. De
opkomst van Barend Corne
lls Koekkoek (geboren in
1803 en nogmaals, gestorven
in 1862) hangt nu ten nauw
ste samen met de opkomst en
glorie van Kleef als bad
plaats. Heilzaam bronwater
was het goud dat Kleef in de
vorige eeuw voornaam
maakte. De gasten waren bij
uitstek Hollanders. En dan
vooral diegenen, die in Indië
hun geld hadden verdiend.
Zij baadden in weelde en
gaven daarbij de voorkeur aan
Kleef.
Het heuvelachtige en natuurrij
ke gebied heeft voor ons Neder
landers nog steeds de aantrek
kingskracht van het 'buiten
land'. En dat gold in dezelfde
mate voor B.C., de later zo
beroemde zoon van de Zeeuwse
zeeschilder Johannes Hermanus
Koekkoek. Deze getalenteerde
Koekkoek jr. was via Amster
dam en Het Gooi in Beek bij Nij
megen beland.
Assembleren
Daar raakte hij op slag verliefd
op het landschap. Die liefde was
er een van een boekhoudende
natuurschilder: als een boom
honderdduizend blaadjes had,
dan schilderde Barend Cornells
er niet minder. Op het eerste oog
althans. Zijn schilderijen zien er
tot en met natuurgetrouw uit.
Maar in feite assembleerde hij
zijn landschappen in het atelier.
Z'n bronnen waren zijn schets
boeken, die wél trouwe kopieën
van de werkelijkheid bevatten.
Koekkoek ontpopte zich ras als
de Nederlandse kroonprins van
de Romantiek. Deze stijl was
allerminst aan grenzen gebon
den. De Romantiek beheerste
alle Europese gemoederen, tot in
het tsaristische Rusland toe.
Koekkoeks kunst sloeg in als een
bom. Weldra achtte hij zich in
staat om van Beek naar het chi
que Kleef te trekken en zich daar
een huis te laten bouwen. Omdat
hij onder zijn cliënten niet alleen
NEDERLAND 2
Kanaal in Utrecht. Olieverf op doek, 1830.
Indiëgangers telde, maar in toe
nemende mate ook vorsten, stel
de hij hoge eisen aan zijn pied a
terre.
Willem II
Zo ontstond Haus Koekkoek, als
een waardig onderkomen voor
een Prins der Schilderkunst, die
Vorsten ontving. Hunne Hoog
heden moesten wel geduld
betrachten. De Prins der Schil
ders werkte met een wachtlijst.
De levertijd kon uitlopen tot
anderhalf jaar.
Soms waren de opdrachtgevers
veeleisend. Koning Willem II der
Nederlanden nam de schilder
ooit mee op reis naar Luxem
burg. Zijn privé domein. Een
klein land, zelfs in Nederlandse
ogen. De Majesteit toonde Koek
koek nu de mooiste delen van
zijn land. En hij achtte de kun
stenaar in staat om dit vorsten
dom in negen schilderijen com
pleet te vereeuwingen. Dat was
dan ook de opdracht die Willem
II verstrekte en die door B.C.
Koekkoek, zijn onderdanige die
naar, werd uitgevoerd.
Een van die doeken is nu even
terug in het Museum Haus
Koekkoek. Ter gelegenheid van
de tentoonstelling. Maar het
werk zal niet tot de inventaris
van het open te stellen kunste
naarshuis gerekend kunnen
worden. Het schilderij is in
bruikleen, evenals een aantal
andere werken. Toch behoort
negentig procent van het getoon
de tot de toekomstige huiscollec
tie. De score pakt zo hoog uit,
dank zij de uitgebreide tekenin
gencollectie. Deze is vooral wat
het werk van B.C. betreft van
een opwindend mooi gehalte.
Koekkoekklonen
De schilderende vader, broers,
dochters, neven en achterneven
staan duidelijk in de schaduw
van deze imposante bomenschil-
der. Ook B.C.'s schoonfamilie
hangt in Museum Haus Koek
koek aan de muur. Barend Cor
nells huwde de dochter van een
van zijn leermeesters, de schil
der Alexander Joseph Daiwaille.
Maar niet alleen deze, ook Koek
koeks leerlingen passeren de
revue. Koekkoekklonen die niet
aan de meester kunnen tippen.
B.C. zelf heeft het in de kunstge
schiedenis ook niet gered. Op het
moment dat de gevoelsrijkere
Haagse Scholers zich lieten gel
den, werd de romanticus I
koek als heel erg fout ervaiei]
De schilders van de
School zaten die van Kleelwj
erg dicht op de hielen.
Barend Cornelis Koekkoek si
tamelijk vroeg, op 58-jarige hl|
tijd. Net op tijd dus, zou je k
nen zeggen. Hij heeft zijn f
euze carrière zonder kritii
deuken kunnen uitdiene;
10.31
11.03
11.31
ifiOO Journaal 11-59
Goeiemiddag! Journ
S56 De week van... Sport.
i M The Cosby Show, comedy Journ
«02 Boggle, spelletje 13.07
8 31 Natuur in eigen land, serie: Bots- 14.01
L'l, een natuurgebied bij de Vinkeveense 14.29
i'asr ctudio RKK, actualiteiten uit kerk 15.30
samenleving 16 r
,o38 alle kinderen de deur uit, come- 16.07
m 16.32
17.05
024 Weeroverzicht 18.00
in 30 Charlotte Sophie Bentinck, dra- ne me
ia-serie. Deel 1 place;
,25 Televizier, actualiteitenrubriek 18.15
58 vinger aan de pols, medisch ma- 18.30
-ine: Hemofilie patiënt Marc die werd 18.40
esmet met HIV 19.00
3 50 Reporter (tot 00.01) 19.25
19.50
20.20
22.00
900 Kernpunt III. Afl. 1 (tot 09.20) 22.16
1930 Wat 'n vondst! Afl. 1 (tot 09.45) 22.341
moo Ik, Mik Loreland (tot 10.20) 23.04
ID 30 sybe sattelyt 7 (tot 10.50) 23.251
13 59 Het vragenuurtje in de Tweede
(amer
lf.11 The Waltons, serie
702 Danger Bay, jeugdserie 07.00
7.29 2Vandaag, actualiteiten met om 08.30 j
730 en 18.00 Journaal; 18.43 Sportjour- 07.10 j
naai en 18.51 Hoofdpunten uit het nieuws 07.15 j
levolgd door het weer 08.081
9.03 Deze is voor jou, documentaire- 08.35
irie voor en over jongeren. Afl. 1: Yeal, 09.30
aul en Naomi 10.001
9.31 Ik weet het beter, spelletje 11.00
9.59 Overal en nergens; Strafkamp 11.45
I.S.A., reportage over de zogenaamde 12.30
jafkampen voor jonge criminelen in 13.301
.merika 14.001
0.27 Christy, serie 14.301
.14 Vrouw-zijn, magazine. Thema: 15.10
et rouwen van kinderen 16.00
Si 47 Nederland zingt, koor-en samen- 16.10
mg 17.00
16 Profiles of Nature, documentai- 17.10
■serie: Het regenwoud van Vancouver Is- 18.001
ma 18.30 i
:,39 Gospelclips 19.00 I
,54 PP: Uitzending D66 19.30
1.57 Effectief onderhandelen 20.00 1
1.30 Journaal soap
:,38 Middernacht klassiek: Concert- 20.30
ite symfonie voor viool, cello, hobo, fa- 21.251
it en orkest van Haydn (tot 00.08) 22.05 S
23.001
NEDERLAND 3 23.35
00.25
,00 Journaal 01.10
.07 Klokhuis 02.00)|
'.24 Verhalenverteller
,29 Ontbijt-TV, actueel magazine met p|
half uur NOS-Journaal, 8.10 NOS-Sport-
irnaal en 7.45 en 8.16 Weer 16.50 f
,00 Journaal 17.15
.05 PP: Uitzending SP 18.05l
,08 Kook tv 19.00
.30 Vrouw-zijn 19.30
,55 Gospelclip 20.00 I
,00 Oiga, Spaans voor de vakantie 20.30 1
Museum Haus Koekkoek, K
nerstrasse 33, Kleef. Di. t/ms
10-13 en 14-17 uur. Tot en n
september.
Youpie in het asiel, toen ze nog Jetje heette.
FOTO MARC BOLSIUS
Wat is dat toch met een huis
dier? Hoewel honden geen melk
geven zijn we er oneindig veel
doller op dan op een koe. Hoe
wel katten geen eieren leggen
mogen oneindig veel katten
mee aan tafel zitten en gaan ze
zelfs met hun eigenaren mee
naar bed. Het doet pijn als zo'n
huisdier sterft. Het zoeken
naar een nieuwe maakt weer
veel goed.
Door Rien van der Steen
Gewandeld had hij al meer dan een jaar
niet meer. Laat staan gehold. We spra
ken hem ook al maandenlang aan met
'opa'. Opa was Max, onze hond. Een
ravenzwarte Labrador Retriever. Hij
stierf uiteindelijk, geholpen door de
dierenarts, op 13 december 1995. Het
was een trieste dag.
We hadden er al vaak over gesproken.
Want was dat nog wel een hondenle
ven, dat van Max? Het enige waarvoor
hij nog geestdriftig uit de startblok
ken kwam was zijn eten. 's Morgens,
maar vooral 's avonds kondigde hij
luid blaffend aan dat het tijd was
voor de maaltijd. De rest van de dag
bracht hij door met slapen en een
krakkemikkig wandelingetje door de
tuin. 'Wordt het geen tijd om de die
renarts eens te raadplegen?', begon ik
in oktober voorzichtig tegen mijn
vrouw. De kleine schrok op vanach
ter zijn gameboy, zette grote ogen op
en hief vervolgens een hopeloze huil
bui aan. Nee, euthanasie kon abso
luut niet. Want hij had toch geen pijn? En hij
was toch nog zo lief? En kon hij dan nooit
meer beter worden?
Nee, dat kon niet. Hij was in oktober al veer
tien jaar geworden en een hondenleven moet
nou eenmaal met zeven vermenigvuldigd
worden om aan de vergelijking met de mens
komen, legden we uit. Niet dat het hielp. Er
waren immers mensen, zo had de uk ergens
gelezen, die 104 of zelfs 110 jaar oud werden.
En Max was toch pas 98?
Fiets
Tja. In de overtuiging dat Max tezijnertijd
zelf wel met een soort van oplossing zou
komen, lieten we de pijnlijke discussie rus
ten. Twee maanden later was het zover. In de
garage waarschuwde een omvallende fiets,
dat het hondenhiernamaals riep. Max lag
schuimbekkend en stuiptrekkend op de
grond. De dierenarts constateerde zuurstof
gebrek. Daar hielp niets meer aan. Max
vocht nog twee uur lang tegen de verdoven
de spuitjes.
En toen hadden we dus plots geen hond
meer. Mijn vrouw had het er aanvankelijk
ook niet zo op. Sinds mijn tiende was er in
mijn omgeving altijd een hond geweest.
Maar zeker na die nerveuze Ierse Setter met
bijtneigingen vond zij het een allerminst
logische gedachte, om met het vizier op drie
kleine kinderen wederom een blaffende vier
voeter aan te schaffen.
Een Schotse Collie was er al geweest. En na
die Setter gingen we op zoek naar een rusti
ge, vooral lieve hond. Hij moest een beetje
uit de kluiten gewassen zijn, maar ook weer
geen formaat Rottweiler of St. Bernard. Het
werd dus een Labrador. We hebben er nooit
spijt van gehad. Het enige, waar hij zijn tan
den voor op elkaar zette was zijn eten. Wan
neer de kinderen in de huiskamer tot vijf
maal toe met een tractortje over zijn staart
reden was zijn enige verzet een wandeling
naar de achterdeur. Hij koos liever voor de
ontsnapping dan voor de aanval. Kortom:
Max was een succes.
Koor
De discussie of er weer een hond moest
komen was een korte. Een koor van vijf
besliste positief. Als die kooi buiten maar
wegging. Want een hond moest op de eerste
plaats huisgenoot zijn. Dus binnen leven.
Net als wij. En hij moest ook mee op vakan
tie kunnen. Die andere ging altijd naar een
dierenpension. En dat was hartstikke zielig
vond het gekinderte.
Andere prangende vraag: wat voor hond?
Dochterlief had het liefst een knuffeldier.
Zo'n klein opdondertje, dat op schoot kan.
De oudste zoon was wild van een dog - ach-
tige hond. 'Zo'n grappige Engelse bulldog.
Echt gaaf, zo'n beest!' De jongste blaag vond
alle honden even mooi. 'Als het maar geen
Chinese Naakthond is. Die vind ik vies'.
Mijn vrouw was gecharmeerd van een Beag
le. 'Weet je nog, van die mensen tijdens de
vakantie? Wat een prachtig beest was dat'.
'Klopt ja, maar weet je ook nog dat dat beest
zelf uitmaakte of en wanneer hij ging wan
delen?' 'Tja, luisteren was niet z'n sterkste
kant'. Geen Beagle dus. 'Een Boxer dan? Die
is heel lief voor kinderen heb ik wel eens
gehoord.' Klopt. Boxers zijn aardig voor
mensen. Maar ze zijn ook druk. En ze schij
nen te kwijlen als ze zin in eten krijgen. Dag
Boxer.
Oplossing
Wat dan? De kinderen vonden de oplossing.
'Hee, pap! We kunnen ook naar het asiel.
Daar zoeken we een leuke hond uit'. Op
zichzelf een briljant idee. Je redt er ook nog
een dier mee. Maar zouden er wel jonge die
ren in een asiel terechtkomen? Het gebouw
tje van de stichting dierenopvang zat
van vol, die zaterdagochtend. In een lev®1
groot hok zat plots die fox. De boeren»
Jetje, noemden de vrijwilligers haar. .h
melktandjes, dus ouder dan vijf, zes rnaiJJ
den zou ze niet zijn. Speels en kefferig.
kinderen waren meteen 'verkocht'.
Een paar dagen bedenktijd leek n'et!j
keerd. Twee kinderen koesterden
gedachten. De kleinste twijfelde, netaa!fjj
vader. 'Een beetje klein hondje. Ik wil
stevige hond, net als Max', mijmerde luj.
Sterk ras
De sociale positie van kat en hond is 0®
dig veel groter dan die van kip, kofflj 1
koe. Een hond mag vrijelijk door het i
struinen en hartverscheurend snurken j
dens zijn slaap. Een kat mag tich A
benen aanschurken en zich snorrend op
schoot van wie dan ook vlijen. Met een f
heb ik nooit wat gehad. Net zomina -.
fret. Of een konijn. Een hond lijkt ra jM DUITSLAND
BELGIË FRANS 1
(.35 Neighbours, serie 17.00 La bande a
Irlos, magazine 17.25 Life goes on, serie
f.30 Regions soir 18.50 Cartes sur table,
igazine 19.10 Le quotidien des sports
130 Nieuws 20.10 Double 7, spelletje
I.35 Pulsations, gezondheidsmagazine
145 Franfoise et les siens, cultureel ma
rine 23.25 Laatste nieuws
BELGIË FRANS 2
|7.30 Tour du monde en 8 jours 18.00 lei
Ta-Wa, kindermagazine 19.00 Neigh-
Purs, soap 19.30 Nieuws 20.00 Les géants
Made, serie: Roger llegems 20.10 Atle-
p, samenvatting EK Indoor 21.40 Cham-
J°n's 96, autosportmagazine 22.05
paws 22.30 Cheval passion, paarden-
Tortmagazine 23,00 Tour du monde en 8
[ars (tot 23.25)
DUITSLAND 1
kmMor9enmagazin, ontbijttelevisie
ft00 Heu,e 09.03 Dallas, soap 09.45 Te-
R1®'00 Heute 10.03 Auslandsjour-
1 nn u 'n'° ^esundheit, magazine
Id ii6«e 11,04 Der Have'kaiser, mini-
Sn"'35 Umschau 12.55 Presseschau
«1 14 imi'azirI met Heute
FschateTelegramm 14.00 Tagesschau
v ikhmsen, talkshow 15.00 Ta-
tovul5,'03 Juliane Andrea' talk"
LI iUrgen flle9e antwortet 16.00
L*"*« Flie9e. talkshow 17.00
he 17'1° Brisant' boulevardmaga-
Lnh'nf erbotene Liebe, serie 18.25
Irie 200DSTr,e 18u4 Steme des Südens'
mi!f a 9eSSChau 20'15 Peter Stro
fe,; Sds,e"e 21-05 Familie Heinz Bec-
Lgazine n!5 Plusminus' economisch
r *225 Hallervorden's Spott-
LvardBi "'1? Tagesthemen 23.00
ledy 00 25 m r W 24'00 Ellen' co"
leta r k Nachtmagazin 00.45 (ZW)
Ceffilm b°^yClUS: The paip*d
08.15
Cursuf
ovenl
de, rd
trouwer dan een poes. De trouw vandj J
reikt niet zelden tot aan de andere zij
het graf. Van de andere kant: ik »e
vrouw die een trui breide van de vac
haar overleden Newfoundlander,
beest. De trui was ook reusachtig-
Terug naar onze hond. Het is Jetje gev J
Een echte boerenfox. Met veel brum rj
kop. En wit en zwart. „Sterk ras zei
renarts nog. „Bijna nooit trammels u
Grotere rassen zijn vaak zwak, sne
doen. Een Fox wordt gemiddeld vee
Dat zijn gunstige berichten. Jetje 1
dels omgedoopt in Youpie. Het ma „1
niks uit. Als ze nu eerst maar.een^antt«|
wordt. En een beetje wil groeien.
geleken bij Max zaliger is Youpie J
prutsbeestje. Ik hoop dat dat ?flQtenWl
een aangelijnde cavia aan het uitlaten
snel verdwijnt.
Theos c k an Gir'' jeu9dserie
Kazine 14:40 PUR'
5.15 Wickie nnH h 9°' Jeu9d]Ournaal
Infilmsér!^ is^Gof a^n MSnner'te"
fute 1550 -fp Gesundheits-Tip 15.45
F-35 Jede MenqeTl Ha9enbecks. serie
dmagazin mot u serle 17'00 Ab"
Kagaz,™7«? "'4S Tel<**a.
È['e 19.00 HeuteM k [??au?Falkenau.
f15 Das ist ihr [oh Friends, serie
terS 21.00 F en k6?' Vanda^g: August
J.45 Heute 22 iq magazine
Fsche toneélsLi'eporta9e-serie: De
r!rï Duitsland IsJtter Hanna Mar™.
üZwei misdaad -,r®n 2245 Ei» Fall
F'00 Viva Italian II45 Heute nacb1
fserviette, speelfilm 0rse/Le porteur
07.01
NewsJ
Newsl
culinl
11.30
13.01
13.31
14.0(
15.0!
Man,
Pant:
voorl
serie I
New!
Hill, I
19.01
gaziif
OrmJ
kinda
coma
all o|
ce, rl
23.41
LargJ
07.01
Breal
rie
09.21
The [j
Schol
Schol
voorl
king j
teleif
15.1
Nieul
