De Costa del Sol draagt de striemen van het massatoerisme Bemes is een Nederla] Verguisd en bemind Brandend ijs EET WIJZER Daar aan de Costadel Sol DE STEM SURPLUS REIZEN KOR] Toerisme Israël naar record Caravan gratis naar Engeland Cursus 'Mondje reis-Chinees' Bokkerijders achterna Nieuwe ANWB-campinggidsen Campinggids Acsi '96 Caravana in Zuidlaren Vakantiebeurs in Nijmegen Aboriginals in Kindermuseum Dineren in stoomtram pESTEM Recordjaar Costa del Sol Investeringen Sinaasappelen Frigiliana Nerja Grot Granada VRIJDAG 23 FEBRUARI 1996 Door Marijke Prins Heeft u wel eens gehoord van ijs? Het bestaat en is heel lijk te maken. Een mooie afsluiting van een kinderpartij^wantk' is niet minder dan sprookjesachtig wanneer een toetje uit de om komt van buiten warm en van binnen ijskoud is. Beschik je <U nog over een restje brandbare alcohol (rum of zoiets) dan toverj. een vulkaan op tafel. Er zijn tegenwoordig luciferdunne kaars® die rondom in de vulkaan kunnen worden gestoken. Licht uit9 zingen maar. Voor vier personen acht plakken cake van l'A cm dik Vi liter zeer hard ijs, liefst een rond model 125 gram basterdsuiker 3 eiwitten 1 zakje vanillesuiker 1 eetlepel gezeefde poedersuiker Vouw een klein rond bakje van aluminiumfolie en verhit de over op 350 graden. Bedek de bodem van een schaal (doorsnede liefst 40 cm) met plakken cake die zonodig wordt bijgesneden. Klopde eiwitten zo stijf dat de massa niet uit de kom glijdt, ook al hoii» die scheef. Klop er dan beetje bij beetje de basterd- en vanillesui- ker doorheen. Ga nu in de sprint. Bedek de cake met ijs, maar zorg dat er rond. om een rand van ruim l'A cm overblijft. Bedek het ijs met eiwit strijk dit glad met een lepel en bestrooi het geheel met poedersui ker. Druk het bakje voorzichtig boven in de berg. Zet de schotel in de oven en wacht totdat het eitwit is gebruind (niet meer dan een paar minuten). Neem de vulkaan uit de oven, giet de iets ver warmde alcohol in het aluminium bakje en steek er de vlam in Prik eventueel ook de kaarsjes rondom in de berg en breng de val kaan brandend binnen. Israël had op toeristisch gebied in 1995 een recordjaar: meer dan 2,5 miljoen vakantiegangers bezochten het land. Dat betekende een groei van 15 procent vergeleken met 1994. Ongeveer 1,5 miljoen gasten waren afkomstig uit Europa. Vanuit de Benelux steeg he! aantal Israëlgangers met 25 procent. Oorzaken voor de groei zijn volgens het Israëlisch Nationaal Bureau voor Toerisme het sterk gegroeide aanbod van combinatiereizen (Israël-Jordanië is op dit vlak momenteel de topper) en het veranderde imago van het land, „Israël en de omringende landen gelden niet meer als onveilige regio," aldus een woordvoerster van de toeristische organisatie. Caravanbezitters kunnen hun caravan deze zomer gratis meene men naar Engeland. Dat wil zeggen: als ze met de veerdienstmaat- schappij P&O overvaren, van maandag tot en met donderdag in de periode tussen 17 juni en 12 september. Het aanbod geldt alleen voor de nachtafvaarten tussen Calais en Dover. Een retour mei onbeperkte geldigheid (auto, twee inzittenden, caravan tot t,i meter) kost 350 gulden. Wie overdag wil varen, betaalt een dikke 200 gulden meer. Wie op reis gaat naar China kan via de Vriendschapsvereniging Nederland-China de cursus 'een mondje reis Chinees' volgen. De cursussen worden onder meer gehouden in Eindhoven, Arnhem, Utrecht en Amsterdam. De cursus bestaat uit vijf lessen van ander half uur. De kosten bedragen 125 gulden. Informatie: 0 3 0-2611846, Over de achttiende-eeuwse roversbende De Bokkerijders bestaan vele legendes. Hun strooptochten speelden zich af in zuid-Limburg, tussen Maastricht en het Duitse Aken. De VW Limburg heeft vier en zevendaagse fietsarrangementen samengesteld die het volgen van deze Bokkerijders. Kosten 427,50 gulden voor die vier dagen door Zuid-Limburg fietsen en 697,50 gulden voor het zevendaagse arrangement. De vernieuwde ANWB-campinggidsen zijn verschenen. Er twee dikke campinggidsen uitgebracht met daarin een groot aantal Europese bestemmingen. Daarnaast is er een speciale campings in Nederland en eentje met een overzicht van kleine cam pings. Uit dezelfde koker komen ook de gidsen Hotels Benelus, Hotels Frankrijk en Bungalows. De ANWB heeft een deel van dt informatie ook op drie diskettes uitgebracht; deze kosten 24,95 gul den per stuk. De gidsen variëren in prijs van 11,95 tot 24,95 gulden voor leden. Niet-leden betalen een paar gulden meer voor deze uit gaven. Griekenland en Portugal zijn de twee nieuwe uitgaven in dt ANWB-reeks Grote Reisgidsen. De gidsen bieden veel achter grondinformatie, met een accent op cultuur-historische aspectr Met kaarten en plattegronden. De titels kosten 33,95 gulden in boekhandel en 29,95 gulden voor leden bij de ANWB-kantoren. De Internationale Campinggids 1996 van Acsi is uit. In staan 7000 campings in heel Europa vermeld. Bij elke staat een routebeschrijving en een classificatie. De gids d kopers gratis telefonische info-service en reserveringcoupons, prijs bedraagt 32,50. De Prins Bernhardhoeve in Zuidlaren is nog tot en met 27 februari de grootste overdekte camping van Nederland. Tijdens de 36e Caravana, een kampeer- en caravanbeurs, is daar een groot aanbod aan kampeermiddelen en toebehoren te zien. Bovendien is er een overzichtstentoonstelling van de historie van tent en caravan, er zijn vaardigheidstrainingen in het rijden met auto en caravan en er is een consumentenprijsvraag. De laatste jaren worden er ongeveer 25.000 caravans per jaar ver- kocht in Nederland. Nederland kent een enorme 'caravan-W' heid', maar de vakantiemarkt groeit tegelijkertijd bijna niet meer Vandaag en morgen is de beurs open van 10.00 tot 18.00 uur, in* dag van 14.00 tot 22.00 uur en dinsdag van 10.00 tot 18.00 uur.W entreeprijs bedraagt tien gulden. De achtste Vakantie-Anders-Beurs op zondag 3 maart in het Kol- pinghuis in Nijmegen schenkt aandacht aan actieve vakantie e culturele reizen. Ongeveer zestig reisorganisaties, buitensport» ken, vliegmaatschappijen, campings en verenigingen komen w°' deze beurs naar Nijmegen. Wie per auto, te voet, fietsend, of mediterend op vakantie wil, kan er eens een kijkje nemen. Era) ook verscheidene dialezingen, zoals eentje over de K2-eJ naar de Himalaya. De beurs duurt van 10.30 tot 17.00 uur en de te gang kost vijf gulden. Kinderen van 6 tot en met 12 jaar kunnen tussen morgen en e april in het Amsterdamse Kindermuseum, Linneausstraa terecht voor de tentoonstelling 'Verhalen om niet te verdwaï Daarin gaat het over een groep Aboriginals in het noort'1® Australië, de mensen van de wilde honing. De kinderen sp hoofdrol in de verhalen die over deze Australiërs tot leven worden. Tussen Hoorn en Medemblik rijdt vanaf 8 maart elke vrijdag zaterdagavond onder de naam Candlelight Express de stoom De restauratiewagen is verwarmd en ingericht voor een vie''°orn gen diner. Gasten worden opgewacht achter het station van H Om 18.15 uur vertrekt de tram dan om in Medemblik een bezo brengen aan het bakkerijmuseum. De kosten voor deelname n gen 135 gulden per persoon. Wel even bellen, omdat de tram rijdt als er minimaal twintig mensen meeboemelen. BoeWB 0229-219231. De Europese Unie legt vier miljoen op tafel voor een opvallend experi- ment: het bemesten van de zee. Milieubeweging en visserij deskundigen houden hun hart vast. Toevoegen van nog meer stikstof, fosfaat en nitraat kan het ingewik kelde ecosysteem van de zee ernstig verstoren. Door Hans Bos Maastricht - 'Wie mest zaait, kan meer vis oogsten', hebben de Noren gedacht. Drie Noor se universiteiten, een onder zoeksinstituut en kunstmest- fabrikant Norsk Hydro mogen over twee jaar met forse steun van de Europese Unie drie experimenten uitvoeren met bemesting van de zee. Toevoegen van extra fosfaat, nitraat en stikstof aan voedse- larm zeewater bevordert de groei van plankton. En meer planton betekent op termijn ook meer vis, kreeft en mosselen, zo roepen de Noren. Opvallend aan de gang van zaken is dat Norsk Hydro behalve kunstmest ook zalm produceert, dus de kans is groot dat de ene hand vrijwel automatisch de andere gaat wassen. De vraag is bovendien of dergelijke experi menten, hoe ver van onze kust ook uitgevoerd, op termijn geen onbedoelde neveneffecten krij gen. Heeft in het verleden ooit iemand stilgestaan bij de mogelijkheid dat ons grondwater ernstig ver ontreinigd zou raken door over bemesting van akkers en weilan den? Bemesting van zeewater kan snel leiden tot extra groei van algen en met name van giftige soorten. Een van de Noorse proeven vindt plaats in de Middellandse Zee, toch al maritiem uitermate gevoelig voor giftige algen, zo blijkt elk jaar. Maar ook voor de Noordzee kunnen de Noorse experimenten slecht uitpakken. In het kustgebied is de zee al meer dan verzadigd met fosfaat en nitraat, afkomstig van de Nederlandse landbouw. Daar door hoeft maar weinig te gebeu ren of er is sprake van een ecolo gische ramp. Wat goed is voor de Noorse visserij kan desastreus uitpakken voor het water in de Noordzee. Onlangs waarschuwde het Nederlands Instituut voor Oeco- logisch Onderzoek (NIOO) in Ier- seke er nog voor dat de Noordzee Door Debbie Langelaan Busovaca - Ze pakken Bosni Kroatische en moslim-militaire wapens af, ze proberen het ver wen van de bevolking te winnt ze ruimen mijnen op. De Nederlandse militairen in I zijn inmiddels een aardig ein streek. Minister Voorhoeve Defensie bezocht hen onlangs - heb diep respect voor wat gebeurt." Hotel Babanovac in Sisava biedt ui °P een skipiste. De schans, een ding gebouwd voor de Olympische *0°ordHeJ toe?iend oog van de Ifor Sc hp rin °1orlo9 woonden. Een ver de stad Doboj, waa De Costa del Sol heeft vorig jaar een topjaar gehad op toeristisch gebied. Dat leidt het Spaans Bureau voor Vreemdelingenverkeer af aan het recordaantal passa giers dat de luchthaven van Malaga te verwerken kreeg (3.079.882) en dat vervolgens uitzwermde over de Costa del Sol. Dat aantal betekent een toename van 15,2 pro cent ten opzichte van 1994. Het aantal Nederlandse toe risten dat in 1995 een bezoek bracht aan deze kust is met 9 procent toegenomen, waar mee het totaal aantal Neder landse vakantiegangers hier komt op 119.379. Torre del Mar Gibraltar Middellandse Zee Toeristen op het balkon van Europa. Een rots die bij het plaatsje Nerja de zee in steekt. FOTO JOHAN VAN GRINSVEN drinkt een paar biertjes, eet wat kleins en gaat weer. Naar huis, om nog even een uiltje te knappen en later weer te gaan werken. Langs de grillige kust, een steen worp landinwaarts zijn ook de overblijfselen van wachttorens en kleine vestingen te vinden, herin neringen aan de tijd van zeero vers. En steeds weer de 'kassen' onder meer vol tomaten. Het lijkt op sommige plekken het Westland wel, alleen is het geen glazen stad, maar eentje van plastic, hout en metalen buizen. De Costa del Sol kampte de laat ste jaren met fors teruglopende bezoekersaantallen, vorig jaar met grote droogte ('de natuur ramp van de eeuw') en nu weer met overvloedige regenval. Maar alles komt goed, zegt Diana Serop van het Patronato Provincial de Turismo. Meer'dan twee miljard gulden werd in wegen, waterwer ken, stranden en accommodaties gestoken. Het schijnt zich terug te betalen, want het aantal gasten neemt weer toe. „Twintig jaar lang hadden we hier nauwelijks geïnvesteerd, de toeristen kwa men toch wel. Toen we in het begin van de jaren negentig in een crisis terecht kwamen, moesten we wel iets doen. We zijn nu aan trekkelijker geworden voor onze gasten." Met een auto ontstijgt elke bezoe ker de - voor sommigen - beper kingen van de zon-zee-zand- Costa del Sol. Maar ook wande lend komt de bezoeker een heel eind. Met het boekje "Twelve walks around Nerja' bijvoorbeeld van het Britse echtpaar Thomson in de hand ontstaat al lopend een heel ander beeld van deze massaal bezochte vakantiebestemming. Rustige paadjes, de schoonheid van een johannesbroodboom in het landschap en vooral de stilte. Dan lijkt het ondenkbaar dat even verderop honderdduizenden medegasten in de zon liggen te braden. De Spaanse Costa del Sol draagt de striemen van het massatoerisme. Marbella, Fuengirola, Torremolinos, het zijn plaatsen die iedereen kent. Of liever: denkt te kennen. Maar vooroordelen zijn zelden waar. Nerja is een aardige uitvals basis voor een verblijf aan de oostelijke kant van de Zuid- spaanse Costa del Sol. FOTO C. PEREZ SIQUIER Door Johan van Grinsven De walmende kustweg N340 van Malaga naar Nerja is druk, smal, bochtig en doorsnijdt het ene dorp na het andere, Torre del Mar, Tor- rox Costa en hoe ze allemaal ook heten. Het beeld blijft gelijk: hotels, appartementen- en bunga lowcomplexen, zee, stranden en een grillige kustlijn aan de ene kant en landerijen aan de andere zijde. Tenminste daar waar de uit lopers van de Sierra Almijara het toelaten. Toerisme en landbouw, daarop drijft de economie in deze streek. Ooit werd Andalusië (dat twee keer zo groot is als Nederland), waartoe de Costa del Sol behoort, het armenhuis van Spanje genoemd. Maar vooral het toeris me heeft de levensstandaard naar een minder mensonterend peil gekrikt. Het achterland van de kust is ook hier, net als bij elke platgetreden Spaanse Costa, van een heel ande re orde. Daar kan een gast al heel snel een waarachtiger Spanje proeven. Dat van Moren en Romeinen, van trotse Andalusiërs. Daar kan hij uren rondrijden en maar een handvol medetoeristen tegenkomen. Pas de vierde gast van de dag zijn in een lokaal museum. Daar valt plots de sub tropische plantengroei op: olean ders, cipressen, palmbomen. En de restanten van zowel islamiti sche als christelijke overheersing. De Costa del Sol valt uiteen in twee delen, met Malaga als schar nierpunt. Het westelijke deel loopt van Malaga tot Estepona, zo'n honderd kilometer langs bekende plaatsen als Torremoli nos, Fuengirola en Marbella. Hier is deze Costa het drukst. In ooste lijke richting, de ongeveer 50 kilo meter van Malaga tot Nerja, is het minder druk. Deze streek heet Axarquia en Vélez-Malaga is er de belangrijkste stad. De rommelige plaats bewijst dat aan de oostelij ke Costa del Sol niet alleen bad plaatsen te vinden zijn. Badplaat sen overigens zonder de klassieke grandeur die dat woord oproept. Wie naar Vélez-Malaga rijdt, er zijn auto parkeert en er verloren loopt, ziet al snel de citroen- en sinaasappelbomen staan in de openbare plantsoenen en de bouwvakkers die overal aan het werk zijn om adellijke huizen in oude glorie terug te brengen. Op veel plekken blinkt zo'n gerestau reerd pand naast een verkrot huis. De verlokkingen trekken weinig toeristen en zijn toch talrijk: de oude wijk El Arrabal de San Sebastian met een middeleeuws kasteel, de patio van het oude hos pitaal van San Marcos, het San Francisco klooster in de vroegere joodse wijk, het paleisje dat nu stadhuis is. Wie op een heuvel boven de stad staat, ziet in de ver te de zee en weet daar de stranden en de mensen. De vele - vaak Moorse - witte dor pen in het heuvelachtige binnen land zijn een bekender visite kaartje van de Costa de Sol dan Vélez-Malaga. Frigiliana is een van die gehuchten die zo vaak in folders en op prentbriefkaarten voorkomen, dat je zou vergeten dat ze ook echt bestaan. Het ligt aan het einde van wat ooit een stille kronkelweg naar boven moet zijn geweest. Dat hier tegen woordig veel toeristen komen, is snel duidelijk: bars, handwerk winkels en restaurants verdringen elkaar. Twee vrouwen witten de gevel van een huis. Dat is dan ook Frigilia- na's aanspraak op eeuwige roem: witte huizen, schots-en-scheve smalle straatjes, hoogteverschil len, het Moorse verleden. Toeris ten stappen uit, lopen een rondje, drinken wat op een terasje en benen terug, want de bus wacht alweer. Dit is zo'n dorp waar zo weinig te beleven valt dat je er snel weg bent óf uren tussen de huizen ronddwaalt, zoekend naar een gestolen blik op een interieur, patio's, bloempotten, oleanders, bloementakjes voor een Madonna op een zwaar houten dressoir. Niet meer weg kunnen lopen van Plaza de la Iglesia, een klein kerk plein tegenover de San Antonio- kerk. Twee houten bankjes staan er; elf traditioneel gebouwde hui zen omzomen het plein en omrin gen een marmeren miniatuurfon tein. Ook al is elk huis anders, toch heerst hier evenwicht. Het gehucht won al in 1982 en 1988 prijzen voor de restauratie van de oude wijk. Een oude gerafelde werkman loopt naast een muilezel. Het beest heeft aan zijn flanken rieten manden hangen met daarin kalk. Ze sjokken bijna synchroon naar een bouwwerk dat ergens in dat steile, beklinkerde stratennetwerk van de oude wijk onbereikbaar ligt te zijn voor een vervoermiddel met wielen en een motor. Zo heeft traditie hier nog zijn nut. In de muren zijn tableaus gemetseld die verhalen van de lokale geschiede nis. Van de slag om Frigiliana in de zestiende eeuw bijvoorbeeld. Wie het Spaans niet machtig is, leest er toch de trots van de Frigi- lianen in. Maar al die landelijke dorpen zijn aangevuld met urbanisaties, jachthavens, golfterreinen, ver- maakoorden, nachtclubs, discot heken of andere noodzakelijke voorzieningen voor toeristen. Veel ongeschonden Spaans is er aan de kust niet meer te vinden. Neem Nerja, zo'n 50 kilometer oostelijk van Malaga en de laatste halte plaats voordat de Costa del Sol overgaat in de Costa Tropical. „Ze rijden er nog net niet links." De zin is al door velen gebruikt om aan te geven hoe ver de Britse invloed hier gaat. De Engelse toe risten hebben de badplaats al tientallen jaren geleden ontdekt. Daarnaast verblijven er naast de ongeveer 13.000 inwoners ook heel wat Britten (semi-)perma- nent. Ze hebben er eigen kranten en tijdschriften, eigen cafés, eigen boekhandels. De makelaar meldt zijn huizenprijzen in peseta's én ponden. Toch is Nerja meer. Het heeft een oud stadscentrum dat teruggaat tot 1487. Op een vooruitstekende rots in de kust is het Balcón de Europa te vinden, eens stond op dit uitzichtpunt een fort. Nu nog een paar roestige kanonnen. Nerja biedt ook een oud aquaduct, de visserswijk Maro, de San Salvad- orkerk die geldt als een van die typische landelijke Arabische ker ken, de promenade Paseo de los Carabineros voert langs de rots kust van het ene naar het andere strand. De vissersboten liggen op de stranden naast de rieten wind schermen die de tere toeristenvel- len moeten beschermen. En dan is er natuurlijk dé attrac tie van het plaatsje: de in 1959 ontdekte Cueva de Nerja. In deze 800 meter diepe grot vol kalkfor maties zijn levenstekens gevonden uit tijden die de hedendaagse mens zich nauwelijks voor kan stellen, 25.000 tot 30.000 jaar geleden. Doordeweeks is de grot, de horeca en het terrein eromheen het domein van toeristen, in het weekeinde drommen de inheem sen er ook samen. Dan is het een fraai pandemonium van mannen met openstaande overhemden, kinderen in communiekleding, vrouwen in stemmig donker en baltsende pubers in universele kleding. De conversatie is uitbun dig en vol gebaren. De grot is niet zomaar een bezienswaardigheid. Er worden ook concerten gehouden, bijvoor beeld op 9 september 1994 traden de cellist Mstislav Rostropovich en het symfonieorkest van Wars chau hier op. Ook een middagje op het strand levert onverwacht vertier op. Op het Burriana-strand de traditio nele beddenverhuurders en aan de zoom van het zand de houten res taurantjes en kiosken volge stouwd met prullaria voor grote en kleine kinderen. Naast een van die eettentjes staat een oudere man met lang grijs haar in een monstrueus grote pan paella te koken. Af en toe schudt hij een handvol zout in de dampende pan of een slok bier in zijn keel. Hij heeft een oud en tandeloos hulpje. Ze maken er een show van voor de toeristen die met graagte een por tie komen halen. Nerja heeft veel kwaliteiten, zo kan het dienen als uitvalsbasis voor bezoeken aan het onder schatte Malaga en aan het maje stueuze Granada. Beide zijn bin nen een uur te bereiken. De tocht naar Granada, eerst langs de gril lige kust en dan door het afwisse lende en bergachtige binnenland, is al een beleving. Halverwege de weg die vanaf de kust strak het binnenland inleidt, is de afslag naar het plaatsje Lan- jarón. Bij die afslag begint de autoroute van de Alpujarra Alta. Een tocht door de uitlopers van de Sierra Nevada, een klassieke bergweg vol haarspeldbochten, door heuvels die nergens hetzelfde van vorm en kleur zijn, langs klo ven en dalen, een wit kerkhof in het niets, vele bochten verder pas een dorp, amandel- en fruitbo men, de lome rust in vergeten Moorse dorpjes die haast tegen de berghelling lijken te hangen, langs het hooggelegen Trévelez waar de befaamde gelijknamige ham van daan komt; de route is een avon tuur. Wie eet tijdens een tocht door het binnenland gaat in een bar natuurlijk binnen zitten, waar het koel is en alle Spanjaarden ook aan de bar hangen. Alleen een dwaas gaat op het heetst van de dag buiten in de zon zitten, vinden ze hier. De Spaanse stamgast De Zuidspaanse Costa del Sol is een lange kuststrook met strand leven en uitgebreid uitgaansleven. Het is die bekende kant van 'Daar aan de Costa del Sol' waar de Zangeres zonder Naam ooit over zong ('tingelingeling'). Al deze bekende facetten én meer zijn in aparte brochures (bijvoorbeeld over zee, golf, trennis of gastro nomie) van het Spaans verkeersbureau belicht. Er zijn ook diver se autoroutes uitgezet, bijvoorbeeld een zon- en wijntocht. Te vin den in het boekje 'Axarquia, Costa del Sol'. In de brochure 'Walking tours on the Costa del Sol' zijn tien wan delingen uitgestippeld. Het Britse echtpaar Elma en Denis Thomson heeft drie wandelboekjes geschreven - ter plekke goed en goedkoop te koop - over de omgeving rond de plaatsjes Nerja, Maro en Frigiliana aan de oostelijke Costa del Sol. Cultuurzoekers kunnen bij het verkeersbureau terecht voor apar te brochures over de belangrijkste grote steden in deze regio (Malaga, Cordoba en Granada). Informatie: Spaans Bureau voor Vreemdelingenverkeer in Den Haag, telefoon 070-3465900.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1996 | | pagina 26