'Het kan heel gevaarlijk zijn'
DE STEM
Onderwijs Televisie
maakt Jezus-film
Guy Gypens directeur
Springdance Festival
Robert ten Brink al vier jaar het gezicht van All You Need Is Love
Albert Roussel
Weber/Mahler
Hartaanval velt
McLean Stevenson
Munch-expo in
het Stedelijk
Blueszanger
McGhee
overleden
.Ouders zyn mensen die foto's in hun
portemonnee hebben in plaats van
geld"
Liv Ullmann, actrice
DINSDAG 20 FEBRUARI 1996 DEEL D
Utrecht (anp) - De Belg Guy Gypens is benoemd tot algemeen
directeur van het Springdance Festival in Utrecht. Hij vols
Kees Eijrond op.
De naam van de Franse compo
nist Albert Roussel (1869-1937)
is minder bekend dan die van
zijn tijd- en landgenoten Claude
Debussy en Maurice Ravel. De
muziek van Roussel spreekt
minder aan, is wellicht wat
weerbarstiger, vereist wat meer
gecontcentreerd luisteren.
Wat de klanktovenaars Debussy
en Ravel beiden niet waren, dat
was Roussel wel: namelijk sym-
fonicus. Roussel beheerste muzi
kale vaardigheden die je bij zijn
Franse tijdgenoten weinig aan
treft, zoals het componeren van
een grote, uitgewerkte fuga.
Roussel heeft veel moeite moe
ten doen om die technieken te
leren. Zijn verhaal is dat van de
weesjongen, die naar zee gaat.
Als koopvaardij-officier bevoer
hij de wereldzeeën. Pas later
koos hij voor de muziek en toen
hij afstudeerde aan het conser
vatorium en met zijn carière kon
beginnen was hij al 37, een leef
tijd waarop Schubert en Mozart
al dood waren, met achterlating
van enorme oeuvres.
Het is een prachtig idee om de
vier symfonieën van Roussel
gezamenlijk uit te brengen, op
twee cd's. Dat is gebeurd door
het Orchestre Philharmonique
de Radio France onder leiding
van Marek Janowski. Deze 2-cd-
set is wat de muzikale uitvoering
én de geluidsweergave betreft
een feest.
Roussels muziek is compact en
krachtig. Hij is geen uitgespro
ken melodieus, meezingers
schreef hij niet. Belangrijker is
bij Roussel de structuur, de
architectuur, en die maakt bij
herhaald luisteren steeds meer
indruk.
Zijn muziek ontwikkelde zich
vanuit het allesoverheersende
Franse impressionisme naar
muziek puur. Geen beschrijven
de of sfeeroproepende muziek
Albert Roussel
maar neutrale klank-architec
tuur. Roussels eerste symfonie
(1906) is nog wel impressionis
tisch. De titel luidt dan ook Le
poème de la forêt, de ondertitels
onder andere Forët d'hiver, Soir
d'
été en Faunes et Dryades. Hoe
dat klinkt kun je al bijna hóren
als je de titels alleen maar leest.
Maar daarna slaat Roussel zijn
eigen weg in. De Tweede Symfo
nie (1921) is al heel andere koek,
maar we zijn dan inmiddels ook
15 jaar later. Deze Tweede van
Roussel lijkt al nergens meer op,
noch op de muziek van zijn
Franse tijdgenoten, noch op die
van bijvoorbeeld zijn leeftijdge-
FOTO HARUNGUE
noot uit die andere cultuur,
Gustav Mahler. Deze muziek
met haar krachtige persoonlijke
identiteit lijkt slechts op zich
zelf. Hooguit denk je soms aan
dat andere eigenzinnige buiten
beentje in de Europese muziek
van rond 1910-1930, de Deense
componist Carl Nielsen.
In de Derde en Vierde Symfonie
dikt Roussel het thematisch
materiaal nog verder in, hij con
centreert en kort in waar het
maar kan. Het eerste deel van de
Derde (1930) duurt maar vijf
minuten maar laat een geweldi
ge samengebalde energie horen.
Roussel is erin geslaagd een 20e-
eeuws muzikaal idioom te
scheppen dat niet atonaal is en
desondanks ver verwijderd van
de taal van 19e eeuw. Hij was
sterk in allegro's met krachtige
thema's en in langzame delen
van een contemplatieve ingeto
genheid. Dat alles bij elkaar
gehouden door een uitstekend
beheerst contrapunt en een
vaardige hand van instrumente
ren. Kortom: alle ingrediënten
voor symfonische muziek van
het hoogste gehalte.
De componist heeft overigens
het succes nog tijdens zijn leven
mogen beleven: de première van
de Vierde Symfonie in 1935 in
Parijs was een triomf.
(BMG/RCA Victor Red Seal
09026 62511 2)
H.R.
Gustav Mahler schreef nooit een
opera, maar hij is er wel een keer
dicht bij geweest. Zijn leven
lang was hij om den brode ope
ra-dirigent, verbonden aan
theaters in Budapest, Ljubljana,
Leipzig, Hamburg en uiteinde
lijk Wenen.
In Leipzig woonde Mahler in de
jaren 1887/1888, toen hij 27 jaar
was. Tijdens dat verblijf werd de
opera Die Drei Pintos van Carl
Maria von Weber geprogram
meerd. Dat was een onvoltooide
opera. Mahler zette zich aan de
klus om de opera te voltooien.
Hele stukken componeerde
Mahler nieuw, in de trant van
Weber. In het voorbijgaan
bewerkte hij de bestaande
gedeelten. De orkestratie en ins
trumentatie van de opera zijn
uiteindelijk geheel van Mahlers
hand. Zo is Die Drei Pintos de
eerste proeve van Mahlers
geniale talent als klanktovenaar.
Het is niet helemaal duidelijk
hoe groot het aandeel 'Weber' in
deze komische opera is en hoe
groot het element 'Mahler'. Het
boekje bij de cd met deze curieu
ze opera geeft weinig informatie.
De algemene reactie destijds in
1887, zoals in de toonaangeven
de Neue Zeitschrift für Musik,
luidde: een zwakke Weber, naar
een aanvaardbaar niveau getild
door een bovenmodaal arrange
ment. Een verrijking van het
opera-repertoire werd de opera
genoemd. Collega-componist
Richard Strauss (toen pas 23
maar reeds beroemd), oordeelde:
„Mahlers bewerking van Webers
3 Pintos lijkt mij een meester
stuk."
BMG heeft Die drei Pintos
opnieuw uitgebracht. Opnieuw,
want de opname dateert uit 1976
(wat niet te horen is). In de cast
komen bekende namen voor als
Lucia Popp, Hermann Prey en
Kurt Moll. Het koor is het
Nederlands Vocaal Ensemble en
de Münchner Philharmoniker
staat onder leiding van Gary
Bertini - geen ombekende als
Mahler-dirigent. (BMG/RCA
Classics 74321 32246 2)
(Helemaal van deze tijd is overi
gens de tekst die tegenwoordig
achterop de cd's van het label
BMG prijkt: „Ontdek de opwin
dende wereld van de klassieke
muziek via Internet! Breng een
bezoek aan Classics World op
het adres
www.classicalmus.com.")
Hij is de brenger van de
videoboodschap. Al vier
jaar schakelen verliefde
en verloren mensen hem
in, omdat ze 'het' zelf
niet durven zeggen tegen
de ander. Robert ten
Brink (40), vader van vier
dochters en presentator
van All You Need Is
Love, heeft daar geen
enkele moeite mee.
„Prachtig werk toch? Ik
doe nooit iets wat de
mensen niet willen." Een
gesprek over de koord
dans hoog bovenin het
circus van amusement en
emotie.
Door Anja van den Akker
Het is 'the day after the night
before', een dag na de opnamen.
De vermoeidheid mag nu even
toeslaan. Robert ten Brink decla
meert ongevraagd uit een brief
van een enthousiaste Canadees.
Die hoogst verbaasd is dat hij na
zijn optreden in All You Need Is
Love werd herkend in de straten
van Almelo en nota bene op
Schiphol nóg een keer.
„Dat brengt mij meteen op een
vraag", begin ik het interview,
zonder de indruk te willen wek
ken hem te onderbreken. „Ja, je
ziet, ik geef de vragen prachtig
aan", klinkt het een beetje
cynisch.
„Cynisch ben ik inderdaad",
geeft hij toe. „In het vak ben ik
gewoon heel hard. Ik kan in mijn
werk uiterst etterig overkomen.
Met name als ik met mensen
moet werken die iets niet kun
nen. Ik heb gewoon twee kanten.
De ene dag sta je voor de camera,
de andere dag breng je de lege
flessen naar Albert Heijn. Thuis
zijn betekent boodschappen
doen, gezelligheid. Dan ben ik
niet zo hard, nee."
Eén ding is duidelijk. Ten Brink
heeft geen zin zich voor de tach-
tigduizendste keer te moeten
verdedigen over het fenomeen
emotie-tv. De vraag of mensen
de reikwijdte van televisie wel
beseffen, is hem tot vervelens toe
gesteld.
Begrafenis
„Voor een deel hebben de kandi
daten heel goed door waarmee ze
bezig zijn. Anderen niet altijd.
Deze Canadese meneer bijvoor
beeld vond het geweldig. We
krijgen regelmatig post van
voormalige gasten als ze trou
wen, kinderen krijgen en zelfs
als er iemand is overleden. Een
vrouw met wie we naar Euro
Disney zijn geweest en met wie
we een hele hechte band hadden
opgebouwd, wilde graag het
nummer All You Need Is Love op
haar begrafenis gedraaid heb
ben. Dat vind ik mooi."
Voor de critici onder ons heeft
Ten Brink een duidelijk ant
woord klaar. „Kijk, ik kom niet
uit mezelf, de mensen vragen me
toch? Iemand stuurt mij met een
videoband naar een ander. De
wensen variëren van: wil je een
avondje met me uit, tot: ik wil je
terug. Zolang ik maar goed weet
hoe de situatie precies in elkaar
steekt, voel ik me daar niet onge
makkelijk bij. Mijn ervaring is
dat de mensen die aan ons pro
gramma hebben meegedaan er
meestal beter van zijn geworden.
Die geluiden horen we ook ach
teraf. Hoe ze zijn gegroeid, hoe
ze zichzelf hebben gedwongen
dingen uit hun relatie onder ogen
te zien. Bij sommigen heeft All
You Need Is Love iets aan hun
leven toegevoegd. Er zitten hele
schrijnende gevallen bij. Met dit
programma zetten wij hen in een
situatie waarbij ze in korte tijd
dingen tegen elkaar kunnen zeg
gen waar ze anders misschien
een paar jaar psychiater voor
nodig zouden hebben gehad."
„Natuurlijk zijn er ook mensen
voor wie deze formule niet goed
is. Maar die willen ook niet in dit
programma. Ik ben er niet op uit
om mensen te pesten."
Verwarring
„Robert ten Brink is zuinig op
'zijn' All You Need. „Ik bewaak
die formule. Het kan een heel
gevaarlijk programma zijn. Als
mensen er kwaad mee willen,
zou dat kunnen. Ik snap best dat
sommige mensen erdoor in ver
warring kunnen raken. Maar al
wordt All You Need Is Love nog
honderd keer erger dan sommige
mensen vinden, het is altijd nog
heel wat beter dan veel program
ma's die ik op het scherm voorbij
zie schuiven. Goedemorgen! Ach
Gypens (33) neemt vanaf 1 juli de
algemene en artistieke leiding
van het festival op zich. Sinds
1991 is hij zakelijk leider van het
Brusselse dansgezelschap Rosas
van Anne Teresa de Keersmae-
ker.
Dit gezelschap speelt ook een
belangrijke rol op de achttiende
editie van Springdance, die zich
van 17 tot en met 28 april op
negen lokaties in Utrecht afpeelt.
De Keersmaeker brengt tijdens
het festival twee reprises. Op het
programma staat Rosas danst
Rosas, dat voor het eerst in 1983
werd uitgevoerd. Een jaar eerder
had zij Fase, vier bewegingen op
muziek van Steve Reich, op haar
repertoire genomen. Ook dat
wordt dit jaar tijdens Springdan
ce opnieuw uitgevoerd.
Andere gezelschappen die optre
den zijn onder meer de Dans.
groep Krisztina de Chatel, dt
Compagnie Fattoumi-Lamou.
reux en de Compagnie Josef
Nadj. Naast dansvoorstellingen
kent het festival traditioneel hei
filmprogramma Springdance
Cinema, dat zich in Filmtheater)
Hoogt afspeelt.
Hilversum (anp) - De rooms-katholieke en protestantse basis
stichtingen van de Nederlandse Onderwijs Televisie (NOT)
gaan vanaf 11 maart vier gedramatiseerde parabels uitzenden.
De gelijkenissen van Jezus wor
den gespeeld door Nederlandse
acteurs en zijn opgenomen in
Israël. Het is voor het eerst dat
een godsdienstprogramma van de
NOT oecumenisch tot stand is
gekomen.
De doelgroep van het volgens de
NOT „vrij unieke project" zijn
leerlingen van de laatste twee
klassen van de basisschool, en de
brugklas van het voortgezet
onderwijs. Theologen van ver
schillende gezindten hebben
vooraf de scenario's gelezen. De
uitzendingen, die elk een kwar
tier duren, zijn in overleg met de
betrokken rooms-katholieke en
protestantse onderwijsorganisa
ties algemeen gehouden. „Van
daaruit kan in de lessen gediffe
rentieerd worden naar de eigen
identiteit", aldus projectleider C.
Spierenburg.
Er zijn in Nederland 2580'prote-
stants-christelijke en 2600
rooms-katholieke basisscholen.
Marktonderzoek leerde dat de
protestantse scholen gemiddeld
2,5 uur godsdienstonderwijs per
week verzorgen, waarin vooral
aandacht wordt gegeven aan bij
belse geschiedenis en de geschie
denis van Israël. Rooms-katho
lieke scholen trekken gemiddeld
een uur per week uit voor gods
dienstonderwijs, waarin vaak het
leven van Jezus centraal staat.
De redactie die de uitzendingen
voorbereidde, ging op zoek naar
een vorm die voor alle gezindten
nuttig kan zijn. Daarbij moesten
uitgebreide discussies gevoerd
worden over de vraag of de serie
moest spreken over apostelen (de
rk-term) of discipelen (het in pro
testantse kringen gebruikelijke
woord). Toen eenmaal de keuze
voor het onderwerp was
gemaakt, werd een soortgelijk
gesprek gehouden over de termen
parabel en gelijkenis.
De NOT heeft zorgvuldig geke
ken naar de verlangens en
behoeften van het onderwijsveld.
De rol van Jezus wordt gespeeld
door Barth van Lint, student aan
Los Angeles (ap) - De Ameri
kaanse acteur McLean Stevens
on, die in de televisieserie M-A-
S-H de rol van commandant
Henry Blake speelde, is overle
den, zo heeft zijn agent bekend
gemaakt. Hij was 66 jaar.
Stevenson overleed aan een hart
aanval.
Stevenson speelde de eerste drie
seizoenen van M-A-S-H, een
serie die momenteel weer is te
zien bij TV 10 Gold, de rol van
luitenant-kolonel Henry Blake,
de rokkenjagende, enigszins luie
commandant, met vispetje, van
het 4077ste Mobile Army Surgi
cal Hospital in Korea.
In 1973 kreeg Stevenson een Gol
den Globe voor zijn rol in M-A-
S-H.
Amsterdam (anp) - Het stedelijk
Museum in Amsterdam bereidt
samen met het Munch Museet in
Oslo een tentoonstelling voor
van het late werk van de Noor
Edvard Munch (1863-1944).
De expositie met 35 schilderijen
en 20 tekeningen van, Munch
wordt gecombineerd met werk
van kunstenaars die verwant
zijn met diens werk of dat waar
deren.
de toneelschool van Maastricht.
Zijn blauwe ogen, donkerblonde
krullen en korte rossige
sluiten volgens de programma
makers goed aan bij het beeld dat
bij de afnemers over Jezus le
„Je moet rekening houden i
die wensen", zegt Spierenburg
„Anders loop je de kans dat Jezus
niet herkend wordt en dan wordt
je programma niet afgenomen."
De NOT ziet de serie als eer
proef, die een vervolg krijgt al:
de kijkcijfers goed zijn. Kinder
boekenschrijver Bies van
schreef de scenario's, die
filmd werden door regisseur Rein
van Schagen. Acteurs als n
Lensink en Eddy Brugman spelen
in verschillende afleveringen
mee. Zanger Bob Fosko van pop
band De Raggende Manne is ee
van de dagloners in de afleveÉ
die de gelijkenis van de arbeida
in de wijngaard vertelt.
Wachten
De uitzendingen tonen Jezus e
zijn leerlingen, ergens tijdei
hun rondreis door Palestina. De
verhalen die Jezus vertelt spelen
zich onder de ogen van 1
schap af. Daarmee gaat
wat filmische tijd gepaard. 1
gelijkenis van de wijngaard bij
voorbeeld, wachten Jezus en zijn
leerlingen de gebeurtenissen die
een volle dag duren af vanonder
een afdak. Volgens regisseur Van
Schagen bracht deze wijze van
vertellen wel met zich mee „dat
Jezus en zijn leerlingen
eens wachten en zitten te eten en
drinken. Maar meer actie in i
vertelling zou afleiden van de
kernervan."
San Francisco (rtr) - De
Amerikaanse blueszanger
en -gitarist Walter Brow
nie McGhee is vrijdag
overleden aan kanker. Een
woordvoerder van het zie
kenhuis in zijn woon
plaats Oakland heeft dat
maandag bekend
gemaakt. McGhee was 80
jaar.
McGhee trad decennia lang
op met Saunders 'Sonny ™cr"
ry' Terrell. Het duo nam
tientallen platen op en was
onder meer te zien in de ori
ginele uitvoering van ne
toneelstuk Cat on a Hot M
Roof van Tennessee Williams
(1955).
McGhee werd geboren
Knoxville, Tennessee. Door-
dat hij als kind aan j»
leed, liep hij sedertd®
mank. Vanaf zijn 13"la
wijdde hij zich geheel aan
muziek. In 1939 vormde WJ
met de blinde harmonicaspe
ler TerreU een duo. Ze wa
den bekend door nun®®
als Baseball Boogie en a»
Much Trouble. De 'wee.
hun hoogtijdagen kenden®
de jaren vijftig en begin
jaren zestig, traden op
bekende musici als Leadte
ly en Woody Dutbrie.
hee kreeg in 1989 een f>
je in de Blues Hall of
McGhee keerde zich 'eg
het racisme, ffl] weigerde
spelen op plaatsen
blanken en zwarten ge-
den zaten.
Robert ten Brink: „Ik vind iemand een enorme lui als een ander zoveel moeite voor je doet en je geen waardering laat blijken.
FOTO DIJKSTRA
ja, die zenders moeten natuurlijk
ook vol."
Ooit zei een collega in een inter
view: 'Als we met z'n allen vin
den dat we een programma als
All You Need Is Love moeten
maken, dan moet Robert ten
Brink het maar presenteren. Dat
is dan nog het beste alternatief.
Hij lacht. „Ik werk heel intuïtief,
ben erg gevoelig voor stemmin
gen. Heb me ook aangeleerd om
dingen die me wel of niet beval
len hardop te zeggen tijdens het
programma. Ik doe niet alsof. Ik
breng streng en selectief. Moet
iets met mijn kandidaten heb
ben. Als ik niet eerlijk ben tegen
over mezelf en de gasten wordt
het niks. Daarom kost dit pro
gramma ook zoveel energie."
„Soms raak ik echt bij mensen
betrokken. Denk ik ineens spon
taan aan een bepaalde situatie
terug. Maar gaan staan huilen?
Nee, dat past niet bij mij. Thuis
ook niet. Als ik nou ook nog eens
ga staan janken, wordt het een
rommeltje. Natuurlijk schiet ik
wel eens vol. Maar als dat te
vaak gebeurt, kan ik mijn werk
niet goed doen. Ik wil er een
soort chique-heid in houden.
Daarom spreek ik de mensen
thuis ook nooit aan met jij. Altijd
met u."
„Geen idee hoe lang ik het nog
volhoud. Dit is het vierde sei
zoen. Het programma verveelt
nog niet. Ik heb nog nooit ergens
spijt van gehad. Maar er komt
een dag dat we het allemaal wel
weten. Dat zou je meteen terug
zien op het scherm. Dan is het
weg, afgelopen."
Ten Brinks verslaving aan AU
You Need Is Love zit'm in het
'veldwerk', de vaak nachtelijke
tochten door dorp en stad. Aan
bellen bij wildvreemde mensen,
hen op hun gemak stellen. Met
een bekertje koffie warm worden
in de koude auto, onderweg een
Mars kopen.
„Gewoon met een hele kleine
ploeg op pad zijn. Geen show of
glamour. Net als sommige gasten
realiseer ik me dan ook niet
altijd dat je via dat ene came
raatje later in miljoenen huiska
mers komt."
„Misschien is het wel typisch iets
van dit land om je te schamen als
je met je emoties op de tv komt.
We voelen ons al gauw voor
schut staan. Je kunt door de
grond zinken als je en plein
publique wordt afgewezen door
iemand die je leuk vindt. Maar is
dat hetzelfde als voor schut
staan? Ik vind van niet. Het feit
dat je daar in het openbaar durft
te zitten, kweekt vaak veel good
will bij het publiek."
„Van de andere kant zorgen wij
er natuurlijk wel voor dat degene
die iemand op het oog heeft, niet
al een vrouw met zes kinderen op
de bank heeft zitten. Een mooie
boel zou dat zijn. Dat checken
we van tevoren."
Denken mensen dan niet te snel:
dat gaan we effe regelen via
RobertAls je aanmelding wordt
gehonoreerd, weetje al datje een
grote kans maakt op een
afspraakje.
„Nou, dat is toch precies de
bedoeling. Om mensen bij elkaar
te brengen. Natuurlijk maak je
via ons meer kans. Je durft zelf
niet en daarom ga ik voor jou op
pad. De druk van de camera kan
uiteraard meespelen. Dat is de
opzet van het programma. Daar
om is het juist leuk om naar te
kijken. Wie heeft het over
onecht? Onze kandidaten gaan
niet trouwen, ze willen gewoon
een keer met iemand uit. Je moet
het 'allemaal niet zo zwaar
opvatten. Natuurlijk hebben we
ook serieuzere onderdelen. Maar,
zoals gezegd, de meeste mensen
voelen zich na afloop beter."
„We hebben onze grenzen inmid
dels wel bewezen. All You Need
Is Love is anders dan de Surpris
eshow of Spoorloos. Het is de
optelsom van emotie, show en
amusement. Wij brengen nooit
een hele familie samen. Dat doen
weer andere programma's. We
hebben een heel afgebakend
gebiedje, de liefde."
Antenne
De optelsom van alle program
ma-onderdelen levert een puur
amusementsprogramma op, dat
drijft op de emoties van anderen.
Hoe combineert Ten Brink dat
voor zijn eigen gevoel
„Nogmaals, door selectief te zijn.
Een bepaalde antenne te hebben.
Niet recht praten wat krom is.
Alert en eerlijk blijven. Zoals in
het geval van het Groningse
meisje dat ons twee brieven in
een week schreef. In de ene stond
dat ze graag uit wilde met jongen
A. en in de andere was jongen B.
alles. Ik confronteerde haar
daarmee. In het bijzijn van een
van de jongens. Dat was hard.
Maar ik wilde die jongen bij mij
op de bank toch iets laten voelen
van: beetje raar meisje." „Ik heb
ook wel eens een stel gehad,
waarvan de jongen meer oog had
voor een race-auto dan voor het
meisje dat hem vroeg. Ik gaf toen
een aantal voorzetjes waardoor
dat meisje zoiets had van: smeer
het maar in je haar. Ik vind
iemand een enorme lui als een
ander zoveel moeite voor je doet
en je geen waardering laat blij
ken. Ik zeg wat ik voel. Ze vertel
len mij nooit wat ik moet doen."
„Toch blijft het met zo'n pro
gramma altijd een beetje dub
bel", geeft hij tenslotte toe. „Aan
de ene kant vragen we ons af:
kan dit allemaal zomaar op de tv,
willen we onze emoties binnens
kamers houden. En tegelijkertijd
vinden we het leuk en spannend
om te zien."
r
