Dokterswij sheid
uit het Oosten
Maandverband was lang taboe
Het lei
Gepensio
Doorsnee Nederlander loopt vrijwel geen risico door monogaam gedrag
Wat zijn eerste-lijnspsychologen?
Kerk waakte angstvallig over kuisheid op het platteland
Tentoonstellinl
Scholen worstelen vaak met
verdriet en rouw leerlingen
DE STEM
LIJF LEVEN
PRODUKT INFORMATIE
pE STEM
Aids-remmer
Cholesteroi-yoghurt
Wereld Lepra Dag
Weegschaal
WOENSDAG 24 JANUARI 1996
Door Hans Rube
In Tibet voelt een arts de pols van
een patiënt: warm/koud?,
zwaar/licht?, uitpuilend/glad?
Hij vraagt naar de onmiddellijke
oorzaak van de ziekte, het voe
dingspatroon en naar het gebruik
van medicijnen.
Een goede Tibetaanse arts echter
gaat in de praktijk bij zijn diag
nose grotendeels af op de pols. In
de ogen van de Tibetanen zijn de
jjpogst aangeschreven artsen zij
van wie wordt gezegd dat ze hun
diagnose uitsluitend baseren op
het voelen van de pols, zonder de
patiënt een enkele vraag te stel
len. vfaaar rook is, is vuur.
Slechts zij die weten waar de
rook vandaan komt, kunnen ook
het vuur vinden."
De Belgische indoloog Jan van
Alphen - hij studeerde onder
meer in Bombay - en de Brit
Anthony Aris verdiepen zich al
jaren in oriëntaalse geneeswij
zen. Beide mannen hebben in de
loop der jaren een schat aan
informatie opgediept. Van
Alphen stelde onlangs nog een
tentoonstelling samen in het
Etnografisch museum in Antwer
pen, waar hij als conservator
werkt. Aris is gespecialiseerd in
oosterse kunst en het erfgoed van
Tibet.
Samen hebben Van Alphen en
Aris een prachtig boek samenge
steld over de traditionele medi
sche systemen van Azië. Rijk
geïllustreerd met beelden van
fotograaf Mark de Fraeye. Ze
konden een beroep doen op
zeventien auteurs, die het Oosten
bereisden, soms samen met de
fotograaf. Talloze musea stelden
materiaal voor dit werk beschik
baar.
Het zou volstaan te zeggen dat
het een prachtig kijkboek is.
Maar door de schat aan informa
tie - zoals de beschrijving van
Tibetaanse geneeskunst - uit de
Aziatische praktijk, is het boek
veel meer dan dat. Het laat zowel
de geïnteresseerde leek, als de
meer ingevoerde lezer achter in
verwondering.
Zoals de Chinese arts, die voor hij
begint eerst het hele lichaam van
zijn patiënt nauwkeurig bekijkt:
de vorm, de houding, de kleur etc.
Dan de patiënt laat spreken, luis
tert naar de stem en de adem
ruikt en 'proeft'. Elke geur staat
immers voor een andere kwaal.
Dan wordt de patiënt aan een
soort derdegraads verhoor onder
worpen: slaapt hij wel goed,
zweet hij, heeft hij pijn? Tot slot
wordt soms het hele lichaam
betast, wordt dat als onfatsoen-
logen (uw huisarts heeft daar
een lijstje van) zijn per regio
verenigd in een Roep (Regionaal
Overleg van Eerste-lijns Psy
chologen), en staan onder toe
zicht van het bovengenoemde
NIP. Dat is om verschillende
redenen van belang. Want een
officiële eerste-lijnspsycholoog
heeft zich te houden aan de
beroepscode, zoals die is opge
steld door het NIP. Hij kan dus
niet zomaar een eind aanmodde
ren, hij dient aan bepaalde kwa
liteitseisen te voldoen. Zo mag
hij bijvoorbeeld geen lange
wachttijden hebben. En bij gro
ve fouten of nalatigheden kan
hij daarop door datzelfde NIP
worden aangesproken.
Op de tweede plaats is het lid
maatschap van een Roep
belangrijk omdat tegenwoordig
meer en meer verzekeringen de
kosten van een bij het Roep aan
gesloten eerste-lijnspsycholoog
(geheel of gedeeltelijk) in hun
verzekeringspakket hebben
opgenomen.
Dat de andere hulpverlenende
instanties niet allemaal even
enthousiast zijn over de komst
van de eerste-lijnspsychologen
zal duidelijk zijn. Nog duidelij
ker is echter dat de eerste-lijns
psychologen door hun snelle
inzetbaarheid hun nut de afge
lopen jaren hebben bewezen.
Opmars
Door Hans Bos
Amsterdam - De doorsnee
Nederlander loopt door zijn
doorgaans monogame gedrag
vrijwel geen kans om aids op te
lopen. Buitenlandse hetero's vor
men de grootste risicogroep.
Heteroseksuele Nederlanders
lopen in eigen land nauwelijks
kans op besmetting met hiv. Tus
sen 1991 en 1994 werden bij 6200
geteste bezoekers van de Amster
damse polikliniek voor seksueel
overdraagbare aandoeningen
(SOA) slechts 23 besmette hete
roseksuelen gevonden. Twintig
van hen zijn buitenlanders,
afkomstig uit gebieden waar aids
onder heteroseksuelen veel voor
komt.
De Amsterdamse GGD en het
Amsterdams Medisch Centrum
hebben vorige week geld gekre
gen voor een onderzoek naar de
vraag hoe en waar de heterosek
sueel geïnfecteerde patiënten hun
besmetting hebben opgelopen.
Het onderzoek gaat in maart van
start; de eerste resultaten zijn
eind dit jaar te verwachten.
„De aids-epidemie lijkt in Neder
land bij heteroseksuelen stuk te
lopen op ons behoudende seksu
ele gedrag. Het aantal hiv-geïn-
fecteerden blijft te verwaarlozen,
terwijl bij homoseksuelen en
druggebruikers sprake is van sta
bilisering. Algemene aids-cam-
pagnes hebben weinig zin meer;
we moeten ons vooral richten op
de groepen met de grootste risi
co's: prostituées, hun bezoekers
en migranten."
Volgens prof. dr. R. Coutinho,
GGD-kopstuk en hoogleraar epi
demiologie/besmettelijke infec
tieziekten te Amsterdam is er
geen reden tot paniek (meer) als
we naar de ontwikkeling van de
aids-epidemie in Noordwest-
Europa kijken. „De virusziekte
blijkt zich, voornamelijk in nauw
omschreven risico-groepen,
slechts zeer langzaam te ontwik-
Door Mick Salet
Arnold van den Hooff
hoogleraar in de weefsel
aan de Universiteit
Amsterdam. Nu woont
gepensioneerde geleerde
een vleugel van kasteel S
genburg in Doetinchem. I
schreef hij een boek over
vakgebied en zijn visie op
leven. 'De schok der biolo
Eén misverstand zou Arnold
den Hooff het liefst metéén u
wereld willen helpen. Het bi
biologisch staat niet alleen i
voor groen en gezond. Maar
voor kanker en dood. „De na
is niet zo goedaardig als
geneigd zijn voetstoots aa
nemen."
Arnold van den Hooff, 72 ja<
een prof met pensioen die
boek over de moderne bio
schreef. De schok der biol
Een bundel beschouwingen
biologische en medische or
werpen. Over kanker,
homeopathie. Over cellen.
Over kanker.
„Weinig woorden hebben
ongunstig beladen klank al
woord kanker. We ervaren
ker als een ziekte die laagh
het lichaam aantast en, als
het proces op zijn beloop i
vernietigt. We vragen ons af
is het wezen van kanker? A
maar een duivels element iij
bestaan? Strijdig met elke
ning, elke harmonie, elke zi:
heid? In zekere zin kan ke
model staan voor de m
waarop de kwaliteit van het
selijk leven onderwonen is
de onvoorspelbaarheid, inhi
aan biologische processen."
Over homeopathie.
„Ik kan moeilijk begrip oplj
gen voor artsen die zich nat
kelijk afficheren als aanhi
van de homeopathie of een
re irrationele richting. Hoi
men zij voor zichzelf hun vi
de opvattingen met de rati
natuurwetenschappelijke
van de hedendaagse geneesk
die hun is bijgebracht? Ik
welhaast concluderen dat
I hun aan academische kenni
anatomie, celbiologie, fysio
biochemie en ziekteleer res
nogal gebrekkig is."
Over cellen.
„Steeds evidenter wordt dei
wel en wee van de cellen 1
lend is voor alle levensverst
selen, in gezondheid en z
Het zijn in laatste instantie
tiestoornissen van cellen, v
in hun onderlinge wisselwe
gen, die het karakter en he
loop van elke ziekte bepaler
Door Lauran Toorians
Weinig figuren zijn zo oi
zo wijd verbreid als dal
het labyrint. Labyrinten
den al in de vroege broi
ingekrast in steen, spe<
een rol in de klassieke m;
logie, werden in middele
se kathedralen in de t
vloer gelegd, al eeuwenla
tuinen geplant, en nog s
is geen kennis compleet
der een spiegelpaleis. Eet
toonstelling over dit
meen is te zien in NaarcU
In 1656 vond de Tsjechischi
ker Jan Amos Komensk I
1670) onderdak in de Repi
der Nederlanden. Hij ve
zich in Naarden, waar nog
een museum aan hem is g>
Zijn vaderland moest hij
ten omdat daar als bisscho
de Moravische Broeders
plaats voor hem was.
Enkele jaren eerder was
Midden-Europa door bli
godsdienstoorlogen ver
1618-1648, de Dertigjarigt
Jog. Daarna was de godsdie
kaart van Europa opnieuw
kend en moesten velen di
geloof trouw wilden blijve:
en haard voorgoed veriater
Onder de Latijnse vorm va
naam publiceerde Jan Con
een groot aantal theologisi
filosofische werken die
steeds van belang zijn. Zo
nij bijvoorbeeld als een b
INFORMATIE
Wie nadere informatie wil omi
artikelen in deze bijlage, kan
tijdens kantooruren bellen nar
076-5312344 of 076-5312272.
Schriftelijk reageren kan ook.
Het adres daarvoor is:
De Stem, redactie Lijf Leven,
postbus 3229,4800 MB Breda.
Eindredactie: René van der Vel
Het is voor iemand die (om wat
voor reden dan ook) in psychi
sche problemen is geraakt niet
zo eenvoudig om een keuze te
maken uit de vele verschillende
mogelijkheden van hulpverle
ning. Vroeger was dat allemaal
veel eenvoudiger: je sprak met je
huisarts of de pastoor over je
problemen en als dat niet hielp,
stuurde hij je door. Als het een
primair maatschappelijk pro
bleem betrof (huisvesting, geld
nood) dan kwam je terecht bij de
maatschappelijk werkende. Als
je echt flink in de geestelijke
problemen zat, dan wilde hij je
nog wel eens doorsturen naar de
psychiater. Daartussenin zat
eigenlijk niets en bovendien
trad er veel overlapping op tus
sen de verschillende vormen van
hulpverlening.
De laatste jaren is daarin echter
verandering gekomen door de
komst van de psycholoog. De
(meestal klinisch) psycholoog
heeft zich de laatste decennia
van het 'hulpje' van de psychia
ter opgewerkt tot een zelfstan
dig opererende hulpverlener.
Vroeger werkten klinisch psy
chologen voornamelijk in zie
kenhuizen, vandaar de naam
'klinisch'. Geleidelijk aan echter
bleek er in de zogenoemde 'eer
ste lijn' (dat wil zeggen: in de
direct aanspeelbare hulpverle
ning, dus buiten ziekenhuizen
en allerlei andere instanties om)
een steeds grotere behoefte te
bestaan aan psychologisch
getrainde hulpverleners. Dat
kwam vooral doordat de andere
hulpverlenende instanties (psy
chiaters, ziekenhuizen en de
Riagg's) het veel te druk hadden,
zodat er lange wachttijden ont
stonden. En dus kon het gebeu
ren dat steeds
meer (aanvanke
lijk klinisch) psy
chologen zich
zelfstandig gin
gen vestigen. Ze
maakten hun
vestiging dan
kenbaar aan de
huisartsen die
voortaan hun
patiënten recht
streeks naar de
betreffende psycholoog konden
doorsturen.
Omdat na verloop van tijd totaal
niet meer duidelijk was welke
psycholoog, onder welke titel,
waar werkte, heeft het Neder
lands Instituut van Psychologen
(het NIP) op zeker moment
besloten orde op zaken te stel
len. Ze deed dat door het oprich
ten van een nieuwe beroeps
groep in de hulpverlening,
ondergebracht in de sectie 'eer-
ste-lijnspsychologie'.
Eerste-lijnspsychologen zijn
afgestudeerde psychologen die
na hun studie een speciale ver
volgopleiding hebben gedaan,
en die werkzaam zijn in de eer-
ste-lijnsgezondheidszorg. Ze
werken daar direct samen met
een groepje van huisartsen en
plegen met hen overleg over de
uit te voeren behandeling. Eer
ste-lijnspsychologen zijn in
principe 'genera
listisch' voor wat
betreft hun
werkwijze. Dat
betekent in feite
dat ze van alle
(theoretische en
praktische)
markten thuis
horen te zijn.
Daardoor zijn ze
inzetbaar bij een
grote variëteit
aan psychische klachten. Dus
mensen die last hebben van een
depressie, van angsten, fobieën,
dwanggedachten of dwanghan
delingen kunnen allemaal bij de
eerste-lijnspsycholoog terecht.
Maar ook relationele proble
men, problemen in de werksitu
atie en klachten van psychoso
matische aard (hyperventilatie,
hoofdpijn, rugpijn en dergelijke)
worden door de eerste-lijnspsy
choloog behandeld.
De 'officiële' eerste-lijnspsycho-
van aids valt mee
Utrecht (anp) - Een koele mede
deling van de directeur via de
intercom dat een van de leerlin
gen van de school door een ver
keersongeluk om het leven is
gekomen. Een leraar die weinig
begrip heeft voor de slechte
resultaten van Martijn, wiens
broer een paar maanden geleden
is overleden: 'Is hij daar nog niet
overheen?'
Diverse voorbeelden over wat een
school of leraar fout kan doen
passeerden de revue op een druk
bezocht congres in Utrecht over
verdriet en rouw van leerlingen
die met het overlijden van
iemand uit hun nabije omgeving
worden geconfronteerd.
De dood speelt in het leven van
kinderen een belangrijker rol dan
menigeen denkt, betoogde drs. R.
Fiddelaers-Jaspers van het
Katholiek Pedagogisch Centrum
(KPC), dat het congres had geor
ganiseerd. Uit onderzoek van het
KPC blijkt dat drie kwart van de
kinderen die naar het voortgezet
onderwijs gaan, te maken heeft
gehad met het overlijden van een
dierbare.
Fiddelaers is auteur van een boek
voor schooldirecteuren en leer
krachten over omgaan met ver
driet en rouw. De dood is volgens
haar een onderwerp waar het
onderwijs vaak mee worstelt.
Vrijwel alle leerkrachten en
schoolleiders zijn van mening dat
de school een rol heeft in
rouwverwerking van leerlinge
Maar welke rol?
Volgens Fiddelaers slagen i
meeste scholen er wel in foutent
voorkomen. Op basisscholen i
het vaak de eigen onderwijzerdi
een centrale rol speelt in li
omgaan met verdriet van ei
kind. Maar vooral in het voortge
zet onderwijs is de kans dat t
wat fout gaat groot omdat er vel
vakdocenten, de mentor, de era
rector en de rector bij betrokkt
zijn. „De vraag is dan snel: wi
doet wat?"
Fiddelaers is voorstander van d
invoering van een draaiboek vol
scholen. In het voortgezet onder
wijs kent 38 procent van de scho
len dat, in het basisonderwijs i
het een tamelijk onbekend feno
meen. Daar heeft slechts zes pro
cent van de scholen een dergelij
plan.
Volgens Fiddelaers dwingt ei
dergelijk plan scholen ook na I
denken over de vraag hoever!
taak van de school gaat. „Ieder
een is het er over eens dat opvat
van de klas bij de dood van eti
leerling een taak van de schools
Anders wordt het bij rouwvei
werking in de klas, rouwbezoi
en met de klas naar de uitvaar
gaan. Daarover zijn de mening"
verdeeld, alhoewel de meerder
heid vindt dat dit ook een taa
van de school is."
ongunstig.
Eind jaren tachtig zag de aids-
toekomst er heel wat somberder
uit. De negatieve verwachtingen
over de snelle opmars van de epi
demie zijn niet uitgekomen, met
name omdat meer dan tachtig
procent van de hetero's zich
beperkt tot een vaste partner.
Ook in de VS valt het aantal hete
roseksuele hiv-besmettingen
mee, met uitzondering van de
zwarte getto's in de grote steden.
Daar is naar schatting vijf tot
tien procent van de bewoners
besmet.
Coutinho: „Een dergelijke ont
wikkeling kan zich in Nederland
ook voordoen, bijvoorbeeld in de
Bijlmer. Het enige verschil met
de VS is dat we hier dit soort
gebieden niet hebben opgegeven,
maar de tendenzen zijn wel dege
lijk aanwezig. In risicogroepen
kan een nieuwe epidemie snel
oplaaien. Aids is en blijft een
dodelijke ziekte."
Door
Emmanuel Naaijkens
Vroeger werd er op het
platteland over 'vrou
welijke hygiëne' slechts
fluisterend gesproken.
Vandaag de dag worden
veel kijkers bijkans gek
van de golf van reclame
spotjes over maandver
band en inlegkruisjes op
tv. Is dit de tol van een
samenleving zonder sek
suele taboes?
Als de Bredase liedjes
zanger Pierre Kartner,
alias Vader Abraham, er
zelfs een carnavalshit in
ziet, dan moet het wel
om een onderwerp gaan
dat brede lagen van de
bevolking bezighoudt.
De irritatie bij de
Nederlandse tv-kijkers
over de reclame voor
maandverband en inleg
kruisjes is dan ook onge
kend groot, zo blijkt uit
tal van onderzoeken.
De openheid waarmee
de producenten hun
waar aan de man bren
gen, staat in schril con
trast met de wijze waar
op vroeger op het platte
land met deze materie
werd omgegaan.
Cees Prinsen (53) uit
Hilvarenbeek, kan daar
over meepraten. Hij
geeft onder de titel De
meidenkist jaarlijks
tientallen lezingen over
de ontwikkeling en de positie van
de meisjes en vrouwen in de Bra
bantse samenleving in ruwweg de
eerste helft van deze eeuw. Hij
vertelt dan over zaken als opvoe
ding, huwelijk, werk, maar ook
over 'de vrouwelijke hygiëne'.
Vroeger werd hierover in het
gezin en door opvoeders slechts
fluisterend gesproken en als
Prinsen het onderwerp in zijn
lezing aanroert zijn er altijd toe
hoorders die ongemakkelijk op
hun stoel beginnen te draaien.
„Kennelijk is er bij de oudere
generatie nog steeds een schaam-
Cees Prinsen toont attributen die als voorbehoedmiddel of als maandverband werden gebruikt.
tegevoel, ze willen er niet open
lijk mee geconfronteerd worden",
zegt Prinsen. Anderzijds zijn er
ook vrouwen die na afloop hun
ervaringen vertellen en met voor
lichtingsboekjes uit de oude doos
komen. Zo heeft hij ook een
belangrijk deel van zijn informa
tie vergaard want in historische
boeken is over dit aspect weinig
terug te vinden.
Delicaat
Prinsen beseft overigens goed dat
het hier een delicate kwestie
betreft en hij zal er dan ook geen
goedkope grappen over maken, al
haakt hij natuurlijk wel aan bij
de actualiteit. „Vroeger bestond
er nog geen industrie die zich
bezighield met de produktie van
maandverband. De vrouwen stik
ten repen stof aan elkaar tot een
soort van lang washandje, met
linten eraan. Dat werden ban-
doeken genoemd, gevuld met
onder meer katoen, maar een
vrouw heeft mij ook wel eens ver
teld dat er kranten in gestopt
werden, want dat was goedko
per," aldus Prinsen, in het dage
lijks leven onderwijzer.
Het uitwassen van de doeken was
een zware last voor de moeders
en hun dochters, want in een tijd
dat de was nog met de hand
gekookt werd, was het verwijde
ren van het bloed bepaald geen
sinecure. Dat wassen, maar ook
het drogen van de doeken
gebeurde uit het zicht van het
gezin. Prinsen vertelt zijn gehoor
foto ralph van oe lisdonk
ook altijd hoe het bij hem thuis
ging, een gezin met vijf meisjes.
„De zolder was met een iaken
afgescheiden en daarachter hin
gen dan al die doeken te drogen.
Wij mochten er als mannen niks
van merken".
Die geheimzinnigheid werd er al
van jongsaf aan ingeprent. In het
boekje Praktijk van de voorlich
ting wordt meisjes dringend
voorgehouden 'niets van de
maandelijkse ongesteldheid aan
anderen te laten merken'. Het
boekje werd in 1952
geschreven door mon
seigneur Ani, M. Jansen,
want de kerk waakte in
die dagen nog angstval
lig over de zeden en
gewoonten, en met name
de deugd van de kuis
heid, in het katholieke
Brabant.
Bekend is ook dat als
vroeger na het slachten
van het vee balkenbrij,
zult en dergelijke
gemaakt werden, vrou
wen 'die niet goed
waren' uit de buurt
moesten blijven, bang
als men was dat de
etenswaren zouden
bederven.
Pas in de jaren zestig
verschenen de eerste
advertenties waarin
maandverband werd
aangeprezen. „In tijd
schriften stonden tek
sten als 'Heb jij ook een
systeem', dat sloeg op
het Kotex-systeem, een
soort gordeltje. Je kon
dat trouwens ook als
jarretel gebruiken en je
ziet in die tijd tegelijk de
rokken korter worden",
vertelt Prinsen lachend.
Anti-conceptie
Curieus zijn ook de
voorbeelden van anti
conceptie die Prinsen
aanhaalt. Als hij tijdens
een lezing uit zijn col
lectie zogeheten irrigators
tevoorschijn haalt, begint zijn
publiek vaak met een blik van
herkenning te grinniken. Irriga
tors waren kannen met een slang
er aan, bedoeld voor het reinigen
van de vagina. Maar de meeste
vrouwen gebruikten de irrigator
met een spoeling van zeepwater
en azijn om te voorkomen dat ze
zwanger zouden raken. „Volgens
de kerkelijke leer mocht je geen
voorbehoedmiddelen gebruiken.
Maar het paste wel in de moraal
als je er mee smokkelde, zolang
niemand er maar van wist."
Het nieuwe geneesmiddel delavirdine, dat wordt voorgeschrev»
aan mensen die zijn besmet met hiv, het virus dat aids veroo;'
zaakt, kan de kans verkleinen dat deze mensen de ongeneeslijk'
immuunziekte krijgen.
Bovendien lijkt bij aids-patiënten een remming van het ziekte,
proces op te treden. De producent, het Zweeds-Amerikaan'
geneesmiddelenconcern Pharmacia Upjohn, heeft beker'
gemaakt dat dat uit onderzoek is gebleken. De onderneming heelt
zijn eigen onderzoeksresultaten gedeeld met wetenschappelijk
onderzoekers en aids-activisten. De resultaten daarvan worde»
tijdens een aids-conferentie later deze maand in Washingto»
gepresenteerd.
Mona brengt op 12 februari Mona Fysiq op de markt en weten-
schappelijke onderzoeken hebben aangetoond dat een dagelijkse
consumptie van tweehonderd gram het cholesterolgehalte in het
bloed tot maar liefst tot zes a zeven procent kan terugdringen. De
nieuwe yoghurt bevat zelf absoluut geen vet en levert dus ook
geen cholesterol. Maar door de aanwezigheid van de melkzuur
bacterie wordt wel al aanwezig cholesterol afgebroken. Dit effect
wordt nog versterkt door de voedingsvezel inuline. Deze stof sti
muleert de groei van bepaalde bacteriën in de dikke darm, die op
hun beurt weer de inuline omzetten in vetzuren die cholesterol
afbreken. Daarnaast dient de voedingsvezel ook om de vetloze
yoghurt haar romige smaak te bezorgen.
Sinds het besluit van de Wereld Gezondheidsorganisatie om voor
het jaar 2000 lepra uit te roeien als gezondheidsprobleem is het
aantal leprapatiënten spectaculair gedaald. Om niet te vergeten
dat de strijd tegen lepra nog niet is gestreden, is het komende zon
dag Wereld Lepra Dag.
Vorig jaar stonden 1,3 miljoen patiënten geregistreerd. Tien jaar
geleden werd nog gesproken over 10 miljoen patiënten. Leprazen
ding vreest dat de keerzijde van dat succes is dat de medische
aandacht na het jaar 2000 verdwijnt.
Het omslag van het boek toont een Indiase specialist L
oorsmeer verwijdert bij een patiënt. De prent dateert uit 1°"
eigendom van The British Library.
lijk ervaren, dan volgt de verfijn
de polsdiagnose.
Het is echter slechts een van de
vele technieken die China rijk is.
Zoals er zoveel geneeswijzen in
Azië bestaan, die wij niet kunnen
doorgronden, blijkt uit dit goed
gedocumenteerde werk, dat niet
alleen de dagelijkse praktijk
beschrijft, maar de ontstaansge
schiedenis en de (religieuze'a£
tergronden belicht.
Het Westen kan - en moet -
heel veel van het Oosten
over de geheimen van
lichaam.
Oosterse geneeskunde, een 9^
lustreerde gids van de
geneeswijzen. Uitgeverij
caat. Prijs 95 gulden.
Omdat ruim tachtig procent van de hetero's zich beperkt tot een
vaste partner zijn de negatieve verwachtingen over de opmars van
aids niet uitgekomen. foto archief de stem
kelen. Waakzaamheid is echter groepen te nestelen."
geboden, om een nieuw type virus De geruststellende uitkomsten
geen kans te geven zich in deze van het SOA-onderzoek worden
bevestigd door een onderzoek dat
tussen 1988 en 1993 in Amster
dam plaatsvond onder bijna
12.000 zwangere vrouwen.
Slechts bij in totaal 32 deelne
mers (nog geen 0,1 procent) wer
den antistoffen tegen het hiv-
virus gevonden. Van de negentien
vrouwen die door heteroseksueel
contact waren besmet kwamen er
twaalf uit het buitenland, had er
één een buitenlandse, één een
biseksuele en één een intraveneus
druggebruikende partner.
Nederland telde eind september
vorig jaar 3734 aids-patiënten.
De helft overlijdt binnen tien jaar
na de infectie. Ruim 2100 patiën
ten zijn afkomstig uit Amsterdam
(1759), Rotterdam (216) en Den
Haag (226).
Aids komt veel minder voor in
Drenthe (tien patiënten), Zeeland
(21) en Flevoland (31). De provin
cies Utrecht (199), Gelderland
^-C2), Noord-Erabant (154) en
Limburg (100) scoren relatief
Inventum heeft een
bijzondere perso
nenweegschaal op
de markt gebracht.
Het apparaat is vol
ledig doorzichtig en
de batterijen hoe
ven nooit verwis
seld te worden. De
Inventum/Bodyfit
is volledig vervaar
digd van gehard
glas en heeft een
adviesprijs van
199,95.
De nieuwe weegschaal van Inventum.
