Elfstedentocht
winter
niet
Mobil
'Morj
Korbach
Klunen kan Elfstedentocht beslissen
lindelij k rege
j piesta 1.1 Classu
Friesland en de rest van Nederland baalt: voorlopig geen 'Tocht der Tochten'
KNMI: Het blijft vriezen
£10 C tlS C Jl0 tai0r0len Fritz Korbach was boos. En niet zo
Conflict pakt g<
I Planke!^'-."^5 een heel t(
I geen kLl 00r dat Bramati
s en kans meer kregen om
DE STEM
■I
Tie nieuwe Ford
doel
Rreda - Etten-Leur - C
Klunen
En dan heb je bij Mobil getankt en dan merk je meteen
de optelsom van alle service-extra's. En je winkelt wat
rond in de Mobil Mart en je wordt vriendelijk geholpen
door de mensen achter de kassa. En je merkt
hoe makkelijk het is om te profiteren van het
eerste elektronische Spaar Card systeem
en je ziet direct hoeveel je spaarsaldo
bedraagt. En daarna kies je bij Kijkshop uit
de meer dan 3.200 artikelen en je hebt
voordeel, omdat Kijkshop je spaarsaldo verdubbelt.
>erde titel
P<n een eigen titel.
ICdelaren'WabelanCt
htn al Vf rondevoorhet
MAANDAG 5 FEBRUARI 1996 AS[ f
Door Vincent Ronnes
Leeuwarden - De zondag
middag van Loek Hermans
was mooi naar de knoppen.
Want een Commissaris der
Koningin offert zijn zon
dagsrust niet op om het met
21 verstandige mannen
over de kwaliteit van
bevroren water te gaan
hebben.
Nee, de Commissaris der Konin
gin komt pas als hij de 'Tocht der
Tochten' mag aankondigen. Op
weg naar het hoofdkantoor van
de Waterleidingmaatschappij
Friesland had hij gisteren nog
tegen zijn chauffeur gezegd dat
het wel snor zat.
De jonge provinciebaas kon zich
troosten met de gedachte dat hij
niet alleen met een kater zat. Een
gans land baalt. „Ik heb zo'n leeg
gevoel, we hadden ons er zo op
voorbereid en verheugd," zei het
meisje van de balie. „Verschrik
kelijk."
Dat waren even tevoren ook zo
ongeveer de woorden geweest
van voorzitter Kroes en ijsmees
ter Venema. Want ook zij, de
mannen met verstand van ijs en
klunen, hadden gedacht dat het
voor mekaar was.
Problemen
„Bij onze telefonische ronde
zaterdagavond hadden we Ook
dat positieve idee gekregen."
Toen de 21 rayonhoofden gister
middag één voor één hun visie
mochten geven, bleken er toch
nog links en rechts onoverko-
menlijke problemen te zijn.
Het waren vooral de rayonhoof
den van Hindeloopen, Workum
en Bolsward, die zeiden dat het
bij hen niet kon. Waarna una
niem werd besloten de vijftiende
Elfstedentocht vooralsnog niet te
organiseren.
„Die westerlingen maken er een
gekkenhuis van," verzuchtten
enkele Friezen gistermidag
andermaal, toen ze de drukte
rond de persconferentie in de
Friese hoofdstad gade sloegen en
in de vlucht acht camerateams en
een veelvoud aan microfoons tel
den. Die kwamen niet alleen uit
'het buitenland'.
Chaotisch
Zo ongeveer elke zichzelf respec
terende kabelkrant uit het noor
den des lands leek een afvaardi
ging te hebben gestuurd, waar
door de vergaderkamer van de
Waterleiding Friesland een chao
tische aanblik bood die veel weg
had van een meute schaatsers, die
De Bilt (anp) - Volgens meteoroloog Gerrit Haytink van het
KNMI blijft het in Friesland deze week matig vriezen (5 tot 10
graden vorst). „Op een gegeven moment zal er wel een eind aan de
vorstperiode komen. Maar op dit moment is die ontwikkeling nog
niet in zicht," constateert Haytink.
„Of er alsnog een Elfstedentocht komt, kan ik niet zéggen. Dat
moeten de rayonhoofden van de Vereniging De Friesche Elf Ste
den bepalen. De weersvooruitzichten zien er in ieder geval niet
slecht uit." De hele maand februari is een Elfstedentocht volgens
de meteoroloog nog goed mogelijk. De laatste twee ('85 en '86)
vonden ook in februari plaats.
loor Jacques Hendriks
treda - Een persconferentie m
Vim Rijsbergen en Fritz Korbac
lat wordt lachen, de ene kwinksl;
la de andere, dachten de b
NAC-De Graafschap aanwezig
journalisten vooraf handenwrijven
TT 1 O 1 iMaar het liep even anders, wai
>eetje ook.
'aarom dit duel wel en bijvoorbee
'ortuna-Ajax een dag eerder ni
respeeld mocht worden, was de beii
heren een volslagen raadsel.
„Competitievervalsing, dat is het," z
lijsbergen.
iaarmee sloot hij zich aan bij zijn colli
VERVOLG VOORPAGINA
Burgmeester De Vries van Nij-
efurd, waar Stavoren onder valt,
pleitte na afloop voor een beper
king van het aantal inschrijvin
gen. Ook had zij haar twijfels
over de geoefendheid van sommi
ge deelnemers.
Het lijkt erop dat de animo voor
de toertocht te groot was.
Schaatsen over het IJsselmeer is
voor velen een uitdaging. Verder
speelde mee dat het zonnetje
scheen en de tocht op zondag
plaatshad.
Een aantal gewonden is met een
helikopter van het ijs gehaald en
daarna in ambulances verder
naar het ziekenhuis vervoerd.
Op de EHBO-afdelingen van
Friese ziekenhuizen speelden
zich hectische taferelen af. „We
hebben een extra ploeg ingezet",
zei W. Dijkstra; hoofd ambulante
zorg van het ziekenhuis in Sneek.
Voor sommige gewonden duurde
het erg lang voordat ze van het ijs
werden gehaald. „Ik heb toch wel
een tijdje op het koude ijs gele
gen, voordat ik werd wegge
haald," vertelde een gewonde
met een heupfractuur in het zit.|
kenhuis in Heerenveen.
Het Medisch Centrum Leeuwai.l
den (MCL) kreeg veel
binnen die op eigen gelegenheijl
naar het ziekenhuis waren gein
men. „Het is een gekkenhuis oj
de EHBO. Veel mensen wordentl
het gips gezet," meldt eenwoori|
voerder van het MCL.
De organisatie van de
tocht Stavoren-Enkhuizen
gerekend op 2000 tot 3000 c
nemers en kreeg er tien
zoveel. Het merendeel vertrok iiii|
Friesland.
Er zijn er nog een heleboell
'wild"'van start gegaan, vaakooil
op plaatsen waar het ijs nit:|
altijd even betrouwbaar was,
De politie gaat ervan uit dat c
de wilde schaatsers de route heil
ben opgezocht die over het-mail
staat uitgezet. Een politiewooril
voerder zegt dat de organisatie dl
verantwoordelijkheid voor htl|
verloop van de tocht heeft. 1
der meent hij dat het onmoge
is om op het hele traject te con-l
troleren of er niet teveel menses
op het ijs staan.
Het bekende bruggetje in het Friese Bartlehiem kende gisteren een grote belangstelling. Veel schaatsers kwamen zelf eens kijken hoe het ijs erbij lag.
voor het dranghek wacht op het
startschot van de Elfstedentocht.
In hun speculaties omtrent de
Elfstedentocht waren ze het snel
eens. Die kwam er. Alleen nog
benieuwd welk medium gelijk
zou krijgen in zijn voorspelling,
woensdag of donderdag.
Piet Venema, opper-ijsmeester
van Friesland, zou er bij een posi
tief besluit wild van energie heb
ben uitgezien. Nu verried zijn
verwarde haardos alleen maar
dat hij te weinig had geslapen.
Alles bij elkaar zou er 1500 meter
geklünd moeten worden. „Dat
vinden we op zichzelf niet zo
erg," aldus Venema.
Voorzitter Kroes legde uit dat het
voor een klein groepje schaatsers
nog wel te doen zou zijn geweest.
„Met de eerste zes- tot achtdui
zend schaatsers zou het wel luk
ken. Maar vervolgens zouden er
snel knelpunten ontstaan. Men
gaat remmen voor natte plekken
onder de bruggen. Het ijs gaat
golven, het wordt snel slechter en
al snel krijg je er een heel stel
klünplaatsen bij. Wij kunnen er
met zijn allen niet achter staan
om nu toch een tocht te organise
ren."
Er wordt verder gewerkt aan de
voorbereidingen. Het leek Kroes
moeite te kosten om daarbij opti
mistisch te blijven kijken. „Ach,
de winter is'nog niet om," zijn z'n
woorden om de burger moed in te
spreken.
Het is niet altijd zo mooi als het
lijkt, legde hij even later in klei
nere kring uit. „Men zegt dan wel
dat het bijvoorbeeld vannacht zes
graden heeft gevroren, maar toen
ik om vier uur er even uit ging
was het maar min twee. Later
klaarde het op-en werd het-w.el
min zes, maar dat duurde dus
nauwelijks twee uur."
Terwijl het aantal klünplaatsen,
met name in de zuid-west hoek
van Friesland, tijdens een massa
le tocht snel zou toenemen, is er
ook nog het probleem van het
kwelwater in het noorden.
Climax
„Dat heb je altijd met een winter
die langer duurt," verklaarde
Venema. Als het maar lekker
blijft vriezen, hoeft dat geen pro
bleem te zijn. -
Het kost hem moeite de moed
erin te houden. „Ik had echt naar
een climax toegeleefd. Dit had ik
niet verwacht."
Henk Kroes: „Geloof me, ik was
ervan overtuigd. Ik had mijn
tekst al klaar voor de aankondi
ging van de vijftiende Elfsteden
tocht."
En nu? Waar zijn de problemen
door te verhelpen?
Kroes is Fries, dus nuchter en
helder in zijn antwoorden: „Door
vorst."
Vragen
De vragen blijven zijn kant op
komen: hoe groot acht u de kans
dat de Elfstedentocht nog door
gaat?
„Die vraag is mij deze week al zo
verschrikkelijk vaak gesteld.
Daar durf ik niet op te antwoor
den."
„Maar mijnheer Kroes," zo pro
beert er nog eentje, „is het nog
wel realistisch om te veronder
stellen dat er nog een Elfsteden
tocht komt"?
„Dat hangt van de winter af."
Er wachten nog zes camerateams
met vragen.
Tijdens de toertocht over het IJsselmeer moesten vele tientallen
gewonden met de bezemwagen worden afgevoerd. foto aip
Door Wiliem Vissers (anp)
Loosdrecht - Ooit rende Dries
van Wijhe midden in de zomer
met schaatsen door een wei
land, als oefening op het klu
nen. Hij zag voorbijgangers
kijken met een blik van: tijd
voor opname,
Dries is nu echt dol. Bijna geen
schaatser traint op het klünen,
terwijl tweevoudig winnaar van
de Elfstedentocht Evert van
Benthem zijn roem mede dankt
aan de zonderlinge bezigheid
naast het ijs.
Erik Huizebosch holde eens met
schaatsen door een bosje achter
zijn huis, op weg naar het ijs,
maar hij haalde zijn hakken open
en het leek hem een verschrikke
lijk dom gezicht. Dat nooit meer.
Vorige eeuw
Tijdens de tochten van 1985 en
1986 verrijkte het woord klünen
definitief de Nederlandse taal.
Kilometers diende het legioen
van 16.000 de ijzers een vreemde
opdracht te geven. Zoals de kas
seien in de wielerklassieker
Parijs-Roubaix de renners teiste
ren. Heden ten dage luidt een
definitie: „Met schaatsen onder
de voeten over land of op houten
plankieren, stro, hooi, nylonta
pijt lopen, vooral bij wakken en
bruggen".
Het begrip is al oud en dateert
van de geschriften van een domi
nee uit de vorige eeuw. De win
naar uit 1909 Minne Hoekstra
vervaardigde een boekje en liet
het woord een illustratie van een
klünende deelnemer begeleiden.
In 1986 is in Joure, voor 10.000
toeschouwers, zelfs een officieus
wereldkampioenschap klünen
gehouden. Met Harm van der Pal,
voormalig lid van de kernploeg
langebaan, als winnaar. „Ik héb
tegen Eric Heiden geschaatst en
de Elfstedentocht gereden, maar
nooit heb ik die beelden terugge
keken op video. Die van het klü
nen, gemaakt door een amateur,
wel. Omdat het lachen was."
Ijsmeester Jan Venema geeft met behulp van een kaart aan
waarom de Elfstedentocht op sommige plaatsen niet gereden kan
worden. foto anp
Van der Pal verhaalt van een
warme dag in juni, 30 graden, een
parkoers van 560 meter in de met
10.000 toeschouwers omzoomde
winkelstraat van Joure. Schaats-
kleding verplicht, strobalen en
met zeep ingesmeerd zeil als te
'beklünen' hindernissen.
Van der Pal won in een veld met
onder anderen Van der Duim,
Schalij, Henri Ruitenberg en tal
van volslagen dronken lieden. „Ik
won een Friese staartklok en
1200 gulden. Na een feestje ben
ik op mijn knieën naar huis
gegaan, met de schaatsen op mijn
rug. Ik woonde in Joure destijds.
Aan de titel hecht ik geen waar
de, maar het was een oergezellige
dag."
De een zegt dat het niets met
schaatsen heeft te maken en dat
is eigenlijk ook zo, maar klünen
hoort ondanks ijstransplantaties
en andere moderne vormen van
Elfsteden-gekte bij de tocht der
tochten van 1996. Onderstaand
een bloemlezing van voor- en
tegenstanders.
Bert Verduin, favoriet uit Heem
stede: „Ik kan goed mee. Als ik
anderen zie denk ik wel eens 'wat
zijn dat voor knoeiers'. Ik train
alleen als ik van de ene sloot naar
de andere moet overstappen. Je
kunt je enkels zwikken en bij
iemand op de schaatsen stappen.
Je moet durven doorrennen. Bij
de vorige tocht zag ik een bordje
'400 meter klünen'. Ik dacht over
400 meter en zette dus aan om het
eerst bij de klünplaats te zijn
want dat is belangrijk. Maar nee,
ik bereikte het tapijt bijna
meteen en ik viel bijna op" mijn
gezicht. We moesten 400 meter
lang klünen, niet pas over 400
meter".
Lenie van de Hoorn, winnares
1985: „Klünen gaat me heel goed
af. In 1970 moesten we een flink
stuk omhoog bij de bruggen in de
Oldambtrit. Daardoor finishte ik
toen maar twee minuten van de
beste man, maar dat is nooit
iemand opgevallen omdat wij
geen wedstrijd hadden".
Jeen van den Berg, Elfsteden-
legende, winnaar, van 1954:
„Vroeger had ik er geen proble
men mee, maar ik word een dagje
ouder". Van den Berg is 68.
„Vroeger viel ook minder te klü
nen. Tegenwoordig wordt de
tocht eerder uitgeschreven,
waardoor het ijs minder sterk is
en er doen veel meer mensen
mee."
Scheurtje
Henk Angenent, afgelopen vrij
dag in de Ronde van Loosdrecht
kansloos omdat zijn schaats
defect raakte toen het ijzer pre
cies tussen twee planken zakte:
„Och, niemand zit op klünen te
wachten, maar het hoort bij de
Elfstedentocht. Ik train wel. Ik
ren gewoon op en neer tussen
twee waters. Een kwartiertje of
zo, langer niet. Wij doen gewoon
alles. Die langebaanschaatsen
dreigen al naar huis te gaan als
een scheurtje in het ijs zit".
Evert van Benthem, winnaar van
1985 en 1986 en eminent klüner:
„Dat ik licht ben, zegt niet
zoveel. Rein Jonker is bijna de
zwaarste van het peloton, maar
hij kan uitstekend klünen. Feit is
wel dat lopers betere klüners zyn
dan fietsers. Veel schaatsers fiet
sen alleen als training en lopen is
daarmee geen goede combinatie.
De vorige tochten zijn beslist op
het klünen. Door het klünen ont
stonden de kopgroepen, braken
de pelotons. Vaak is het druk bij
de klünplaatsen en zijn er valpar
tijen. Want iedereen wil als eerste
op het tapijt zijn."
Dries van Wijhe, erkend hater
van het klünen: „Het is een vak
apart. Het was niets voor mij. Ik
was niet atletisch genoeg en heb
het nooit beheerst. Toen ik in een
weiland oefende, bij 30 graden,
dacht iedereen dat ik gek was. Nu
zou het wel kunnen omdat het
wel ingeburgerd is. Maar ik lag
constant op mijn rug. Al moeten
ze daar in Friesland honderd
kilometer klünen, dan doen ze
het nog. Het is ook mooi voor de
mensen, maar het hoort natuur
lijk niet bij schaatsen. Het is als
met de wielrenner Hinault, die
pas terug wilde komen naar de
Ronde van Vlaanderen als-ze de
Koppenberg uit het parkoers
hadden gehaald."
(ADVERTENTIE)
En voor je t weet
gat in d
jor Ad Pertijs
[ontreuil - Kleine Corinne van
leter verwijderd van het erepoc
an dat ene succes dat haar ma
iar nastreeft: de wereldtitel v<
ïaanden oude Mathieu op de ar
tan haar zijde volgde ze de hul
[evensgroot tv-scherm.
kon haar ogen onmogelijk
rooghouden toen Van der Poels
gelukzalige lach metersbreed van
scherm af straalde op het
loment dat hij de regenboogtrui
omgehangen kreeg. Wat na 1985,
88,1989,1990 en 1991 een uto-
leek te worden, werd toch nog
merkelijkheid. „Adrie gaat altijd
net goede hoop van huis weg,
naar dat wil niet zeggen dat het
altijd lukt in de wedstrijd,"
feprak ze zacht. Het was haar al
bekend en de 36-jarige Westbra-
nander bewees het gisteren in
'lontreuil nog maar eens: Adrie
bn der Poel is een doorzetter. Of
poals Jan Raas het opmerkte:
ander was al lang gedesil-
.tsioneerd afgehaakt na vijf
meede plaatsen op een wereld
kampioenschap."
■>een wonder dat Van der Poel
listermiddag bleef lachen nadat
ij schreeuwend van vreugde als
erste de finishlijn passeerde. Hij
iet zich probleemloos meezeulen
bn de ene naar de andere plicht
pleging, van huldiging naar pers
conferenties, en van de doping
controle naar het tv-interview.
.as twee uur na zijn gouden
kprint stapte hij in zijn smette
loos witte kampioenstrui het
pabij gelegen rennershotel* bin-
pen, waar vrouw, kinderen, ver-
pere familie en vrienden al die
geduldig op hem zaten te
machten. „Wie is er niet blij met
wereldtitel," reageerde Van
Poel op de meest gestelde
raag. „Ik kan hem beter laat dan
pooit pakken. Ach, voor hetzelfde
geld was ik hier vandaag voor de
fesde keer tweede geworden. Het
pt me dit keer gelukkig allemaal
want w hadden er hier wel
ujftien kunnen winnen. Ik moet
r zeggen dat ik vooraf nog
pooit zo overtuigd van mezelf ben
geweest als voor dit WK. Ik was
gesterkt door mijn presta-*
ontreuil - Adrie van der Poel is
derde Nederlandse wereld-
farnpioen veldrijden. Voor hem
ri Qoyerden Hennie Stamsnijder
t T°losa, Spa) en Henk
T s (1990, Gexto, Spa) de
5®boogtrui bij de profs,
et eerst cross-WK werd in 1950
Ink T1 (en gewonnen door Jean
BOSK Pranih"ijk. Tot en met
bel n profs en amateurs een
Lal "ïeerd kampioenschap.
V streden beide categorieën
tie
eer
zo
Eei
em
mo
das
tee:
Ric
hij
de
ma
elk
hen
ren
het
enk
om
„Ik
zoa
kee
mij
hac
ten
heb
Ric
is e'
en
nen
die
ne
dat
ove:
„Ik
een
kee:
alti;
ten
miji
nen
ben
als
noo
sch;
van
reui
zag
nu
win
in h
Pag
rege
ders
volg
fees
wat
Adr
denl
lekk
Mon
Elite
km i
ni (I
(Den
Magi
8. C
(Fra)
Simi
1.06,
Arnq
1.31,
wink
y.an onze verslaggever
lr,0!reuil h>e wereldtitelstrijd veldrij
inmirtrlS !et Parc Montreau, bew
Popi nagesproken conflict rond
f- 1 gewerkt heeft.
I stnnnol, t7 aanvai. ue vos reei
I miste pfikT311 _?er Poel bleef volgens s
I lendaal de suPerbenen om door
j kracht:- fransen en Italianen d'
af
rol groie vreugüi
niet helemaal fit)
ate groep van tien
I ken m nendaal' Brai-
daadler>pvl0mho°g moest
"endlaTk aanval'Met e
I °P het^i was'
mau kln ®entdatikaanviel'
j reed ?<l k j ontketende West-
w
tien re
Pontoni,
Chiotti.
einde koos
technisch
t rijden."
=i. een toegev.
,Ik zag dat R
H," vertelde
"t-Braban
;i en de
hem te pass
