Festival Cultureel Gekleurd hangt af van ministerie
m
§0^
Ierland!
DE STEM
Paul de Leeuw is schat van
een homo in lieve smartlap
zit in de
"MSM
SHIT
Werk van reclameman van
Rembrandt in Amsterdam
Arp-Museum in Remagen
kost 100 miljoen mark
Lou Bandy en Willy Derby
herleven in Haags musenm
SLAGERIJ
lang..,
-
'Torch Song Trilogy' week in Breda
[Nieuw beleidsplan pleit voor centrumrol voor Breda
UBRESSE
DAMESVERBAND
diverse soorten
eldersAÖT
Vanaf 20.995,-
lis winnaar uit de
beste zorgen dat
Cebuco ffff
162-453515
NORMAAL
OF COLOR
at ST. W1LLEBR0RD: Dorpsstraat
OP ZOOM: Noordgeest
„Zelf kan ik nog geen ei bakken.
Manon Thomas, presentatrice 'Kook tv'
Gids
Door Marjan Mes
Een ingetogen en soms zelfs
verstilde Paul de Leeuw; dat
is niet direct het beeld dat
Nederland heeft van zijn pop
ulairste entertainer. Toch is
hij als de homoseksuele
^id Beckoff in de nieuwe
joop van den Ende-theater-
produktie, Torch Song Trilo-
q» vooral herkenbaar als
I zichzelf, compleet met zijn
even naar het Rotter-
i neigende tongval en
I zelfs een moment (per onge
luk?) met de koddige intonatie
van Annie de Rooy.
Van een toneelacteur zou je het
I eigenlijk anders willen, maar dat
is De Leeuw nu eenmaal niet.
Tegelijkertijd heeft hij in zijn uit-
aling precies die combinatie
I van aanvallige kwetsbaarheid en
zelfspot om in de hoofdrol van
'smartlap'-trilogie te kun-
floreren. Arnold Beckoff is
ichat van een homoseksueel,
die ondanks zijn provocerende
irgronds' bestaan als traves-
I tie-artiest in een nichtentent en
lals bezoeker van homobars,
I droomt van een gelukkig alle
ngs leven met een vaste vriend
I en een kind. Kortom: een leuk
inetje om voor te leven, net
I als de gemiddelde hetero.
1 Die indruk wekt althans de
I Nederlandse voorstelling van
I regisseur Eddy Habbema, waarin
Ide 'valse nichterigheid' en de
I joodse humor ontbreken, die dit
I stuk van de voormalige Newy-
lorkse travestie-artiest Harvey
I Fierstein (ook als film) oorspron-
k zo leuk maakten.
iDeze Nederlandse versie van
I Torch Song Trilogy is door Joop
Ivan den Ende duidelijk bedoeld
Ivoor een groot publiek, dat tien
I jaarna dato rijp wordt geacht om
I ongeschokt de confrontatie aan
I te gaan met het wel en wee van
I een naar liefde snakkende homo-
I seksueel. Om tot de geruststellen-
de conclusie te mogen komen dat
I homo's ook maar gewone mensen
Harvey Fierstein (1954), geboren
als zoon van een joodse zakdoe
kenfabrikant in Brooklyn, trad
op zijn vijftiende, 120 kilo zwaar
en ontevreden over zijn uiterlijk,
al op in een travestietenclub
waar hij in uitzinnige gewaden
'torch songs', smartlappen uit de
jaren twintig en dertig, zong.
Trilogie
Toen Fierstein vijf jaar later van
liefdesverdriet om een gebroken
relatie een eind wilde maken aan
zijn leven, raadde zijn psychiater
hem aan om alles op papier te
zetten en dat leidde tot het eerste
deel van een autobiografische tri
logie, waarvan de drie verschil
lende onderdelen in kleine Newy-
orkse theatertjes met succes voor
een incrowd publiek werden
gespeeld.
Onder de verzamelnaam Torch
Song Trilogy werden de drie kor
te stukken in 1982 een groot suc
ces op Broadway, dat Fierstein
(die zelf opnieuw de hoofdrol
vertolkte) twee Tony Awards
opleverde, voor het beste stuk en
de beste hoofdrol. Het thema van
een 'normaal' leven tegen de ver
drukking in met een (geadop
teerd) kind keerde ook terug in
Fiersteins eveneens zeer succes
volle Broadway-bewerking van
het Franse toneelsucces La Cage
aux Folies (dit seizoen eveneens
door Van den Ende in Nederland
uitgebracht).
Het thema krijgt een mooie uit
werking in het laatste deel van
Torch Song Trilogy, dat ook in
deze Nederlandse voorstelling
veruit het sterkst is, mede door de
sterke rol van Pleuni Touw als
Arnolds moeder, die maar niet
kan begrijpen dat haar zoon ook
echte liefde kan voelen, maar
diens afwijkende levenswijze uit
eindelijk toch accepteert.
In het eerste deel zien we een
opvallend ingetogen Paul de
Leeuw als de travestiet Arnold
die na zijn optreden in een homo-
bar de biseksuele Ed (een mooie
rol van Hugo Haenen) ontmoet en
onmiddellijk verloren is. Omdat
Ed niet durft te kiezèn, houdt hij
Arnold voortdurend aan het lijn
tje en laat hem na een tergende
aan-uit-relatie in de steek voor
een meisje, Laura (Esther Roord).
Het zijn simpel geënscèneerde
scènes op een toneel dat verschil
lende locaties moet suggereren,
met aan de linkerkant pianist
Ruud Bos en nachtclubzangeres
Gerrie van der Klei, die ter afwis
seling jazzy nummers ten gehore
brengt. In het tweede deel brengt
Arnold met zijn nieuwe liefde
Alan (Antonie Kamerling, fysiek
overtuigend) een weekend door
bij Laura en Ed, waarbij de laat
ste niet van de mooie, blonde
Alan kan afblijven en zodoende
zowel Laura als Arnold ongeluk
kig maakt. Ook hier vinden de
dialogen, hoewel binnen één
toneelruimte, op verschillende
lokaties en tijdstippen plaats,
waarbij het decor overigens wei
nig fantasievol is, met één groot
alles afdekkend doek.
In het derde deel blijkt levensge
zel Alan te zijn gedood door
potenrammers en staat Arnold, in
zijn eigen ogen weduwnaar, op
het punt om een homoseksuele
scholier te adopteren, met wie hij
een geslaagde vader-zoonrelatie
onderhoudt. Ed, voorgoed weg
bij Laura, is ook weer van de par
tij en misschien wordt het nog
wat tussen die twee. Arnolds lief
hebbende moeder, die komt loge
ren, is geschokt en betwijfelt of
haar zoon wel in staat is om een
kind op te voeden. Bovendien
weigert ze, met woedend aplomb,
om zijn verdriet om Alan te ver
gelijken met haar eigen verdriet
om het verlies van haar man na
35 jaar huwelijk. Een instituut
dat toch niks te maken heeft met
waar haar zoon mee bezig is.
Vleugels
Deze scène is de mooiste uit de
hele voorstelling. Ook het spel
van Paul de Leeuw lijkt dan, als
response op de geestig-kordate
aanwezigheid van Pleuni Touw,
vleugels te krijgen. Bovendien
wordt de rol van de aangenomen
zoon in dit fraai door Paul Gallis
aangeklede laatste deel (een
Pleuni Touw en Paul de Leeuw in het sympathieke melodrama 'Torch Song Trilogy' van Harvey Fier
stein waarmee Joop van den Enden Theaterprodukties een bijdrage wil leveren aan een homovrien-
,delijk Nederland. 1u|v foto pan sok
woonkamer) geloofwaardig en
fris geacteerd door de jonge Tho
mas de Bres.
Torch Song Trilogy blijkt zo toch
nog een aardig en vooral lief
melodrama dat een breed publiek
zal kunnen bekoren. De Amster
damse première, met tientallen
Bekende Nederlanders onder wie
een geroerde Mary Dresselhuys,
oogstte zaterdagavond een ova
tioneel applaus, gevolgd door een
media-circus met televisiecame
ra's en veel champagne.
'Torqh. ,Sijpg Trilogy' door Joop
van den Ende Theaterprodukties is
op 21 februari in het Chassé
Theater in Breda, daarna 23 tot en
met 25 februari en op 27 februari,
ook 27-28 juni. Op 1 maart in
Etten-Leur, 4 mei in Tilburg, 30 mei
in Roosendaal.
uur suuuime modellen
Daihatsu ook op Internet: www-9
119, tel. 0164-234254-
1651337. ETTEN LËUR.
Autobedrijf Jan Dekker ,gi
jedrijven, Rijksstraa 666.
abaan 10, tel. 0165-
I. 0115-681200. g
«eg 24, tel. 0111-652018'
30, tel. 0168-412306-
[Van onze kunstredactie
[Komt er in 1997 een nieuw
[opgezet Festival Cultureel
[Gekleurd, met Breda als
[hoofdstad? Of wordt de hele
|organisatie opgeheven bij
aan geld en een over
tuigend programma? Als de
[Bredase wethouder voor cul-
[tuur, Gielen, eind deze maand
[het beleidsplan voor een festi
val nieuwe stijl positief
|Moordeelt en er tussen de
en 150.000 gulden
Ivoor over heeft, dan is er een
[pede kans dat dit multi-cul-
jtiirele evenement (in een
l'nderevorm) behouden blijft.
Paar ook dan nog is het laatste
I?®G aan het ministerie van
|W Gat zal moeten beslissen of
Ifestival in het nieuwe Kun-
Pfflplan voor 1997-2000 wordt
l'Kenoraen. Pas dan kan een
vereenkomst tot stand komen
11®en rijk, provincie en gemeen-
I die het nieuwe festival geza-
anlijk moeten financieren.
f™"»1 is er inmiddels al een
Ptelagprocedure gestart voor
1 «tivaidirecteur Wiard Molenaar
zi]n bureau, aangezien het f es-
eiSenlijk al niet meer
aat. De voor dit jaar door de
wting Cultureel Gekleurd
""-""O gulden subsidie
a®> zoals bekend, niet vers-
iDièt j de gemeente Breda.
I !j geen£iducieineenfesti-
Iwnt sfvjl> waardoor het voor
L afgeblazen, mede
^onderhandelingen met het
|von se Theater stagneerden.
L een festival-nieuwe stijl zal
Kemleerste P'aats °°k overeen-
1uïf^oeten w°rden bereikt
lelann ..9 assé Theater, dat een
lel tïï ro1 moet in
pa van w en muziekprogram-
jhrele' fe p nJeuwe 'etnisch-cul-
PPeuk
fCsé°TT,Z^n 00 hUren V3n het
lelt Veel te ho°g"'
ï«»Connn /olenaar' -Vroeger
L t "C0fdla een aantal finan-
Ffivalnma r™ met bepaalde
Maar door de
kter it ®ln§ van het nieuwe
let dit er,ee,n absolute breuk
beten 4e!!eden ontstaan- Er
wel nieuwe oplossin-
Optreden van het merengue-orkest Hasta Domingo vorig jaar tijdens een open dag van het Festival Cultureel Gekleurd.foto cor viveen
gen worden bedacht."
Alida Neslo, die de nieuwe pro
grammeur van het festival zou
worden, is afgelopen najaar
opgestapt na onenigheid met
directeur Ten Zijthoff van het
Bredase theater over de doelstel
lingen van het festival. „Laat de
gemeente Breda eerst maar eens
haar eigen problemen oplossen",
vond zij toen.
Of zij alsnog het artistieke leider
schap op zich zal nemen, als het
groene licht voor het festival is
gegeven, is nog onduidelijk.
Molenaar wil in ieder geval 'per
se iemand van buitenaf als festi
valprogrammeur. „Omdat een
staflid van het Chassé Theater
met twee petten op zit. Hij heeft
niet alleen de verantwoordelijk
heid voor het festival maar ook
■li
voor het eigen theater en dat is
geen goede combinatie. Wel kun
nen de schouwburgprogram
meurs uitstekend als adviseur
fungeren, zoals in het verleden
ook is bewezen."
Ononderbroken
Volgens het nieuwe beleidsplan,
waaraan Wiard Molenaar de
laatste hand legt, moet de stad
Breda een uitdrukkelijke cen
trumrol in het Festival Cultureel
Gekleurd vervullen. Het zou acht
of tien dagen moeten duren en in
ieder geval gedurende drie dagen
ononderbroken op een groot aan
tal lokaties in de stad van 's mor
gens tot 's avonds veel te bieden
moeten hebben. Ook op straat.
Zodat het publiek het festival
ook als zodanig ervaart. Iets wat
in het verleden zelden het geval
was.
Toen was het programma ver
snipperd over een niet aaneenge
sloten periode, teveel verspreid
over een groot aantal plaatsen in
Zuid-Nederland en kon het ook
nauwelijks een eigen identiteit
krijgen, omdat er nooit een dui
delijk festivalthema was. For
meel was dat er wel, maar in de
theaterprogrammering viel er
weinig van terug te vinden.
Toch wil de Stichting Cultureel
Gekleurd ook bij het nieuwe fes
tival in 1997 tussen de zes en tien
andere steden in Brabant, Zee
land en Vlaanderen betrekken.
Vooral om als theatercircuit dure
voorstellingen en concerten te
kunnen financieren. Vanuit Bre
da kunnen deze produkties jjn
andere evementen dan langs deze
deelnemende plaatsen reizen.
Gedacht wordt o.a. aan Roosen
daal, Oosterhout, Bergen op
Zoom, Etten-Leur, Den Bosch,
Eindhoven, Middelburg, Vlissin-
gen, Turnhout en Mechelen.
Sponsors
Afhankelijk van de onderhande
lingen is het niet ondenkbaar dat
de stichting alsnog kiest voor een
andere stad dan Breda als festi
valhoofdstad. „Maar daar gaan
we beslist niet vanuit", aldus fes
tivaldirecteur Molenaar, „want
we hopen op de creativiteit van
wethouder Gielen om een finan
ciële oplossing te vinden, ook met
het Chassé Theater. Daarnaast
zullen we ook met sponsors moe
ten gaan werken."
MAANDAG 19 FEBRUARI 1996 DEELl
Amsterdam (anp) - Reclame is niet iets van de laatste jaren.
Ook in de 17e eeuw lieten kunstenaars hun werk aanprijzen. De
reclameman van Rembrandt was Jan van Vliet, geboren tussen
1600 en 1610 in Leiden.
Het Rembrandthuis in Amster
dam laat de komende maanden
ongeveer honderd prenten, teke
ningen en schilderijen van deze
pr-functionaris zien.
Enkele daarvan golden lange tijd
als echte Rembrandts.
Dat zijn vooral etsen waaraan
Rembrandt was begonnen en die
Van Vliet uitwerkte.
Over de Leidse kunstenaar is
weinig bekend. Pas de laatste
jaren is hij onderwerp van onder
zoek.
Uit recent speurwerk naar de
watermerken in de prenten blijkt
dat Van Vliet en Rembrandt hun
werk ook in hetzelfde atelier in
Leiden lieten drukken.
Niet alleen in artistiek maar ook
in technisch opzicht werkten ze
dus samen.
Rembrandt gaf Van Vliet
opdracht reprodukties van zijn
schilderijen te maken zodat meer
mensen zijn werk konden zien.
Foto's van schilderijen bestonden
nog niet, maar een ets kon ook
een goede indruk geven van een
werk.
Waarom Rembrandt de kopieën
niet zelf maakte, is een raadsel.
Misschien vond hij dat niet chi
que.
Misschien had hij er geen tijd
voor.
De etsen verschenen in een grote
oplage van circa vijfhonderd
exemplaren en werden verspreid
in Europa verkocht.
Wie de kopers waren en hoeveel
ze moesten betalen, is onbekend.
De reprodukties bevinden zich
nu in de prentenkabinetten van
grote musea.
Eén van de meest curieuze etsen
op de tentoonstelling is gemaakt
naar het schilderij Christus voor
Pilatus.
Van Vliet probeerde het religieu:
ze werk zo goed mogelijk na te
maken, maar kwam er niet uit.
Intussen zijn 'twee mensen uit de
Randstad die hun sporen hebben
verdiend met regie en program
meren' bezig met een artistieke
profielschets van een nieuw Fes
tival Cultureel Gekleurd. Ook dat
artistieke beleidsplan wordt aan
het eind van deze maand in eerste
instantie voorgelegd aan de Bre
dase cultuurwethouder.
Uitgangspunt van het festival
blijft de confrontatie met niet-
westerse culturen en de integra
tie van etnische culturen in
Nederland. Behalve toneel en
muziek moeten net als in het ver
leden ook symposia, lezingen,
exposities en filmvertoningen
deel uitmaken van het program
ma.
Thema
De voorstellingen zullen op de
eerste plaats afkomstig zijn uit
Nederland en Vlaanderen, aange
vuld met buitenlandse produk
ties wanneer het festivalthema
daartoe aanleiding geeft. „Geen
voorstelling dus uit India of
Argentinië omdat die op dat
moment toevallig al in Nederland
is, zoals in het verleden, maar
alleen wanneer het thema er om
vraagt", aldus Molenaar.
Van het festival, dat aanstaande
14 tot 28 april had moeten plaats
vinden in o.a. Oosterhout,
Roosendaal, Terneuzen en Oost
burg, zijn nog slechts een paar
evenementen onder eigen verant
woordelijkheid van de plaatselij
ke theaters of onafhankelijke
werkgroepen overgebleven.
In De Bussel in Oosterhout wordt
op 14 april een interculturele
ontmoetingsdag gehouden, maar
een festival is er verder niet bij.
Wel worden in Oosterhout twee
weken lang op andere lokaties
multi-culturele activiteiten geor
ganiseerd door een werkgroep
van allochtonen.
De aangekondigde voorstellingen
van Lust van Helen Kamperveen
en Gerda Havertong kunnen in
deze plaatsen niet doorgaan
omdat de produktie is uitgesteld.
Ook een geplande dansvoorstel
ling van Shusaku Dormu gaat
niet door omdat het gezelschap
zelf deze produktie heeft terug
genomen. Hierdoor is het
bescheiden festivalprogramma
dat in deze plaatsen was gepland
alc vanzelf komen te vervallen.
Het middelste gedeelte liet hij
open. Die proefdruk uit 1635
stuurde de kunstenaar naar Rem
brandt die verbeteringen aan
bracht.
Op de tentoonstelling zullen voor
het eerst de drie stadia te zien
zijn: de prent met het onafge
maakte deel uit het British Muse
um, de door Rembrandt gecorri
geerde versie en de uiteindelijke
druk die Rembrandt signeerde.
Het is voor het eerst dat het
publiek die drie naast elkaar kan
bewonderen.
De samenwerking tussen Van
Vliet en Rembrandt speelde zich
tussen 1631 en 1635 af. De
nadruk lag voor 1632, toen Rem
brandt van Leiden naar Amster
dam vertrok.
Na Van Vliet nam Rembrandt
geen nieuwe reclameman in
dienst. Hij had in de hoofdstad
waarschijnlijk zoveel opdrachten
dat hij dat niet meer nodig vond.
De Plaetsriyder tot Leyden, zoals
Van Vliet werd genoemd, trouw
de in 1636 met een rijke vrouw.
Waarschijnlijk hoefde de dertiger
daardoor niet meer te werken. Al
zijn prenten zijn gemaakt voor
dat huwelijk.
Het Rembrandthuis laat behalve
de etsen naar de schilderijen van
Rembrandt ook zeventien exem
plaren zien die door Rembrandt
werden begonnen en zijn afge
maakt door Van Vliet.
Ook bevat de tentoonstelling
werk dat Van Vliet naar andere
kunstenaars als Lievens maakte.
Ook is er aandacht voor Van
Vliets eigen werk. In zijn tijd was
hij beroemd om zijn beroepense-
rie, plaatjes van de kleermaker,
hoedenmaker, koperslager en
mandenvlechten
De tentoonstelling in het voor
malige atelier en woonhuis van
Rembrandt in Amsterdam duurt
tot en met 5 mei.
Remagen/Den Haag (dpa/anp) - Eind 1998 moet in het Duitse
Remagen een nieuw museum voltooid zijn dat geheel is gewijd
aan de schilder, beeldhouwer en dichter Jean Arp. De deelstaat
Rheinland-Pfalz investeert rond 100 miljoen mark in het pro
ject.
bruikleen geven met een totale
waarde van 60 miljoen mark.
Jean Arp (1887-1966), ook wel
Hans Arp genoemd, was een van
de belangrijkste avant-garde-
kunstenaars uit de eerste helft
van de twintigste eeuw.
Hij werd in Straatsburg geboren
en raakte in 1912 in München
kort betrokken bij de kunste
naarsgroep Der Blaue Reiter. Tij
dens de Eerste Wereldoorlog
vluchtte hij naar Zwitserland,
waar hij in Zürich een van de
oprichters van de DADA-bewe-
ging werd.
Ook tijdens de Tweede Wereld
oorlog leefde hij in Zürich, waar
hij zijn eerste papiers froisés
maakte.
Het museumgebouw zelf, dat een
vloeroppervlak van 2200 vier
kante meter krijgt, wordt een
ontwerp van de Amerikaanse
architect Richard Meier. Hij
heeft in Duitsland ook het Muse
um für Kunsthandwerk in
Frankfurt en het stadhuis van
Ulm op zijn naam staan en in Den
Haag eveneens het stadhuis. Het
gebouw gaat 30 miljoen mark
kosten.
De deelstaat gaat voor 20 miljoen
mark werk van Arp aankopen en
stort nog eens 50 miljoen mark in
de kas van de stichting die het
museum gaat exploiteren.
Daarnaast zal de in Remagen
gevestigde Arp-stichting langdu
rig werk van de kunstenaar in
Den Haag (anp) - Lou Bandy
en Willy Derby herleven in de
Haagse Schilderswijk, de
buurt waar ze eind vorige
eeuw werden geboren. Het
Volksbuurtmuseum wijdt van
morgen tot en met 16 juni een
tentoonstelling aan deze in jlfl
lang vervlogen tijden zo popu- t 'm
laire artiesten. L *^1» *f F*
Lou Bandy's grootste hits waren M
wel Louise, zit niet op je nagels te
bijten en Zoek de zon op. Willy ^HH.7 I
Derby bezorgde menigeen een
brok in de keel met Hallo, Ban-
doeng. [HRBp nSNffii
De twee waren broers. Ze werden
als Lodewijk en Willem Dieben
geboren in de Van Limburg Sti- Lou Bandy
rumstraat in Den Haag. Aanvan- foto archief de stem
kelijk gingen ze als de Bandy
Brothers door het leven, maar de Eerste Wereldoorlog dreef het duo
uiteen.
De in 189D geboren Lou Bandy begon als zanger en komiek een solo
carrière en in 1931 kwam hij bij de revue, waar zijn grote tijd echt
begon. In de jaren vijftig presenteerde hij een paar eigen program
ma's, tot hij in 1959 in Zandvoort zelfmoord pleegde na een mislukt
huwelijk met een veel jongere vrouw.
Willy Derby, in 1886 geboren, zong vooral levensliedjes, in revue's en
voor de radio. Hij begon zijn loopbaan eigenlijk al voordat hij met Lou
een duo vormde: hij trad op als zingende kelner op de boot van Hoek
van Holland naar Harwich.
Willy Derby bracht ook weieens jolige liedjes ten gehore. De bekend
ste daarvan is wel Heidewitzka, vooruit geef gas! Hij overleed in 1944.
De expositie in het Volksbuurtmuseum is tot stand gekomen in
samenwerking van het Theater Insituut Nederland en toont onder
meer foto's en bladmuziek van de broers. Hun 78-toeren-plaatjes zijn
natuurlijk ook volop te horen.
