Ruzie Grieken en
Turken escaleert
A4 I PESTEM
Oude mijn herbergt
mogelijk grootste
and KORT II massagraf moslims
Venetië rouwt om uitgebrand theater
Gijzelaars op Irian
Jay a nog spoorloos
Aanklager Goldstone wil geen vrede zonder recht
Massagraf slachtoffers
holocaust blootgelegd
BUITENLAND
A5
MMENTAAR
Over rotseilandje in Egeïsche Zee
BUITENLAND KORT
slUARI 1996
WOENSDAG 31 JANUARI 1996
ouderenpartijen in de
gevallen door onderlin-
heid. Ze leveren zelden
itten en op het lanceren
e betrappen.
Unie 55 heeft het giste-
r een koudetoeslag. Hij
n plan om minima een
den te geven in verband
et eens met de visie van
elkert is van oordeel dat
■ichte instrument is om
helpen. Het is geen
aan te kloppen, aldus de
leden heeft bewezen dat
eel zijn. Op maat gesne-
is echter dat de mensen
)p de hoogte zijn van de
n bijvoorbeeld meer ver
en de voormalige finan-
lima, bestaat niet meer.
n te wijzen op hun voor-
ïtigden komen in de pro-
oende kennen.
Ie Zaken toch met de
ig om het probleem van
s aan de orde te stellen.
;n tot melkkoe verheven,
ilopende tekorten te dek
ingen scheef. Bovendien
igte van de heffingen tus-
igen zijn ervan overtuigd
el mensen met een mini-
gt-
Ifstandig beleid, maar de
uus gebruiken. Het loopt
uit. Die wanverhouding
Van onze redactie buitenland
Ankara/Athene - Het geschil
tussen Turkije en Griekenland
over een onbewoond, met zee-
vogelmest overdekt eilandje
vlak uit de Turkse kust is
gisteren verscherpt.
Turkse en Griekse oorlogsbo
dems, vele malen groter dan het
eilandje waarnaar ze zijn opge-
stoomd, voeren gisteren dreigend
door het zuidelijk deel van de
Egeïsche Zee om de claims van
beide Navo-landen op de rots
kracht bij te zetten.
Kalmte
De nieuwe secretaris-generaal
Solana van de Navo maande Grie
kenland en Turkije gisteren tot
kalmte. In Den Haag, waar hij een
kennismakingsbezoek bracht,
riep hij beide regeringen op zich
terughoudend op te stellen en de
hoog opgelopen gemoederen tot
bedaren te brengen.
Turkije noch Griekenland lijkt
echter van zins in te binden. Op de
ministeries van Buitenlandse
Zaken in Ankara en Athene kre
gen de wederzijdse ambassadeurs
te horen dat de oorlogsschepen uit
de omgeving van het eiland (dat
volgens de Grieken Imia heet en
dat de Turken Kardak noemen),
moeten worden teruggetrokken.
Beide landen willen geen vierkan
te centimeter van het nationale
grondgebied opgeven. Op het
eveneens door beide landen
betwiste eiland Cyprus zou de
Turkse troepenmacht versterkt
zijn.
De Griekse minister van Defensie
Arsenis zei dat een Turks fregat
en een Turkse helikopter in de
vroege morgen uit de buurt van
het eiland Imia zijn verjaagd door
de Griekse strijdkrachten. De
Griekse luchtmacht zou 17 Turkse
gevechtsvliegtuigen hebben
onderschept.
Arsenis waarschuwde dat de
gehele Griekse strijdkrachten in
een hoge staat van paraatheid zijn
gebracht. Griekenland zou in
totaal tien marineschepen rond
Imia hebben. In Ankara gaf de
Turkse premier Tansu Ciller een
verklaring uit waarin zij onder
streepte dat het eiland Turks is.
De Grieken zullen zich van Kar
dak, zoals de Turken het eiland
;n tonnen
runssum wil van de staat
art miljoen gulden nadat
ïsproken van valsheid in
it bijna zes ton eisen. Hij i
es jaar wachtgeld kwijt
ouder mocht zijn.
eegt rechtszaak
liater dr. D.N. Oudshoorn
psychiatrisch ziekenhuis
hreden' met het optreden
ur behandelzaken van het
lfmoord nadat hij was
raag of ze de kwestie zal
old
e Team Noord- en Oost-
e bende opgerold die op
rugs. In Nederland zijn 28
ninele groep opgepakt. Zij
0 kilo heroïne hebben ver-
a 1,5 miljoen gulden.
31 en 27 jaar uit Deventer,
heroïne uit Turkije naar
ilitie onderschepte in Lille
onderzoekt nog of ze ook
den.
m cel
Nederlands grootste hasj
lij ft in elk geval de komen-
raadkamer van de recht-
;rde De Hakkelaar vrij te
oor het gerechtshof in Den
egeven. De rechtbank ging
ronden voor de voorlopige
nog volop aanwezig.
rijnen uit Waalwijk is in de
eden aan de verwondingen
n het schaatsen op de vijver
-jlgens de politie kwam hij
ïoofd op het ijs. Hij is over-
j enkele uren later overleed-
ndagochtend een 37-jarige
ïbracht met ernstige onder-
:n. Hij werd maandagocn-
de trappen van het NS-sw-
een vaste woon- of verbhj -
oop gas
nks vraagt minister Wjjers
■er de conclusie van Natu
.ar onder meer Italië exP°
Gasunie - en dus de scha
ar kosten.
iteravond hoogst verbaasd
buitenland krijgt het g
Iers," aldus een verbaas®
icten geheim zijn, maar
lageren.
it uit ambt
redikant A. Marais
üe relaties' met onmidde
t gezet. n,
rrkvergadering) Edam-Z
pten. De gereformeerden
de hoogte gesteld.
d-Afrika, is niet voor
geboorteland teruggek t
s maanden werd gesc}\
non-actief was gestel
asielzoekers af
itz (Justitie) weet niet v«
zoekers blijven die spo
;s werd bekend dat in a
Eindhoven ongeveer 15 J
ji. Schmitz meldde gister
gcentrum in Haarlem e
e asielzoekers verdwen
:ies weet waar deze l0ITver-
r om de verdwijningen i i
isenhandel of kinderpr
de Bosnische Serviërs de lijken
van tienduizend moslims hebben
gestort, en daarna bedekt met 150
meter aarde, afval en ijzererts.
Het complex, aan de rand van het
stadje Ljubija op 80 kilometer ten
westen van Banja Luka, ligt er
volkomen verlaten bij.
„Nee, nee, nee," zegt een oude
Servische vrouw, die langs het
industrieterrein loopt, „ik heb
nooit iets gezien. Ik weet niets van
een massagraf." Deze mijn ligt
aan het einde van de wereld. Hier
dachten de Serviërs, zo beweren
onderzoekers van de Bosnische
moslims, dat niemand achter de
gruwelijke waarheid zou komen.
In de mijn valt er weinig concreet
bewijsmateriaal te vinden van een
massaslachting, vanwege een tien
centimeter dikke laag sneeuw en
de 150 meter aarde daaronder.
Grimmig
Vlak nadat ik de mijn verlaat,
staat er een man in burger op de
weg. Hij identificeert zich als Ivi-
za Juric, een lid van de Servische
veiligheidsdienst en vraagt of ik
in de mijn geweest ben. Een
bevestigend antwoord levert een
grimmig gezicht op. „Dat is ver
boden, je mag daar niet nog een
keer naartoe gaan.Waarom niet?
Geen antwoord. „Het is beter als
we een kop koffie gaan drinken,"
vervolgt hij.
Koffie drinken in Ljubija doe je in
bet Putnik-café op nauwelijks
300 meter afstand van de mijn.
„Al die verhalen over die massa
graven zijn onwaar," beweert vei
ligheidsagent Juric, die me nauw
gezet in de gaten houdt.
Ook cafébaas Milane Pekanac
zegt dat hij moeilijk kan geloven
dat Ljubija Bosnië's grootste
massagraf herbergt. „Ik weet het
jjiet, ik heb nooit wat gezien."
Stamgasten schudden ook met
hun hoofden van nee. Maar waar
zijn al die verdwenen moslims
dan gebleven, dring ik aan. „Die
zijn gewoon vertrokken naar het
buitenland," roept iemand, „daar
hebben ze nu een goed leven."
I Iedereen doet voorkomen alsof
I ™en niets tegen moslims heeft,
"at is er met de moskee in het
noemen, terug moeten trekken en
hun vlag moeten meenemen, aldus
Ciller.
De geiten op de rotspunt kregen
gisteren gezelschap van negen
Griekse commando's om de terri
toriale aanspraken te ondersteu
nen. Dit gebeurde eerder met het
plaatsen van de eigen vlag, die
vervolgens door de andere partij
werd vervangen door hun dun
doek.
Het conflict over het eiland begon
eind december toen een Turks
schip er aan de grond liep. De
kapitein van het schip weigerde
de diensten van een Griekse sleep
boot, omdat die te duur zou zijn.
Spanningen
Ankara en Athene schikten het
probleem in der minne. Maar in
beide landen plaatsten rechtse
media de rotspunt in het middel
punt van de nationalistische
belangstelling. Zaterdag stuurde
een Turkse krant journalisten
naar het eiland om er de Turkse
vlag te plaatsen.
Zondag hees de Griekse marine de
Griekse vlag weer. Griekenland
heeft sindsdien 24 oorlogsbodems
Door Harald Doornbos
Ljubija - Diepe gaten in het landschap, verwaarloosde
fabrieksgebouwen en grote verroeste graafmachines markeren
de plek waar volgens steeds sterker wordende geruchten het
grootste massagraf van Bosnië ligt.
In deze oude ijzerertsmijn zouden dorpje gebeurd, vraag ik. „Eh...,"
zegt Juric, „die is opgeblazen,
maar ik was het daar niet mee
eens." Later, als we alleen zijn,
zal Juric zeggen, dat hij een etni
sche Kroaat is, die al vier lange
jaren in dit door Serviërs beheer
ste gebied woont en uit angst en
onzekerheid met de Serviërs
samenwerkt.
Als ik het café even verlaat, komt
een van de stamgasten me achter
na. „Ik heb regelmatig bussen
hier zien arriveren, waar moslims
inzaten. Die bussen vertrokken
altijd leeg," beweert hij. Terug in
het café zegt eigenaar Pekanac:
„Iedereen drinkt hier te veel en
praat te veel."
De Serviërs in Ljubija houden zo
goed als allemaal hun kaken op
elkaar. Hier is niets gebeurd, zo
zeggen ze, laten we hebben het
over vrolijke onderwerpen. Zo
liggen er plannen op tafel om de
mijn weer te openen, waardoor de
werkgelegenheid in het dorpje zal
toenemen.
Concentratiekampen
Aan de spoorlijn vanuit Ljubija
naar Sisak liggen de stations
Trnopolje en Omarska. Ook deze
plaatsen liggen geïsoleerd en wor
den genoemd als plekken waar de
Serviërs concentratiekampen
hadden ingericht.
Een functionaris van de Bosni
sche regering zegt: „Voor het ver
voeren van al die duizenden
gevangenen hadden de Serviërs
treinen en bussen nodig. Bijna elk
concentratiekamp lag in de buurt
van een station. Zo deden de
nazi's dat ook."
Het opnieuw in werking stellen
van de mijn van Ljubija zou bete
kenen dat mogelijk dat al het
bewijsmateriaal van de massa
slachting zal worden vernietigd.
Toch denkt het handjevol in Lju
bija gestationneerde Ifor-militai-
ren er niet aan om de mijn extra
in de gaten te houden.
„Dat staat niet in ons mandaat,"
zegt een Canadese militair. Tot op
de dag van vandaag heeft nog nie
mand, of van het Ifor of van het
Haagse Oorlogstribunaal, de mijn
van Ljubijna bezocht of een
onderzoek ingesteld.
naar de zee rond de rots gestuurd,
Turkije naar schatting twaalf.
Tussen de erfvijanden Grieken
land en Turkije zijn de spannin
gen niet zo hoog opgelopen sinds
1987. Toen brak bijna een oorlog
uit tussen beide landen over de
rechten van (olie-)exploitatie van
de Egeïsche Zee.
Kardak of Imia ligt naast het
Alleen de buitenmuren van het theater staan nog overeind.
Door Aart Heering
Rome - Venetië rouwt om het verlies van
een van haar juwelen. Sinds gistermor
gen rest van het Teatro La Fenice, de
meest vermaarde schouwburg van Italië
na de Milanese Scala, niets meer dan
rokende puinhopen, een geblakerde
facade en een indringende geur van ver
koolde resten.
Het twee eeuwen oude monument is ten
offer gevallen aan een uitslaande brand.
Omdat het theater op het moment van de
brand verlaten was, zijn er geen slachtoffers
gevallen, maar de schade wordt, voor zo ver
meetbaar, op meer dan 300 miljoen gulden
geschat. De Italiaanse regering, die eigena
resse was van La Fenice, heeft verklaard dat
het theater zo snel mogelijk zal worden her
bouwd en heeft gisteren al 20 miljoen gul
den beschikbaar gesteld voor de eerste
werkzaamheden.
Burgemeester Cacciari van Venetië heeft
gisteren meteen een rekening geopend voor
steun voor de reconstructie. „Een symbool
van de stad is vernietigd, maar we zullen het
weer opbouwen. Onmiddellijk," aldus Cac
ciari. Uit allerlei landen werd Venetië giste
ren al hulp en geld toegezegd.
Maandagavond omstreeks negen uur wer
den de eerste rookspiraaltjes boven de koe
pel van het theater waargenomen. Twee uur
later stortte het dak in en was een vijftig
meter hoge vuurzee ook vanaf het vasteland
duidelijk zichtbaar. Het door een harde
wind opgezweepte vuur kon pas in de vroe
ge ochtend worden bedwongen, toen alleen
de buitenmuren nog overeind stonden.
La Fenice (De Phoenix), die zijn naam kreeg
omdat hij was herrezen op de puinhopen
van een vroeger theater, was daarmee zelf in
de as gelegd. De oorzaak van de brand is nog
onduidelijk. Het theater was al enige maan
den gesloten voor restauratie en zou op 10
maart weer openen. Mogelijk is er bij de
herstelwerkzaamheden kortsluiting ont
staan. Daarnaast houdt de Venetiaanse offi
cier van justitie Felice C^asson rekening met
opzet.
Drie jaar geleden werd een andere beroem
de Italiaanse schouwburg, het Petruzzelli-
theater in Bari, door brand verwoest. Het
vermoeden heeft altijd bestaan dat het
daarbij ging om een represaille van de maf
fia. In Venetië wordt dat minder waar
schijnlijk geacht. Volgens burgemeester
Cacciari hebben de bestuurders van het
theater nooit maffiose dreigementen ont
vangen.
De voornaamste reden voor de ondergang
van La Fenice is overigens niet zo zeer in de
brand zelf gelegen als wel in de onmogelijk
heid om hem te blussen. Een wrange ironie
wilde namelijk, dat in de stad van de dui
zend kanalen de brandweer over onvoldoen
de bluswater kon beschikken. De twee
kanalen waaraan La Fenice was gelegen,
zijn al enkele maanden geleden drooggelegd
om te worden gereinigd. Dat gebeurt in het
kader van een grootscheepse bagger-opera-
tie. Diezelfde laag blubber was maandag
avond de oorzaak dat de blusboten van de
brandweer slechts moeizaam in de buurt
van het theater konden komen.
Dat leidde ertoe, dat het bluswater uit veraf
gelegen kanalen met pompen moest worden
aangevoerd, waarna de druk zo gering was
geworden, dat de spuiten maar een miezerig
straaltje gaven en de bovenste verdieping
van het brandende theater bij lange na niet
haalden. Ook de pogingen van honderden
burgers om met emmers en blusketens het
vuur te bestrijden, haalden niets uit.
Door de ondergang van La Fenice wordt zo
nog eens gewezen op een permanente
bedreiging voor Venetië. De stad is in de
afgelopen jaren meermalen getroffen door
grote branden, waarvan een, in een waren
huis, het leven kostte aan tien mensen.
Omdat de meeste panden in Venetië een
houten geraamte hebben en de brandweer
door de nauwe kanalen maar moeizaam ter
plekke kan komen, vormt het vuur een per
manente bedreiging voor de stad.
Met La Fenice verdwijnt een van de tempels
van de internationale opera. Gebouwd op
last van een comité van vermogende Vene-
tianen werd het in 1792 ingehuldigd met
Giovanni Paisiello's Spelen van Agrigento.
Jayapura (anp/ap) - Het Indonesische leger heeft in de
streek rond Mapundema in Irian Jaya extra posten uitgezet
om er achter te komen waar de rebellen van de Beweging
Vrij Papoea (OPM) zich met hun 13 gijzelaars (onder wie
twee Nederlanders) bevinden.
Volgens bisschop Münninghoff Hij verwacht echter niet dat de
van Jayapura is het vrijwel
zeker dat de rebellenleider Kel
ly Kwalik 'de benen heeft geno
men. Op dit moment weet nie
mand waar zij zich bevinden',
aldus de uit Nederland afkom
stige geestelijke gisteren. De
bisschop bevestigt dat er
geruchten gaan dat de rebellen
naar het onafhankelijke Papoea
Nieuw Guinea willen vluchten.
groep in staat zal zijn de bijna
400 kilometer lange tocht te
volbrengen. In Indonesië, vooral
binnen het leger, wordt de roep
om gewapend ingrijpen ter
bevrijding van de gijzelaars
steeds sterker.
De Papoea-rebellen hebben
gisteren wel twee tieners vrijge
laten die ze afzonderlijk van de
anderen hadden ontvoerd.
Turkse schiereiland van Bodrum
en ten oosten van het Griekse
eiland Kalimnos. Volgens Ankara
behoort de rotspunt tot het eigen
kustgebied.
Bosnische premier uit partij gezet
Sarajevo - De demissionaire Bosnische premier Haris Silajdzic
is uit de regerende moslimpartij gezet. Zijn opvolger als premier
wordt Hasan Muratovic. Het Bosnische parlement keurde diens
benoeming gisteren goed. De 50-jarige Silajdzic lag al geruime
tijd overhoop met zijn Partij voor Democratische Actie (SDA).
De verwachting is dat Silajdzic een nieuwe partij zal vormen om
mee te kunnen doen aan de algemene verkiezingen in september.
Vorige week zondag kondigde Silajdzic zijn aftreden aan.
Silajdzic beschuldigt zijn partijbazen ervan te veel macht naar
zich toe te willen trekken ten koste van het centrale gezag.
Frankrijk geeft Polynesië geld
Parijs - De Franse president Chirac heeft Frans Polynesië giste
ren tien jaar lang 318 miljoen gulden per jaar toegezegd als com
pensatie voor de sluiting van twee nucleaire testgebieden. Chir
ac zei maandag dat de zaterdag uitgevoerde kernproef definitief
Frankijks laatste is. Volgens Frans Polynesië is de sluiting van
de testgebieden - het Mururoa- en Fangataufa-atol - een ernstig
economisch probleem. De testcentra op beide atollen zullen in
de komende maanden veranderen in 'wetenschappelijke obser
vatiecentra', zei de Franse minister van Defensie Millon. China
zet zijn programma van ondergrondse kernproeven voort totdat
een verdrag van kracht wordt dat zulke proeven verbiedt. Dat
heeft het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken gisteren
gezegd.
Londen blijft bij verkiezingen N-Ierland
Belfast - Groot-Brittannië weigert zijn plan voor verkiezingen
in Noord-Ierland in te trekken, ondanks de dringende oproep
hiertoe van de IRA-partij Sinn Fein. De Britse minister voor
Noord-Ierland, sir Patrick Mayhew, liet dat gisteren weten
nadat hij met Sinn-Feinleider Gerry Adams had gesproken.
Vooraf riep Adams de Britse premier Major in krachtige
bewoordingen op zijn plan openlijk in te trekken. Londen wil
met het initiatief de impasse doorbreken in het vredesproces.
Dat is vastgelopen op de eis dat de Noordierse paramilitaire
groepen, met name de IRA, de wapens inleveren voordat vredes
onderhandelingen kunnen beginnen. Het voorstel van Londen
ontmoet steeds fellere weerstand van Noordierse katholieke
partijen en de Ierse regering.
Shell investeert opnieuw in Nigeria
Abuja - Shell investeert opnieuw in Nigeria via een samenwer
kingsverband. Een joint venture waarin Shell de leiding heeft,
onderhandelt met een Nigeriaanse aluminiumsmelterij-maat-
schappij over de aanleg van een gascentrale. Het project moet
300 miljoen dollar kosten. Dit heeft een woordvoerder van Shell
gisteren bevestigd. Eind vorig jaar maakte Shell ondanks felle
protesten bekend miljarden te gaan investeren in de aanleg van
een LNG-gasfabriek. Dat project is omstreden omdat Shell met
zijn investeringen de militaire dictatuur in Nigeria in stand zou
houden.
Advocaat van Amir neemt ontslag
Jeruzalem - Een door het hof benoemde advocaat van Yigal
Amir, de moordenaar van de Israëlische premier Yitzhak Rabin,
heeft gisteren zijn ontslag aangeboden. Advocaat Avraham
Pachter is de tweede pleiter uit het team dat de verdediging van
Amir leidt, die er de brui aan geeft. Hij was maandag door rech
ter Levy benoemd als opvolger van Mordechai Offri, die zondag
zijn ontslag indiende. Pachter zei de verdediging van Amir niet
te willen voeren, omdat die het proces louter ziet als een podium
voor zijn (ultra-orthodoxe) politieke ideeen. „Er bestaat een
conflict tussen mijn geweten en de ideologische zaak die hij
wenst te presenteren," aldus Pachter. Offri zei zondag dat hij
was afgetreden, omdat Amir hem onvoldoende ruimte had gebo
den de verdediging te voeren.
Wenen (ap) - Bouwvakkers zijn in
de buurt van het Oostenrijkse
plaatsje Lambach gestuit op een
massagraf waarin vermoedelijk
slachtoffers van de holocaust zijn
gedumpt.
Bij Lambach, zo'n 220 kilometer
ten westen van Wenen, wordt
gewerkt aan een waterkrachtcen
trale. Tijdens de graafwerkzaam
heden werden twee greppels met
skeletten blootgelegd. Het werk is
na de lugubere vondst onmiddel
lijk stilgelegd. Inmiddels zijn de
resten van zes mannen, vermoede
lijk tussen de 20 en 25 jaar oud,
opgegraven. Het is niet bekend
hoeveel skeletten er in totaal in de
greppels liggen. Volgens de Oos
tenrijkse tv zijn de resten die van
Hongaarse joden die tijdens de
Tweede Wereldoorlog in het con
centratiekamp Gunskirchen,
onderdeel van het vernietigings
kamp Mauthausen, geïnterneerd
waren. In Mauthausen zijn dui
zenden joden en anderen door het
nazi-regime vermoord.
Toen de Amerikanen Gunskirchen
in mei 1945 bevrijdden, zaten er
12.000 mensen, de hongerdood
nabij en ernstig verzwakt door
tyfus. Het ministerie van Binnen
landse Zaken heeft experts naar
Lambach gestuurd om onderzoek
te doen.
:es
'P
:k
Richard Goldstone
Door Chris Halkes
RICHARD Goldstone, de
hoofdaanklager van het Joeg-
oslavië-tribunaal, heeft aan
gekondigd te vertrekken. Net
nu er schot begint te komen
in het werk van het tribunaal.
Vrede zonder gerechtigheid is
slechts een wapenstilstand. Dat
is de heilige overtuiging van
Richard Goldstone (56), de
hoofdaanklager van de interna
tionale tribunalen voor oorlogs
misdrijven in het voormalig
Joegoslavië en Ruanda. De afge
lopen anderhalf jaar hamerde de
gedreven Zuidafrikaanse rech
ter bij elke mogelijke gelegen
heid tijdens zijn pendeltochten
tussen Den Haag, Nairobi,
Kigali en Bosnië erop: een vrede
in Joegoslavië mocht niet tot
stand komen door oorlogsmis
dadigers te laten gaan.
„Die vrede is dan van zeer korte
duur. Na de begane gruwelda
den is het een illusie dat de
slachtoffers vergeven en verge
ten. Alleen gerechtigheid kan
hen in een vrede doen berusten."
En om zijn woorden nog eens te
onderstrepen liet hij afgelopen
november, toen de wereld toe
keek wat vredesbesprekingen in
het Amerikaanse Dayton zou
den opleveren, de officiële aan
klachten uitgaan tegen de Bos-
nisch-Servische leiders Mladic
en Karadzic.
Goldstone, die internationale
vermaardheid verwierf door het
werk van de zogenoemde Gold-
stone-commissie die in de laat
ste jaren van de apartheid in
Zuid-Afrika het tomeloze
geweld onderzocht, wil komen
de zomer terug naar zijn vader
land. Hij gaat daar dan onge
twijfeld heen met een gevoel van
onbehagen. De amnestie-rege
ling die in Zuid-Afrika is getrof
fen voor misdrijven, begaan tij
dens de apartheid, is lijnrecht in
strijd met Goldstone's overtui
ging. „Ik kan er niet bij dat
iemand met een machinegeweer
dertig mensen kan neerschieten,
en dan vrijuit gaat door eenvou
dig te bekennen," zei hij in 1994
bij zijn aanstelling tot hoofd
aanklager van het Joegoslavië-
tribunaal.
Maar hij gaat in Zuid-Afrika
dan ook waken over mensen
rechten en democratie als lid
van het constitutionele hof. In
1994 werd hij daarin benoemd
als lid, bijna tegelijk met zijn
aanstelling als hoofdaanklager
van het Joegoslavië-Tribunaal,
waarvoor hij onbetaald verlof
kreeg.
De aankondiging van zijn ver
trek bij het tribunaal komt op
een moment dat de twee oorlog
stribunalen eindelijk vooruit
gang lijken te boeken. Het
Ruanda-tribunaal in Nairobi
heeft, ondanks grote problemen
bij het onderzoeken van de mas
samoord en tegenwerking van
de autoriteiten van diverse
betrokken landen, de eerste
aanklachten geformuleerd. Voor
het Joegoslavië-tribunaal
breekt, na een lange periode
waarin het het moest doen met
maar één verdachte in handen
en veel vermoedens, nu een
drukke tijd aan.
Naarmate steeds meer massa
graven in Bosnië worden ont
dekt en onderzocht, veranderen
de vermoedens in zekerheden,
gestaafd door bewijzen. Kroatië,
dat eerder een van oorlogsmis
drijven verdachte militair pro
moveerde op de dag dat Gold
stone een officiële aanklacht
tegen hem indiende, zegde giste
ren toe de man, Tihomir Blaskic
alsnog te zullen uitleveren.
Goldstone, geboren in Johan
nesburg als zoon van joodse
ouders, zegt geïnspireerd te zijn
door het proces van Neurenberg
dat de de topnazi's na de Twee
de Wereldoorlog berechtte.
Maar de huidige tribunalen zijn
daarvan geen afspiegeling. „In
Neurenberg berechtten de over
winnaars de overwonnenen. Het
Joegoslavië-tribunaal is echter
ingesteld door de VN-veilig-
heidsraad en vervolgt oorlogs
misdadigers van alle partijen."
Goldstone heeft de strategie van
het tribunaal ontwikkeld die
ertoe moet leiden dat niet alleen
de kleine visjes zullen worden
berecht. „Dat zijn er zoveel, die
kunnen we uit praktisch niet
eens allemaal vervolgen." Het
tribunaal vervolgt selectief. Het
pikt de verdachten eruit die ook
bewijsmateriaal kunnen opleve
ren dat aanvoerders en leiders
voor de gruwelen verantwoor
delijk waren. „Andere verdach
ten van oorlogsmisdaden moe
ten nationale rechtbanken maar
berechten." Door zo van bene
den naar boven te werken hoopt
het tribunaal genoeg bewijs te
verzamelen om tenslotte bij de
top aan te komen: Karadzic, en
misschien wel de presidenten
Milosevic van Servië en Tudj-
man van Kroatië.
Ook al vertrekt hij zelf als
hoofdaanklager, Goldstone
meent dat berechting van lei
ders als Karadzic niet meer
denkbeeldig is. „Nu Dayton
wordt afgedwongen, brokkelt
hun macht af," zei hij gisteren
tevreden. „En voormalige lei
ders doen er straks niet meer
toe."
