Gedrag beroepssoldaten wordt probleem
School doet alsnog aangifte van ontucht
Rector spijt stilhouden ontuchtzaak niet
De lente is weer in aantocht
Onderzoek in Leidse
^balpenmoord' heropend
Vruchteloos onderhoud
hervormd bestuur met
bezwaarde predikanten
Christelijke liturgie is
op weg naar het museum
DE STEM
BINNENLAND
A3
Commandant Selectie: laag opleidingsniveau, verminderd normbesef, ongewenste groepseffecten
Vijf jaar geëist
tegen valsemunter
Opnieuw daling in
het leerlingwezen
Zakenman 'njoesjin'
Beek ondergedoken
Wereldklasse
in woonkeukens
VRIJDAG 8 MAART 1996
MAART 1996
Srittannië en Ierland-
nvelden en af en toe wat
if sneeuw. Verder toene-
wind. Maxima rond 4
in Ierland en zaterdag
zuid-Engeland enkele
hoger.
Luxemburg: Wolken-
ook nu en dan zon en
overal droog. Er waait
:hrale oostelijke wind
gtemperatuur circa 4
en Midden-Frankrijk;
en naast wolkenvelden
ïrioden met zon. In de
ijke departementen meer
ring en af en toe regen
mogelijk ook sneeuw'
ia oplopend naar circa 6
in het uiterste noorden
rdoosten en tot ongeveer
den elders.
frankrijk: Wolkenvel-
ok nu en dan zon en vrij-
raral droog. Middagtem-
lur ongeveer 12 graden,
lag in de omgeving van
tz mogelijk 17 graden,
gal: In het zuiden af en
>n, ook wolkenvelden en
vrijdag enkele buien,
ijk met onweer. In het
:n en noorden vrijdag
en perioden met zon,
lag meer bewolking en
mogelijk regen. Maxima
16 graden,
e: In het oosten en zuiden
wat zon ook tamelijk veel
envelden en plaatselijk
Elders perioden met zon
oog, maar zaterdag later
dag in Galicie toenemen-
ans op regen. Maxima
lend naar 15, in het zuiden
circa 18 graden.
Wolkenvelden, tamelijk
wind enin het zuiden
den met regen. In het
len droog en perioden met
maar in de westelijke
wolkenvelden en moge-
rat sneeuw. Maxima van
sn in het noorden en aan
driatische Zee tot 15 op
ië.
tenland en Kreta: Vrijdag
zon, later van het westen
meer bewolking en met
in het westen plaatselijk
u. Vooral op zee tamelijk
wind. Maxima tussen 5 en
aden, aan de westkust van
iriekse vasteland en op de
:che Eilanden circa 13 gra-
land: Droog. Plaatselijk
ig, hier en daar ook veel
envelden. Er waait een
ale oostelijke wind. Mid-
emperatuur van rond het
punt in het noordoosten
lus 4 in het westen,
seriand: Plaatselijk zon-
hier en daar ook hardnek
wolkenvelden. Vrijwel
al droog. Temperatuur uit-
opend van 3 graden in
olkte dalen tot 10 bij zon-
ihijn.
tenrijk: Plaatselijk zonnig,
en daar ook hardnekkige
kenvelden. Vrijwel overal
og. Middagtemperatuur in
dalen van rond het vries-
t in het oosten tot ongeveer
graden in het westen.
TELEFOONTJE
Amersfoort - Het bestuur van
1 gereformeerde scholenge
meenschap Guido de Brés in
Amersfoort gaat alsnog aan
justitie melden, dat een oud
eraar seksueel misbruik van
leerlingen heeft gemaakt. Dat
heeft het schoolbestuur giste
ren laten weten na spoedbe
raad met de rector over de
ontucht-affaire rond een nu
45-jarige leraar aardrijkskun-
j'de.
Woensdag kwam naar buiten dat
Iie docent, die les gaf aan de
onderbouw van mavo, havo en
vwo tot zijn ontslag m oktober
1993 minstens met achttien man
nelijke leerlingen seksspelletjes
heeft gespeeld. In zeker twee
gevallen had hij gemeenschap
met de jongens.
Staatssecretaris Netelenbos van
Onderwijs ziet in de ontucht-
zaak aanleiding om mogelijk een
wettelijke meldingsplicht voor
scholen in te stellen. Als school
besturen op de hoogte zijn van
ontucht, zullen ze de betreffende
leraar dan moeten aangeven bij
de politie. Netelenbos zei gisteren
'doormodderen', zoals in Amers
foort is gebeurd, tegen te willen
gaan. In elk geval krijgen alle
scholen een leidraad, hoe ze met
(seksueel) geweld moet omgaan.
Daarin komt ook de vraag aan de
orde, wanneer scholen de politie
moet inschakelen. De onderwijs
bonden KOV en PCO steunen dit
idee, maar zien niets in een wet
telijke verplichting. „Je moet
appeleren aan de eigen verant
woordelijkheid van de school,"
aldus een woordvoerder.
De schoolleiding van Guido de
Brés zegt, dat zij tussen 1990 en
1993 slechts wist dat de leraar
met zijn pupillen naar pornofilms
had gekeken. De aantijgingen die
deze week in de publiciteit kwa
men, zijn zoveel erger dat ze aan
leiding zijn om alsnog aangifte te
doen, zo laat de school weten.
De mededeling van het schoolbe
stuur komt overigens na het
besluit van het Openbaar Minis
terie zelf een onderzoek in te stel
len.
De schoolleiding wist al sinds
begin 1994 van de twee gevallen
van gemeenschap. Ook daarmee
is ze niet naar buiten getreden.
Volgens rector J. van Middelkoop
kwam dat onder meer omdat een
van de slachtoffers, en 16-jarige
jongen, per se geen aangifte wilde
doen. Verder wilde de schoollei
ding de scholieren zoveel moge
lijk leed besparen.
Netelenbos hekelde de poging
van de school om de zaak in de
doofpot te stoppen. Er bestaat
een wettelijke plicht om misdrij
ven, zoals ontucht, te melden.
Toch gebeurt het vaak dat
iemand die kennis heeft van een
misdrijf, dat niet meldt. Netelen
bos vraagt zich af of er hiaten zit
ten in de bestaande regelgeving.
Rector en schoolbestuur hebben
gisteren ook besloten maandag,
als de scholieren en leraren
terugkomen van voorjaarsvakan
tie, uitgebreid over de affaire te
praten. De schoolleiding zal eerst
de docenten een uurtje bijpraten,
waarna die dan hetzelfde zullen
doen met de leerlingen. Mogelijk
komt er ook een bijeenkomst voor
alle ouders van de school. Een
jeugdhulpverlener heeft inmid
dels zijn diensten aangeboden.
De scholengemeenschap telt 2300
leerlingen, van wie er 1500 op de
mavo, havo en vwo zitten.
Den Haag (anp) - Het onderzoek naar de zogenoemde Leidse
balpenmoord wordt heropend. Dit heeft het gerechtshof in Den
Haag gisterochtend bepaald.
dit spelletje bellen we een
kend persoon. Zijn of haar
am is in het telefoonnummer
rstopt. Een 2 in het nummer
at voor de letter A, B of C etc-
ie bellen we?
2-6-7 8-2-6 6-4-3-7-5-0
tlossingen van gisteren:
yptogram:
irizontaal:
Botels; 4. stakkers; 6. ons; 7. til
3nden; 11. spits.
Ttikaal:
Bush; 2. traan; 3. laks; 5. ruimen,
oog; 8. knot; 10. rijp.
sitekaartje: R. Lanaar uit Den
lag is 'graanhandelaar'.
Het hof ontving woensdag via de
procureur-generaal een proces
verbaal van de Leidse politie met
een verklaring van een niet eer
der gehoorde getuige. Het hof zou
oorspronkelijk gisteren uitspraak
hebben gedaan in de zaak. Er
werd door velen op vrijspraak
gerekend. Het publiek in de
rechtszaal reageerde stomver
baasd.
De verdachte, de 25-jarige J. T.
zou tegen de nieuwe getuige heb
ben verklaard, dat hij zijn moe
der met een kruisboog een balpen
in het gezicht heeft geschoten. De
vrouw kwam volgens zijn verkla
ring toen te vallen, zo zei de pre
sident donderdag. De verdachte
heeft dit verhaal eerder ook tegen
zijn therapeute verteld.
Het hof acht het nodig om de
nieuwe getuige -een voormalige
medegedetineerde van T.- in de
rechtszaal te horen, samen met de
inspecteur van politie en de bri
gadier die hem hebben gehoord.
De verdachte moet hierdoor op
20 en 21 maart opnieuw voorko
men. T. was overigens donderdag
niet aanwezig. Hij blijft tot de
nieuwe zitting op vrije voeten.
pen.
De officier zegt het zelfs niet
denkbeeldig te achten dat over
vertegenwoordiging van mensen
met voor de militaire organisatie
minder wenselijke gewoontes en
gebruiken, ertoe bijdraagt dat de
groepsprestatie juist minder
wordt dan beoogd.
Van onze verslaggever
Nijmegen - Het gedrag van beroepssoldaten (BBT-ers) van de
Koninklijke Landmacht zal in toenemende mate voor proble
men zorgen.
Door het wegvallen van de
dienstplichtigen zijn opleidings
niveau en normbesef binnen de
landmacht sterk gedaald met als
gevolg dat onzedelijk gedrag,
kleine criminaliteit of problema
tisch drug- en drankgebruik
steeds vaker de kop opsteken.
Het huidige kader van officieren
en onderofficieren is onvoldoen
de in staat of toegerust om deze
problemen het hoofd te bieden.
Tot deze conclusies komt overste
dis. F. Matser, commandant van
het Selectiecentrum Koninklijke
Landmacht. In het blad van de
Nederlandse Officieren Vereni
ging stelt Matser, dat met de
i komst van de nieuwe beroepsmi
litairen (BBT-ers, militairen
Beroeps Bepaalde Tijd, die gedu
rende een beperkt aantal jaren in
de krijgsmacht werken) de kwali
teit van de landmacht is afgeno
men. Meer discipline, toezicht,
controle en een aangepaste oplei
ding moeten er voor zorgen dat
de BBT-ers beter gaan functione
ren, aldus de overste die verant
woordelijk is voor het selectie
systeem van alle beroepsmilitai
ren van de landmacht.
Groepseffecten
In tegenstelling tot een binnen de
knjgsmacht veelgehoorde opvat
ting dat wangedrag en kwali
teitsvermindering zijn terug te
voeren op het keurings- en selec
tieproces van individuele aspi
rant-militairen, ziet Matser de
oorzaak in de homogene samen
stelling van de troepen, die
onwillekeurig tot ongewenst
groepsgedrag en groepseffecten
leidt.
Anders dan in een eenheid veelal
hoger opgeleide dienstplichtigen
met uiteenlopende sociale ach
tergronden, bestaat een BBT-
groep tegenwoordig doorgaans
uit gelijkgestemde personen met
identiek (laag) opleidingsniveau
en referentiekader, waarbinnen
van sociale controle minder spra
ke is. Een afwijkend normen- en
waardenpatroon kan binnen zo'n
groep, zegt Matser, sneller een
negatief voorbeeld zijn. „Lager
opgeleiden kunnen minder goed
de gevolgen van hun handelen
overzien, de kans op 'tegengas' is
in zo'n sociaal homogene omge
ving gering," schrijft de overste.
Waar met dienstplichtigen het
groepsresultaat door een positie
ve onderlinge wisselwerking
vaak meer was dan de optelsom
van de individuele kwaliteiten of
prestaties, dreigt volgens Matser
dit 'bonuseffect' met beroepssol-
daten nu verloren te gaan. „BBT-
ers hebben weliswaar voldoende
u huis voor het vervullen van
hun eigen functie, steeds minder
groepsleden blijken echter in
staat om naast hun eigen taak
anderen te stimuleren of te hei-
Kwaliteiten
Overste Matser oordeelt hard als
hij de individuele kwaliteiten van
de gemiddelde BBT-er afzet
tegen die van de 'oude' dienst
plichtige. „Minder leergierig,
minder goede conditie, minder
doorzettingsvermogen." Onder
zoek heeft uitgewezen dat deze
afname sterk samenhangt met de
genoten vooropleiding (voorna
melijk niveau lager beroeps
onderwijs - red.). Matser ziet
daarentegen als voordelen, dat de
BBT-er binnen het leger langer
ervaring kan opdoen en als vrij
williger doorgaans beter gemoti
veerd is dan de gedwongen
dienstplichtige.
De selectie-officier/socioloog ziet
geen heil in het - vaak voorge
steld - verhogen van de oplei
dingseisen. Hij voorziet dan een
terugkeer naar een situatie met
overgekwalificeerde soldaten.
Ook zal het, volgens hem, dan
ook niet meer mogelijk zijn om op
jaarbasis 5000 nieuwe BBT-sol-
daten te werven.
De controle op het doen en laten,
ook buiten de diensturen, moet
volgens de officier verscherpt
worden, zodat het kader de nor
men- en waardenvorming binnen
de groep kan beïnvloeden. „We
moeten ervoor waken dat de
BBT-er (naast de BOT-er, de
beroepsmilitair voor onbepaalde
tijd -red.) een tweederangs mili
tair wordt," vindt Matser.
Rotterdam (anp) - Officier van
justitie mr. F. van Heijningen
heeft gisteren voor de Rotter
damse rechtbank vijf jaar cel
straf geëist tegen de 41-jarige B.
W. uit Enschede. De man wordt
verdacht van valsemunterij.
Hij zou met een kleurenkopieer
machine van het Hengelose
bedrijf Reprosign 20 miljoen en
3 miljoen Duitse marken aan vals
geld he
bben gedrukt en verspreid. Een
klein deel van het valse geld is
volgens Justitie opgedoken bij
een Turkse witwasorganisatie in
Vlaardingen en elders in Neder
land en Duitsland. De rest is
spoorloos.
De medeverdachte en getuige N.
S. heeft gezegd het valse geld
naar hoge kringen in Suriname
zou gaan.
In Amsterdam brengen de eerste buitenlandse straatmuzikanten weer voorzichtig hun deuntjes
ten gehore, teken dat de lente weer in aantocht is. Nog even en het centrum van de hoofdstad
wemelt weer van straatkunstenaars, bedelaars en musici. foto anp
Den Haag (anp) - De belang
stelling voor een opleiding in
het leerlingwezen is vorig jaar
opnieuw gedaald. Het aantal
jongeren met een zogenoemde
leeroverkomst daalde in het
cursusjaar '94/'95 met meer
dan 6 procent tot ruim
112.000.
Daarmee wordt de trend van de
laatste jaren voortgezet. In het
leerlingwezen combineren jonge
ren een baan met een opleiding.
Ze gaan meestal een of twee
dagen per week naar school. In de
grafische branche deed zich een
forse teruggang voor. Daar daal
de het aantal leerlingen met meer
dan een kwart, zo blijkt uit cij
fers van het COLO, de vereniging
van landelijke organen in het
beroepsonderwijs. Bij de oplei
dingen voor verzorgende en
dienstverlenende beroepen liep
het aantal overeenkomsten met
15 procent terug ten opzichte van
het jaar '93/'94.
Niet in elke sector is de belang
stelling tanende. Zo steeg het
aantal leerlingen in de sector
detail- en groothandel met ruim 4
procent tot ruim 10.300. Ook in
de sectoren weg- en waterbouw,
hout en meubilair, brood en ban
ket en de procesindustrie nam de
belangstelling enigszins toe. In de
cijfers van het COLO zijn die van
de agrarische sector niet ver
werkt. Die gegevens zijn nog niet
beschikbaar.
Het leerlingwezen kampt sinds
1991 met teruglopende aantallen.
Minister Ritzen (Onderwijs) heeft
werkgevers de afgelopen jaren
meermalen verweten dat ze in
economisch slechte tijden te snel
besluiten om opleidingsplaatsen
in hun bedrijf te schrappen.
Enschede/Beek - De zakenman
uit Enschede, die in oktober
beslag liet leggen op een toestel
van Kazachstan Airlines op
vliegveld Beek, is gisteren onder
gedoken.
De uit India afkomstige A.
Kumar voelt zich bedreigd door
enkele mannen die hem woens
dag bij zijn kantoor zouden heb
ben opgewacht. Volgens het per
soneel van een aangrenzende
winkel spraken de ongveer zeven
mannen Russisch. Toen de
gewaarschuwde politie arriveer
de, vertrokken ze.
Het vrachtvliegtuig staat al ruim
vijf maanden op Beek. Kumar liet
het toestel aan de ketting leggen.
De maatschappij ontkent bij hem
in het krijt te staan, maar verloor
eind vorig jaar een kort geding
om het beslag op te heffen.
•jsodjnsp
'se|djajeM 'J3UJUI3 ui '|aaisUi
Door Johan Groeneveld (anp)
Amersfoort - Roodgloeiend
staat de telefoon op de gere
formeerde scholengemeen
schap Guido de Brés in
Amersfoort. De van vakantie
teruggeroepen conciërge
wordt er bijkans horendol
van.
j «Dachten we dit weekje even rus-
'6 de boel hier op te laten knap-
Pffl, word je onder de voet gelo-
1 Pen door de ene na de andere
I ®m®aploeg. Om over die stort-
°ed van telefoontjes nog maar
h;-*en. Het is een gekken
de 2300 leerlingen mogen dan op
orjaarsvakantie zijn, het
oureau van rector G.J. van Mid-
I lüoop verraadt hectiek. Om de
mem P llec'lt hii een nieuw
™mo aan zijn bureaulegger. Of
I vooral even wil terugbellen.
hJï'u- Sestelde vraag: waarom
neet hg hemelsnaam al die tijd
doe f^en' dat een van zijn
S®; een nu 45-jarige leraar
van i 1 ziin handen niet
7J°"S,ens kon afhouden?
Vanv-!i ,°üerweldigend," noemt
aandacht aUe Plotselinge
harmma beantwoording van de
I form.ag krnst hij bezwerende
i delen ^ngen-Hil'icht zijn han-
Wantaa8 nog een keer toe,
spijt van rnogsteedsgeen
Sterker nog: „Als ik het over
moest doen, deed ik het net zo."
„Natuurlijk' hebben we er over
gedacht de zaak aan de grote
klok te hangen, maar volgens ons
was het echt beter voor de kinde
ren om dat niet te doen."
Feiten
Met wijdse armgebaren somt de
rector eerst de feiten nog eens op:
„Tot 1990 wisten we van niets. Er
was sinds de aanstelling van deze
meneer in 1977 één keer een inci
dent met een meisje, dat hij voor
straf een uur lang gehurkt voor
de klas liet zitten. Daarvoor is de
leraar berispt. Niets deed ons
echter vermoeden, dat er meer
aan de hand was. De man was
getapt, deed overal aan mee. Hij
nam kinderen mee op vakantie,
was volleybal-coach en gaf veel
bijles, maar wij hebben daar
nooit iets achter gezocht."
In 1990 kwam het eerste signaal.
Van Middelkoop: „Een ouder
paar beklaagde zich erover, dat
hun zoon met negen leerlingen en
de betrokken docent naar porno
films had gekeken. Dat geval
heeft hij aan de schoolleiding
opgebiecht. Na intensieve
gesprekken besloten we de man
nog een kans te geven, onder
voorwaarde, dat hij in therapie
zou gaan. Vooral op verzoek van
de betrokken leerlingen hebben
we de overige ouders niet op de
hoogte gesteld."
Drie jaar later kreeg de zaak een
nieuwe wending. „Bij de Onder
wijsinspectie kwam een nieuwe
klacht binnen over een vergelijk
bare seks-uitspatting. In
gesprekken gaf de docent, toe dat
hij met nog eens acht jongens vie
ze dingen had gedaan. Toen heb
ben we bij de kantonrechter een
ontslagprocedure aangespannen.
De leraar heeft zich niet verzet.
Vlak erna is hij in een psychiatri
sche kliniek beland."
Achteraf
Van Middelkoop benadrukt: „Tot
zijn ontslag, per 1 oktober 1993,
wisten we dus nog steeds niet dat
hij ook gemeenschap met jongens
had gehad. Dat hoorden we
maanden later van de ouders van
jongen en van één van de slacht
offers zelf."
In dat licht blijft de rector het een
terechte keus vinden, dat hij de
vuile was al die jaren binnen
hield.
„Dat betekent niet dat we alles
wilden verdoezelen. We hebben
op geen enkele manier iets dicht
gesmeerd en tegen de leerkracht
in kwestie zijn we ook heel dui
delijk geweest. Maar wij meen
den, dat publiciteit over de zaak
verschrikkelijk rot voor de kin
deren zou zijn geweest. Bloeden
van de kwetsbare partij kan nooit
de bedoeling zijn. Dat vind ik nog
steeds, hoewel we met die afwe
ging natuurlijk geworsteld heb
ben. De weegschaal is daarbij
vaak op en neer gegaan." Overi
gens: Hadden schoolbestuur en
leiding eerder strafbare feiten
vermoed, dan zouden ze onmid
dellijk de ouders van alle leerlin
gen hebben geïnformeerd, zo
stelden ze gisteren in een geza
menlijke verklaring.
Volgens de rector is de affaire
„veel minder massief" dan de
media ze voorstelt. „Ik ken
slechts twee gevallen waarin de
leraar gemeenschap heeft gehad
met jongens. Aan de ernst daar
van wil ik niets afdoen en ook dat
andere gerommel praat ik abso
luut niet goed, maar als ik dan
lees over 22 slachtoffers van sek
sueel misbruik, vind ik dat alle
maal wel heel erg opgeklopt. Er is
een volslagen gebrek aan nuance
ring."
Inspectie
Het schoolhoofd zegt dat hij niet
verplicht was de zaak bij justitie
aan te melden. Hij wijst er verder
op, dat vanaf 1993 ook de Onder
wijsinspectie van de feiten op de
hoogte was. Begin 1994, daartoe
gedongen door een anoniem
schrijven, sprak Van Middelkoop
de gebeurtenissen nog eens door
met acht ouderparen. Maar ook
die kwamen volgens de rector tot
de slotsom dat de zaak beter bin
nenskamers kon blijven.
Niettemin juicht Van Middel
koop toe, dat het Openbaar
Ministerie alsnog een onderzoek
instelt. De schoolleiding besloot
gisteren om zelf ook aangifte te
doen.
„Nu is de tijd er wel rijp voor,
omdat de meeste leerlingen van
toen nu niet meer op school zit
ten. Op een bepaalde manier
heeft deze geschiedenis altijd als
een tijdbom gewerkt. Het is goed,
dat die nu pas afgaat. Als er meer
aangiftes komen, zal ik dat zeker
niet tegenhouden."
Kom bij Van Middelkoop niet
aan met de suggestie dat streng-
christelijke scholen hun ontucht-
zaken eerder in de doofpot stop
pen. „Er is geen enkel statistisch
bewijs, dat zulke affaires bij ons
langer voortsudderen dan in het
openbaar onderwijs. Wel is het
zo, dat er in ons optreden naar
zo'n leerkracht toe een extra
dimensie is, die van de broeder-
Doorn (anp) - 'Geen millimeter' zijn het Hervormd synodebe-
stuur en de 95 bezwaarde predikanten gisteren dichter bij
elkaar gekomen, zegt ds. W. op 't Hof uit Nederhemert, woord
voerder van de groep predikanten. Hij is de initiatiefnemer van
de open brief, waarin 'de 95' het bestuur van oneerlijkheid,
intimidatie en dwang beschuldigden. Gisteren spraken beide
partijen elkaar in Doorn.
„Misschien is de winst dat het
voor het moderamen duidelijk is
geworden, waar het ons in wezen
om gaat: de Verenigde Prote
stantse Kerk is voor ons onaan
vaardbaar," aldus Op 't Hof in
een voorlopige reactie op het
gesprek. Die opvatting leeft erg
bij de achterban, zo heeft hij uit
reacties op de open brief begre
pen.
De kwestie van de aanpassing
van het kerkelijk beheer was vol
gens hem slechts de aanleiding
voor de open brief. Maar de
VPKN, waarin de Nederlandse
Hervormde Kerk zal opgaan na
de vereniging met de Gerefor
meerde Kerken en de Lutherse
Kerk, is de ware reden. „Wij zijn
furieus tegen het Samen-op-
Wegproces."
De Hervormde Kerk kende sinds
1951 verschillende beheersvor
men. In 1991 besloot de synode
dat de gemeenten die nog de oude
regeling volgden, zich per 1 janu
ari 1996 moesten voegen naar de
huidige. In november stelde de
rechter in Utrecht 73 kerkvoog
dijen in het ongelijk, die zich hier
niet bij wilden neerleggen.
Ongeveer twintig gemeenten
hadden inmiddels hun bezit
ondergebracht in een zelfstandi
ge stichting, mede met het oog op
het Samen-op-Wegproces. Als de
vereniging een feit zou worden,
konden zij over de bezittingen
beschikken. Het synodebestuur
wees hen er op, dat zij zich hier
mee schuldig maakten aan het
ontvreemden van kerkelijk bezit.
Daarmee voldeden zij niet meer
aan hun kerkordelijke verplich
tingen.
Om die reden onthield de Provin
ciale Kerkvoogdij Commissie in
Utrecht haar goedkeuring aan
het beroep dat de Hervormde
Gemeente in Maartensdijk had
uitgebracht op ds. A. Vlietstra uit
Driesum. De PKC had volgens de
briefschrijvers daarmee op onge
oorloofde wijze druk op die pre
dikant uitgeoefend om hem te
bewegen het beroep niet aan te
nemen. Tijdens het gesprek in
Doorn lichtten beide partijen uit
voerig hun standpunten toe. „De
hamvraag is echter: blijft de
Nederlandse Hervormde Kerk
voortbestaan, als zij opgaat in die
nieuwe Kerk," zei Op 't Hof in
zijn slotwoord. „Wij menen dat
dat niet het geval is. Onze vrees
is, dat de nieuwe Kerk niet meer
hetzelfde zal belijden als de Her
vormde Kerk, die voor ons de
planting Gods in de vaderlandse
geschiedenis is."
Hij verweet de synode, dat zij had
besloten „deze door God gegeven
Kerk om te zetten in een mense
lijk product. Dat is voor ons
onaanvaardbaar. Wij hebben die
Hervormde Kerk zo lief, dat we
daarin zullen blijven, ook als die
vereniging doorgaat."
Synodevoorzitter ds. W. Beek
man uit Koudum betoogde dat de
Nederlandse Hervormde Kerk
niet verloren gaat, ook niet bij
vereniging met de andere Ker
ken. Hij verwierp de gedachte dat
de synode een breuk veroorzaakt.
„Wij zijn Hervormde Kerk en wij
blijven Hervormde Kerk."
Secretaris-generaal dr. K. Blei
zei het griezelig en heel gevaar
lijk te vinden, als het van God
gegevene zonder meer met het
feitelijk bestaande wordt geïden
tificeerd. Dat is volgens hem in
strijd met het calvinistische belij
den.
Nijmegen (anp) - De christelijke liturgie is op weg naar het
domein van het museum. De kerkelijke rituelen verliezen zeg
gingskracht, omdat ze steeds meer een kijkspel worden voor
toeschouwers en steeds vaker van commentaar moeten worden
voorzien. Bovendien kunnen moderne mensen het niet verteren,
als rituelen nutteloos zijn of maatschappelijk irrelevant.
schap. Wij hebben diepere motie
ven om de onderlinge omgang
correct te laten verlopen.
Broederschap
Een niet-gelovige zegt misschien
makkelijker: dat jij in de fout
bent gegaan, is niet mijn pro
bleem.
Wij willen zoiets niet zeggen.
Maar broederschap en zakelijk
heid hoeven elkaar niet te bijten.
Als het uit de hand loopt, preval
eert het zakelijke. Wij houden
zo'n docent dan echt niet de hand
boven het hoofd."
Het mechanisme werkt van twee
kanten. Nog steeds krijgt de rec
tor met enige regelmaat briefjes
van de oud-leraar, die uit de psy
chiatrische inrichting is, maar
nog wel dagbehandeling volgt. Af
en toe schrijft Van Middelkoop
terug, meestal iets in de trant
van: ik kan je niet helpen. „Ik hou
de boot zoveel mogelijk af."
Als het aan de rector ligt, keert
het gewone schoolleven snel weer
terug. Op de prikborden hangen
aankondigingen van het jaarlijk
se feest met docenten, scholieren
en oud-leerlingen, dat over een
week al plaatsvindt. Als het even
kan blijven de posters hangen.
Van Middelkoop: „Die luitjes
hebben al zo veel tijd geïnves
teerd in cabaret en andere voor
stellingen. Het zou wel erg sneu
zijn als dat allemaal voor niets is
geweest."
Dat zei P. Post, hoogleraar litur
giewetenschap aan de theologi
sche faculteit Tilburg, gisteren
tijdens een symposium van de
theologische faculteit van de
Katholieke Universiteit Nijme
gen. Het symposium was gewijd
aan de vraag „of het goede of
slechte tijden zijn voor het chris
telijke ritueel". Post keerde zich
tegen de jammerklachten over de
lege kerken, die doorgaans een
analyse over het verdwijnen van
de liturgie besluiten.
Volgens Post is er op het gebied
van de rituelen in de moderne
samenleving veeleer sprake van
dynamiek en beweging. In aller
lei situaties zoeken moderne
mensen naar rituelen. Bij het
minste of geringste vieren steden,
dorpen, winkeliers en burgers
feest als een moratorium van het
dagelijks leven. Huwelijken wor
den zelden gevierd als het sluiten
van een zakelijk contract, bede
vaarten zijn zeer populair en bij
sterfgevallen zoeken nabestaan
den naar eigen rituelen om
afscheid te nemen.
(ADVERTENTIE)
Bouwvoori. de Hoop
I Schuttershofweg 32
TERNEUZEN
I Tel. 0115-680315
Maar in de christelijke liturgie is
een beweging te zien, waarin de
traditie als een taal van het verle
den wordt bewaard en gekoes
terd, aldus Post.
In de liturgie zou de christen zich
tot de Heilige moeten richten,
maar in plaats daarvan gaat het
er steeds meer over het heilige.
Als de kern van het christelijke
geloof in de persoonlijke God
vervaagt, „dan rest de moderne
mens uiteindelijk een zoeken
naar het andere, in het algemeen
verlaten, maar voortdurend
gezochte sacrale. Dat zien we
terug in de rituelen van onze
tijd," aldus Post.
De Nijmeegse kerkhistoricus
prof. P. Nissen schilderde de ritu
ele markt als een „strijdperk"
waarin het collectieve geheugen
wordt gevormd. Hij verwees naar
het verdwijnen van boerse, een
voudige en spottende rituelen in
de stadsoptochten van Zuidne
derlandse steden in de zestiende
eeuw. De plattelandstaferelen
werden in die tijd vervangen door
verwijzingen naar de geletterde
cultuur van de elite, zoals de
Griekse mythologie.
Volgens Nissen vervaagt in onze
tijd het collectieve geheugen van
de christelijke heilgeschiedenis.
„Over misschien een generatie
zal het zo goed als verdwenen
zijn. Het collectieve geheugen
van de christelijke gemeenschap
is dan gewist en het lijkt voorals
nog niet met nieuwe bestanden
geladen te zijn." Nissen
beschouwt de veelkleurige rituele
markt van tegenwoordig dan ook
als „een dramatische worsteling
om een nieuw collectief geheu
gen".
r
