DE STEM
Afslanken moeilijker na jojoën in gewicht
Boek biedt overzicht
van ontwikkelingen
in cosmetica
'Regelmatige schommelingen
in het gewicht niet gezond'
WELKE weersbestendioo
vrouw van ±30 jaar
houd van de vrije natuur en
lekker eten reageert. Br m
foto ait.antw. J n!'
4142 v.d.bl. nr'
0181-32 42 02.
Goed, beter:
i, Motel Gilze Rijen,
r zijn zelfgemaakte spullen.
Org. VH. Tel. 0492-541504'
Bingo/Kienen [~l
Wouwse Plantage, Planta-
gebaan 179. Tel. 0165-
379434. Prachtige prijzen
en de maximale geldprijzen.
Hoofdprijs 600,-
Café de Smidse, Clinge.
Aanv. 20.00u.
Lijf&leven
WOENSDAG 24 JANUARI 1996 DEEL
Het gezicht van
de eeuw
;oor
jetty Ferwerda
|Er zit veel symboliek in zoiets
als een lipstick of een
os. Vrijheid en eigen
bijvoorbeeld. Vrou-
fcenin de Joegoslavische oor
logsgebieden klampen zich
|ast aan hun lippenstift. Het
ze, zeggen ze, zelfver-
irouwen, moed en morele
londersteuning, Daardoor voe-
a ze zich mens in een omge-
ag waarin de meesten alle
ivoel van realiteit dreigen te
lïrliezen. In de Tweede
liiereldoorlog gebruikten
liTouwen make-up om dezelf-
lie redenen. Sterker: de Ame-
liikaanse regering moedigde
|ie vrouwen daarin zelfs aan.
i eeuw lang make-up in de
■Westerse samenleving. Hoe tegen-
|strijdig het ook klinkt: de make-
'vertelt' de lange, moeizame
g van vrouwenemancipatie,
n bevrijding uit een door de
|maatschappij bepaald vrouw-
;d, van het zoeken naar een
ii identiteit en het benadruk-
Iken daarvan. Daarbij gingen
lirouwen steeds verder, om af en
Ite weer terug te vallen onder
limit van het heersende conserva-
Itisme. Wat eyeliner en rouge al
■niet kunnen veroorzaken.
|fet begin van make-up voert
naar het ontstaan van de
■mensheid. De eerste cosmetica
|vande mens was een laagje op de
van oker, citroensap en
■zwart magnesiumoxide. Het
Ibeschermde tegen regen, wind en
■issekten. Van puur functioneel
■evolueerde cosmetica uiteindelijk
Kaar meer symbolische toepassin-
Ken. Make-up geeft een indicatie
Ivan afkomst (rijk, arm, hoer,
■actrice, huisvrouw), speelt een rol
■bij godsdienstige rituelen (specia
le kleuren en tekens op de huid),
1 fat ter versiering (bij feesten) en
als teken van seksuele volwassen-
leid (bepaalde symbolen geven
ara of iemand beschikbaar is of
Make-up is meer dan gezichtsverf alleen. Het
reflecteert door de eeuwen heen de sociale en cul
turele stand van zaken in bepaalde periodes.
Kunst, mode, politiek, maatschappelijke verande
ringen en vorderingen in de wetenschap hebben
allemaal invloed op make-up en schoonheid. Kate
de Castelbajac geeft in haar boek Face of the Cen
tury een uitgebreid overzicht van wat er met
uiterlijk en cosmetica is gebeurd tussen 1900 en
nu.
|De westerse mens gebruikt make
lt vooral als een masker, een mid-
'I voor het bereiken van perfec-
|Se en het onderstrepen van de
■identiteit. De Castelbajac
■beschrijft dat masker als 'de spie-
Kei van onze diepste angsten en
■verlangens, de weergave van ons
lilter ego'. Ineens ga je mascara
|®et heel andere ogen bekijken.
Ipe Castelbajac behandelt de his-
llorie van cosmetica zeer uitge
leid. Ze maakt een reis door de
i en staat stil bij de belangrijk-
lj'e maatschappelijke ontwikke-
n, invloedrijke culturele eve
nementen en wetenschappelijke
|vorderingen. De eerste vrouwen
ingen werken, films als Fran-
lein en James Bond, de rol
vrouwen in de oorlog, Barbie,
Begroeiende macht van de marke-
|™g- Enkele hoogtepunten uit het
Boek.
1*1900-1919
e-up wordt gezien als bevrij-
na de preutse, Victoriaanse
|]jren waarin vrouwen vooral wer-
n gezien als fragiele, kwetsbare
sens. Het feminisme doet van
spreken. Vrouwen gaan wer-
op kantoor of in de eerste
|j®enhuizen. Er bestaat veel
I e°oefte aan gezichtsverzorging
door toenemende milieuvervui
ling, toen al. De kwaliteit van
make-up is slecht.
Mijlpalen: poeder op basis van
zinkoxide (vervangt het schadelij
ke lood), synthetische haarverf,
roze gezichtspoeder, geparfu
meerde crème, Avon stuurt z'n
eerste consulentes op pad. Pio
niers in deze tijd zijn Helena
Rubinstein en Elisabeth Arden.
Zij ontwikkelen make-up voor
vrouwen en leren hen het gebruik
ervan.
Inspiratiebronnen: theater, de
sterke, felle kleuren van Les Bal-
Iets Russes en de schilderijen van
Kees van Dongen.
Jaren twintig
Anarchie na de Eerste Wereldoor
log. Vrouwen hebben meer zelf
vertrouwen, nadat ze in de oorlog
het dagelijkse werk van de man
nen opknapten. Met make-up
onderstrepen ze hun persoon. Men
profiteert van de economische,
wetenschappelijke en sociale
vooruitgang na de oorlog. Europa
wordt internationaler onder
invloed van immigranten, film
sterren, fotografen, mode-ontwer
pers. Parijs is het middelpunt van
de wereld. Hollywood levert de
glamour.
Mijlpalen: vrouwen met kort haar,
de eerste Miss Universe, echte
parfums, zonnebrandlotions,
mooie en betere verpakkingen,
waterproof mascara, controle op
produkten, beautysalons. Voor
het eerst wordt aan marketing
gedaan en serieus geadverteerd
met produkten.
Inspiratiebronnen: Hollywood,
Man Ray, Art Deco, Josephine
Baker.
Jaren dertig
De crisis dwingt vrouwen thuis te
blijven. De maatschappij wordt
preutser en conservatiever. Veel
vrouwen vluchten in de glamour
van Hollywood. De klassieke
schoonheid domineert het vrouw
beeld. Make-up moet benadruk
ken in plaats van verbergen.
Onder invloed van het naturisme
in Duitsland doet ook de natuur
lijke schoonheid haar intrede met
een gezonde uitstraling. Freud
zorgt voor meer aandacht voor het
innerlijk.
Mijlpalen: foundations, meer en
betere kleuren onder invloed van
kleurenfotografie, lippenpotlo
den.
Inspiratiebronnen: Greta Garbo,
Max Factor, de films Franken
stein en Dracula, Betty Boop.
Jaren veertig
Opnieuw wordt de rol van de
vrouw gedefinieerd. Weer kan ze
de taken van de man overnemen.
Ze moet van alles kunnen: verzor
gen, volwassen zijn, de verant
woording dragen. Make-up wordt
voor het eerst een wapen in de
oorlog, tegen de vermoeidheid en
ter morele ondersteuning. Er
wordt gesproken van women
power: het recht om vrouwelijk te
zijn onder alle omstandigheden.
Mijlpalen: compact poeder. Door
gebrek aan grondstoffen is make
up schaars. Vrouwen hebben zo
hun alternatieven: laarzenwas als
mascara, schoenenverf voor de
wenkbrauwen, rozenblaadjes en
linten gedoopt in rode wijn blij
ken een prima rouge. De oorlog
zorgt ervoor dat Amerika leider
wordt in de cosmeticawereld.
Frankrijk heeft het nakijken.
Innovatie en ontwikkeling komen
voortaan uit de VS, met Max Fac
tor, Revlon, Helena Rubinstein en
Estee Lauder aan het roer.
Inspiratiebronnen: sterke vrou
wen zoals filmsterren Lauren
Bacall en Lana Turner.
Jaren vijftig
Periode van elegantie, maar ook
van nieuw conservatisme. Vrou
wen moeten terug naar het aan
recht. Make-up wordt het masker
van aanpassing en
afhankelijkheid. De
meeste vrouwen zijn in
de war: ze moeten thuis
zijn, maar krijgen tege
lijkertijd steeds meer
bezigheden buitenshuis.
Zo'n veertig procent van
de vrouwen in Amerika
werkt, maar ze missen
aandacht, identiteit en
creativiteit. Ook nu
vluchten vrouwen in de
glamour van filmsterren
en sprookjeshuwelijken
(Grace Kelly, Jackie Ken
nedy) en proberen ze hun
frustraties te onderdrukken
met make-up en Dior's New
Look.
Mijlpalen: seizoensmake-up,
gratis produktmonsters, sun
blocks, crèmes met plankton
en zeewierelementen, betere
controle en testen van produk
ten, het vermelden van de
samenstelling, mannencosmeti-
ca.
Cosmetica wordt een miljoenenin-
dustrie, met Revlon als grootste
voorbeeld. In de jaren vijftig heeft
dit merk dagelijks meer dan
zeventig scheikundigen aan het
werk op zoek naar nieuwe pro
dukten. Bekenden geven op tv
en in tijdschriften hun schoon
heidsgeheimen prijs, manne
quins worden de nieuwe ster
ren en lanceringen van pro
dukten zijn steeds omvangrij
ker en duurder.
Inspiratiebronnen: Barbie,
Jackie Kennedy, Marilyn
Monroe.
Jaren zestig
De jeugd heeft het voor het
zeggen en zet alles op z'n kop.
Jonge vrouwen provoceren
met mini. Schoonheid I
staat voor materieel suc
ces, jeugd, gezondheid,
seks. Het jongensachtige
lijf zonder rondingen van
TViggy is favoriet. Uniseks
doet z'n intrede en laat man
nén en vrouwen er hetzelfde
uitzien. Black is ineens beau
tiful. Jongeren gaan make-up
creatiever gebruiken, onder
invloed van Maiy Quant en
Popart.
Mijlpalen: moderne verpakkin
gen, de paint box van Mary
Quant, massadistributie, felle
kleuren, pruiken.
Inspiratiebronnen: Twiggy, mode
fotografie, Mary Quant.
Jaren zeventig
De periode van de babyboomers,
politieke onrust en idealen. Vrou
wen emanciperen verder en ver
delen hun tijd tussen werk en kin
deren. Er heerst angst, boosheid
en trots. Make-up wordt camou
flagemiddel, om aan te passen aan
elke situatie: werk, liefde, uit
gaan, huishouden, sport. Cosmeti
ca speelt in op de onzekerheid van
vrouwen, want mooi zijn betekent
succesvol en goed zijn op alle ter
reinen. Punk laat een ander beeld
van cosmetica zien, agressiever,
harder. Er wordt veel onderzoek
gedaan naar de definitie van
schoonheid in sociaal en cultureel
opzicht. De cosmetica-industrie
zit in een depressie, vanwege de
dalende bestedingen.
Mijlpalen: opium, megacontrac-
ten tussen merken en fotomodel
len, het eerste zwarte fotomodel
op de Vogue-cover, The Body
Shop.
Inspiratiebronnen: Punk, vrouwe-
Make-up 'ver
telt' de lange,
moeizame weg
van vrouweneman
cipatie.
FOTO RAYMOND MEIER
lijke mode-ontwerpers, Shere
Hite, Dolly Parton, A Clockwork
Orange, David Bowie.
Jaren tachtig tot nu
Een tijd van snelle culturele ver
anderingen, van terugkijken en
angstig de toekomst afwachten. In
plaats van vooruitkijken verliest'
men zich in nostalgische dagdro
merij: 'vroeger was alles beter'.
Mode- en cosmeticatrends zijn
dan ook geïnspireerd op vorige
decennia. Vrouwen kiezen zelf de
dingen waar ze zich goed bij voe
len, kopen kritisch en willen niet
langer te veel betalen. Plastische
chirurgie wordt een obsessie voor
sommigen. Supermodellen bepa
len de definitie van schoonheid.
Nieuwe technologie komt vooral
uit Japan.
Mijlpalen: polymeren in masca
ra's zorgen voor beter resultaat,
fruitzuren, liposomen, huidanaly
se via computer, speciale make-up
voor de gekleurde huid, poeder
balletjes.
Inspiratiebronnen: MTV, de oude
re vrouw, de computer, New Age,
Naomi Wolff, open grenzen,
Japanse mode-ontwerpers.
'The Face of The Century' door
Kate de Castelbajac; uitgeverij
Thames and Hudson (imp. Nilsson
Lamm); prijs 88,05 gulden.
Door Wim Kuipers
Lijnen, dieet, kilo's afvallen, maar
helaas: een paar maanden later zijn de
vetrolletjes er vaak weer. Opnieuw lij
nen. Maar dit jojoën in gewicht blijkt
niet zo gunstig voor de stofwisseling.
Duizenden mensen - vooral vrouwen-
volgen een dieet. De eerste keer lukt dat
wel, de weegschaal geeft een jubelge-
voel, maar na een half jaar kan het oude
badpak vaak weer uit de voddendoos.
Soms wijst de weegschaal nog meer aan
dan voor het dappere dieet. Hoe komt
dat? En wat is eraan te doen?
Dat vroeg de in Venray geboren gezond-
heidkundige Kitty Kempen zich af. Ze
onderzocht twee jaar lang een groep van
63 vrouwen met overgewicht die een
dieet gingen volgen. Ze promoveerde
Na een paar maanden keren de vetrol-
letjes vaak weer terug. foto anp
aan de Rijksuniversiteit Limburg op
haar onderzoek.
De onderzochte vrouwen (gemiddelde
leeftijd 38) volgden een dieet van acht
weken en werden zo'n tien kilo mager
der. Anders gezegd: het lichaam had
reserves - vrijwel altijd vetophopingen -
moeten aanspreken, want het moet blij-
na een dag al speciale signalen af. Kitty
Kempen: „Het redeneert: ik krijg niet
genoeg energie meer, dus moet ik zuini
ger zijn daarmee. Dan wordt de stofwis
seling verlaagd. Vaak is dat meteen al te
merken: je hebt het plotseling koud."
De vrouwen volgden na een jaar weer
hetzelfde dieet. Intussen hadden twee
ven functioneren. Werken, lopen, 'maar
ook de spijsvertering gaat door, het hart
blijft bloed rondpompen en dat kost
allemaal energie,' zegt Kitty Kempen.
Maar dat is niet alles. Het lichaam weet
namelijk niet waarom je lijnt, dat je je
anders niet meer in badpak durft te ver
tonen. Het merkt alleen: ik krijg minder
voedsel, en gaat zich aanpassen. Geeft
van de drie bijna weer hun oude
gewicht. Of ze meer waren gaan eten, is
onduidelijk, want het is moeilijk om dat
wetenschappelijk te meten.
Belangrijker was dat de vrouwen de
tweede keer, met hetzelfde dieet, hoog
uit een kilo of zes afvielen. „We hebben
toen naar de stofwisseling gekeken. Die
had zich wel hersteld, maar niet alle
aanpassingen aan het minder eten waren
verdwenen. Het zou best zo kunnen zijn
dat het lichaam blijvend minder energie
verbruikt," vermoedt Kitty Kempen.
Gevolg kan zijn dat je ondanks enkele
kuren per jaar toch dikker wordt, omdat
het lichaam zich gewend heeft aan min
der voedsel. Een deel van wat eerst
nodig was voor energie, wordt nu opge
slagen als vet.
Maar dat is theorie. „Om dat te bewijzen
zou je een groep vrouwen minstens een
jaar of tien moeten volgen. Twee jaar is
te weinig. Helemaal ideaal is om ze dan
te vergelijken met vrouwen die nooit
schommelen in gewicht."
Kitty Kempen vindt daarom dat iemand
met maar een beetje overgewicht beter
geen dieet kan volgen. Het gevaar is het
jojo-effect, 'want ook uit andere onder
zoeken blijkt dat regelmatige schomme
lingen in lichaamsgewicht niet al te
gezond zijn.'
Sporten dus: dat helpt zeker zo goed.
J
