Weekend
nn
Surfen via sterretje eenentwintig
Pooling
Het is hommeles in energieland. Brabant, waar de goedkoopste
stroom van Nederland geleverd wordt, verzet zich hevig tegen
de fusieplannen van minister Wijers van Economische Zaken.
Omdat de elektriciteitsprijzen zouden stijgen. Achteraf blijkt
de opwinding nogal voorbarig. Al blijft Brabant kritiek houden
op de Haagse regelzucht.
'Eng denken?
We besteden juist een
hoop aandacht aan
wat buiten de grenzen
gebeurt'
Brabant verzet zich
tegen plannen van
minister Wijers
voor landelijk
energiebedrijf
1995 E2 i PE STEM
ZATERDAG 27 DECEMBER 1995
poor geweest die zijn perso-
gebrek aan inzet had verwe-
g hard terug: „Waarom moet
p de voorgrond? Wij zien hem
r opduiken als een kwestie in
en dan roept hij allerlei din-
els waar zijn. Spoor profileert
in onze ambassade."
toorzender, een querulant
ile instanties, overheden en
;isch, dat klopt, maar dat doe
van de gevangenen. Voor hen
gelijk. Op sommige ambassa-
oneel zich met meer hart voor
gevangenen kunnen inzetten,
ardop, waarom niet? Natuur-
k opletten, want ik moet wel
officiële instanties. In Rabat
een gesprek met de ambassa-
daarin zijn een aantal zaken
;en-" I
heb ik gesteund vanaf het
j begon met zijn plan. Op de
derdaad, omdat Joop nog veel
n ik en omdat ik, veel meer dan
,oet houden met de gevolgen.
„Stel je nu eens voordat
ik met Teleng en een
groep familieleden
Rabat zou zijn gearn-
veerd en dat ons bezoek
in een demonstratie
tegen de Marokkaanse
autoriteiten zou zijn
pn ontaard. Dat kon ik we
toch niet permitteren.
Dan hadden we waar
schijnlijk niets voor ae
Nederlandse gevange
nen bereikt en zon l
pLjn bestuur ter verantwoording
Nu heb ik in enkele gesprek*?"
:en kunnen leggen met Maro
t belang van de gevangenen.
i twintig j aar van inspanning
dat u iets bereikt heeft?
wordt veel meer gesproken
en in het buitenland. Mf
;en verandering ten goede i
nie. Mensen in mijn omgev'
;t goed werk is dat ik doe.
k vaak alleen opmerkingen
inzet voor die lui, die moe
tegen de muur zetten!'" t
n die bekendheid, ik ben bhj
want het betekent dat de
;aan. Erkenning, ja. En da
nig leedvermaak over de m
;gin zeiden: 'Ach joh, dat
u bellen diezelfde mensen F
ik prima werk lever." J
In mijn eigen kerk heb ik die W#
:ten overwinnen. Overigen ,e|
lat ik van het meest behou .g
irotestantse kerk, de zogen
de meeste giften voo
I I weehonderdvijfenzestig miljoen
gulden. Die prijs zouden de Bra-
bantse stroomafnemers samen
jaarlijks moeten betalen als minister Wijers
van Economische Zaken zijn plannen voor
een landelijk energiebedrijf doorzet. Een
huishouden met gemiddeld verbruik zou
daardoor per jaar honderd gulden meer moe
ten betalen, had J. Rikken van de Brabantse
Kamers van Koophandel vlak voor de pre
sentatie van de energienota nog voorgere
kend.
'Pure misleiding' noemde Nederlands hoog
ste energie-ambtenaar, directeur-generaal S.
Dessens, die 265 miljoen deze week. „Dat
bedrag is nergens op gebaseerd. De Pnem
blijft zelfstandig. Het kan de lage tarieven
dus op dezelfde wijze blijven voeren."
Hij slaat de spijker op zijn kop, lijkt het,
trant zelfs Rikken kan het verlies van 265
biljoen bij nader inzien niet hard maken.
Het bedrag viel in drie brokken uiteen. De
taste 75 miljoen zat in
de zogenaamde 'pool
ing'. Met die term
wordt bedoeld dat de
kosten voor de grote
energiecentrales van
Nederland gebundeld
worden. De energie
wordt vervolgens voor
een gemiddelde prijs
verkocht.
Brabant en met name
K. Wiechers, directeur
Van de Brabantse ener
giemaatschappij Pnem,
is ervan overtuigd dat
de zuidelijke energieproducent EPZ zijn
stroom veel goedkoper levert dan de andere
drie producenten in Nederland. Als de Pnem
haar elektriciteit voor de werkelijke kost
prijs van de EPZ zou kunnen afnemen zou
dat naar schatting per jaar 75 miljoen gulden
schelen.
Het is een knappe rekensom, maar met de
plannen van Wijers heeft het eigenlijk niet
veel te maken, geeft Rikken nu toe. De elek
triciteit wordt in Nederland namelijk al
sinds 1990 'gepooled'. Het samengaan van de
energieproducenten levert dus niet plotseling
een extra verlies op. Het was een verrekening
van oud zeer.
Warmte-kracht
j'an de resterende 190 miljoen zette Rikken
miljoen in het rood voor het inleveren van
l voordelen van de warmte-kracht-centra-
'es De energie van deze nieuwe milieuvrien
delijke centrales valt nu namelijk groten
deels buiten het systeem van de pooling en
fost daardoor minder. Omdat, volgens Rik
ten, Wijers van zins was deze energie ook
mnen de pooling te brengen zou het voor
deel, geraamd op 65 miljoen gulden per jaar,
verloren gaan.
daar het zal zo'n vaart niet lopen. Rikken
aseerde zijn berekeningen indertijd op de
dnclusies van de stuurgroep, die onder aan
roering van minister Wijers de Elektriciteits
et van 1989 evalueerde. Daarin was sprake
één landelijk produktiebedrijf
aar in de energienota, die Wijers een
aand geleden presenteerde, spreekt de
Door Wietske Dijkstra
om de warmte-kracht-centrales te poolen uit
de nota verdwenen. En kan er geen sprake
zijn van een verlies van 65 miljoen.
Tarieven
Tenslotte resteert dan nog 135 miljoen. Dat
bedrag zou Brabant verliezen door de tarief
harmonisatie. Rikken vreesde dat, na de fusie
van de produktiebedrijven, ook distributie
bedrijven als de Pnem, zouden moeten fuse
ren. Met landelijk vast
gestelde tarieven als
gevolg. Waardoor de
goedkope Pnem zijn
voordelen niet meer
aan de de eigen Bra
bantse afnemers zou
kunnen doorberekenen.
Schade: 135 miljoen.
Maar ook die post was
gebaseerd op de plan
nen van de stuurgroep.
De energienota vaart
een veel liberaler koers.
Daarin wordt alleen
gerept van een fusie tussen de produktiebe
drijven. De distributiebedrijven worden uit
drukkelijk vrijgehouden en aangespoord tot
concurrentie. Dus ook deze verliespost kan
Rikken, sinds de energienota, niet meer over
eind houden.
En zo krijgt topambtenaar Dessens toch
gelijk.
Hij wijst erop dat in de huidige situatie niet
zo heel veel verandert. „De vier Nederlandse
produktiebedrijven werken nu al voor drie
kwart samen als één bedrijf. „Zet dan ook die
laatste stap," zegt hij. „Dan haal je al die
voordelen binnen." Hij doelt op schaalver
grotingsvoordelen als het inkrimpen van vier
directies en stafafdelingen tot één en het
stroomlijnen van bij voorbeeld onderhouds-
afdelingen.
Maar de belangrijkste reden voor samenvoe
ging is voor hem dat het nieuwe grootschali
ge produktiebedrijf het hoofd kan bieden aan
de Europese concurrentie. „Op dit moment
wordt hard gewerkt aan de liberalisering van
de elektriciteitsmarkt. Die zal er dit jaar nog
niet zijn maar het gaat behoorlijk hard."
Hij is bang dat de Nederlandse energiebe
drijven, zonder schaalvergroting, de boot
zullen missen. „Overal in het buitenland zie
je bedrijven die in omvang en financieel veel
sterker zijn. Daarom moeten wij zorgen voor
een bedrijf met een formaat dat de concur
rentie aankan."
Hij vertelt dat grote stroomafnemers als
DSM, Budelco en Akzo zich ook zorgen
maken over de concurrentiepositie van de
Nederlandse produktiebedrijven. „En die
echte groten weten wat concurreren op Euro
pees niveau betekent," zet hij zijn argumen
ten kracht bij.
Brabantse bezwaren tegen de fusie doet hij af
als 'eng denken'. „In alle buitenlanden pro
duceren de energiebedrijven 10.000 mega
watt of meer. Dan is het toch niet logisch dat
je daar als Nederlands produktiebedrijf van
3.000 megawatt tegen kan concurreren. Ik
vind dat erg nationalistisch gedacht. Straks
leggen we misschien de een na de ander het
loodje."
Eng denken
Pnem-directeur Wiechers is het helemaal
niet met hem eens. „Eng denken? We beste
den juist een hoop aandacht aan wat buiten
de grenzen gebeurt," betoogt hij. Om die
reden wil de Pnem, samen met collega-distri
butiebedrijven Mega Limburg en het Zeeuw
se Delta, én zuidelijk energieproducent EPZ,
gaan fuseren. „Samen zijn we goed voor een
omzet van zeven miljard gulden," rekent hij
voor. „Dan zijn we dus even groot als de vier
energieproduktiebedrijven, die samen ook
een omzet van zeven miljard maken." Het
rekenen in megawatts vindt hij niet interes
sant. „Het gaat om guldens."
De Amercentrale bij Geertuidenberg,
waar een belangrijk deel van de Brabantse
stroom vandaan komt. foto jan verhoeff
Zijn voorkeur voor samenwerking met de
zuidelijke bedrijven is ingegeven door de
bekendheid en vergelijkbare manier van
werken. Bovendien vindt hij 'verticale'
samenwerking, waaraan zowel distributie
als produktiebedrijven meedoen, belangrijk.
„In het buitenland heb je alleen maar verti
cale ondernemingen. Juist vanuit concurren-
tie-oogpunt ben je niet goed bezig om op een
horizontale samenwerking tussen de produk
tiebedrijven aan te sturen."
Hij illustreert zijn argument met de toe
komstvoorspelling van de minister over het
landelijk produktiebedrijf. „Het marktaan
deel van de vier produktiebedrijven is nu nog
80 procent maar volgens de minister loopt
het terug naar 50 of 35 procent. Hoe kan het
interessant zijn een onderneming te creëren
voor een krimpend marktaandeel," vraagt hij
zich af.
Volgens een woordvoerster van het ministe
rie heeft Wijers die percentages nooit
genoemd. Wel heeft de minister altijd
gesproken van een
krimpend marktaan
deel.
Verticale samenwer
king biedt volgens de
Pnem-directeur bij
voorbeeld voordelen
bij de inkoop van
brandstoffen. „Als je
alleen gas inkoopt voor
de kleinverbruikmarkt
is dat niet interessant.
Als je ook brandstoffen
inkoopt voor elektrici
teitscentrales, die
ig. In die kringen zijn ze e
ankbaar dat hen
jn gebleven. Dankzij de g
:n zij, en daarom doneren „ft.
;eld is niet helemaal de we ■s.,
ad is niet iets dat God reg® G van|
eigen verantwoordelijkh
tinistei
:r ineens - onder druk van de Europe-
süwconsecluent van een groot-
iade|j,c,a''8 Produktiebedrijf. Omdat het lande-
ze vee'-B Jbedrijf te veel naar een monopolie riekte.
I 'Bens Pnem-directeur K. Wiechers zijn
J ,et verdwijnen van de term 'landelijk
uktiebedrijf ook allerlei beschermende
regelen geschrapt. Zo is het voornemen
Wat ik vorige week in deze rubriek geschreven heb is
sommigen maar matig bevallen. Zo was Rini van
Haperen van PTT Telecom was een beetje in zijn wiek
geschoten, omdat ik schreef dat ik naar een andere
telefoonmaatschappij verkas zodra dat mogelijk is in
Nederland.
Daarnaast genoot ik, nog steeds in Australië, de twij
felachtige eer om van Pim Gaanderse, de hoofdre
dacteur van het ANP, een bijzonder boos briefje te
mogen ontvangen.
Hij schreef, maar gelukkig meende ik een ironisch
ondertoontje te bespeuren, van woede bijna ont
ploft te zijn om wat ik over zijn ANP geschreven had.
Dat zou te veel eer geweest zijn, temeer daar hij
helemaal gelijk bleek te hebben. Alleen daarom al
had ik die explosie, die ongetwijfeld lang nage
galmd zou hebben in medialand, niet op mijn
geweten willen hebben. Ik heb een week geleden
geschreven dat het ANP er maar een rommeltje
van maakt op Compuserve en dat was dus een
stommiteit van mij.
De omissie is tot stand gekomen omdat ik er
•gemakshalve vanuit gegaan was dat het ANP zijn
eigen spulletjes op Compuserve parkeert en onder
houdt. Net zoals nogal wat binnen- en buitenlandse
landse magazines eigen secties hebben in verschil
lende forums op Compuserve.
Nou zijn dat veelal week- of maandbladen en die
hebben natuurlijk veel minder met de actualiteit te
maken dan een persbureau, zoals het ANP is. Maar
daar ging het allemaal niet om, heb ik inmiddels
begrepen, want Compuserve is een afnemer van het
ANP. „Net zoals De Stem dat is," aldus Pim Gaan
derse. „Het ANP levert gemiddeld ongeveer driehon
derd berichten per dag en die zie ik echt niet alle
maal in De Stem terug."
Waarvan acte. Het ANP doet zijn werk dus goed,
maar Compuserve maakt er daarna een rommeltje
van. Want zo blijf ik het noemen als er weinig lijn te
bespeuren is in de keuzes die gemaakt worden, en
als er consequent zeer slordig omgesprongen wordt
met de actualiteit.
Gaat die Elfstedentocht in Nederland nu inmiddels
wel of niet door? Ik schrijf dit donderdagavond in
Byron Bay, New South Wales, waar het vandaag der
tig graden was, maar waar het nu even lekker tro
pisch aan het onweren is. Twintig uur geleden heeft
Mark Woodforde in Melbourne, dertienhonderd
kilometer zuidelijker, blijkbaar de halve finales van de
Australian Open bereikt en dat wil hier nogal wat
zeggen.
Ik begrijp best dat Woodforde in Nederland niet
naar PTT Telecom nog niet. Dat ben ik ook niet van
plan, ondanks de te prijzen beroepseer van Rini van
Haperen, die er trots op is daar te mogen werken.
Dat respecteer ik bijzonder en ik denk dat het een
goede zaak is als er in welk bedrijf dan ook zo'n cul
tuur leeft.
Het is maar goed dat ik zo'n eind weg zit, anders zou
ik nu ongetwijfeld van verschillende kanten horen
roepen dat er ook bij ons sommigen iets van zouden
kunnen leren, en dat is ook zo. Maar ik blijf erbij dat
zoveel losmaakt, maar ANPNEWS, Compuserve dus,
heeft de afgelopen week toch steeds, zij het v^ak
pas een dag later, de uitslagen gepubliceerd. Maar
die kwartfinale van gisteren, ik verval in herhalingen,
want ook Willem ll-Ajax heeft ANPNEWS nooit
gehaald, is nog steeds niet op het net van Compu
serve verschenen.
Nogmaals, daar kan het ANP niks aan doen, maar
het is uitermate slordig van de kant van Compuserve.
ANPNEWS werd bij de invoering gepresenteerd als
een actueel medium, maar dat is het helaas niet. Hoe
het wel moet is te zien als je in WinCim GO: AP
intikt. Dat internationale persbureau wordt op Com
puserve wel netjes ieder uur van dag of nacht geac
tualiseerd. Al staat er natuurlijk geen letter Neder
lands of over Nederland op, zolang er tenminste
geen leden van het Koninklijk Huis ontploffen van
woede.
Goed, die kat naar het ANP is rechtgezet, maar die
ik weg ben bij PTT Telecom zodra die het monopolie
op de vaderlandse lijnen definitief kwijtraakt en te
maken krijgt met concurrentie. Want ik wed dat de
concurrentie de prijzen eerder laat zakken dan het
voormalige staatsbedrijf. Zo is het ook in Australië
gegaan waar Telstra (Telecom Australia) na het
opengooien van de markt het leeuwendeel van de
buitenlandse gesprekken naar nieuwe leveranciers
heeft zien vertrekken, zoals Optus. Telstra zorgt voor
de apparatuur en de lokale gesprekken en die zijn
nagenoeg of helemaal gratis. En als het spul goed
werkt, dan is dat echt het enige waar iedere bezitter
van een telefoon naar kijkt.
Intussen heeft een aantal slimmerikken een aardige
manier gevonden om de abonnementskosten te
drukken: sterretje eenentwintig. PTT Telecom heeft
de afgelopen jaren heel wat geld gestoken in een
reclamecampagne om dat *21 te promoten. Met die
code kunt u uw telefoonnummer doorschakelen
naar een ander nummer, binnen dan wel buiten het
basisgebied. Het kostte geloof ik een gulden vijftig of
een vijfennegentig per keer, maar omdat het nooit
massaal aangeslagen is, zijn die eenmalige kosten
per omschakeling nu naar vijftig cent verlaagd.
Verschillende websurfers hebben sterretje eenen
twintig nu ook ontdekt. Zit je met een provider bui
ten het basisgebied? Zoek een tante in het basisge
bied van de provider, die zelf weinig belt, en maak
met haar goede afspraken over haar tijdelijke onbe
reikbaarheid en over de verdeling van de kosten.
Telefoon doorschakelen en surfen maar. Dubbel
basisgebied betalen plus die twee kwartjes is goed
koper dan een enkeltje buiten het basisgebied.
Omdat ik geen tante in Brisbane heb, is het dit
maal prijzig surfen voor me, vanuit de Motor
Lodge in Byron Bay. Brisbane betekent een long
distance call en de hotelier alhier gooit natuurlijk
ook nog een toeslag van een paar kwartjes op
ieder gesprek. Maar niet getreurd, Byron Bay is
een boomtown, vol met hippies en nieuwe rij
ken.
Crocodile Dundee woont er ook, en in zijn res
taurant ben ik al koffie wezen drinken. Hij was er
helaas niet, maar zo'n stadje zal toch wel een Inter
netcafé hebben, dacht ik. Dat klopte zowaar. Er
stonden twee Mac's in een hoek en daar kon je
tegen betaling van een paar dollar een half uur op
surfen. Daar had ik dus geen moer aan, want er zat
nog geen programma op om DOS-floppen te lezen,
zodat ik er mijn al op de Toshiba vervaardigde epis
tels helaas niet mee kon verzenden.
John Hayward, de eigenaar van het hotel, zei dat-ie
het helemaal niet erg vond dat ik nog een paar 'runs'
naar dat nummer in Brisbane moest maken om mijn
spulletjes naar Nederland te krijgen. Hij had zeker
net de uitdraai van de telefoonrekening van kamer
zeven gezien. Wie ook eens naar Byron Bay wil, maar
eerst eens wil zien hoe het er allemaal uitziet: ze heb
ben een website. Het adres: http://www.om.com.au/
planet byron. Om met Mick Dundee af te sluiten:
'Goodday mate, have a good one...'
meestal op verschillende brandstoffen
gestookt kunnen worden, kun je spelen met
de hoeveelheden die je inkoopt en zo gebruik
maken van de schommelingen in de markt."
De zuidelijke integratie zou betekenen dat de
EPZ losgerukt moet worden uit. de samen
werking met de andere drie produktiebedrij
ven met wie de zuidelijke energieproducent
immers al grotendeels als een bedrijf ope
reert.
Wiechers vindt het een geweldig vooruit
zicht. „Die hechte samenwerking is juist de
reden dat het zo slecht gaat," fulmineert hij.
Vooral de pooling van produktiekosten, vol
gens de Pnem-directeur 'het meest verwerpe
lijke instrument', moet het ontgelden. „De
EPZ is een goede producent maar dat blijft
door de pooling onzichtbaar."
Toch is de afstand tussen Den Haag en Bra
bant niet op alle fronten even groot. Op het
punt van de duurzame energie bij voorbeeld,
een van de belangrijkste onderwerpen van de
energienota, speelt de Pnem een belangrijke
rol. „Het is een van de bedrijven die een
belangrijke bijdrage
leveren aan duurzame
energie," geeft topamb
tenaar Dessens de Bra
bantse energiemaat
schappij een aai over de
bol. „Bij voorbeeld door
het initiatief van de
groene stroom."
Aan de andere kant laat
Pnem-directeur Wie
chers zich lovend uit
over de liberalisering
van de energiemarkt die
minister Wijers in de
nota nastreeft.
Rikken, van de Brabantse Kamers van Koop
handel, is het roerend met hem eens. Tegelij
kertijd vindt hij dat de minister dan ook con
sequent moet blijven. „Als de minister het
over marktwerking heeft moet hij niet tege
lijkertijd op fusie van de produktiebedrijven
aansturen want dan is er van marktwerking
geen sprake meer." Rikken blijft hartstoch
telijk voorstander van de zuidelijke samen
werking. Door het verdwijnen van de lande
lijke 'pooling' en optimaal gebruik EPZ ver
wacht hij dat de 265 miljoen toch weer in
beeld komen. Niet als verlies, maar als winst
van de zuidelijke integratie.
De energienota wordt waarschijnlijk in
maart of april door de kamer behandeld.
Dessens verwacht dat de politiek de nota zal
onderschrijven en dat de betrokkenen uitein
delijk ook overstag gaan. „De kracht van de
argumenten moet de doorslag geven," zegt
hij.
Koorddanser
Ondertussen wacht, op het hoofdkantoor in
Eindhoven, EPZ-directeur H. van Meegen de
ontwikkelingen af. Hij is geen tegenstander
van de fusie tussen de vier energieproduktie
bedrijven, maar hecht tegelijkertijd sterk
aan de samenwerking met de regionale dis
tributiebedrijven. „Die wil ik nooit meer
kwijt," zegt hij. „Daar haal ik mijn markt
vandaan."
Hij hoopt dat beide partijen tot een redelijk
aanvaardbare oplossing komen en heeft daar
ook alle vertrouwen in. Uiteindelijk moeten
de aandeelhouders over het lot van de EPZ
beslissen. En die aandeelhouders heten
Pnem, Delta en Mega; de drie zuidelijke
energiedistributiebedrijven.
Hij vergelijkt het lot van zijn bedrijf met dat
van een koorddanser. „Maar we zullen niet
van het koord vallen," verzekert hij. „We
leren aardig balanceren. En we hebben een
stok in de hand: dat zijn de aandeelhouders."
